Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Скіба нават апасаўся, каб ён чаго ёй не выказаў пра нас. К. К р а п і в а.
Ехаць наперад ён цяпер н е р а ш а ў с я з асцярогі.
I. П т а ш н і к а ў.
Але ў баі не д р э й ф і ў, бо абавязак свой памятаў. I. М е л е ж.
Перад кім т р у с і ц ь? Свае ж рабочыя. Ц. Г а р т н ы.
За сваю дрыжаў ён ску-ру. A. А с т р э й к а.
Гэта — камендант Шчэнсно-віч, перад якім д р ы ж э л a ўсё мястэчка. П. П е с т р а к.
I сходзяць іх часіны — ка-л о ц я ц ц а паны... Я. К о л а с.
Т р ас е цца трохі дзед а д с т р а х у. Я. Колас.
Дык мо здацца скажаш ты? He г ля д з і, брат, у к у с т ы. A. А с т р э й к а.
He трэба толькі іг а з і р а ц ь у ку с т ы, трэба менш думаць пра арышты, а больш пра га-зету. М. М а ш а р а.
... Туляліся па кутках і п а д-т у л ь в а л і х в аст ы... A. К у-лакоўскі.
Генерал не па д а ў д у х а м, хоць правальваўся па бруха. A. А с т р э й к а.
БЕДНАСЦЬ, БЯДНОТА, ГА-ЛЕЧА, ГАЛОТА, УБОГАСЦЬ, УБОСТВА, ЖАБРАЦТВА, НЯ-СТАЧА, БЕЗГРАШОУЕ; НЕ-ДАСТАЧА, НЯСТАТКІ, НЕ-ДАСТАТКІ (разм.); НЭН-ДЗА, ГАЛЫТВА (абл.); TOPBA (перан.).
Ведала Ніна, што бойкі, сваркі гэтыя ўсё ад таго, шіо недахват ва ўсім у хаце, б е д-на с ць. П. Галавач.
У хаце была б я д но т а, але гаспадыня, дбайная, акуратная,
спадабалася Лене. У. К а л е с-н і к.
Рабілі калісь ад цямна да цямна, а песціла толькі г а-л е ч а адна. А. Александ-р о в і ч.
У тым-та і бяда, што гэтых грошай няма, і ў бацькі іх не возьмеш — г а л о т а. Я. К о-л а с.
Тут жыццё кончылася ад у б о г а с ц і, ад недастач... К. Ч о р н ы.
Адбітак старасветчыны, у б о-ства і акасцянеласці нала-жыў на ўсіх глыбокі след. Я. К о л а с.
Жылі мы, жылі ў жаб-р а ц і в е, у горы, больш сілы не хапіла так жыць. К а з к а.
У яе нараджаліся дзеці. 1х трэба было крыху вучыць. А хі-ба гэіа лёгка! У хаце заўсёды н яс т а ч a. А. Чарнышэ-в і ч.
3 розных бакоў пішуць, але ва ўсіх адна балячка: прыму-совая хутарызацыя, спрэчкі за сервітуты з абшарнікамі, б е з-грашоўе. У. Калеснік.
3 кожнай хаты нуда, н е-д а с т а ч а глядзіць. Я. К о-л а с.
Янка Стахвановіч, самы старшы сын, мусіў праз н я-с т а т к і ў заробкі пайсці... М. Г а р э ц к і.
Дзе недастагкі, та м у сям’і звадкі. П р ы к а з к а.
А па местах і па сёлах бро-дзіць голад, н э н д з а. Я. К о-л а с.
Поруч з галытваю хо-дзіць рсскаш і багацце. Я. Ко-л а с.
Дзесягкі год служыў на за-водзе, снярог чужое дабро, вар-тавым сабакам дняваў і нача-ваў пад варотамі, а за ўсё — т о р б a а... Ц. Г а р т н ы.
БЕДНАТА, ГАЛОТА, ГОЛЬ; ГАЛАЙСТРА (разм.).
60
Пара тая мінулася разам з царом, прыставам ды ўрадні-кам, калі б е д н а т а багаты-роў баялася. П. Г а л а в а ч.
