КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Г а р а ць на сонцы пустыя гільзы, дымяць разбітыя гар-маты. М Т а н к. А на замку пазалота грае ў чырвані, гарыць. Я. К о л а с. Неаглядная водная прастора іскрылася па сонцы. Я. М а ў р. Толькі ў салдат незвычайныя аўтаматы-карабіны — новень-кія, яшчэ нават пералі в а- 3’ 67 ю ц ь матавай сінявой варанё-най сталі. A. К а р п ю к. I празрыстыя кроплі смалы, пузырачыся на белай абалоні, золатам пераліваліся на сонцы Ц. Г а р т н ы. Возера цямнейшым стала і не ш к л і ц ц а ў сонцы болей. К. Б у й л о. На левым баку грудзей з а-лаціў с я ордэн. У. Ш а х а-в е ц. Сады серабрыліся ця-нётамі інею. Я. Скрыган, Шырока, як мора, с р а б-р ы ц ц а дарога. A. В я л ю-г і н. БЛУДЗІЦЬ, БЛУКАЦЬ. Хто пытае, той не блу-д з і ц ь. II р ы к а з к a. Да сонца захаду нам трэба выйсці, каб не б л у к а ц ь пасля ў пустыні ноччу. У. Д у-б о ў к a БЛЫХА; СКОЧКА (абл.). Востра пахне палыном: яго раскідваюць па падлозе наў-мысна, каб не вяліся блохі. I. Н а в у м е н к а. He сюй, Юрка, босы доўга на зямлі, а то скочкі на ця-бе паналазяць, дык заснуць не дадуць. К. Ч о р н ы. БЛЯВАЦЬ, ВАНІТАВАЦЬ; РЫГАЦЬ (абл.). Ну і гніда ж гэты крыкун! Ці ганіць, ці хваліць, — б л я-ваць хочацца... I. М е л е ж. Яго ванітавала, але ён перамагаў гэта і піў датуль, пакуль пляшка не апусцела. А. Чарнышэвіч. А потым дадавалі аб тым, як перапіліся паліцаі і валяліся на дварэ — хто спаў, а хто р ы,-г а ў на ўвесь падворак. П. П е-с т р а к. БЛЯДНЕЦЬ; БЯЛЕЦЬ, ЗЕ-ЛЯНЕЦЬ (перан.). Гаспадыня б л я д н е е, вус-ны яе ўздрыгваюць. I. Н а в у-м е н к a Твар яго бялее і рукі ка-лоцяцца. К. К р а п і в а, Некалькі разоў твар Палі-водскага зменьваў свой колер: то чырванеў, то з е л я н е ў... К. Ч о р н ы. БО, ТАМУ ШТО. Ды сэрцы братоў не падзе-ляць кардоны, б о сэрцы з’яд-наны іх сцягам чырвоным. М. Хведаровіч. Затым зноў прачнуўся, т а-му ій т о прыйшоў з гульні Валодзя і ўключыў святло. А. Кулакоўскі. БОЙНЯ; РАЗНІЦА (разм.). Ужо тры месяцы працуе Да-нілка на б о й ні у мястэчку — падводзіць каровы пад нож. П. П е с т р а к. Прывык, як сабака да р а з-ніцы. П р ы к а з к а. БОЛЬ, БАЛЮЧАСЦЬ Іу кас-цях, суставах: ЛАМАТА, ЛА-МОТА; КАЛАЦЦЁ, КОЛЬКА (разм ). Калі ж раны глыбокія бу-дуць, б о л ь пякучы заціснем рукой... А. Астрэйка. Уявіў, як лезе ў цела штык, адчуў балючасць і чуць не крыкнуў ад страху. П. Г а л а-в а ч. Будачнік адчуваў л а м а т у ў нагах і падумаў: «Напэўна, будзе дождж»... П. П е с т р а к. Нажыў удушйіа і ламоту ад тапара, сахі й касы. Я. К