КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Гэга задзірлівая ўсмешка, было прыкметна, я т р ы л a Яўхіма. I. М е л е ж. Міхась нічога не адказаў на-глядчыку, паслухмяна адышоў ад акна і сеў на тапчан. Яму не ханелася настырняц-ц a. Р. Сабаленка. He ўводзь мяне ў гнеў. Што ты мяне з каляі збіць хо-чаш... X. Ш ы н к л е р. — Ідзі, — прашу я вараж-бітку. — У з л о с ц ь мяне не ў в о д з ь. Б. Сачанка. ГНЯЗДО /буслінае: БУС-ЛЯНКА, БУСЛОУКА. Г н ё з д а ў у бары было шмат, а каторае сарочае, като-рае вароніна — з зямлі не 119 вельмі ўгадаеш. А. Я к і м о-в і ч. Глянуў неяк на б у с л я н-ку. — Гэ! Дык тут ужо бацян?.. А. Б я л е в і ч. Дзюбай чырвонаю ляскае бусел над змоклай буслоў-к а ю. С. Д з я р г а й. ГОДЗЕ, ДАВОЛІ, ДО-СЫНЬ, ХОПІЦЬ; ДОСЦЬ, ДО, ДОСІ, БУДЗЕ, КВІТА, БАСТА, АМБА, ШАБАШ, ША, ЦЫЦ (разм.) □ СТОЙ, ГІА-СТОЙ, СТОП, КАНЕЦ, KOU-MAHA, УСЕ, КРОПКА, КЛЯМ-КА. Г о д з е жыць у бядзе, як жылі! М. М а ш а р а. Заглянула сонца ў вочкі, дзень прыйшоў — д а в о л і сну! М. Ч а р о т. Д о с ы ц ь цягнуць беззя-мельнае гора, сам сваёй доляй працоўнай кіруй. М. М а ш а-Р а. Ну, хопіць вам!.. Цалуй-цеся, дй паедзем. I. Шам я-к і н. Ты, сястрыца, д о с ц ь сму-ціцца... ЯКупала. Д о'... Ведаю пра ўсё і маў-чаць не буду. 1. П т а ш н і-к а ў. Гэй, варушыцеся, коні папу-рыя, д о с і ўжо працы, бо сон-ца зайшло! М. Б а г д а н о-в і ч. Ды б у д з е ўжо вам так расхвальваць мяне... Ц. Г а р т-н ы. Ен. не служка тут больш — к в і т а! Я. К о л а с. Б а с т а! Годзе! Ад’ездзіўся! М. Л ы н ь к о ў. Адчуваеш, што дзесятка на-ступная, а аставацца на тры-наццаці боязна. Ну — і выхо-дзіць перабор. А м б а... A. А с і п е н к а. ІІавучылі чытаць, пісаць і задачы развязваць і — ш а-б а ш! Я. К о л а с. Хлопцы, ш а! Нашто кры-чаць? ЯК о л а с. Яшчэ смееш гаварыць, ха-ме!.. Ц ы ц! П. П е с т р а к. С т о й, хлопцы! Застрэліцца і дурань можа. В. Б ы к а ў. — П а ст о й! Раскудахтала-ся! — спыніў яе Глушак. I. М е-л е ж. С т о п! — сказалі,—не спра-чацца... У. І\ о р б а н. He палезу я на ражон! He палезу — і к а н е ц! А. Б а ж-к о. К о н ч а н а! Ніякіх спрэ-чак! А. Кулакоўскі. He хачу я страляць — і ў с ё! А. Б а ж к о. Слухаў я, ды грукнуў: — К р о п к a! А. Б я л е в і ч. Выйшла харыстка замуж — к л я м к a! Hi нагой на сцэну. А. Б я л е в і ч. ГОЛАД, ГАЛАДОУКА, ІІЕ-ДАЯДАННЕ Іу жывёлы: БЯС-КОРМІЦА; ГАЛАДОУЛЯ, ГА-ЛАДАВАННЕ, ГАЛАДУХА, ГАЛАДНЕЧА, БЯСХЛЕБ’Е, БЯСХЛЕБІЦА (разм.). Нам есці хочацца тым бо-лей, чым горай г о л а д пры-гняце... ЯК у п а л а. ...