Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
83
А мяне так і цягне абняць яе, пагладзіць гэтыя рыжыя кудзеркі — ьедама, пасля фронту. М. Л у п с я к о ў.
3-пад шапкі нячэсаныя к у-ч a р а в ы я космы. М. П я н-к р а т.
Бабуля ўсхліпвала, гладзіла рукою ўнукавы стрыжакі. М. Стральцоў.
Мне не вельмі верыцца, што на Додзікавых к у ч a р а х мо-жа надоўга ўтрымацца які-не-будзь убор... У. М е х а ў.
Ідзі а.праніся ды кудлы расчашы... А. Макаёнак.
Чытае, прылізаўшы п а т л ы, ён медыцынскі бюлетэнь. П. П а н ч а н к а.
Хацеў тут лёкай ухваціць Стопка за ка ў т у н ы... К а з-к а.
Над натоўпам заматлялася яго доўгая, як у папа, г р ы в а. М. Л о б а н.
У бяскудлага не пажывішся х а х л о м. Прыказка.
— Цёця! — крычыць пасту-шок Піліпок, і раскудлаціўшы рыжы в і х о р, ён берасцян-каю будзіць прастор. П. Б р о ў-к а.
За руку ўзяў, прайшоўся сва-ёй далоняй па непакорных в і х-рах Піліпчыкавай галавы. М. Л ы н ь к о ў.
«Не спужаць каб малое...» — падумаў ён, пачухаўшы сраб-рысты вожык свае галавы... М. Л ы н ь к о ў.
На сівых б у к л я х узвы-шаўся беласнежпы высокі ча-пец. У. К a р а т к е в і ч.
ВАЛОШКІ, ВАСІЛЬКІ.
Тым часам дзве маладзень-кія дзяўчынкі прынеслі невя-лічкі снапок жыта, перавіты валошкамі, куколямі, ра-монкамі. Р. Сабаленка.
Каласістыя палоскі красава-лі' васількам і... М. М а-ш а р а.
ВАНТРОБЫ; НУТРО;
ШЛУННЕ (разм.).
Хай з яго вантробы вы-рве. Сваяк. Дзесятая вада на кісялі, што гэта за сваяўство! К. Ч о р н ы.
Чалавек з выгляду нібы жы-вы, але н у т р о мёртвае. I. Н а в у м е н к а.
Яны [нямецкія салдаты], му-сіць, знарок садзіліся н.а дзір-ван непадалёк ад нас і елі, сёр-баючы іак, што ў галодных па-лонных шлунне перавароч-валася. Р. С а б а л е н к а.
ВАР, КІПЕНЬ; КШЕЦЕНЬ (абл.).
3 кранта ў вялікі белы разма-лёваны чайнік цёк цурком в а р. П. Г а л а в а ч.
Ад к і пе н ю Раечка ўгрэла-ся і непрыкметна заснула. М. Л о б а н.
Яна наліла з самавара Kiner н ю, вярнулася да грубкі са шклянкай у руцэ і прытулі-лася плячамі да гарачай цэг-лы. I. Ш а м я к і н.
ВАРОЖАСЦЬ. АНТАГА-НІЗМ; ВАРАЖНЕЧА (разм.).
У Марыі Паўлаўны цяжкім пластом ляжала на сэрцы глу-хая інстынктыўная в а р о-ж а с ц ь да разлучніцы... М. 3 а р э ц к і.
Сацыяльная рэвалюцыя ■— адзіны рэальны шлях і метад вырашэння карэнных сацы-яльных ангаганізмаў. Б е л С Э.
Усе людзі вакол чакалі зго-ды, то чаму павінен жыць у в a р а ж н е ч ы і знямозе ёп, Алесь. У. Караткевіч.
ВАРТА, АХОВА ўіры супра-ваджэнні: КАНВОЙ /для назі-раннл: ДАЗОР; ПАТРУЛЬ, ПОСТ, ПІКЕТ (вайск.).
Падкупіць варту золата, акно адчыніць долата... М. Л у-ж а н і н.
84
Ліпы ля дома стаяць, як а х о в а. П. Панчанка.
