Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
95
хадзілі, на	горшых — не,
займаліся	самастойна.
Я. С к р ы г а н.
ВУЧЬЦЬ,	НАВУЧАЦЬ,
РЫХТАВАЦЬ,	ВЫКЛА-
ДАЦЬ; ШКОЛІЦЬ (разм.).
I мядзведзя в у ч а ц ь. П р ы-к а з к а.
Гэта пан Быкоўскі наву-чаё панну Паўлінку навамод-ных танцаў. Я. К у п а л а.
Трактарыстаў трэба было рыхтаваць на месцы, а ма-шыны купляць за мяжой. Р. Н я х а й.
Ганна Максімаўна працавала настаўніцай, выкладала літаратуру і мову ў сярэдняй школе. 1. Г у р с к і.
Іван улёг у сялянскую працу і, наперакор сабе, ва ўсім цягнуўся за бацькам, які бязлі-тасна школіў сына ў няхіт-рай навуцы, што спасціг на практыцы сам. В. Б ы к а ў.
ВУШАК; КАСЯК (абл.).
Нават і сёння яшчэ на адным з в у ш а к о ў зарубіны ёсць, што калісьці мой рост адзна-чалі. М. Т а н к.
...Бацюшка ўжо ўдарыўся ка-пелюхом аб к а с я к дзвярэй. 3. Б я д у л я.
ВЫБАЧАЦЬ, ПРАБАЧАЦЬ, ДАРАВАЦЬ, ПЕРАПУСКАЦЬ.
Я, можа, чым і пакрыўдзіў цябе. Тады в ы б а ч а й мне. Я. К о л а с.
Прабачце, панічок. Я прыйшла запытацца — ці ба-ліць яшчэ ў вас галава, ці пе-растала? Я. К о л а с.
Вы не гневайцеся на мяне і д а р у й ц е. К. Ч о р н ы.
— Што, усіх ужо сабак пе-равешаў? — Дык Галляш заў-сёды перапускае дзядзьку, адкажа жартам:
— Усіх. КЧ о р н ы.
ВЫБІЦЬ; ВЫСАДЗІЦЬ ( разм.).
Салдаты в ы б і л і прыклада-мі дзверы і кінуліся ў сярэдзі-ну будынка. КЧ о р н ы .
Нехта локцем в ы с а д з і ў шыбіну, яна зазвінела. I. П т а ш н і к а ў.
ВЫБРАЦЬ, АДАБРАЦЬ, ПАДАБРАЦЬ, АБЛЮБА-ВАЦЬ, ВЫГЛЕДЗЕЦЬ.
Каго гэта ты сабе за мужа в ы б р а л a? А. Я к і м о в і ч.
Лабановіч пакапаўся ў сва-іх кнігах і а д а б р а ў дзве... ЯК о л а с.
Лепшай кандыдатуры не п а-д а б р а ц ь! I. Ill а м я к і н.
Чалавек аблюбаваў са-бе мясціну, памацаў нагою, каб не было мокра, і лёг. КК р а-п і в а.
От там яе [Лукер’ю] Патуп-чыкі і выгледзелі, пры-везлі з бубянцамі ў Пятроўку, у сваё воўчае логава. М. Р а-к і т н ы.
ВЫБРЫК, ВЫХАДКА, КА-ПРЫЗ, ШТУКА; ВЫМУДРЫ (разм.); АНТРАША, ФАР-ТЭЛЬ (кніжн.).
Бацька любіў жартаваць, быў здатны на самыя нечува-ныя в ы б р ы к і. У. К a р а т-к е в і ч.
Першыя дні пры новай на-стаўніцы Юрка спрабаваў сваі-мі в ы ха д к а м і рассмяшыць клас. X в. Ж ы ч к а.
Да сваёй дачкі пан Чарнец-кі адносіўся вельмі пяшчотна, выконваў усе яе к a п р ы з ы. 3. Б я д у л я.
Пра вясновыя штукі [Дняпра] трэба паслухаць вось апавяданні старога перавозні-ка Саўкі... М. 3 а р э ц к і.
Пустыя дзяціныя в ым у д-р ы, якія нічога, апрача шкоды, не даюць. М. 3 а р э ц к і.
