КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Антось — балбатун. Ен не павінен быў м а л о ц ь тут я з ы к о м пра мяне. А. Б а ж-к о. Сёння на выгане, прагнаўшы ў лоле скаціну, усе бабы т р а-п а л і языкамі пра вашы справы. М. М а ш а р а. — Расказвалі, дык і я кажу. — А гы паменей я з ы к о м мянці. М. Л ы н ь к о ў. Мянташыць яз ы ко м, а спраў — няма... Э. В а л а-с е в і ч. У той жа час іншыя пачалі ўжо разыходзіцца са сходу, каму надаела пераліваць з п у с т о г а ў парожняе. К. Ч о р н ы. Табе рабіць няма чаго, су-седка, дык ты л я с ы т о ч ы ш. A. М а к а ё н а к. Ды нашто т а ч ы ць б а л я-с ы, словы трашць надарэмна? П. Г л е б к а. Разводзіць розныя б а-л я с ы гадзіну добрую падрад. Я. К о л а с. Дык што ты мне лішнія б а л а ч к і разводзіш. М. Л ы н ь к о ў. 111 А ты... не павінна тут разводзіць з імі свае дурныя т а р ы-б а р ы. Я. Б р ы л ь. ГАВОРКА, ГУТАРКА, РАЗ-МОВА; ЗВЯГНЯ (разм.). — Чаму гэта залезці сюды?— сыпаў ён злоснаю г а в о р-к а ю і паказваў рукой на лес. к. Ч о р н ы. Вось зайшлі суседзі на мі-нутку, і павольна г у т а р к a цячэ. A. А с т р э й к а. Р а з м о в а павялася між паненкамі і Сахапюком аб справах другога зместу... Я. К о л а с. I, не зважаючы на жон-чыну з в я г н ю, надаўся з хаты. А. Ч а р н ы ш э в і ч. ГАДАВАЦЦА, РАСЦІ, ВЫ-РАСТАЦЬ. Чаму ж мне бацькі не ве-даць? Разам жа мы г а д а в а-л і с я. КЧ о р н ы. Яны р а с л і пры бацьках, часам не зусім бедна, і хаў-рус вялі з такімі ж, як і самі. Р. М у р а ш к а. У сяле за ракою в ы р а с т а-л а дзяўчына. Я. К у п а л а. ГАДЗІНШК Івельмі даклад-ны: ХРАНОМЕТР /што зво-ніць у патрэбны час, з адмыс-ловым заводам: БУДЗІЛЬНІК /вежавы, звычайна з музыкай: КУРАНТЫ (мн.) /насценны з гірамі: ХОДЗІКІ f/wj. I ўжо гадзіннікі пад-кручваем — спяшаецца цалін-ны час. Р. Б а р а д у л і н. Ходам вернага х р а ч о м е т-р а рушаць у цесным узаема-дзеянні старанна адрэгулява-ныя часткі гіганцкага механіз-ма. X. Ш ы н к л е р. Тонка дзынкаў б у д з і л ь-нік: на працу пара! М. Л у-ж а н і н. Масква прачнецца — ў нас тады к у р а н т ы б’юць гадзі-ны. А. Б я л е в і ч. На сцяне цікалі х о д з і к і. Р. Сабаленка. ГАЗЕТА Іпрадпрыемства ці ўстановы, друкаваная: ШМАТ-ТЫРАЖКА Інасценная рука-пісная ці машынапісная: НА-СЦЕНГАЗЕТА Івячэрняя: ВЯ-ЧОРКА (разм.). Г а з е т а з кожным земля-ком на мове роднай пагаво-рыць. А. Пы сі н. Тымчасам увечары рэдкале-гія заводскай ш ма т т ы р а ж-к і сабралася ў адным з заў-комаўскіх пакояў. КЧ о р н ы. Пойдзем у клуб, пачытаеш, як там цябе ў заводскай