у-п а л а. Галава! Калаццё! Канчае жыццё чалавек без пары... Эй! дактары! К. К р а п і в а. За дзвярыма Герман пачуў у баку страшную кольку. Ц. Г а р т н ы. БОСЫ, БАСАНОГІ, РАЗУ-ТЫ. Да чаго ж прыемна ісці б о- 68 сымі нагамі ў мяккай бараз-не, трымаючыся за плуг! 1. М е-л е ж. I тысячы басаногіх на той pace хлапчукоў. П. П а н-ч а н к а, Вёску абдзёртую думкі тры-вожылі, блукаўся старац р а-з у т ы, раздзеты. Я. К у п а л а. БОТ; ЧОБАТ (абл.). Вялізныя б о т ы, белыя ад пылу, пахнуць дзёгцем. 3. Б fl-fl у л я. Стары Мотэль, бацька Рывы, скончыўшы дзённую працу і палажыўшы апошні чобат пад свой шавецкі столік, ма-ліўся богу. М. Л ы н ь к о ў. БРАЗГАЦЬ; БРАЗГАТАЦЬ, БРАЗГАЦЕЦЬ, ЗВЯКАЦЬ (разм.). Дахоўшчыкі ўсё бразгалі над чацвёртым паверхам ацын-кованаю бляхаю. К. Ч о р н ы. Толькі недзе ў глыбіні саду бразгатаў ланцугом саба-ка. М, Л у п с я к о ў. Камандзір гневаўся нават, калі ў каго бразгацела зброя. Р. Сабаленка. Звякаюць кайданы. У гурт сышліся катаржане, від іх змардаваны. Я. Колас. БРАЗГОТКА, БРАСКОТКА, БРАШЧОТКА, ТРАШЧОТКА. На вуліцы ціха. Толькі са слуцкай вуліцы чулася браз-г о т к а вартаўнікоў. В. С т а-ш э ў с к і. Браскотка вартавога скрала апошні сказ Рыгора. Ц. Г а р т н ы. Да іх данёсся ляскат вар-таўнічае брашчоткі. Ц. Г а р т н ы. Адно вартаўнікі хадзілі па вуліцы ды бесперастанна тра-шчалі т р а ш ч о т к а м і. М. Ч а р о т. БРАМА; ВАРОТЫ, ВЕСНІ ЦЫ (мн.). Але яна даганяла яго, уба-чыўшы за б р а м а ю. К. Ч о р-н ы. Выбег з варот сабака, па-чаў абнюхваць сляды незнаё-мых людзей. К. Ч о р н ы. He падапрэш в е с н і ц, дык прыйдзе табе кожная свіння, капяне лычам і адкіне весніцы. К. Ч о р н ы. БРАХАЦЬ, ГАУКАЦЬ, ЦЯУ-КАЦЬ, ЗАЛЯГАЦЦА, ЕКА-ТАЦЬ, ЯХКАЦЬ □ ЗАЛІВАЦ-ЦА БРЭХАМ. На тое і сабака, каб б р а-х а ц ь. П р ы к а з к а. Сабакі пазнавалі яго хаду, і ні адзін з іх не гаўкаў. h. Ч а р н ы ш э в і ч. Малое шчанё, а цяўкае. П р ы к а з к а. А сабакі гэтак залягаюц-ц а, гэтай залягаюцца! К. Ч о р-н ы. Сабакі зімовай ноччу я к о-ч у ць, калі іх патрывожыць з аколійы воўк або пройдзе па сялу чужы чалавек. М. М а-ш а р а. Там недзе яхкаў сабака. В. А д а м ч ы к. Заліваюцца жудасным б р э х а м сабакі ў канцы вулі-цы. Я. К о л а с. БРАЦЬ, ЗАБІРАЦЬ, ПАД-БІРАЦЬ, АДБІРАЦЬ; ГРА-БАСТАЦЬ (разм.); ГРЭБЦІ, ЗАГРАБАЦЬ, АГРАБАЦЬ, РВАЦЬ, ВЫРЫВАЦЬ, ДРАЦЬ, ЗДЗІРАЦЬ, ЛУПІЦЬ, ХАПАЦЬ, ЗАХОПЛІВАЦЬ, ГІАДХОПЛІВАЦЬ, ЛАПАЦЬ, ЦЯГНУЦЬ, ГАРНУЦЬ, ВЫ-ВУДЖВАЦЬ (перан. разм.): ЧЭРПАЦЬ (перан. выс.). Чаго не ўмееш б р а ц ь — не руш! Я. Колас. 