Ен наважыўся выкінуць яшчэ якое-небудзь а н т р а ш а, але
96
ўспомніў тут дзядзькавы сло-вы: мы ж з табой салдаты, Пі-ліпчык. М. Л ы н ь к о ў.
А вось пабачыш, які ф а р-т э л ь ён выкіне, як лодку ўба-чыць! A. Ш а ш к о ў.
ВЫБУХАЦЬ, РВАЦЦА, УЗРЫВАЦЦА.
Ва ўсіх агрэгатных станах азон здольны выбухаць ад удару, работа з ім вельмі не-бяспечная. Б е л С Э.
Снарады то не даляталі і рваліся ў вадзе непадалёку ад берагу, то пераляталі, і вельмі рэдка р в а л і с я на лініі ако-паў. М. М а ш а р а.
ГІа баках узрываюцца міны, уздымаючы клубы пылу і раскідаючы шматкі зямлі. ЯК о л а с.
ВЫВАД, ЗАКЛЮЧЭННЕ, РЭЗЮМЕ.
Каб ён умеў думаць лагічна, то з усіх падзей зрабіў бы ней-кі в ы в а д. А. Ч а р н ы ш э-в і ч.
Ён хоча разабрацца як след, па-знатоцку, каб ягонае за-ключэнне было папраўдзе словам аўтарытэту. ЯС к р ы-г а н.
Э-э, дык я от, маладыя лю-дзі, з практыкі даю вам рэзю-м е: перш за ўсё — быць спрыт-ным, не марудзіць і гарачы момант разумець. A. Р у с е ц-к і.
ВЫГЛЯД; ТВАР, АБЛІЧЧА, ФІЗІЯНОМІЯ (перан.).
Ды і балоты маюць сёння не той в ы г л я д, як мы іх уяў-лялі раней. Т. X а д к е в і ч.
Змяняўся твар зямлі, змя-няўся і кдімат, змяняўся і жы-вёльны свет. В. В о л ь с к і.
Але мінула менш за тры га-ды —і ўсё шырокае наваколле змяніла а б л і ч ч a. Т. X а д-к е в і ч.
Кожная частка Парыжа мае
сваю своеасаблівую ф і з і я н о-м і ю, і ў той жа час яны ра-зам складаюць адно агульнае і цэлае. Я. К о л а с.
ВЫДАВАЦЬ, ВЫПУС-КАЦЬ, ДРУКАВАЦЬ.
Асабліва мне спадабалася, што вучні в ы д а ю ц ь свой ча-сопіс «Рэха». В. Т а ў л а й.
Тут размяшчаўся цэлы дру-карскі камбінат, які в ы п у с-к а ў сотні тысяч экземпляраў газет, часопісаў, кніг, брашур... Т. X а д к е в і ч.
Газет, кніжак мовай чэй найболей д р у ку ю ць, пава-жаюць тых людзей, любяць і шануюць. ЯК У п а л а.
ВЫДАЦЬ ЗАМУЖ, ВЫ-ДАЦЬ.
Выгадавалі дачку, выдалі з а м у ж. У. К о р б а н.
I дачок тым часам абе-дзвюх па-людску в ы д а л а, і сына ажаніла, найменшага. Я. Б р ы л ь.
ВЫДМА, ДЗЮНА.
Зноў і зноў на беражок топ-кай выдмаю пясок вольны вецер сцеле. A. В я л ю г н н.
...А мора несціханае гамо-ніць, на дзюны хвалі ўспене-ныя гоніць. A. В о л ь с к і.
ВЫЗДАРАУЛЕННЕ, ПА-ПРАУКА; ПАПРАВА, ПО-ПРАУКА, ПАПРАВУНАК, АЧУНАК (разм.).
На выздараўленне яго ўжо ніхто не меў надзеі, і ўсе чакалі, каб скарэй ён памёр і перастаў мучыцца. КЧ о р н ы.
Я ранены і хворы, еду дадо-му на папраўку. КЧор-н ы.
Пушчаны дадому на пабыў-ку, на п a п р а в у. К. Ч о р н ы.
