КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Выграбся ж з гэтага пекла. He дало табе там дзе захлы-нуцца. М. Л о б а н. Асцярожна, баючыся трапіць у п ас т к у, яны пасоўваліся ўперад, паўзлі, рабілі кароткія перабежкі. М. Л ы н ь к о ў. Шкадую, што дурнем быў. Сям’ю загубіў і сам у сіло трапіў. М. Т к а ч о ў. 75 —■ Кузняцоў сам пападзе ў мухалоўку. — Як гэта? — Ды вельмі проста. Такі калгас ніколі ніхто не падыме. I. Пташнікаў. 3 розных куткоў пішуць, але ва ўсіх адна б а л я ч к а: пры-мусовая хутарызацыя, спрэчкі за сервітуты з абшарнікамі, безграшоўе.... У. К а л е с н і к. Думаеш, што на зямлі толь-кі і жывуць людзі то з боль-камі, то з немачамі, то з пака-лечанаю душою, то з якою т р а с ц а ю. Я. Скрыган, Калі чытаеш «Лёс чалавека», то бачыш, што Сакалоў — яркі, тыповы характар, у ім сабрана ўсё ад тых сціплых, мужных, гераічных савецкіх людзей, якія выратавалі чалавецтва ад фа-шысцкай ч у м ы. I. Г р а м о-в і ч. Фашысцкую погань, народаў пракляцце, зніштожым, як гадаў-пачвар. Я. К о л а с. Есці хлеб у поце твару мы не лічым больш за к а р у. К. К р а п і в а. Героі яшчэ не здагадваюцца, якія хмары збіраюцца над іх жыццём, над іх лёсам. Р. Ш к р а б а. Знойдзем выйсце мы з лю-бога т у п і к a. A.. А с т р э й-к а. У гэтым жа і ўся т р а г е-д ы я, што я скора не здолею працаваць. М. Л о б а н. Бадай што кожвы з гэтых людзей перажываў сваю аса-бістую крывавую д р а м у. К. Ч о р н ы. He паступовае збяднепне, a катастрофа ўпала на Гальвасавы галовы. К. Ч о р-н ы. Грошы ў яго былі. На ч о р-н ы дзень. Pl. Асіпенка. Ты хочаш, каб у чорную гадзіну і дзіця маё зай-шлося, за душой нічога не меў-шы! К. Ч о р н ы. Другія пажылыя мужчыны — яго суседзі, напэўна, прытулі-ліся ў навакольных вёсках і перачакаюць ч о р н у ю час і-н у. Т. X а д к е в і ч. He толькі вады, але нават смалы пашкадую таму, хто ў ц яж к у ю ч ас і н у кідае він-тоўку і ўцякае з поля бою! I. Г у р с к і. Ах, Івашка — мядзведжае в^шка, не бі мяне, я табе пры злой гадзіне знадаблюся! К а з к а. Выхаваў дзяціну на лі х у ю г а д з і н у. П р ы м а ў к а. Як гэта вы, калекамі буду-чы, перажылі такі л і х і ч а с? А. Я к і м о в і ч. БЯДНЕЦЬ, ГАЛЕЦЬ. Людзі ўгору падымаюцца, a мы б я д н е е м. A. А с і п е н-к а. Расце галадоўля, масы г а-л е ю ц ь. М. 3 а р э ц к і. БЯДНЯК, БЕДНЫ, УБОГІ, ГОЛЫ, ЖАБРАК; ГАЛЯК, ГАЛЫШ, ГАЛЕТНІК, АБАД-РАНЕЦ, АБАРВАНЕЦ (разм.); ГАЛАДРАНЕЦ (разм. груб.); ЛАПЦЮЖНІК, ЛАПАТНІК, ЛАПЦЯВОЗ, СЯРМЯЖНІК, БЕСПАРТОЧНІК; ЗРЭБНІК, ШЫЛАХВОСТ (разм. зня-важ.). Хіба ж, бядняк, не