Гарадская галота збіла-ся каля сталоўкі з кацялкамі, збанамі і вёдрамі. ЯК о л а с.
Уздымайся па пана і кулака, гарапашная г о л ь вясковая. В Т а ў л а й.
А пра нас, дык проста, кажа, дурні, галайстра. Я. Б р ы л ь.
БЕЛНЫ, НЕБАГАТЫ, ГО-ЛЫ, ЗБЯДНЕЛЫ, ЗГАЛЕ-ЛЫ, АГАЛЕЛЫ, НЕЗАМОЖ-НЫ. УБОП, ЖАБРАЦКІ; ГАЛАПУЗЫ (разм.); СЯР-МЯЖНЫ (перан.).
Б е д ны. я былі ў нас людзі, па заработках цягаліся, слу-жылі за няшчасныя рублі, за скарынку хлеба. Я. К о л а с.
Салдаты частавалі адзін ад-наго н е б а г а т ы м сваім пайком. I. М е л е ж.
Збяднелы. патомак рада-вітых паноў не хоча мяшаць белае касці з чорнаю косткаю радавітага мужыка. К. Ч о р-н ы.
Нялёгка было зг а л е л а-м у шляхцюку служыць сярод багатай знаці, але к трыццаці гадам і ён стаў паручнікам. С. Александровіч.
Людзі, што прыходзілі з франтоў і з палону, знаходзілі агалелыя сем’і, спустоша-ныя вінаграднікі, зарослыя пу-стазеллем палі. Э. С а м у й-л ё н а к.
Незаможныя бацькі мае, як дарэчы, дзяды і прадзеды, працавалі на зямлі... Е. Л о с ь.
Убогая. старая вёска! Ты ў рызманах, ты ўся ў саломе... Я. К о л а с.
Я кахаю гваю сястру і хачу, каб яна была шчаслівай, не ве-дала жабрацкай долі. М. М а ш а р а.
Чаго ты гам не бачыла, г а-
лапузае пазаддзе? Р. С а-б а л е н к а.
Вечна не знаем суду і права, цёмны народ мы сярмяж-н ы. Я. К у п а л а.
БЕЗНАДЗЕЙНЫ, НЕПА-ПРАУНЫ; АДПЕТЫ, ПРА-ПАШЧЫ, АПОШНІ (разм.).
Ен быў на два класы старэй за мяне і меў рэпутацыю б е з-надзейнага гультая і абі-бока. Я. С к р ы г а н.
... Я, як непапраўны ку-рэц, выйшаў у калідор і прыліп да акна. У. К о р б а н.
Толькі той-сёй з самых а д-пе т ы х падлізнікаў, хочучы падслужыцца да начальства, станавіўся навыцяжку, як сал-дат, пасярод камерьі. Я. К о-л а с.
П р апашчы я чалавек, та-варыш... М. Зарэцкі.
А воеь узялі і ў турму паса-дзілі, як апошняга зло-дзея. М, Л ы н ь к о ў.
БЕРВЯНО, ПЕНЬ, КАЛО-ДА, КРУГЛЯК; БЯРНО (абл.).
Бервяно да бервяна — хата новая. А. А л е к с а н д-р о в і ч.
Ен запаліў у сенцах газоўку і раскалоў п е н ь на дзве плашкі... К. Ч о р н ы.
Потым дзядзька Алесь з ва-жатым ускацілі камель абрэ-занай калоды на сані і пры-вязалі ланцугом. А. Я к і м о-в і ч.
Уз’ехалі на твой двор з фур-манкамі, кладуць на вазы ду-бовыя круглякі... К. Ч о р-н ы.
Падрубу лёгка замяняюць (у лесе знойдзецца бярно). IO. С в і р к а.
БЕСКЛАПОТНЫ, БЕСТУР-БОТНЫ, ЛЕГКАДУМНЫ.
Часта чулася бесклапо т-н а я гамонка і звонкі смех дзяўчат. У, Ш а х а в е ц.
61
Дні маленства мае, б е с-турботныя дні... П. Г л е б-к а.