н а-сценгазеце расхвалілі. А. Кулакоўскі. Рыгор купіў свежую, толькі што выйшаўшую в я ч о р к у. Ц. Г а р т н ы. ГАЗОУКА, ГАЗНІЦА, КА-ГАНЕЦ. КУРАУКА, КАГІЦІЛ-КА, МІГАЛКА (разм.). Бацька ўкруціў кнот г а-з о ў н і, каб яна не вельмі свяціла... Р. С а б а л е н к а. Гйзніца кідала слабыя праменні святла на цёмныя, за-кураныя сцены і столь убогай хаты. 3. Б я д у л я. Калі сцямнела, запалілі к а-г а н е ц. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Лямпы даўно стаялі без ужывання: іх замянялі сама-дзелкавыя к у р а ў к і рознай канструкцыі. ЯК о л а с. К а п ц і л а к у вёсцы не стала, не стала і дымнай лу-чыны. М. М а ш а р а. Ды і ці можна пазнаць каго ў гэтай цемры, якую ледзьве разрэджвае адна м і г а л к a на прыпечку (другая патухла ўжо — скончылася гаручка). В. Б ы к а ў. ГАІЦЦА, ЗАГОЙВАЦЦА, ЗАЖЫВАЦЬ, ЗАРАСТАЦЬ. Раны г о я ц ц а часам, a дружбаю — гора. A. К у л я-ш о ў. 112 Раны з а г о й в а л і с я па-малу, гнаіліся і распухалі. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Каб хутчэй з а ж ы в а л а, Сашка прыклаў да раны доўгі блішчасты лісток... A. К у л а-к о ў с к і. Найвялікшыя раны ў чала-вечай душы загойваюцца, з а-растаюць і забываюцца... 3. Б я д у л я. ГАЛАВА; КУМПАЛ (разм.); МАЗГАЎНЯ (разм. груб'); КАЦЯЛОК, МАНЕРКА (tie-pan.); ГОЛАУ (абл.). Г а л а в а была павязана сіняй хусцінкай... Т. X а д к е-в і ч. Я з баявым таварышам Ер-мальчуком па Урале хадзіў, я чэхаславакаў па к у м п а л у біў з камандзірам нашым... М. Л ы н ь к о ў. Палезьце толькі! Першаму, кажа, растаўку м а з г а ў н ю. М. Г а р э ц к і. У Косціка, брат, варыць к а-ц я л о к... ЯК о л а с. ...I так у брук бядак зага-сіў, траха манеркі не рас-квасіў. ЯК о л а с. Гэты пах распаўзаецца па лесе і дурманіць г о л а ў. I. ГІ т а ш н і к а ў. ГАЛАДАЦЬ, ГАЛАДА-ВАЦЬ, НЕДАЯДАЦЬ; ПАС-ЦІЦЬ, ПУХНУЦЬ (перан..) □ HE МЕЦЬ КУСКА ХЛЕБА, ДУШЫЦЦА ГОЛАДАМ, ПУХНУЦЬ 3 ГОЛАДУ, ПЕ-РАБІВАЦЦА 3 ХЛЕБА НА КВАС, СПЯВАЦЬ НА ХЛЕБ, СЯДЗЕЦЬ НА МЯКІНЕ, СЯ-ДЗЕЦЬ НА НІШЧЫМНІЦЫ, КЛАСЦІ ЗУБЫ НА ПАЛІЦУ, ЛЯСКАЦЬ ЗУБАМІ, ГРЭЦЬ ЗУБЫ, СМАКТАЦЬ ПАЛЕЦ, СМАКТАЦЬ ЛАПУ. Кармілі надзвычай дрэнна. Прыходзілася г а л а д а ц ь. М. X в е д а р о в і ч. У нас ёсць дакладныя звест-кі, што вы прыхавалі больш за сто пудоў хлеба ў той час, як рабочыя і сялянская бедната галадуюць. М. Лобан. А ён змалку не моцны зда-роўем, век недаядаў. I. М е л е ж. П о с ц і ц ь і жывёла, калі гаспадар не мае. П р ы к а з-к а. Мяса было б... А так — п у х-ні вось на нішчымніцы... Б. С а ч а н к а. Гнуўся люд твой, нібы лозы, жыў пад