збіраў ты калосся, каб дацягнуць да каляд? В. В а с і л ё н а к. На бедных свет стаіць. П р ы м а ў к а. Убогага кій корміць. П р ы м а ў к а. Голы разбою не баіцца. П р ы м а ў к а. Мне не будзе спакойна спац-ца, я не выпушчу стрэльбы з рукі, пакуль ёсць паны ў пала-цах, пакуль ёсць на зямлі ж а б р а к і. П. П а н ч а н к а. 76 Такі час надыходзіць, што хто захоча жыць, то і будзе жыць. А гэтыя г а л я к і ня-хай зубамі скрыгаюць. А. Ч а р-н ы ш э в і ч. Хто Якім? Г алыш, без ро-ду, сын убогага, батрак! Я. К о-л а с. Яны няхай сабе, а мы сабе, не канешне галетніка ўспа-магаць сваім уласным ды род-ным. К. Ч о р н ы. Паспрабавалі ткнуцца ў ма-ёнткі, а там калі зірне які-не-будзь пан аканом на такіх абадранцаў, дык і гава-рыць не хоча. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. Прэч з дарогі, мужык, абарванец ліхі! Што? Па-ноў не пазпаў са двара ты сва-іх? Я. К у п а л а. He да танцу галадран-ц у. П р ы к а з к а. Дык расцвітай, лапцюж-нікаў краіна, о, Беларусь, ты вольная між вольных, М, Ч а р о т. Лапртнік корміць пана з палацу. ЯК у п а л а. Трэба нічым не адзначацца ад усіх гэтых навакольных сельсаветчыкаў, камітэтчыкаў, л а п ц я в о з а ў... К. Ч о р-н ы. Во — зірні — сярмяжнік паганяе трактар... Я. К у п а л а. Надумаўся — няхай лепш зя-цю і дачцы застанецца, што мелі раскашацца на маім доб-рым беспарточнікі. К. К р а п і в а. Гэтыя рудабельскія з р э б-нікі яшчэ ў японскую вайну бунтавалі. С. Г р а х о ў с к і. Той ш ы л а х в о с т і гол і бос... Я. С е м я ж о н. БЯЗБОЖНІК, БЯЗВЕРЦА; АТЭІСТ (кніжн.); ГРЭШНІК (перан.). Яшчэ і бязбожнікам назавуць, што ў нядзелю ага- рожу стаўлю. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. Відаць, што ўсім б я з в е р-цам кананне надышло. П Пестрак. А тэ іста вось такога на-паткаць яшчэ ў ііас можна: сам не верыць змалку ў бога, а дзі-ця — расце набожным. Н. Г і-л е в і ч Я грэшнік вялікі: у пост не пасціў, не веру ні ў чорта, ні ў бога . А. Б я л е в і ч, БЯЗВЕТРАНЫ; ЦІХІ (пе-ран). Улетку, у бязветраны час, хвоя гамоніць уначы і стаіць нерухома ў гарачы дзень I. Ш а м я к і н. Дзень быў ціхі, ясны, цёп-лы, нават гарачы. Я. Колас. БЯЗГЛУЗДЗІЦА, НЕДА-РЭЧНАСЦЬ, АБСУРД; ІІЕ-СУСВЕЦІЦА (разм.). Але ці мала якая б я з г л у з-д з і ц а можа сасніцца малому дзіцяці?.. Я. М а ў р. Хіба ёсць яшчэ большая н е-дарэчнасць, як уміраць у гэтакім веку і ад нейкага там захалодання? К. Ч о р н ы. Лацінка — чужая нам, a мы — польскім панам. У выні-ку—а б с у р д: «чужаземцы» на сваёй зямлі. В. Т а ў л а й. Што з