Толькі дзён праз тры ляг-чэй уздыхнулі і мы і дактары: Канстанцін Міхайлавіч стала пайшоў на no п р а ў к у. М. Л у-ж а н і н.
4 М. К. Клышка
97
Ніякага паправунку не было відань толькі ў Тарасюка. С. Александровіч.
Няма ачунку, вось і ра-дзяць пану ехаць на воды. К а з к а.
ВЫЗНАЧЫЦЬ, АКРЭС-ЛІЦЬ.
Той, хто з няволі рабочы люд вывеў, новыя в ыз н а чы ў све-ту скрыжалі. Я. К у п а л а.
Наш старшыня ў сваёй пра-мове вельмі ясна а к р э с л і ў нам дарогу. Я. К о л а с.
ВЫКЛІКАЦЬ, АБУДЗІЦЬ (перан.).
Трывога за Міхася непакоіла дзяўчыну, выклікала шмат розных думак. П. К а в а л ё ў.
Аднак гэту цікавасць [да на-вуковай дзейнасці] у асобных студэнтаў трэба а б у д з і ц ь... «3 в я з д a ».
ВЫКРАСЛІЦЬ, ЗАКРЭС-ЛІЦЬ, ВЫКАСАВАЦЬ, ЗАКА-САВАЦЬ.
Настаўнік выкрасліў прозвішча Мініча са спісу дру-гой групы і запісаў яго ў трэ-цюю. Я. К о л а с.
Некалькі сказаў астрож-ная цэнзура закрэсліла. М. Т а н к.
Выкасуйце мяне з членаў праўлення. А. Б я л е в і ч.
Яна напісала два словы і закасавала. 1А. Лобан.
ВЫМАУЛЕННЕ, ВЫМОВА, АКЦЭНТ, ДЫКЦЫЯ.
Правільнае в ы м а ў л е tine — адзін з істотных бакоў не толькі культуры мовы, але і агульнай культуры чалавека. Ф. Я н к о ў с к і.
Пачыналася катаванне за кепскую в ы м о в у польскіх слоў. 3. Б я д у л я.
У грудзях прыбавілася цеп-лыні ад тых слоў, што так го-
рача, з грузінскім акцэнтам былі сказаны камандзірам. П. К а в а л ё ў.
Страшнавата было мне вы-ступаць пасля яго, бо я сам ведаў, што не валодаю выраз-най д ы к ц ы я й. М. X в е д а-р о в і ч.
ВЫНІК, ЗДАБЫТАК, ПАД-РАХУНАК, РЭЗУЛЬТАТ; СКУ-ТАК (разм.); СЛЕД (перан.)
Сотні тры рэек узарвалі за ноч — вынік быў нядрэнны. М. Л ы н ь к о ў.
Вы працавалі... Столькі мук, а хто з д а б ыт к і пажынае?.. А. Б а ч ы л а.
Скончыўшы навучанне і пе-рагледзеўшы работы вучняў, Лабановіч часта падводзіў падрахункі дню. ЯК о-л а с.
Вырашэнне ж гэтага пытання не дае ніякага рэзультату. Я. К о л а с.
Столькі турбацыі паложыш— а с к у т а к? Ц. Г а р т н ы.
Я ведаю, што наша заба-стоўка, наша барацьба не за-станецца без следу. Ц. Г а р-т н ы.
ВЫНОСЛІВАСЦЬ; ГАРТ, ЗАГАРТОУКА (перан.).
Вара нават не ведала да гэ-тага, што ў Мішы, на выгляд яшчэ не надта ўсталелага хлоп-ца, ёсць такая вынослі-в а с ц ь. А. Кулакоўскі.
Веру, братцы, ў нашу сілу, веру ў во'лі нашай г а р т... Ц ё т к а.
Моцнай загартоўкі быў чалавек. М. М а ш а р а.
ВЫРАЗНЫ, АКРЭСЛЕНЫ, КАЛАРЫТНЫ; ЯРКІ, ЯС-КРАВЫ, ПРАЗРЫСТЫ, РЭЗ-КІ, СТРОП, рэлЬефны (nepati.).
Гаворка была в ы р а з н а я, можна было разабраць кожнае слова. М. Л о б а н.