А легкадумны Ладымер хутка пра ўсё забыўся і сам смяяўся з гэтага выпадку. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
БЕСПАДСТАУНЫ, НЕ-СПРАВЯДЛІВЫ, НЕАБГРУН-ТАВАНЫ, НЕГРУНТОУНЫ, БЕСПРЫЧЫННЫ, БЯЗДО-КАЗНЫ, ДАРЭМНЫ.
Вашы абвінавачванні б е с-падстаўныя. Вось чаму я спытаўся ў вас аб прычынах арышту. М. Л ы н ь к о ў.
Пайшла за яго, каб дапамаг-чы хлопцу стаць на ногі пас-ля несправядлівай ссыл-кі. Е. Л о с ь.
Асабліва актыўную дзей-насць разгарнуў гэты вылюдак у гады неабгрунтава-н ы х арыштаў. Р. Н я х а й.
Марынка разумела добрыя намеры бацькі і ўсё ж пры-чыну пераходу лічыла н е-грунтоўнай. Т. X а д к е-в і ч.
3 таго дня яна стала нейкай ціхманай, ужо не чуваць было яе беспрычыннага сме-ху, і ўсё быццам да нечага прыслухоўваецца. М. Р а к і т-н ы.
He разумеў я аднаго, чым кіраваўся і што думаў Мятлюг, выступаючы з такой б я з д о-казнай крытыкай нарыса. Р. Сабаленка.
I паімчаліся мы ўсцяж па рацэ, пакінулі дарэмную спрэчку. У. Краўчанка.
БЕСПАКАРАНА; ТАК (разм.).
Я не які-небудзь хлапчук, на якога можна беспакарана пакрыкваць. М. Л ы н ь к о ў.
Я сам падкажу, дзе яны ха-
ваюцца. Думаеш, т а к ім і пройдзе? АІ. Л о б а н.
БЕСПАРАДАК, НЕПАРА-ДАК, НЕРАЗБЯРЫХА, БЛЫ-ТАНІНА, СУМБУР, ХАОС, БЕДЛАМ; БЯЗЛАДДЗЕ, РАЗ-ЛАДДЗЕ, РЭЗРУХ, АНАР-ХІЯ (разм.); БАЗАР, ПА-ГРОМ, КАША (п.еран.').
У пакойчыку б е с п а р а-д а к: ложак непрыбраны, на спінцы крэсла навалам сукенкі, панчохі, стол закіданы грабян-цамі, прыколкамі. I. Н а в у-м е н к а.
Тут быў страшэнны н е п а-р а д ак — па тое час быў пера-бору, Я. К о л а с.
Як была тая неразбяры-ха ў першыя дні, дык скрынка-мі масла цягалі, сала, муку, соль. Р. Н я х а й.
Ен мала што не прыструнь-вае манцёраў, дык шчэ сваёй беспараднасцю ўносіць багата б л ы т а н і н ы. X. Ш ы н к-л е р.
Прабач, мая каханая, пра-бач... За слоў сумбур... С. Д з я р г а й.
Залп у цэнтры абозу падняў яшчэ большы перапалох і х а-о с. Я. К о л а с.
Калі кожны камандуючы фронтам пачне ўводзіць свае парадкі, ведаеце, што атрыма-ецца? Б е д л а м! I. Г у р с к і.
Бязладдзе думак, якія пераганялі адна адну, замінала Лаўрыку зразумець нешта га-лоўнае, што не давала спакою. В. В і т к а.
Ен міжволыіа азірнуўся на вінавайцаў свайго душэўнага разладдзя. Р. Мураш-к а.
Там быў ранішні р э з р у х. Ляжалі непрыбраныя, расцяг-неныя пасцелі. К. Ч о р н ы.
Дзяржава даўно хоча навес-ці парадак у землекарыстанні.
62
знішчыць анархію і сама-вольства... I. Мележ,
На пляцоўцы ў яго не рабо-чая дысцыпліна, а нейкі б а-з a р. М. П а с л я д о в і ч.
Мацей са сваёй хеўрай за паўгадзіны зрабіў у Перцавай хаце сапраўдны п а г р о м. У. Дамашэвіч.
