КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
У хлеб п а д с ы п а е мякі-ну, есць нішчымны квас і за-цірку. Я. К о л а с. Агата ўсё падлівала вады і мяшала зацірку вялікай лыжкай. 3. Б я д у л я. ДАДАТКОВЫ, ЛІШНІ. У дзяржавы без аддачы гро-шы пазычаем на аплату д а-датковай рабочай сілы. У. К а р п а ў. Мы знайшлі ў брыгадзе л і ш-н і я граблі... А. Я к і м о в і ч. ДАЁНКА, ДАЙНІЦА, ПА-ДОЙНІК- Малако цурыцца — болей за д а ё н к у, або на спадніцу. Я. К у п а л а. Волечка ўвагнала ў двор ка-рову і пайшла ў хату па д а й-н і ц у. КЧ о р н ы. Маці ў хляве цыркала ў падойнік карову ды ўсё прыгаварвала, каб тая добра стаяла па адным месцы. В. К а-в а л ь. 5* 131 ДАІЦЬ, ЦЫРКАЦЬ (разм.). У дайніцу — цырк і цырк, то карову д о і ц ь цётка. 3. Б я д у л я. Маці ў хляве цы р к а л а ў падойнік карову ды ўсё прыга-варвала, каб тая добра стаяла на адным месцы. В. К а в ал ь. ДАКЛАДНАСЦЬ, ПУНКТУ-АЛЬНАСЦЬ, ЛІТАРАЛЬ-НАСЦЬ. Хіба ж так робяць аптыч-ныя прылады? Тут перш-на-перш дакладнасць па-трабуецца. X. Ж ы ч к а. Без пяці сем. Надзвычайная пцнкту альнас ць! Я'В а-с і л ё н а к. Літаральнасць пера-кладу ва ўсіх прыведзеных прыкладах разбурыла рускія фразеалагізмы. Ф. Я н к о ў-с к і. ДАКУЧАЦЬ, НАДАКУ-ЧАЦЬ, НАДАКУЧВАЦЬ, НА-ЗАЛЯЦЬ, НАДАЗАЛЯЦЬ, НА-ДАЗАЛЯЦЦА; ПРЫЯДАЦ-ЦА, ДАЙМАЦЬ, ДАПЯКАЦЬ. (разм.); НАДАЯДАЦЬ (абл.) □ ДАВАЦЦА У ЗНАКІ, МА-ЗОЛІЦЬ ВОЧЫ, РЭЗАЦЬ BOHM, ЛЕЗЦІ У ВОЧЫ, ЛЕЗ-ЦІ СЛЯПІЦАЙ, НАБІВАЦЬ АСКОМУ, НАБІВАЦЬ АСКО-МІНУ, HE ДАВАЦЬ СПА-КОЮ, HE ДАВАЦЬ ЖЫЦЦЯ, HE ДАВАЦЬ БЫТУ, HE ДА-ВАЦБ ПРАХОДУ, ДУРЫЦЬ ГАЛАВУ. Дзеду Талашу пачынала д а-к у ч а ц ь гэтае тулянне і ба-дзянне па-за межамі свайго дому. Я. К о л а с. Ей не хацелася н а д а к у-чаць гэтай добрай жанчыне сваімі лішнімі пытаннямі. Р. Н я х a ft. Н адакучвала некалькі разоў механіч.ча паўтараць адно і тое ж самае. 1. Г р а-м о в і ч. Каб не дзеці, то, здаецца, пад мост кінуўся б, каб не мучыцца самому і людзям не н а з а л я ц ь. КЧ о р н ы. Я сама набіваюся табе, н а-д а з а л я ю... Ц. Г а р т н ы. Каб не надазаляцца ў хаце, я выйшаў на вуліцу і памалу сабе пакрочыў у канец вёскі. Р. Сабаленка. Адзін хлеб п р ы я д а е ц ц а. П р ы к а з к а. Жар улетку нас д а й м а е, цісне холадам зіма. Я. К о-л а с. Але на гэтым курорце вельмі дапякалі камары. М. Л ы н ь к о ў. Песні і жарты н а д а я д а-л і — стала хацецца іх не чуць. Ц. Г а р т н ы. Халодныя дажджы нрабі-ралі да самых касцей, д а-в а ў с я ў знакі голад. М. Л ы н ь к о ў. У часы роздуму ў Кірыла не раз узнікала жаданне паехаць куды-небудзь з Навадворак, каб не м а з о л і ц ь в о ч ы. П. К а в а л ё ў. Усё ішло добра, нават і Ан-тон не р э з а ў ужо в а ч э й свайму так званаму бацьку. КЧ о