КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
з мудрацоў, наколькі мог. Я. К о л а с. ФІРАНКА, ШТОРА, ЗАНА-ВЕСКА. Настуля завешвае ф і р а н-ка м і вокны, запальвае газоў-ку і накрывае стол. К. К р а-п і в а. Густыя шторы на вокнах не прапускалі лішняга святла. М. Л ы н ь к о ў. Адно акно было прыадчыне-на, а занавеска трохі ад-сунута. I. Мележ. ФРАНТ; ФАРСУН, МОД-НІК (разм.). Ф р а н т: боты ў рант, галава стручком, нос кручком. П р ы-м а ў к а. Ф а р с у н, што і носа кру-кам не дастаць. П р ы м а ў к а. Дарэчы, барада ў Лёнькі таксама незвычайная, не такая, як у іншых моднікаў. М. П я н к р а т. ФРАНТАВІК; АКОПНІК (разм ) Я разумею, вы франта-в і к, вы пралілі кроў і шмат перажылі М. Л о б а н. Наш брат, акопнік, яшчэ тых пагонаў і ў вочы не бачыў. A. А с і п е н к а. ФУТАРАЛ, ФУТЛЯР, ЧА-ХОЛ Прыгожа вісеў цераз плячо скураны ф у т a р а л з дробны-мі каморніцкімі рэчамі. К Ч о р н ы Каля ног па тратуары ляжаў футляр ад скрыпкі, шэры, аблезлы, і на ім шапка, у якой ляжала некалькі медзякоў. П. Г а л а в а ч. Потым павесіў бінокль у ску-раным ч а х л е і надзеў шап-ку. П. П е с т р а к. 445 X ХАБАР, ПОДКУП; ПАДАЧ-КА, ПРЫНОС, ПАДМАЗКА, ПАДГОДА, ЛАПАНКА (разм.). Майстар гэты шмат з каго браў х а б а р ы або вымагаў розныя гасцшцы. А. Я к і м о-в і ч. Пускайце ў ход і no д к у п і намовы... Я. К о л а с. Але памятай,— ніякіх ахвяр, ніякіх п а д а ч а к мне не трэ-ба... С. Грахоўскі. He любіць з чосам, а з пры-н о с а м П р ы к а з к а. За праўдаю суд не ідзе, а за п а д м а з к а ю. П р ы к а з к а. — Рожка даведку піша, — адказаў Косця.— За п а д г о-д у ён хоць чорта напіша. A К у л а к о ў с к і. Адмінісірацыя не спяшалася аказваць перавагу каму-не-будзь з кандыдатаў, але бра-ла лапанкі ад таго і дру-гога. Я К о л а с. ХАДА, ХАДЗЬБА, ХОД, ПАХОДКА, СТУПА, ПОСТУП. Нягледзячы на стомленасць, ён паскорыў хаду. К. Ч а р-н ы ш э в і ч. Пры хадзьбе размяркоў-ваў кожны крок свой, як бы баяўся, што ступіць не так і ўпадзе, рассыплецца. П. Г а-л а в а ч. Эх, давай паскорым х о д, конь мой быстраногі. A. А л е к-сандровіч. Няроўнаю паходкаю вы-ходзілі ўсе трое з піўнушкі, падтрымліваючы адзін аднаго. Я. К о л а с. Ой, пайду я лугам, вольнаю с т у п о ю на спатканне свет-лай будучыні дзён... П. Т р у с. Цвярдзей наш no с т у п год ад году, ясней наш зрок, спрыт-ней рабста рук! А. 3 в о н а к. ХАЛАДЗЕЦ, КВАШАНІНА. А на стале стаяла вялікая міска х а л а д ц у, у талер-ках — халоднае сала, каўбаса, яечня. П. П е с т р а к. Твар хадыро.