Нейка пекла, нейка к а ш а! А дзе ж шчасце, братцы, Hama? Цётка.
БЕСПЕРАПЫННА, БЕЗУ-ПЫННА, НЯСПЫННА, НЕ-СУПЫННА, БЕЗУПЫНКУ, БЕЗ СПЫНУ, НЯСТРЫМНА, НЕУГАМОННА, БЯСКОНЦА, БЕЗ КАНЦА, НЕСЦІХАНА, НЕУЦІХАПА, HE СЦІХАЮ-ЧЫ, НЯЗМОУЧНА, НЯУ-МОУЧНА, БЕСПЕРАСТАНКУ, БЕСПЯРЭСТАНКУ, БЕСПЕ-РАСТАННЯ, БЕЗУСТАНКУ, HE ПЕРАСТАЮЧЫ; БЕЗ АД-ДУХІ, ЗАПАР, ЗАЛОЖНА (разм.).
Працуй, краіна, б е с п е р а-пын н al A. А л е к с а н д р о-в і ч.
Страшна і безупынна грукатаў гром. У. К a р а т к е-в і ч.
Кола часу круціцца н я-с пынн a, мінаюць дні за днямі. М. Хведаровіч.
I ночы і дні несупынна грыміць, не сціхаючы, бой. А. Б а ч ы л а.
У баку фронту амаль без-у пын к у грукаталі гарматы. I. М е л е ж.
Мне [Сажу] трэба гнаць уніз пльпы б е з с п ы н у, поўным ходам... А. П ы с і н.
Марка «МТЗ» н я с т р ы м-н а крочыць па планеце, пра-слаўляючы шчодрую працу трактарабудаўнікоў. «3 в я з-д а».
За хваляю хваля бяжыць неўгамонна, уперад ідзе параход Волга-Донам. У. Н я-дзведскі.
Яна гаварыла бясконца, не даючы яму ні запярэчыць, ні падзякаваць. I. Ш а м я к і н.
I як пачне цалаваць і цала-ваць б е з ка нца, дык, далі-пантачкі, твар гарыць, проста, як хто яго крапівой высек. ЯК у п а л а.
Калі ён вядзе строй, мы спя-ваем, спяваем несціхана. X. Ш ынкл ер.
1 неўціхана шумелі на-родныя хваляванні на Гродзен-шчыне, зырка ўспыхвалі паў-станні на Палессі. М. Л у ж а-н і н.
Толькі Янук трубіў, не сц і-х аю ч ы, да лесу — сёння ён пагнаў кароў за Карчаваткі на пасеку. I. Пташнікаў.
Шуміць нязмоўчна змрочны акіян. А. 3 а р ы ц к і.
За акном няўмоўчна зві-нелі конікі, а па той бок даро-гі, у імшарыне, кумкалі жабы. A. А с і п е н к а.
Гарматы	білі б е с п е р а-
ст а нк у. К. Ч о р н ы.
Яна нешта беспярэстан-ку робіць. Яна вечна чым-не-будзь запята, гэтая Ульяна. Я. С к р ы г а н.
Ды час ідзе беспера-с т ан н я, і ты — сама ў сівым вянку. П Б р о ў к а.
Мора ўсё ў прамяністых блясках, яно плюскатам мяккім плюскоча, быццам баіць блакіт-ную казку безустанку, ад ранку да ночы. К. Б у й л о.
He перастаючы ліў дождж. A. А с і п е н к а.
Два дні ішоў дождж — сця-баў зямлю без а д д у х і, без літасці. I. Пташнікаў.
У канцы ліпеня колькі дзён з a п а р ішлі цёплыя дажджы. М. С т р а л ь ц о ў.
У галаве поезда заложна-аднатонна сіпеў паравоз. Я. 1< с л а с.
63
БІЗУН, ПУГА, НАГАЙКА, ГАРАПНІК, БАТОГ, ПЛЕТКА, ХЛЫСТ, КАНЧУК, КАРБАЧ, ДРАТАВАНКА, БІЧ.