р н ы. Перастань л е з ц і ў в о ч ы! ЯК У п а л а. — Адчапіся ты, — гавары-ла Марына. — Л е з е ш с л я-п і ц а ю толькі са сваім. ЯС к р ы г а н. A то толькі зубы загаворва-еш, а с к о м у н а б і в а е ш сваімі курынымі байкамі. М. Л ы н ь к о ў. Яно [мора] як той яблык: здаецца, і салодкі, але хутка ім аскоміну набіваеш. М. Р а к і т н ы. Гэтыя нахабныя стварэнні не д а в а л і с п а к о ю. А. Ч а р іі ы ш э в і ч. Улетку заедзь ж ы ц ц я н е д а е ні чалавеку, ні скаціне. А. Ч а р н ы ш э в і ч. 132 Міколу таксама не д а в а-л і б ыт у доўгі час, асабліва дзяўчаты. К. К р а п і в а. I Таня з Павалковічам, з чалавекам, які ёй да замужжа, калі яна толькі з’явілася ў Вільні, н е д а в а ў нідзе п р а-х о д у сваімі настырнымі за-лётамі... М. М а ш а р а. Ну, Нінуся, пара нам дадо-му. Г одзе г а л а в у д у р ыць Галіне Фёдараўне. 1. Пташ-н і к а ў. ДАЛЁКА, ВОДДАЛЬ, НА-ВОДШЫБЕ □ ЗА СВЕТАМ, ЗА ГАРАМІ, АЖ ДЗЕ. Гэта далёка—вёрст двац-цаць адсюль будзе. Я. С к р ы-г а н. Трохі в о д д а л ь на прыгор-ку вёска іх чарнее. Я. К о-л а с. Зарэчча н а в о д ш ы б е. Да цэнтра калгаса аж восем вёрст. A. А с і п е н к а. Поля мала, ды і тое хоць бы ў адным месцы, а то — дзе яно? 3 а с в е т а м, гною не падвезці. Я. К о л а с. Думы за г a р а м і, a смерць за плячамі. П р ы к а з-к а. — Падводы адны... — сказаў ён ціха. — А ж дзе ўжо ко-ні... I. П т а ш н і к а ў. ДАЛУЧЫЦЦА, ПРЫЛУ-ЧЫЦЦА, ПРЫМКНУЦЬ; ПРЫСТАЦЬ, ПРЫСТРОІЦ-ЦА, ПРЫМАЗАЦЦА, ПРЫ-ТКНУЦЦА, УЛІЦЦА, УКЛЮ-ЧЫЦЦА, УСТУПІЦЬ (кніжн.); ПРЫЧАСЦІЦЦА (кніжн. выс.). Пры кавалях працаваў Ан-дрэй. Назаўтра д а л у ч ы л і-с я яшчэ два калгаснікі. к. Ч о р н ы. Завод, на якім працаваў Ры-гор, п р ы л у ч ы ў с я да заба-стоўкі трэцім. Ц. Г а р т н ы. Максім Танк прымкнуў да пратэстуючых і паплаціўся новым выключэннем з гімна-зіі. У. К а л е с н і к. Халімон ішоў з воласці і п р ы ст а ў да групы. П. Г а-л а в а ч. Потым да яго п р ы с т р о і-л а с я яшчэ з дзесятак ву-дзільшчыкаў, і — бераг ажыў. М. Лупсякоў. — А ці не думаеце вы, што ён прымазаўся да паў-станцаў? — пытае ўсё той жа Бірка. Я. К о л а с. Вот спалілі сяло, трохі ўцяк-ло народу, а куды п р ы-т к н у ц ц a. I. Навуменка. Адна самая далёкая [брыга-да] — за чатырнаццаць кіла-метраў — нядаўна ўл іл а с я ў калгас. П. П е с т р а к. Беларускія шахцёры ў ліку першых у к л іо ч ы л і с я ў гэ-тае высакароднае спаборніцт-ва. A. К у л а к о ў с к і. Апейка стаў угаворваць Ва-сіля ў с т у п і ц ь у калгас. I. М е л е ж. Як жа было не радавацца і не развінаць крылы, як жа бы-ло не паддацца магутнаму па-рыву творчых сіл народа і не прычасціцца да яго вялі-кай стваральнай працы! Н. Г і-л е в і ч. ДАМЕШКА, ДАМЕШАК, ПРЫМЕСЬ. Хлеб