Далей на захад гоніць нас к а н в о й. А. 3 а р ы цкі,
На павароце дарогі паказаў-ся галаўны дазор немцаў. К. К р а п і в а.
Узмоцнены п а т р у л ь ахоў-ваў кожны метр на чыгунцы... Б. М і к у л і ч.
Дубкоўскі расстаўляў п а с-т ы. На грудок каля Карасіка-вай хаты выкацілі кулямёт. М. Л о б а н.
Расстаўленыя Балабам па ўсіх дарогах конныя п і ке т ы занадта позна данеслі пра не-бяспеку: кольца ўжо замкну-лася. М. Л о б а н.
ВАРТАУНІК, ВАРТАВЫ, АХОУНІК, СТОРАЖ, ВАХ-ЦЁР; КАРАВУЛЬНЫ, ПАТ-РУЛЬНЫ (вайск.) /пры супра-ваджэнні: КАНВАІР, КАН-ВОЙНЫ; КАНВОЕЦ, КАН-ВОЙНІК (разм.).
Ля калгаснае аборы ходзіць пільны вартаўнік. А. За-р ы ц к і.
Калі пачало віднець, мне здалося, што вартавы ад варот адышоўся. К. К р а п і-в а.
Мы жадаем маладым пісь-меннікам быць вартымі ахоў-нікамі і прадаўжальнікамі найлепшых традыцый шматна-цыянальнай савецкай літарату-ры... М. Л ы н ь к о ў.
Пры школе ў дзеда ёсць свой пакойчык: ён тут сторажам працуе. А. Я к і м о в і ч.
У будцы грымае вахцёр барадаты вінтоўку. A. В я л ю-г і н.
Хлопцы, паліцаі ж усе на ку-панні, а ў гарнізоне, папэўна, адны каравульныя. X. Марціновіч.
Нямецкія патрульныя некалькімі парамі ўсю ноч ха-дзілі па вуліцы і вакол сяла. М. Л о б а н.
Каб не ўцяклі паны, кан-ваіраў набралася багата... М. Л ы н ь к о ў.
Канвойны некалькі разоў азірнуўся на яго [палоннага], гукнуў, каб ён спяшаўся. К. Ч о р н ы.
Пяцёра ўзброеных канвой-цаў пашырылі ацяты вакол палонных круг, незмігутна со-чачы за безаружным «ворагам». Ц. Г а р т н ы.
Сярод салдатаў паніка. К а н-войнікі кідаюць арыштава-ных. Я. К о л а с.
ВАРУШЫЦЬ, ПАВАРУШ-ВАЦЬ, ТРАПАЦЬ, ШАВЯ-ЛІЦЬ Ігубамі: МЫЛЯЦЬ (разм.) Івушамі (пра каня): СТРЫГЧЬІ (перан.).
Ціхі вецер вее і траву в а-р у шыць. A. А с т р э й к а.
Вецер паварушвае доў-гія пасмы цемнавата-русых ва-ласоў. А. Кулакоўскі.
Лёгкі вецер трэпле яго-ныя валасы. Б. М і к у л і ч.
Вецер гулліва ш а в е л і ць срабрыстыя густыя валасы на яго галаве. П. Г а л а в а ч.
I ён пачаў мыляць губа-мі, як бы шэпчучы што сабе, К. Ч о р н ы.
Конь пудка с т р ыж э ву-шамі. Б. М і к у л і ч.
ВАРЫЦЬ, ГАТАВАЦЬ.
Кухарка, цётка Анэля, глу-ханямая ад прыроды, в а р ы-л а дужа смачна. М, Г а р э ц-к і.
Маці гатавала абед на дварэ. 1. М е л е ж.
ВАСТРЫЁ, ЛЯЗО; ДЖАЛА (перан.).
Аер прыемна хрупае на в а-стрыі касы. Я. Б р ы л ь.
Некалькі разоў стукнуў сяке-рай па дошках, засадзіў л я-зо сякеры паміж іх і павяр-нуў, як рычагом. К. Ч о р н ы.
85
I вострае джала разца го-ніць спружыністыя стужкі блі-шчастае сталі. Ц. Г а р т н ы.