хворага ўзяць, калі вярзе несусвеціцу. М. Л ы н ь к о ў. БЯЗДОМНІК, БЯЗДОМАК, БЕСХАЦІНЕЦ (разм.). Два гады бадзяўся Тодар па маёнтках, бяздомнік, без-зямельнік. А. Ч а р н ы ш э в і ч. He адразу пазналі некрашоў-цы бяздомка Амелю. М. Л о б а н. Парабкі ж Чорныя былі б е с-хацінцам і, туляліся па дворных кутах. В. В і т к а. 77 БЯЗЗБРОЙНЫ, АБЯЗ-ЗБРОЕНЫ; БЕЗАРУЖНЫ (абл.). Вось голькі што рабіць да-лей—забіваць бяззброй-нага не дазваляла сумленне, пакідаць жа яго тут было амаль што самагубствам. В. Б ы к а ў. Тут жа, ля ганка, стаяла гру-па абяззброеных нямец-кіх салдаіаў. М. Л ы н ь к о ў. Пасылаюць на ўбой без-а р у ж н ы х людзей. Я. К о-л а с. БЯЗЛІТАСНЫ, НЯШЧАД-НЫ, ЖОРСТКІ, ЛЮТЫ, БЯЗ-ДУШНЫ, БЕССАРДЭЧНЫ, НЕМІЛАСЭРНЫ, НЯУ-МОЛЬНЫ, БЕССЙАГАДЛІ-ВЫ, БЕССйАГАДНЫ, БЕС-ЧАЛАВЕЧНЫ, ІІЕЧАЛАВЕ-ЧЫ, НЯЛЮДСКІ, ЗВЕРСКІ; АКРУТНЫ (абл.); ДЗІКІ, ВАРВАРСКІ, КРЫВАВЫ (пе-ран.). У жыцці панаваў бязлі-тасны звычай барацьбы — знішчайь да сябе падобных... В. Б ы к а ў. Свой след кладзе н я ш ч а д-н ы час то попелам валос, то ценем пад вачыма. А. 3 в о-н а к. Жорсткаю рукою вайна сцірала людское дбанне аднаго пра другога, Ц. Г а р т н ы. Л ютым катам быў над на-мі панскі найміт і цівун. М. ЛА а ш а р а. Разлучылі б я з д у ш н ы я людзі, якія чамусьці займаюнь высокую пасаду. М. Л у п с я-к о ў Я гагоў бараніць, край любі-мы ты мой, ад вайны, ад бяды бессардэчнай. А. Б я л е-в і ч. Гарачыня неміласэр-н а я; куды ні зірні — усё жоў-тае, выпаленае сонцам. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Здраднік просіць літасці, але Міця н я ў м о л ь н ы. 1. На-в у м е н к а. Банькі бесспагадлівы: іх адносіны — невытрымныя здзекі. Ц. Г а р т н ы. Пасля бесспагадная рука запаліць нук саломы, увачкне ў рагавую хату ў бок ветру і пусцць агнём векавую, працоўную ашчаднасць сілцоў-цаў Ц. Г а р г н ы. Ў яго нейкая ненажэрная прага да здзекаў, грубых, бес-чалавечных. A. А с і п е н-к а. Людзей не бачыць тут закон н е ч а л а в е ч ы. Д ж. Г. Б а й-р а н, перакл. Я. Семяжона. Там забойца, подлы кат, зла-дзей над людзьмі нялюдскі здзек спраўляе. К. Б у й л о. Аддавацца ж жывым Карага не думаў, бо там верная смерць і з в е р с кі я здзекі. Я. К о-л а с. Быў у таго пана, а к р у т-нага і злога пана Дастаеў-скага, малады музыка. М. Г а-р э ц к і. Спалілі для страху некалькі хат, наладзілі дзік у ю рас-праву над двума старымі... М. Л ы н ь к о ў, У песеннай памяці народа «Турэччына» заўсёды жыла, як сімвал самага дзікага і в а р-варскага прыгнёту. Р. Бя-р о з к і н. А паноў крывавых агар-нуў страх