КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
95 хадзілі, на горшых — не, займаліся самастойна. Я. С к р ы г а н. ВУЧЬЦЬ, НАВУЧАЦЬ, РЫХТАВАЦЬ, ВЫКЛА- ДАЦЬ; ШКОЛІЦЬ (разм.). I мядзведзя в у ч а ц ь. П р ы-к а з к а. Гэта пан Быкоўскі наву-чаё панну Паўлінку навамод-ных танцаў. Я. К у п а л а. Трактарыстаў трэба было рыхтаваць на месцы, а ма-шыны купляць за мяжой. Р. Н я х а й. Ганна Максімаўна працавала настаўніцай, выкладала літаратуру і мову ў сярэдняй школе. 1. Г у р с к і. Іван улёг у сялянскую працу і, наперакор сабе, ва ўсім цягнуўся за бацькам, які бязлі-тасна школіў сына ў няхіт-рай навуцы, што спасціг на практыцы сам. В. Б ы к а ў. ВУШАК; КАСЯК (абл.). Нават і сёння яшчэ на адным з в у ш а к о ў зарубіны ёсць, што калісьці мой рост адзна-чалі. М. Т а н к. ...Бацюшка ўжо ўдарыўся ка-пелюхом аб к а с я к дзвярэй. 3. Б я д у л я. ВЫБАЧАЦЬ, ПРАБАЧАЦЬ, ДАРАВАЦЬ, ПЕРАПУСКАЦЬ. Я, можа, чым і пакрыўдзіў цябе. Тады в ы б а ч а й мне. Я. К о л а с. Прабачце, панічок. Я прыйшла запытацца — ці ба-ліць яшчэ ў вас галава, ці пе-растала? Я. К о л а с. Вы не гневайцеся на мяне і д а р у й ц е. К. Ч о р н ы. — Што, усіх ужо сабак пе-равешаў? — Дык Галляш заў-сёды перапускае дзядзьку, адкажа жартам: — Усіх. КЧ о р н ы. ВЫБІЦЬ; ВЫСАДЗІЦЬ ( разм.). Салдаты в ы б і л і прыклада-мі дзверы і кінуліся ў сярэдзі-ну будынка. КЧ о р н ы . Нехта локцем в ы с а д з і ў шыбіну, яна зазвінела. I. П т а ш н і к а ў. ВЫБРАЦЬ, АДАБРАЦЬ, ПАДАБРАЦЬ, АБЛЮБА-ВАЦЬ, ВЫГЛЕДЗЕЦЬ. Каго гэта ты сабе за мужа в ы б р а л a? А. Я к і м о в і ч. Лабановіч пакапаўся ў сва-іх кнігах і а д а б р а ў дзве... ЯК о л а с. Лепшай кандыдатуры не п а-д а б р а ц ь! I. Ill а м я к і н. Чалавек аблюбаваў са-бе мясціну, памацаў нагою, каб не было мокра, і лёг. КК р а-п і в а. От там яе [Лукер’ю] Патуп-чыкі і выгледзелі, пры-везлі з бубянцамі ў Пятроўку, у сваё воўчае логава. М. Р а-к і т н ы. ВЫБРЫК, ВЫХАДКА, КА-ПРЫЗ, ШТУКА; ВЫМУДРЫ (разм.); АНТРАША, ФАР-ТЭЛЬ (кніжн.). Бацька любіў жартаваць, быў здатны на самыя нечува-ныя в ы б р ы к і. У. К a р а т-к е в і ч. Першыя дні пры новай на-стаўніцы Юрка спрабаваў сваі-мі в ы ха д к а м і рассмяшыць клас. X в. Ж ы ч к а. Да сваёй дачкі пан Чарнец-кі адносіўся вельмі пяшчотна, выконваў усе яе к a п р ы з ы. 3. Б я д у л я. Пра вясновыя штукі [Дняпра] трэба паслухаць вось апавяданні старога перавозні-ка Саўкі... М. 3 а р э ц к і. Пустыя дзяціныя в ым у д-р ы, якія нічога, апрача шкоды, не даюць. М. 3 а р э ц к і. Ен наважыўся выкінуць яшчэ якое-небудзь а н т р а ш а, але 96 ўспомніў тут дзядзькавы сло-вы: мы ж з табой салдаты, Пі-ліпчык. М. Л ы н ь к о ў. А вось пабачыш, які ф а р-т э л ь ён выкіне, як лодку ўба-чыць! A. Ш а ш к о ў. ВЫБУХАЦЬ, РВАЦЦА, УЗРЫВАЦЦА. Ва ўсіх агрэгатных станах азон здольны выбухаць ад удару, работа з ім вельмі не-бяспечная. Б е л С Э. Снарады то не даляталі і рваліся ў вадзе непадалёку ад берагу, то пераляталі, і вельмі рэдка р в а л і с я на лініі ако-паў. М. М а ш а р а. ГІа баках узрываюцца міны, уздымаючы клубы пылу і раскідаючы шматкі зямлі. ЯК о л а с. ВЫВАД, ЗАКЛЮЧЭННЕ, РЭЗЮМЕ. Каб ён умеў думаць лагічна, то з усіх падзей зрабіў бы ней-кі в ы в а д. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. Ён хоча разабрацца як след, па-знатоцку, каб ягонае за-ключэнне было папраўдзе словам аўтарытэту. ЯС к р ы-г а н. Э-э, дык я от, маладыя лю-дзі, з практыкі даю вам рэзю-м е: перш за ўсё — быць спрыт-ным, не марудзіць і гарачы момант разумець. A. Р у с е ц-к і. ВЫГЛЯД; ТВАР, АБЛІЧЧА, ФІЗІЯНОМІЯ (перан.). Ды і балоты маюць сёння не той в ы г л я д, як мы іх уяў-лялі раней. Т. X а д к е в і ч. Змяняўся твар зямлі, змя-няўся і кдімат, змяняўся і жы-вёльны свет. В. В о л ь с к і. Але мінула менш за тры га-ды —і ўсё шырокае наваколле змяніла а б л і ч ч a. Т. X а д-к е в і ч. Кожная частка Парыжа мае сваю своеасаблівую ф і з і я н о-м і ю, і ў той жа час яны ра-зам складаюць адно агульнае і цэлае. Я. К о л а с. ВЫДАВАЦЬ, ВЫПУС-КАЦЬ, ДРУКАВАЦЬ. Асабліва мне спадабалася, што вучні в ы д а ю ц ь свой ча-сопіс «Рэха». В. Т а ў л а й. Тут размяшчаўся цэлы дру-карскі камбінат, які в ы п у с-к а ў сотні тысяч экземпляраў газет, часопісаў, кніг, брашур... Т. X а д к е в і ч. Газет, кніжак мовай чэй найболей д р у ку ю ць, пава-жаюць тых людзей, любяць і шануюць. ЯК У п а л а. ВЫДАЦЬ ЗАМУЖ, ВЫ-ДАЦЬ. Выгадавалі дачку, выдалі з а м у ж. У. К о р б а н. I дачок тым часам абе-дзвюх па-людску в ы д а л а, і сына ажаніла, найменшага. Я. Б р ы л ь. ВЫДМА, ДЗЮНА. Зноў і зноў на беражок топ-кай выдмаю пясок вольны вецер сцеле. A. В я л ю г н н. ...А мора несціханае гамо-ніць, на дзюны хвалі ўспене-ныя гоніць. A. В о л ь с к і. ВЫЗДАРАУЛЕННЕ, ПА-ПРАУКА; ПАПРАВА, ПО-ПРАУКА, ПАПРАВУНАК, АЧУНАК (разм.). На выздараўленне яго ўжо ніхто не меў надзеі, і ўсе чакалі, каб скарэй ён памёр і перастаў мучыцца. КЧ о р н ы. Я ранены і хворы, еду дадо-му на папраўку. КЧор-н ы. Пушчаны дадому на пабыў-ку, на п a п р а в у. К. Ч о р н ы. Толькі дзён праз тры ляг-чэй уздыхнулі і мы і дактары: Канстанцін Міхайлавіч стала пайшоў на no п р а ў к у. М. Л у-ж а н і н. 4 М. К. Клышка 97 Ніякага паправунку не было відань толькі ў Тарасюка. С. Александровіч. Няма ачунку, вось і ра-дзяць пану ехаць на воды. К а з к а. ВЫЗНАЧЫЦЬ, АКРЭС-ЛІЦЬ. Той, хто з няволі рабочы люд вывеў, новыя в ыз н а чы ў све-ту скрыжалі. Я. К у п а л а. Наш старшыня ў сваёй пра-мове вельмі ясна а к р э с л і ў нам дарогу. Я. К о л а с. ВЫКЛІКАЦЬ, АБУДЗІЦЬ (перан.). Трывога за Міхася непакоіла дзяўчыну, выклікала шмат розных думак. П. К а в а л ё ў. Аднак гэту цікавасць [да на-вуковай дзейнасці] у асобных студэнтаў трэба а б у д з і ц ь... «3 в я з д a ». ВЫКРАСЛІЦЬ, ЗАКРЭС-ЛІЦЬ, ВЫКАСАВАЦЬ, ЗАКА-САВАЦЬ. Настаўнік выкрасліў прозвішча Мініча са спісу дру-гой групы і запісаў яго ў трэ-цюю. Я. К о л а с. Некалькі сказаў астрож-ная цэнзура закрэсліла. М. Т а н к. Выкасуйце мяне з членаў праўлення. А. Б я л е в і ч. Яна напісала два словы і закасавала. 1А. Лобан. ВЫМАУЛЕННЕ, ВЫМОВА, АКЦЭНТ, ДЫКЦЫЯ. Правільнае в ы м а ў л е tine — адзін з істотных бакоў не толькі культуры мовы, але і агульнай культуры чалавека. Ф. Я н к о ў с к і. Пачыналася катаванне за кепскую в ы м о в у польскіх слоў. 3. Б я д у л я. У грудзях прыбавілася цеп-лыні ад тых слоў, што так го- рача, з грузінскім акцэнтам былі сказаны камандзірам. П. К а в а л ё ў. Страшнавата было мне вы-ступаць пасля яго, бо я сам ведаў, што не валодаю выраз-най д ы к ц ы я й. М. X в е д а-р о в і ч. ВЫНІК, ЗДАБЫТАК, ПАД-РАХУНАК, РЭЗУЛЬТАТ; СКУ-ТАК (разм.); СЛЕД (перан.) Сотні тры рэек узарвалі за ноч — вынік быў нядрэнны. М. Л ы н ь к о ў. Вы працавалі... Столькі мук, а хто з д а б ыт к і пажынае?.. А. Б а ч ы л а. Скончыўшы навучанне і пе-рагледзеўшы работы вучняў, Лабановіч часта падводзіў падрахункі дню. ЯК о-л а с. Вырашэнне ж гэтага пытання не дае ніякага рэзультату. Я. К о л а с. Столькі турбацыі паложыш— а с к у т а к? Ц. Г а р т н ы. Я ведаю, што наша заба-стоўка, наша барацьба не за-станецца без следу. Ц. Г а р-т н ы. ВЫНОСЛІВАСЦЬ; ГАРТ, ЗАГАРТОУКА (перан.). Вара нават не ведала да гэ-тага, што ў Мішы, на выгляд яшчэ не надта ўсталелага хлоп-ца, ёсць такая вынослі-в а с ц ь. А. Кулакоўскі. Веру, братцы, ў нашу сілу, веру ў во'лі нашай г а р т... Ц ё т к а. Моцнай загартоўкі быў чалавек. М. М а ш а р а. ВЫРАЗНЫ, АКРЭСЛЕНЫ, КАЛАРЫТНЫ; ЯРКІ, ЯС-КРАВЫ, ПРАЗРЫСТЫ, РЭЗ-КІ, СТРОП, рэлЬефны (nepati.). Гаворка была в ы р а з н а я, можна было разабраць кожнае слова. М. Л о б а н. 98 Ніякай акрэсленай мэты ў Пракопа не было, калі