м хадзіў, як цёп-лая квашаніна. 3. Б я- д у л я. ХАЛАСЦЯК, НЕЖАНАТЫ, БАБЫЛЬ; КАВАЛЕР (уст.). У пакоі ўсюды было акурат-на прыбрана, дарма што тут жыў х алас ц як. А. Кула-к о ў с к і. Усе яны былі нежанатыя, ці, як тады казалі, кавале-р ы, і я ылі на адной кватэры. Я. К о л а с. Жаніпьба яго не надта ва-біць, чалавек ён ужо сталы, прывык бабылём жыць. Я. К о л а с. ХАЛОДНЫ. СХАЛАДНЕ-ЛЫ, МАРОЗНЫ, МАРОЗЛІ-ВЫ, СТЫЛЫ, НАСТЫЛЫ, ЗЯБКІ, АЗЯБЛЫ, СВЕЖЫ; АДУБЕЛЫ, АДУБЯНЕЛЫ, СІВЕРНЫ, СІВЕРКІ, СІБЕР-НЫ (разм); СЦЮДЗЁНЫ, сцюжны, ЗАКЛЯКЛЫ, ЗНОБКІ (абл.); ЛЕДЗЯНЫ, лядзяны, ЛЯДОВЫ, ІЛЬ-ДЗЯНЫ, АЛЕДЗЯНЕЛЫ (пе-ран.) Прыйшла зіма халодная, нягодная зіма... Я. К у п а л а. 446 Маўчалі зоры ў схаладне-л а й высі. А, Г р а ч а н і к а ў. Прайшло нямала спякотных лет, марозных зім. А. Б я-л е в і ч. Чалавек занёс у душную ха-ту свежасць марозлівай ночы. 3. Б я д у л я. Адна перад морам, скінуўшы махрасты халат на яшчэ с т ы-л ы ад ночы пясск, яна займа-лася гімнастыкаю. Я. С к р ы-г а н. Досвітак Мар’ін не вельмі яскравы. хаты, хлявы ды н а-с т ы л а я печ. Е. Л о с ь. Цяплом не сагрэюць тут іх цагляныя з яб к ія сцены. Я. П у in ч а. Расхінуў калючыя галіны, не шкадуючы а з я б л ы х рук. А. Б я л е в і ч. Павявае ветрык свежы. В. В і т к а. Адубелыя рукі самі шу-каюць цяпла за пазухай і ў кі-шэнях... В. Б ы к а ў. Міця, згінаючыся, ідзе насу-страч ветру, трэ далонямі а д у-бянелы твар, вушы. I. Н а-в у м е н к а. Толькі дрэвы ківаюць верха-вінамі пад подыхам асенняга, сівернага ветру. X. Ш ы н-к л е р, Пругка б'е ў твар с і в е р кі вецер. В. Б ы к а ў. Але с іб е р н ы вецер валіў з ног, пранізваў да касцей сва-ім лютым подыхам. М. Л ы н ь-к о ў. Быў с ц ю д з ё н ы вечар зі-мы. Я. С к р ы г а н. Мінула з горам лета, восень, за імі — сцюжная зіма... Я. П у ш ч а. Старшыня прысеў паміж Мі-кодымам і Параскаю, працяг-нуў чырвоныя закляклыя рукі да грубкі. С. Г р а х о ў-с к і. Да жалеза прыклейваюцца пальцы, і з но б к і холад аб-цякае з іх. Э. С а м у й л ё н а к. Яшчэ ніводнай веснавой прыкметы, у дрэў і птушак ледзяны настрой. П. П ан-ч а н к а. Пакуль збегліся людзі і да-памаглі вылезці, змогся і аха-ладаў у лядзянай вадзе. М. Л у ж а н і н. Зноў дыхнуў л я д о в ы ве-цер. КБ у й л о. Білі, аблівалі ільдзяной вадой. 