страхам, пад пагро-зай не м е ц ь к у с к а х л е-б а. Я. К о л а с. А тут столькі людзей без зямлі сядзелі, г о л а д а м д у ш ы л і с я. П. Г а л а в а ч. От я і кажу: трэба, каб ча-лавек жыў як чалавек, а не як звер. Каб не душыўся дымам і не п у х з г о л а д у. I. М е-л е ж. Бедна жылі, з хлеба на к в а с п ерабіваліся. А. Я к і м о в і ч. Каб вы н а хлебспява-л і! П р ы м а ў к а. Брата не крыўдзі. Сам ён з дзецьмі н а м я к і н е ends і ц ь, брат твой. А. Ч а р-н ы ш э в і ч. Дзесяць гадоў біўся, дзень і ноч, лета і зіму сам, жонка, дзеці працавалі, н а н і ш ч ы м-н і ц ы с я д з е ў, а так на но-гі і не стаў. A. А с і п е н к а. Ты вось хоць каняку агораў, бульбы накапаеш, а я? К л а-д з і з у б ы н a п а л і ц у. I. Н а в у м е п к а. Я ўсё выстаўляю на стол, але потым будзеш л я с к а ц ь з у б а м і... I. Г у р с к і. Летам калгаснікі жалі, a гультаі ляжалі, зімою калгасні-кі елі, а гультаі з у б ы грэ-л і. П р ы к а з к а. Некаторыя жывуць, а боль-шасць п а л е й с м о к ч а. 113 Зямлі мала. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. — Знойдзеш [скарынку хле-ба], спадзявайся... Яны самі л а п у смокчуць, — ад-казвае Жэня. А. П а л ь ч э ў-с к і. ГАЛАЛЁД; АБЛІВАХА (разм.). Венер хмары так і гоніць; дождж, і гразь, і г а л а л ё д. Я. К о л а с . Усё абмярзала ў паветры. На дрэвах аддзіраліся галіны. Даўно людзі не помнілі такой а б л і в а х і. М. Л о б а н. 1. ГАЛІНА Ізвычайна сухая: СУК; ЛАПА (перан.). Глуха стогнуць дубы, хвой-кі, г а л і н ы трашчаць. Я. К у-п а л а. Снег на яловым с у к у, як бліскучая вата... A. К у л я-ш о ў. Дубы шумелі аголенымі л а п а м і. Я. К о л а с. скоквалі пеньчукі чорнага ва-лосся — відаць было, што чала-век некалькі сутак не б р ы ў-с я. М. Л о б а н. ГАЛЛЁ, ВЕЦЦЕ. Бор стары завые нудна, за-шуміць г а л л ё м лаза. ЯК о-л а с. ...Ліпы і кляны не варушылі голым яшчэ сваім в е ц ц е м. К. Ч о р н ы. ГАЛОДНЫ, ЗГАЛАДАЛЫ, ПРАГАЛАДАЛЫ. Нават хлеба было малавата. Мы заўсёды былі г а л о д н ы я. Я. М а ў р. Воўк быў такі з г а л а д а-л ы і худы, што можна было пералічыць усе яго рабрыны. 3. Б я д у л я. Прагаладалы, як воўк, Ігнат Апанасавіч, аднак, еў свае любімыя дранікі нібы не-хаця, увесь задуманы. М. П а с-л я д о в і ч. 2. ГАЛІНА; УЧАСТАК, HIBA (перан.). Чытаючы кнігі, кожны з іх галоўную ўвагу звяртаў на сваю галіну навукі. ЯМ а ў р. Выходзіць, што на які ў ч а-с т а к цябе ні паставіць, заў-сёды там будзе аварыя. Я. М а ў р. — Жадаю поспехаў на вы-сакароднай н і в е асветы, — пакланіўся ён Рыце. А. В