ад такое бунтарскае з’явы. Я. К у п а л а. БЯЗЛЮДНЫ, НЕНАСЕЛЕ-НЫ; ПУСТЫ, АПУСЦЕЛЫ, ПУСГЫННЫ (перан.). За нашым акенцам была бязлюдная, замеценая сне-гам вуліца. С. Г р а х о ў с к і. Быў пункт, але н е н а с е л е-н ы. М. Л у ж а н і іі. Заходжу ў пу с т у ю сталоў- 78 ку і доўга шукаю хоць каго-небудзь. Я. С і п а к о ў. Позна, а п у с ц е л ы м і ву-ліцамі вяртаўся на сваю кватэ-ру. М. Т а н к. На пустынных вулі-цах — ні душы. В. В о л ь с к і. БЯЛІЗНА; СПОДНЯЕ (разм.); ХУСЦЕ (уст). Выкраіла жонка трохі з свай-го часу і памыла яму на даро-гу дзвг пары б я л і з н ы. 3. Б я д у л я. Той [Хведар] ляжаў на па-лацях у с п о д н і м, курыў таўшчэзную казіную ножку і цыркаў слінаю. М. Л о б а н. Мыла бруднае, а белае х у с-ц е мые. П р ы к а з к а. БЯНТЭЖЫЦЦА; ГУБЛЯЦ-ЦА (перан.). Хоць бянтэжацца трохі матросы, бо многія з іх не бы-лі ў Беларусі... П. П а н ч а н-к а. Нават дырэктар саўгаса, які гаварыў яму пра нейкія спра-вы, ідучы побач, здавалася, губляўся пад яго насмешлі-вым, трохі паблажлівым позір-кам. 1. Ч ы г р ы н а ў. БЯРЛОГ, БЯРЛОГА, ЛО-ГАВА, ЛОГАВІШЧА, КОДЛА, КОТЛА, КОТЛІШЧА; ЛОГВІ-ШЧА, ЛАГОУЕ (разм.); ЛАГ-ВО, ЛАГЛО, МЯРЛО, МЯР-ЛОГА, ЛЕЖКА (абл.). Рыбу лавіў для панскага стала, асочваў берлагі мядзведжыя... М. Л у ж а н і н. Воўк і той не чапае авец бліз бярлогі сваёй. A. К у-л я ш о ў. Хіба ж ягня неразумнае вер-нецца з логава воўчага! С. Д з я р г а й. Недалёка было л о г а в і-шча, мядзведзіца аберагала медзведзянят. 1. Г у р с к і. Ад Якуціі аж да Мазыршчы- ны чужаедскія к о д лы пані-шчаны з іх гнёздамі ўсімі й рубцамі. К. К р а п і в а. Я ведаю котлы іх, норы... Я. К о л а с. I вось за тоўстымі камлямі ў глыбокім котлішчы ад-крываецца прастора рыхлага вясновага лёду. М. Л у ж а-н і н. Тут Леў бразнуў аб зямлю Шэрага Ваўка і да логві-ш ч а свайго кінуўся ўцякаць. М. Т а н к. ... Колькі л а г о ў я ў звя-рыных, гняздоўяў птушьшых! М. Г а н к. Гэта ў жывёл звычка такая: паміраць наводшыбе, каб не загнюшваць свайго лагва. М. Л у ж а н і н. — Глядзі ты, знюхаліся ліса з ваўком і жывуць у адным л а г л е, — буркнуў Анупрэю Салавей. С. Грахоўскі. Без пары ўстаўшы з м я р-л а, зусім яшчэ нават не па-лінялы [мядзведзь], галодны, за адну ноч разваляў вуллі ў ім-шаніку... У. Караткевіч. Мядзведзь злавіў яе [мужыч-ку] і з дзіцёначкам прыцягнуў у сваю м я р л о г у. М. Taps ц к і. Гулка, як з гарматы, вырваў-ся з дрыгвяністай л е ж к і дзік. У. К а р а т к е в і ч. БЯРОЗА, БЯРЭЗІІІА. Беларусу і ў Парыжы сняц-ца белізна б я р о з і сосен медзь. П. П а н ч а н к а.