Волкаў бесперапынна па-пярэджваў мяне, што пасля такой галадоўкі адразу наядацца многа — надзвычай небяспечна. I. Ш а м я к і u. Шавец бацька памёр мала-дым ад празмернага п’янства і празмернага недаядання. 3. Б я д у л я. Асабліва церпяць ад холаду і бяскорміцы казулі. В. В о л ь с к і. А яна стаіць, віляе хвосці-кам, ежы не бярэ, хоць сліна капае ад галадоўлі, і тон-ка-тонка павісквае. М. Л у ж а-н і н. За баляваннем следам хо- 120 дзіць галадаванне. П ры-к а з к а. Надышоў час галадухі: не накорміш нават мухі. 3. Б fl-fl у л я. Падохнеце, выпруцінеся з галаднечы. I. М е л е ж. Я падумаў, хто з наваколля яшчэ ў Сібіры шышкі еў з б я с х л е б’я? У. К a р а т к е-в і ч. Бо град выбіў жыта, і ў на-родзе пачалася бясхлебіца. П. П е с т р а к. ГОЛЫ, АГОЛЕНЫ, НЕ-АДЗЕТЫ. Уперадзе, прыкрываючы сёе-тое рукамі, пасоўваліся трое г о л ы х немцаў. М. Л ы н ь-к о ў. А потым была мутная, бліс-катлівая рака рэкламы: плылі аголеныя целы, пачварныя грымасы, зазывайлы... А. Л о й-к а. Хоць бы не захапіў яе н е-а д з е т у іо. Ц. Г а р т н ы. ГОРАД; МЕСТА (уст.). Ці помніць г о р а д аб сяс-тры, аб вёсцы, што жыве да-лёка?.. М. Ч а р о т. Паэты вучаць м е с т ы, вёс-кі, як трэба жыць, багатым быць... Я. К у п а ла. ГОРКІ, ПРАГОРКЛЫ /пра тлушч: ЁЛКЕ ПАЛЫНОВЫ (перан.) □ ЯК ЧЭМЕР. У ліхога бортніка і мёд г о р-к і. П р ы к а з к а. Зарасло свірэпкай поле ды прагорклым палыном. A. А с т р э й к а. ...Вясельнікі пачалі, падвы-піўшы, кідацца ё л к і м, чарві-вым салам. Я. Б р ы л ь. А Мітрафанка нават не пла-каў уголас, ён толькі нема хлі-паў, глытаючы палыновыя слёзы. Р. Сабаленка. Я к ч э м е р — капуста, за-цірка — без солі. Я. К у п а л а. ГРАЗЬ; БАЛОТА (разм.); КАША, КАЛАТУША (перан.). Карпенка прылёг на тапча-не, выцягнуў аблепленыя г р а-з ё й ногі. В. Б ы к а ў. Усё навокал было застаўлена вазамі. Сяляне хадзілі ў лап-цях і мясілі б а л о т а. ЯК о-л а е. Я глянуў на свае ногі і жах-нуўся: яны амаль па калсна былі ў бураіі к а ш ы, як у ботах. У. К a р а т к е в і ч. Абы прайшоў дождж, дык на вуліцы рабілася такая к. а л а-т у ш а, што к суседу не вый-дзеш, іначай, як па загумен-нях. А. Ч а р н ы ш э в і ч. ГРАМАДА, НАТОУП, ГУРТ, ЧАРАДА, КАМПАНІЯ, СКО- ПІШЧА; ТАЛАКА, КУПА, КУПКА, ВАТАГА, АРАВА (разм.); БРАЦІЯ (разм. жарт.у, ШАЦЬ, ХЭУРА (разм. зняваж.