3 свайго ж брата скуру спус-каў, усё ў лапы свае з а б і-р а ў. Я. С к р ы г а н. 69 Лукаш не грэбаваў нічым, падбіраў усё, што можна было ў рот узяць. М. Л о б а н. Адною рукою дае, а дзвюма а д б і р а е. Прыказка. Ты хочаш панам жыць на свеце і ўсё г р а б а с т а ц ь, падбіраць. Я. Колас. Г р э б л і яны [жандары] усё, што трапляла пад рукі. А. Я к і-м о в і ч. А Грыбоўскі толькі з а г р а-б а ў абедзвюма рукамі чужую працу ды набіваў кішэні. Я. К у р т о. Што ж яму — толькі грошы-кі аграбаць? Я. Б р ы л ь. Калгас на нагах, калгас аста-леў. Людзі — золата, людзі 3-пад носа адзін у аднаго рвуць работу. I. П т а ш н і-к а ў. Ва ўсіх бліжэйшых вайско-вых часцях салдаты сілком в ы-рывалі ўладу з афіцэрскіх рук. К. Ч о р н ы. Падлічылі, чаго нам трэба нарыхтаваць, колькі на гэта пойдзе грошай. Аказалася, што ледзь не ў два разы дзешавей, чым здзіраюць халтур-шчыкі. М. Паслядовіч. За дробязь гэткую цану л у-п і ч ь! У. К о р б а н. He х a п а й, калі табе не кі-даюць. П р ы к а з к а. Сяляне захопліваюць зямлю, а ўлада бяссільна гэта спыніць. I. Г у р с к і. Я п а д х о п л і в а ю каст-рулю, заціскаю яе пад пахай так, каб не скакала на ёй веч-ка, і кранаюся з месца паволь-ным крокам. М. Лупсякоў. Вялізнаю пяцярнёй ён л а-п а е акраец і адразу адкусвае ад яго ладны кавалак. В. Б ы-к а ў. — Ты што грамадскае дабро цягнеш?—крычыць старшы-ня. Я. Кол ас. Кожны святы да сябе г о р-н е. П р ы к а з к а, Белая манішка і прылізаныя валасы казалі аб яго зухава-тасці, а хіірыя вочкі і жуліка-ватая ўсмешка сведчылі аб здольнасцях вывуджваць грыўні і саракоўкі з паляшуц-кіх кішэняў. Я. К о л а с. 3 газет і кіначасопісаў ён чэрпаў жывыя прыклады для сваіх лекцый. I. Ш а м я-к і н. БРЫДКІ, НЕПРЫГОЖЫ, НЕПРЫСТОЙНЫ, АГІДНЫ; ГІДКІ (абл.): ВУЛЬГАРНЫ, НЕЦЭНЗУРНЫ (кніжн.)-, БРУДНЫ (перан.). Як зірнуць, здаецца, не б р ы д ка я з твару, і той стан, як трзба, і ў грудзях шмат жару. Я. К у п а л а. На непрыгожым вас-паватым твары тарчаў вялікі, як добрая дуля, чырвоны нос. А. Я к і м о в і ч. Лаянка Кізгайлы мне здала-ся непрыстойнай. У. Kapa т к е в і ч. А г і д н а я гэта справа — ла-яцца з чалавекам, ды яшчэ земляком... В. Б ы к а ў. Глядзші, і людзі ўсе як лю-дзі, а гэты — г і д лі, як сліз-няк. А. Б а ч ы л а. Мастацтва не можа цярпець вульгарнай просталінейна-сці... Я. С к р ы г а н. Каб мы з вамі былі ў больш блізкіх адносінах, эх, як я за-раз вылаяў бы вас! Ведаеце, ёсць такія чецэнзурныя словы, якія нры адпаведнай ін-танацыі лепш і мацней за лю-бую пахвалу. 