а с і-л е в і ч. ГАЛІЦЦА, БРЫЦЦА. Мы спачатку і не заўважылі, што ён вельмі стары — відаць, ён г а л і ў с я або нізка вы-стрыгаў бараду і вусы. К. Ч о р н ы. На падбародку ў яго паад- ГАНДЛЯР, КУПЕЦ, КА-МЕРСАНТ Ігандлюе тайком, незаконна: СПЕКУЛЯНТ, ПЕ-РАКУПШЧЫК, СКУПШЧЫК Іуласнік крамы: КРАМНІК Іскупшчык ануч і гандляр рознаю драбязою: АНУЧНІК, КАРАВАЧНІК (уст.). Г а н д л я р ы замыкалі свае магазіны і апускалі жалезныя аканіцы на вокны. П. П е с т-р а к. Пан к у п е ц, якімі таварамі ты гандлюеш? А. Я к і м о в і ч. А Аляксей Ісаевіч гаварыў далей, што ён цяпер — к а-мерсант і кормііша тым, што купляе і перапрадае роз-ныя пажыткі. В. Хомчанка. Ен [хлеб] расходзіўся па ру-ках спекулянтаў, яго вазілі ў Рыбінскія Буды і вы- 114 меньвалі на самагон. ЯК о-л а с. Перакупшчык цэлы воз па сяле ануч правёз. А. Я к і м о в і ч. ён і пра сямейныя інтым-насці ўсіх навакольных паноў, і пра гешэфты павятовых скупшчыкаў і перакуп-шчыкаў... К. Ч о р н ы. 3 Мінска вазілі для крам-нікаў дзесяткаў мястэчак мануфактуру, галантэрэю, ба-калею ды іншыя тавары. 3. Б я д у л я. Яек не ядуць і не чапаюць, аж пакуль не прыедзе а н у ч-н і к Есель. A. В а с і л е в і ч. Трошкі пазней Леўка ўла-дзіўся ў Верамеевічах на ней-кую казённую службу і ездзіў з каравачнікам па вёс-ках. Р. Сабаленка. ГАНЬБА, НЯСЛАВА, БЯС-ЧЭСЦЕ, COPAM; САРАМАТА, САРАМОТА, САРАМОЦЦЕ (разм.); ПЛЯГА (перан.). Гэта ж г а н ь б а будзе ўсёй нашай радні, калі ты яе возь-меш. К. К р а п і в а. Ліхая забава — вялікая н я-с л а в а. Прыказка. Няўжо не ўстояў — пага-дзіўся? Чэсць на бясчэсце памяняў? А. Б а ч ы ла. Чужы дурань — смех; a свой — с о р а м. й р ы к а з-к а. Калатні няма (Галена яе та-кая жанчына, каб дапусціцца да гэтакай с a р а м а т ы), але Бушмар знявідзеў яе. КЧ о р-н ы. Танец — не работа, а хто не ўмее — с a р а м о т а. П р ы-к а з к а. Гэта ж нарабіў с a р а м о ц-ц я на ўвесь горад. Я цябе працверажу, я цябе працвера-жу, валацуга! Р. С а б а л е н-к а. Калі ж ты, як нядбайны ту- ляга, за чужыя хаваешся спі-ны, то няхай на цябе падзе п л я г a — ты не сын свае маці-айчыны. Я. К о л а с. ГАНЬБІЦЬ, ГАНІЦЬ, ГАНЬ-БАВАЦЬ, НЯСЛАВІЦЬ, БЯС-ЧЭСЦІЦЬ, АХАЙВАЦЬ. Праца нікога не гань-б і ц ь. П р ы к а з к а. Хваліць за вочкі, а ганіць за ножкі. II р ы к а з к а. Ты літовец. Чаму г а н ь б у-е ш сваю родную мову? М. Г а-р э ц к і. Хто табе даў права н я с л а-в і. ц ь лепшы ў раёне калгас? Р. С а б а л е н к а. Работа яе бясчэсціць, а крэпіць і цешыць. П р ьі к а з-к а. Чужога дабра не a х a ilea й. П р ы к а з к a.