у, ГУРМА (абл.); ДРУ-ЖЫНА, КУЧА, КУЧКА, ГУР-БА, КАГАЛ, КАПЭЛА, РОН, АРДА (перан.) Ірабаўнікоў, забоііцаў: БАНДА. Адзін ляжа, сто ідзе, а хто ж роўны г р а м а д з е?! Я. К у п а л а. Але вось на адзін момант Уладзю ўдалося спыніць раз’ю-шанасць н а т о ў п у. КЧ о р-н ы. На валасным двары стаяў г у р т людзей. М. Л о б а н. За капэлай цэлая ч a р а д a дзяцей. М. Л о б а н. Ен уцёк ад вясёлай к а м-п а н і і, якая нешта шумела, галдзела і смяялася. 3. Бяду-л я. Ен біў проста ў нямецкае с к о п і ш ч a. КЧ о р н ы. На цёмнага мужыка прэ злыдняў т а л а к а. Пры-к а з к а. 121 Давай сюды, да к у п ы! Р. Н я х а й. Пачырванеўшы ад нечакана-га сораму, ён паспешна пакі-нуў гэтую к у п к у людзей. М. 3 а р э ц к і. Знадворку данесліся ў хату стрэлы. Па вуліцы бегла шум-ная в а т а г a. М. Л о б а н. Каб раней вярнуўся крышку, a то ўгледзела a р а в a: — Наша вам... Здароў, бр-рацішка! A. А л е к can-fl р о в і ч. Яго аўтарытэту атамана ся-род сваёй б р а ц і і спрыяла яшчэ і тое, што ў яго хапала грошай, каб аплачваць не толь-кі за свае п’янкі, а нават і за пачастункі сваіх выпадковых сяброў. М. М а ш а р а. Ваякі ўсе на словах... Ваюе, седзячы на сховах, іх шкур-ная, труслівая ўся ш а ц ь!.. я. К о л а с. Неяк да Братка завітаў ма-лодшы сьін пана Залункага з х э д р а й падпанкаў. A. A cine н к а. Цэлая г у р м а немцаў увальваецца ў школу. I. На в у-мепк а. Жнеяў прыйшла во д р у-ж ы н а вялікая, з песняй за дзела ўзялася сваё. Я. К у п а-л а. На дзядзінцы, агароджаным высокімі мурамі, гуляла к у ч a дзетак. Ц. Г а р т н ы. К у ч к а жанок стаяла асоб-на. ЯК о л а с. Каля воза стаялі г у р б о ю жанчыны. П. Г а л а в а ч. Гушчу з’еў, а жыжку на ка-г а л. П р ы к а з к а. З’яўленне навічка было, на-пэўна, для гэтай вясёлай к а-пэ л ы нечаканым. У. Н я д з-в е д с к і. 3 пад’ездаў высыпае р о й дзяўчат і юнакоў вясёлых у спяцоўках. Р. Н я х а й. ...Мы, даволі вялікая група маладых літаратараў, пасля гарачых спрэчак на высокія тэмы, узялі ды цэлай а р д о ю ўварваліся ў Шырмаў ціхі рабочы пакой. ЯБ р ы л ь. Абстаноўка тады была даво-лі трывожная: недалёка ад сяла дзейнічалі б а н д ы. I. М е л е ж. ГРАМАДЗЯНІН, ПАДДА-НЫ. Няхай грамадзянін дзён камунізма свае ўладанні агледзіць як след. А. 3 а р ы ц-к і. Малы — гэта частачка нашай радзімы, яе паўнапраўны жы-хар і падданы... Pl. 3 а-р ы ц к і. ГРАНАТА; ЛІМОНКА (разм.). Зноў затрашчалі стрэлы і нават дзе-нідзе пачалі рвацца г р а н а т ы. М. Лупсякоў. He ён, а другія ішлі ў ата-ку, л і м о н к у кідалі у блін-дажы... П. Панчанка. ГРАНІЦА, МЯЖА, РУБЕЖ, КАРДОН. ...I нарэшце — вось яна, г р а н і ц а, бераг Буга, родны горад Брэст. П. Г л е б к а. Гэтай ноччу м я ж у дывер-сант перайшоў... A. К у л