1. Ш а м я к і н. А пад носам у Мікалашкі ра-біліся зусім брудныя спра-вы. А. Я к і м о в і ч. БРЭХ; ГАУКАННЕ, ЗВЯГА (разм); ЯХ (абл.). Кудлаты сабака сустрэў іх злосным б р э х а м. Я. К о-л а с Ужо некаторы час здалёк чу-ліся нейкія непрыемныя гала- 70 сы, нібы гаўканне, нібы рогат. Я. М а ў р. Воўк сабакі не баіцца, a з в я г і не любіць. П р ы к а з-к а. Дзе-нідзе абзываліся яхам сабакі. Б. М і к у л і ч. БУДАВАЦЬ; СТАВІЦЬ, СТАУЛЯЦЬ (разм.); УЗВО-ДЗІЦЬ, УЗНОСІЦЬ (выс.) /з бярвення: РУБІЦЬ /з цэглы ці з камення: МУРАВАЦЬ. Дружна сёння камяніцы мы б у д у е м для сябе. М. 3 а с і м. Клопат браў і пра тое, што трэба ставіць кароўнікі, свінарнікі, стайні, свірны. Р. С а б а л е н к а. Сынок п’е, па вуліцах з він-тоўкаю гойсае, а бацька тым часам дом сабе новы ст а ў-л я е. Б. С а ч а н к а. Іллюкова брыгада ў з в о-д з і л а пяты зруб. Т. X а д к е-в і ч. Уз н о с і л і муры, каб кня-жыці ў мурах. Я. К у п а л а. Тапор грукоча — дом сасно-вы р у б я ц ь... С, Г а ў р у-с ё ў. У сапрэлых кашулях, па гру-дзі ў гразі муравалі скля-пенні ад ранпя да ночы, С. Г р а х о ў с к і. БУДУЧЫНЯ, БУДУЧ- НАСЦЬ, БУДУЧАЕ, ПРЫ-ШЛАСЦЬ; ЗАУТРА, ЗАУТ-РАЕ, ЗАУТРАШНЯЕ, НА-СТУПНАСЦЬ, НАСТУПНАЕ, ПЕРСПЕКТЫВА (перан.) □ ЗАУТРАШНІ ДЗЕНЬ. Перад намі ў сонцы, ў зорах будучыня наша. Я. К у-п а л а. Песня мая не шукае чырвон-цаў — будучнасць гэткіх не знойдзе ў ёй плям... Я. К у-п а л а. — Калі мы сустрэнемся, Ры-гор, яшчэ раз?.. — Б у д у ч ае пакажа. Ц, Г а р т н ы. Тут мірна жыў народ, народ, што ў п р ы ш л а с ць крочыў емела. М М а ш а р а. Пра з аў т р а слухаюць расказ прапраўнукі Скарына-вы... Р. Б a р а д у л і н. Ідзе народ і нас ісці заве у з а ў т р а е, у высненыя го-ды... К. К і р э е н к а. Праўда, заўтрашняе — гэта вельмі няпэўнае. У. Д а-м а ш э в і ч. He ўчарашнім днём жыву на свеце — велічнай наступ-н а с цю жыву. А. Б я л е в і ч. Наступнае глядзела на яго поўнай невыразнасцю. Як жа далей разгортваць працу? Ц. Г а р т н ы. Мы знішчым сваю беднасць. От чаму перад гэтакай пер-спектывай я ўвесь напоў-нены нейкаю бураю работы. К. Ч о р н ы. Вера ў д з е нь з а ў т р а ш-ні сілай няведамай думы гар-туе ісці, не чакаць... Я. К у-п а л а. БУДЫНАК, БУДЫНІНА, ПАБУДОВА, БУДОВА, ЗБУ-ДАВАННЕ /вялікіх памераў: ГМАХ, ХАРОМІНА; КОРПУС (перан.). Вечарам Лявон па вуліцы ішоў да будынка школы. П. Г а л а в а ч. Барак, у якім жылі Андрэй з сябрамі, быў доўгай 6 у д ы-н і н а й, пабудаванай напала-віну ў зямлі. П. П е с т р а к. Спачатку на небасхіле Коў-зусь убачыў толькі таполі, a потым — дахі пабудоў, ву-ліцы, сады. М. Л у п с я к о ў.