ён наважыўся на гэтае самавы-гнанне. Я. Колас. Добрае веданне ўмоў жьшня сваіх герояў дазваляе пісьмен-ніку выбіраць дэталі самыя каларытныя і трапныя. Р. Ш к р а б а. Уражанні маленства такія я р к і я, што дастаткова патры-вожыць памяць, як успаміны абступаюць з усіх бакоў. Р. Ш к р а б а. Яго пэўна не вельмі-то ўра-жала гэтая яскравая неда-рэчнасць у расстаноўцы і ска-рыстанні грабароў. X. Ш ы н к-л е р. Сацыяльная накіраванасць верша даволі празрыстая. Р. Ш к р а б а. Тут была абсалютна чыстая, старанна прыбраная святліца— рэзкі кантраст з чорнаю па-лавінаю хаты. М. 3 а р э ц к і. Строгай мяжы паміж ле-туценнем і сапраўдным жыццём панна Ядвіга не ведае. 3. Б flfl У л я. Малюнак чоткі, рэльеф-н ы. В. П а л т a р а н. ВЫРАТАВАННЕ, УРАТА-ВАННЕ, РАТУНАК, ПАРАТУ-НАК, ЗБАУЛЕННЕ, ЗБАВЕН-HE, ВЫЙСЦЕ, ВЫХАД. Да гэтай хвіліны я не думаў аб яго смерці, але цяпер і я пачаў сумнявацца ў яго в ы р а-т а в а н н і. I. Ш а м я к і н. Авалодваў ім інстынкт у para в а н н я. Кулакоў-с к і. Ніякай надзеі на ратунак не было: надышла апошняя ноч жынця яго. Я д в і г і н Ш. На шчасце, знайшоўся п а-р а т у н а к ад бяды. 3. Б я д у-л я. Кожны ранены быў злучаны з вайною і ад яе канца чакаў свайго збаўлення. Ц. Г а р-т н ы. Гаруе краіна пад жорсткай пятой, як прагне збавення народ! Я. К о л а с. В ый с це адно — уцячы ў лес. I. Навуменка. Параска, як птаха ў сіле, не бачыла в ы х а д у. М. Л о б а н. ВЫРАШЫЦЬ, РАШЫЦЬ; РАЗВЯЗАЦЬ (перан.). Адразу такую справу не в ы-р a йі ы ш, таварыш дырэктар. А. ГІ а л ь ч э ў с к і. Як р а ш ы ц ь такую цяжкую задачу, шго трэба зрабіць, каб тутэйшыя пяскі хоць трохі лепш радзілі? A. К у л а к о ў-с к і. Памажы ты нам, дубе, р а з-вязаць адно вельмі важнае пытанне. Я. К о л а с. ВЫСАКАРОДНАСЦЬ; РЫ-ЦАРСТВА (перан. кніжн.). Узвышайся над іншымі в ы-с'а ка р о д н а с цю: будзь чы-сты, мужны, добры. ЯБ р ы л ь. На нарадзе камандуючых армій 30 сакавіка 1941 г. Гіт-лер назваў будучую вайну з СССР барацьбой за знішчэнне, у якой будзе бязлітасная жорсткасць, не будзе кампра-місаў і месца рыцарству. Б е л С Э. ВЫСАКАРОДНЫ, ВЕЛІКА-ДУШНЫ; ВЫСОКІ (кніжн.); святы, НАЙСВЯЦЕЙШЫ (выс.); РЫЦАРСКІ (перан.). — Жадаю поспехаў на в ы-сакароднай ніве асветы, — пакланіўся ён Рыце. А. В а с і-л е в і ч. I Пацяроб усміхнуўся з в е-лікадушнай паблажліва-сшо. М. 3 а р э ц к і. Якая цана ягоным в ы с о-к і м намерам, калі ён не зма-гаецца за іх ажыццяўленне з усёй палымянасцю душы. У. К а р п а ў. Нам патрэбен быў толькі кі-раўнік, чалавек з баявым во-