я-ш о ў. Тут рубеж зямлі святое значаць шэрыя слупы... М. Л у-ж а н і н. Нам відно, як за к а р д о-н а м ходзяць польскія паны. П. Б р о ў к а. ГРАШЫЦЬ, БЛЮЗНІЦЬ, БЛЮЗНАВАЦЬ. — Бо самога ж бога няма, Яўхім. Няма каму караць. — Г р а ш ы ц е вы, грашыце. П. П е с т р а к. — Янэк, нельга б л ю з-н і ц ь! — папрасіла яна, спа-лохана азіраючыся, быццам 122 нас маглі падслухаць на не-бе, і тады няжкага пакарання не мінуць. A. К а р п ю к. А ты не б л іо з н у й. Бог усё бачыць. У. К а р а т к е в і ч. ГРОМ Іудар: ПЯРУН; ГРЫ-МОТЫ (разм.). Голасам моцы, ціха і важна г р о м пракаціўся ўгары. Я. К о л а с. Сівы п я р у н са злоснай хмары навёў сто дваццаць ба-тарэй. A. В я л ю г і н. Коціцца г р ы м о т а м і па свету слаўнага Кастрычніка салют! М. К а л а ч ы н с к і. ГРУДЗІ /жаночыя: БЮСТ Іу каня: ПЕРСІ (разм.). I Марыя рагоча, давольная, трасучы пад новай квяцістай кофтачкай багатымі маладымі г р у д з ь м і. Я. Б р ы л ь. Капялюш — адменны густ, плацце — паўзарплаты, а каб быў адменны б ю с т, палажы-ла ваты. А. Б а ч ы л а. Густая пара з ноздраў Сомі-кава каня, іцто ідзе ўслед за Грамабоевымі саньмі, асядае шэранню на гнедых п е р с я х і на грыве. К. К р а п і в а. ГРУЗІЦЬ; ЛАДАВАЦЬ (разм.). А Ганна ў гэты час г р у з і-л а на падводу мяхі. М. Л у п-с я к о ў. Мы л а д а в а л і цягнікі сна-радамі, абуткам, хлебам... К. Б у й л о. ГРЭБЕНЬ, ГРАБЯНЕЦ, РАСЧОСКА; ЗАГЛАДУХА (абл.). Яна дастала з тумбачкі г р э-бень і пачала прычэсвацца. I. Ш а м я к і н. Густыя яе валасы, зачэсаныя на прабор, сабраныя ў тугую куклу і прышпіленыя круглым грабянцом, зусім не кра-нула сівізна. В. Вітка, Выпіўшы малака, крэкнуў, падзякаваў, уцёр губы хустач-кай, выняў расчоску з кі-шэнькі касцюма і пачаў пры-чэсвацца. П. П е с т р а к. Цяпер ён, толькі што памыў-шыся, стаяў і павольна пры-чэсваў загладухай свае мокрыя валасы. П. П е с т р а к. ГРЭХ, БЛЮЗНЕРСТВА; СВЯТАТАЦТВА (кніжн. уст.). Ох, божа ты наш справядлі-вы, за якія грахі цяжкія ка-расш ты нашу сямейку! ЯК у-п а л а. I лічылася вялікім б л ю з-нерствам не толькі пра-тэставаць, а нават і думаць, што гэты лад патрабуе нека-торых змен і паправак. ЯК о-л а с. Паглядзець на яе ногі зда-валася святатацтвам, абняць—злачынствам. У. К а р-п а ў. ГРЭЦЫЯ; ЭЛАДА (выс.). О Г р э ц ы і героі, ўсе, як адзін, да зброі!.. Ярмо турэц-кіх катаў скідайце прэч, сыны! Э. Агняцвет. Я не магу мінуць Э л а д ы— пачатак міфаў, спрэчак, дум. П. Панчанка. ГРЭЦЬ, ПРЫГРАВАЦЬ, УГРАВАЦЬ /моцна: ПЯЧЫ, ПРЫПЯКАЦЬ, ПАЛІЦЬ, СМАЛІЦЬ, ПРАЖЫЦЬ.