3. Б я д у л я. Аднак ні ў кога не хапала адвагі ўвайсці ў аледзяне-л у ю ваду. П. Г а л а в а ч. ХАРАКТАР, НАТУРА, НО-РАУ, ДУША, ПСІХАЛОГІЯ. I Міхал ведаў усіх сялян: хто багацейшы, хто бяднейшы, які ў каго характар і ся-мейнае становішча. П. П е с т-р а к. Ен са сваёй натурай ні-дзе не ўжывецца... А. Ч а р-н ы ш э в і ч. Ен смяяўся, радаваўся, што ў яго дачушак хлапцоўскі н о-р а ў. 3. Б я д у л я. Паявілася шмат сяброў, якія любілі яго за выключна чулую д у ш у. М. X в е д а р о в і ч. Распазнаць імкнуўся Павал псіхалогію жанчыны. А Александровіч. ХАЦЕЦЦА, ЖАДАЦЦА, ПРАГНУЦЦА, ПАМЫКАЦЬ, НЕЦЯРПЛІВІЦЦА, НЕЦЯР-ПЕЦЦА; КАРЦЕЦЬ, РУПІЦЬ, ПАДМЫВАЦЬ (разм.); СВЯР-БЕЦЬ (перан.). Яму даўно хацелася ў школу, толькі баяўся ёп на-стаўніка, баяўся за свае вушы, Я. К о л а с. Так жадалася вярнуць 447 зноў усё пражытае, усё былое... М. Л ы н ь к о ў. Галенчык, якому п р а г н у-лася зноў заявіць пра сябе, узяў слова. 1. Мележ. Некалькі разоў Андрэя п а-мыкала ўварвацца ў хату нечакана для сястры, захапіць яе на месцы, але ён стрымліваў сябе. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Яго сэрцу нецярпліві-л а с я дамоў. М. Л у ж а н і н. Ей нецярпелася хутчэй ускрыць пасылку. К. К р а п і-в а. Хомачцы страшэнна ка р-ц іц ь падысці да столу і ўзяць кніжку ў самыя рукі. М. Г а-р э ц к і. Яму р у пі л а запытаць, па якой нагодзе сам госпад бог прыслаў на ягоны панадворак такіх паважаных гасцей. Р. С а-б а л е н к а. Падмывала ўзяць у ру-кі камень, грымнуць па вітры-не пышнай той... П. П а н ч а н-к а. He чапай ліха, і яно цябе не зачэпіць. Але вам жа не ся-дзіцца, свярбіць. I, Н а-в у м е н к а. ХВАЛІЦЦА, АФІШЫРА-ВАЦЦА; ВЫХВАЛЯЦЦА, ПА-ХВАЛЯЦЦА (разм.); КАЗЫ-РАНЬ (перан.). X в а л і л а с я, што будзе хадзійь у форме, што скора пачне зарабляць грошы. Л. А р а б е й. He люблю, ведаеце, а ф і-шыравацца. Хутка скончу, зачытаю на савеце, тады кры-тыкуйце, калі ласка. К. К р а-п і в а. Кажуць, што ён больш в ы-хваляецца, чым ваюе. I. Г у р с к і. Чалавек пахваляўся. што ўзяў у палон немца... М. Л у ж а н і н. «Цуд над Віслай» — гіста-рычны факт, якім раней пры кожнай антысавецкай кампаніі казыраў польскі фашызм, сёння ў вялікай ступені страціў свае мабілізацыйныя здольна-сці... В. Т а ў л а й. ХВАРОБА, ХВОРАСЦЬ, НЕ-ЗДАРОУЕ; НЕМАЧ (разм.). Ен лячыў ад усіх х в а р о б зёлкамі і нашэптанай вадою. 3. Б я д у л я. Напэўна, з навукі і х в о-р асць сталася. Я. К о л а с. Каля вачэй у яго была чыр-ваната, як ад нездароўя, або бессані, ці ад слёз. К. Ч о р-н ы. Пенсію ёй далі — адмовілася ад пенсіі, перамагла свае н е-мачы, зноў пайшла на працу! К. К і р э е н к а. ХВАРЭЦЬ, НЕДАМАГАЦЬ, ЛЯЖАЦЬ; КАЧАЦЦА (tie-pan.) □ ЛЯЖАЦЬ У ПАСЦЕ-ЛI, HE УСТАВАЦЬ 3 ПАСЦЕ-ЛІ, КВОЛІЦЦА ЗДАРОУЕМ. Быў ранены. Доўга х в а-р э ў. М Г а р э ц к і. Я, чуеш, таксама крыху не-дамагаю, але паміраць не збіраюся А. Б а ж к о. Нават і цяпер многа л я-ж ы ц ь на крываўку. К. Ч о р-н ы. Другі дзень, як жыватом качаюся. 