98
Ніякай акрэсленай мэты ў Пракопа не было, калі ён наважыўся на гэтае самавы-гнанне. Я. Колас.
Добрае веданне ўмоў жьшня сваіх герояў дазваляе пісьмен-ніку выбіраць дэталі самыя каларытныя і трапныя. Р. Ш к р а б а.
Уражанні маленства такія я р к і я, што дастаткова патры-вожыць памяць, як успаміны абступаюць з усіх бакоў. Р. Ш к р а б а.
Яго пэўна не вельмі-то ўра-жала гэтая яскравая неда-рэчнасць у расстаноўцы і ска-рыстанні грабароў. X. Ш ы н к-л е р.
Сацыяльная накіраванасць верша даволі празрыстая. Р. Ш к р а б а.
Тут была абсалютна чыстая, старанна прыбраная святліца— рэзкі кантраст з чорнаю па-лавінаю хаты. М. 3 а р э ц к і.
Строгай мяжы паміж ле-туценнем і сапраўдным жыццём панна Ядвіга не ведае. 3. Б flfl У л я.
Малюнак чоткі, рэльеф-н ы. В. П а л т a р а н.
ВЫРАТАВАННЕ, УРАТА-ВАННЕ, РАТУНАК, ПАРАТУ-НАК, ЗБАУЛЕННЕ, ЗБАВЕН-HE, ВЫЙСЦЕ, ВЫХАД.
Да гэтай хвіліны я не думаў аб яго смерці, але цяпер і я пачаў сумнявацца ў яго в ы р а-т а в а н н і. I. Ш а м я к і н.
Авалодваў ім інстынкт у para в а н н я. Кулакоў-с к і.
Ніякай надзеі на ратунак не было: надышла апошняя ноч жынця яго. Я д в і г і н Ш.
На шчасце, знайшоўся п а-р а т у н а к ад бяды. 3. Б я д у-л я.
Кожны ранены быў злучаны з вайною і ад яе канца чакаў свайго збаўлення. Ц. Г а р-т н ы.
Гаруе краіна пад жорсткай пятой, як прагне збавення народ! Я. К о л а с.
В ый с це адно — уцячы ў лес. I. Навуменка.
Параска, як птаха ў сіле, не бачыла в ы х а д у. М. Л о б а н.
ВЫРАШЫЦЬ, РАШЫЦЬ; РАЗВЯЗАЦЬ (перан.).
Адразу такую справу не в ы-р a йі ы ш, таварыш дырэктар. А. ГІ а л ь ч э ў с к і.
Як р а ш ы ц ь такую цяжкую задачу, шго трэба зрабіць, каб тутэйшыя пяскі хоць трохі лепш радзілі? A. К у л а к о ў-с к і.
Памажы ты нам, дубе, р а з-вязаць адно вельмі важнае пытанне. Я. К о л а с.
ВЫСАКАРОДНАСЦЬ; РЫ-ЦАРСТВА (перан. кніжн.).
Узвышайся над іншымі в ы-с'а ка р о д н а с цю: будзь чы-сты, мужны, добры. ЯБ р ы л ь.
На нарадзе камандуючых армій 30 сакавіка 1941 г. Гіт-лер назваў будучую вайну з СССР барацьбой за знішчэнне, у якой будзе бязлітасная жорсткасць, не будзе кампра-місаў і месца рыцарству. Б е л С Э.
ВЫСАКАРОДНЫ, ВЕЛІКА-ДУШНЫ; ВЫСОКІ (кніжн.); святы, НАЙСВЯЦЕЙШЫ (выс.); РЫЦАРСКІ (перан.).
— Жадаю поспехаў на в ы-сакароднай ніве асветы, — пакланіўся ён Рыце. А. В а с і-л е в і ч.
I Пацяроб усміхнуўся з в е-лікадушнай паблажліва-сшо. М. 3 а р э ц к і.
Якая цана ягоным в ы с о-к і м намерам, калі ён не зма-гаецца за іх ажыццяўленне з усёй палымянасцю душы. У. К а р п а ў.
Нам патрэбен быў толькі кі-раўнік, чалавек з баявым во-