ВАСТРЫЦЬ, ГАСТРЫЦЬ, ЗАВОСТРЫВАЦЬ, ЗАВАСТ-РАЦЬ, ТАЧЫЦЬ /касу: МЯН-ЦІЦЬ, МЯНТАШЫЦЬ /брыт-ву: ПРАВІЦЬ.
А сейбіт, разбудзіўшы panne, вастрыў у кузнях лемя-хі. A. В я л ю г і н.
А чырвонаармейцы дык пры-ходзілі да Аўдзея шашкі г а-стрыць (у яго тачыла ёсць). К. К р а п і в а.
На кожным уроку даставаў Янак свой ножык і з а в о с т-р ы в а ў аловак. У. К о р б а н.
Тады Віктар пачаў з а в а-страць яе [палку] аб дрэ-ва... Я. М а ў р.
Устань, устань т а ч ы ц ь штыхі... Я. К у п а л а.
Касцы спыняюцца м ян-ці ц ь коеы. К. Ч о р н ы.
Чувааь здалёку, як касцы мяніашаць звонка косы. М. Калачынскі.
Галуза правіў брытву аб рэмень. I. Г у р с к і.
ВАСЬМІНОГ, СПРУТ.
Ды вынесла хваля якраз васьмінога. У. Д у б о ў-к а.
Тут жа чарнелі карчы-выва-ратні з фантастычнымі карэп-нямі, падобныя да страшных спрутоў або да невядомых звяроў. 3. Б я д у л я.
ВЕЙКА; ВЕЯЛКА, MI PAVKA (абл.).
Нацягнула на вочы даўгія вейкі, ссунула па пераноссе лоб. К. Ч о р н ы.
Пыл навіс на брывах, на в е-ялках, у ноздрах — хоць ты камінара запрашай. К. К р а-п і в а.
Цёмныя вочы яе з доўгімі мігаўкамі як бы рассыпалі праменні. Я. Колас.
ВЕЛАСІПЕД; САМАКАТ (разм.).
Выведзі, Віктар, з каморы мой веласіпед ды пагля-дзі, можа трэба напампаваць шыны. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Раней на ўсю акругу ў адна-го нашага пана Шаблоўскага быў с а м а к а т. М. Т к а ч о ў.
ВЕЛІЧНЫ, ВЯЛІКАСНЫ.
Праклаў ён [камуніст] да яс-нае долі ў разумны і веліч-н ы век. А. Б я л е в і ч.
Далей спыняе на сабе вашу ўвагу вялікасны помнік каралеве Вікторыі... К. К р а-п і в а.
ВЕЛЬМІ, НАДТА, ВЫ-КЛЮЧНА. НАДЗВЫЧАЙ, НАДЗВЫЧАЙНА, НЕЗВЫ-ЧАЙНА, НЯЗВЫКЛА, НЕБЫ-ВАЛА, НЕВЕРАГОДНА, НЕЙ-МАВЕРНА, НЕВЫКАЗНА, НЕВЫМОУНА, МОЦНА, БЯЗ-МЕЖНА, БЯСКОНЦА. НЕ-ВЫМЕРНА, НЕПАМЕРНА, НЯЗМЕРНА, БЯЗМЕРНА, ПРАЗМЕРНА, НЯЗЛІЧАНА, НЕАШСАЛЬНА, ВОСТРА, НЯ-СЦЕРПНА; ДОБРА, CTPAUI-НА, СТРАШЭННА, ЗДО-РАВА, ПАРАДКАМ (разм.у ДУЖА, ЗБЫТ (абл.) □ ДА СМЕРЦІ, ДА НЕЗВЫЧАЙ-НАГА, БЕЗ МЕРЫ, ПРАЗ МЕРУ, HE У МЕРУ, НА РЭД-КАСЦЬ, ДА ДЗІУНАГА, ДА ЧОРТА, ДА ЧОРЦІКАУ, HE НА ЖАРТ, HE НА ЖАРТЫ.
Накурана было вельмі, і дым выплываў праз акно. К. Ч о р н ы.