1 чарніцы суша-ныя Палашка давала, і ўзвар нейкі варыла. М. Л ы н ь к о ў. Двсе ад яго пабояў ужо ляг-лі ў труну, трое аглухлі, а пя-цёра л яжаць у па с ц е л і. К. К р а п 1 в а. Маці ў той час, прыціснутая горам і хваробай, амаль што не ўставала з па с це лі I. Дуброўскі. Узімку Давыдка к в о л і ў с я з д а р о ў е м, таму яго і пры- 448 везлі сюды [у вёску]. М. Л у-ж а н і н. ХВОЯ, ХВОЙКА, ХВАІНА, САСНА. Люблю я лес, адвечны бор, дзе ўзносяць х в о і ўгору шап-кі... Я. К о л а с. А поруч хвойка стаіць, выносістая такая, што сама ў сцяну просіцца. А. Ч а р н ы-ш э в і ч. Сякуць х в а і н ы — аж хо-дзіць рэха, П. Панчанка. Зазвінела піла, застагнала сасна. К. Александро-в і ч. ХІСТАЦЦА, ВАГАЦЦА, ГАЙДАЦЦА, ГОЙДАЦЦА, ЙАГОЙДВАЦЦА, КІВАЦЦА, КАЧАЦЦА, КАЛЫХАЦЦА, ПАКАЛЫХВАЦЦА, КАЛЫ-ВАЦЦА, ЗЫБАЦЦА; ВАХ-ТАЦЦА (абл.). Конь аж х і с т а ў с я, неба-рака, у бакі, гэтак ёп быў зда-рожапы. К. Ч о р н ы. Дзверы віселі на адной за-весе, падлога вагалася. A. А с і п е н к а. Дзвіна паважна гайдала-с я ў каменных берагах. Ц. Г а р т н ы. Голле гойдалася і шу-мела пад ветрам... К. Ч о р н ы. Цягнік пагойдваўся, час ад часу даваў гудок і спы-няўся. П. К а в а л ё ў. йерад вачыма Тамаша кру-жыўся стол, мітусіліся ' ма-ленькія акенцы, ківалася печ з боку на бок. 3. Б я д у-л я. Як перад вачмі — павіс, ка-чаецца на правадах падга-рэўшы слуп. М. Л ы н ь к о ў. На дрэве калыхаўся жоўты ліст... й. Глебка. Пакалыхваюцца сілуэ-ты... А. й ы с і н. Віця памацаў пальцамі су-чок, які калываўся ў су-хой дошцы, націснуў на яго. У. Нядзведскі. Глядзіце, як светла, — быц-цам чырвонае золата зыба-е ц ц а на рацэ. М. Б а г д а-н о в і ч. Як на шалях, вахтаецца дабрабыт гаротнікаў—то ўверх, то ўніз. 3. Б я д у л я. ХЛОПЕЦ, ДЗЯЦЮК, ЮНАК. У нашай жа вёсцы жыў х л о п е ц Максім, д з я ц ю к — пашукаць такіх трэба... П. f л е б к а. ІОнак у каханні прызнаўся дзяўчыне. A. А л е к с а н д р о-в і ч. ХЛЮПАЦЬ, ХЛЮПАТАЦЬ, ЧВЯКАЦЬ, ЧМЯКАЦЬ. Людзі набліжаліся, пад нага-мі ў іх ужо моцна х л ю п а л a і чвякала балота. А. Ку-л а к о ў с к і. Вада нацякла ў халявы і хлюпатала ў ботах. М. Лупсякоў. У акопчыках, выграбеных на скорую руку, збіраецца вада і пры кожным руху пад калень-мі ч л я к а е гразь. Я. Б р ы л ь. ХМАРА, ВОБЛАКА; ХМУ-РЫНА, ХМУРЫНКА, АБЛА-ЧЫНА, АБЛАЧЫНКА (разм.). Паўнеба заслалі калматыя х м а р ы. К. Б а ч ы л а.