Н а д т а ж любіў гэты па-жылы вучоны чалавек сваю невялічкую рухавенькую жон-ку. М. Г а р э ц к і.
Паявілася шмат сяброў, якія любілі яго за выключна чулую душу. М. X в е д а р о-в і ч.
86
Месца для начлегу выбралі надзвычай добрае.
М. Л ы н ь к о ў.
Гарэлкі не было, дастаць спі-рытусу было надзвычайна цяжка, а выпіць хацелася. Я. К о л а с.
Панна Ядвіся была ў н е-звычайна вясёлым настроі. Я. К о л а с.
Стары ў гэты вечар быў нязвыкла маўклівы і пану-ры. I. М е л е ж.
Небывала цяжкія ваен-ныя выпрабаванні далейшаю хадою падзей былі наканава-ны пакаленню паэта... A. Р у-с е ц к і.
Прыкрае і неверагодна грубае пачало забывацца. М. П я н к р а т.
Яму зрабілася н е й м а в е р-н а шкада гэтай цудоўнай жан-чыны. П. П е с т р а к.
Яму стала невыказна лёгка... М. Стральцоў,
Абое былі н е в ы м о ў н a рады гэтай сустрэчы—хай са-бе і кароткай, як міг. М. Т а н к.
Ты над чым задумалася м о ц н а? Ц. Г а р т н ы.
Калі ўдавалася '■— Фадзей бязмежна рад... У. К о р-б а н.
Ці ж толькі свету, што ў аконцы? Або так міла тут б я с ко н ц а? Я. К о л а с.
Здаецца, і няшмат зроблена, а прыгледзеўшыся — н е в ы-мерна многа. М, Л у ж а-н і н.
Аднак дастукацца да яго мог далёка не ўсякі хворы, бо ганарары браў непамерна высокія. !А. Г а р э ц к і.
Час цягнуўся нязмерна доўга, а бамбёжка ўсё не сці-хала. I. М е л е ж.
Ці людзі могуць ацаніць усю яе дабрату, яе бязмерна чулае, надзвычайна кволае сэр-ца? 3. Б я д у л я.
Постаць яго здавалася
празмерна шырокай, нават нязграбнай. М. Ткачо ў.
Ен правёў ужо нязліча-на шмат урокаў, але заўсёды ў кожным знаходзіў нешта і новае і цікавае... А. Чарны-ш э в і ч.
Шмат ёсць у Беларусі куткоў з пеапісальна прыгожай, чаруючай позірк прыродай... Т. X а д к е в і ч.
Гэта навіна востра заці-кавіла Рыгора і Сроля. Ц. Г а р і н ы,
Нясцерпна захацелася прыпасці вуснамі да гэтай ру-кі I. Ш а м я к і н.
I па твары яго і па хадзе было відаць, што ён п’яны і не так сабе, а д о б р a. А. Ч а р-н ы ш э в і ч.
Яму страшна хацелася есці. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Ей сірашэнна захацела-ся быць прыгажэйшай за Анэ-лю. Р. Сабаленка.
Здорава ж яны баяцца мяне, калі думаюць канваіра-ваць цэлай ротай. I. Ш а м я-к і н.
Бачыіп, змучыўся парад-ка м за дарогу, дык трохі не-здаровіцца... М. Л ы н ь к о ў.
Паміраў наш таварыш. Хаце-лася дужа яму бачыць заў-трашні дзень... A. К у л я ш о ў.
Ад бяды яна ўцякала, але збыт была цікава... К. К р а-п і в a
Едзеш? Напэўна, узрадаваны д а с м е р ці? У. К a р а т к е-в ; ч.
Да незвычайнага кан-серватыўны селянін у сваіх прывычках.. П. Галавачт
Змарьіліся касцы без м е-р ы. К. К р а п і в а.
Любіць стары часам і праз м е р у пахваліцца, асабліва перад моладдзю. Р. Саба-л е н к a
... Адчаянны ён хлопец і ры-зыкоўны не ў м е р у. Я. К о-л а с,
87
Вось Мірон Сцяпанавіч Бельскі. Добры, н а р э д-касць мілы чалавек. М. Ра-к і т н ы.