быў крыху жаўтаваты, бо з дамешкай ячменнай мукі. П. П е с т р а к. Все ветрык, а ў ім часам ды-му пачуеш д а м е ш а к. л я ш о ў. Раней ва ўсім, што расказ-валася пра немцаў, адчуваль-най была п р ы м е с ь страху. I. Навуменка. ДАМОУ, ДАДОМУ, ДАХА-ТЫ. Вядзі, блакітная дарога, хут-чэй д а д о м у: мне душна тут! П. П а н ч а н к а. 133 Яны разам хадзілі ў школу, разам вярталіся д адо м у. П. К а в а л ё ў. Мятным водарам жнейка аб-літая са жніва паспяшае д а-х а т ы. П. Т р у с. ДАПАМОГА, ПОМАЧ, ПАД-ТРЫМКА, ПАДТРЫМАННЕ, ВЫРУЧКА, САДЗЕЯННЕ; ПАДМОГА, УСПАМОГА, СПАМОГА (разм.). Нам слалі сваю д a п а м о-г у сталіца Масква, Ленінград... П. Б р о ў к а. Але ніхто на п о м а ч не прыйшоў, струсілі ў бойку лезці сваякі. М. Т а н к. Макарка, пакрыўджаны, зір-нуў на мяне, быццам папра-сіў падтрымкі. Р. С а б а-л е н к а. Нямецкая буржуазія прый-шла сюды для пад т р ы ма н-ня рускай буржуазіі. Я. Ко-л а с. Хто ж зараз на в ы р у ч к у прыйдзе малым, пакуль не звязуць іх фашысты кудысьці? А. 3 а р ы ц к і. Грамадзянскім і чыгуначным уладам аказваць прад’яўніку гэтага пасведчання ўсялякае садзеянне. У. Мехаў. Пры нашым ладзе, пры ка-лектыўным рукам п а д м о-г а й служаць машыны. Я. К у-п а л а. Сабірацца трэба ў дарогу — да братоў паўстанцаў на ў с п а м о г у. М. Ч а р о т. Трэба клікаць Панаса да с п а м о г і, ён табе і бутэль-кі адкаркуе, і талеркі ператрэ. У. Г а л у б о к. ДАПАМОЖНЫ, ПАДСОБ-НЫ. Праведзеная падрыхтоўка, зладжаная работа ўчасткаў і дапаможных служб далі свае вынікі. У. К a р п а ў. Праца вучня абмяжоўвалася ў асноўным падсобнымі працэсамі. М. Хведаровіч. ДАРАГІ, КАШТОУНЫ, НЕ-АЦЭННЫ, БЯСЦЭННЫ □ У ЦАНЕ, НА ВАГУ ЗОЛАТА. Выгладжаны і прылізаны, важна сядзіць ён у сваім пыш-ным кабінеце за багатым ста-лом, курыць д a р а г і я цы-гары. Я. К о л а с. Яна трымала кветкі бераж-на, як трымаюць якую-небудзь вельмі каштоўную рэч. I. Навуменка. Хто прынёс мне яго — н е-ацэнны той дар? Н. Г і л е-в і ч. Што ні кажы, а жыццё, ужо само па сабе, ёсць радасць, вя-лікае шчасце, бясцэнны дар. Я. К о л а с. Ты кажаш, брат, што гарох у цане? На ўсё цяпер цана расце... Я. К о л а с. Соль была ў нас н а в а г у з о л а т a. A. А с т р э й к а. ДАРАДЧЫК; РАДЦА (уст.). Ну, а наконт кахання — тут я ўжо вам не д a р а д ч ы к. М. Л ы н ь к о ў. Нам трэба светлы розум мець, бо сэрца часам дрэнны р а д ц a... С. Д з я р г а й. ДАРОГА, ШЛЯХ Івялікая, для аўтамабіляў: ШАША, ША-СЭ, ШАСЭЙНАЯ ДАРОГА, АУТАСТРАДА, АУТАМАГІ-СТРАЛЬ /палепшаная: ТРАК.Т, ГАСЦІНЕЦ, БАЛЬШАК /не-вялікая грунтовая: ПРАСЕЛАК /невялікая, збочвае з болыйай: ГІАВАРОТКА, ПАВАРОТАК; АРТЭРЫЯ (перан.); ПУЦЬ, ПУЦІНА, ПУЦЯВІНА (паэт.). Скажы мне, д а р о г а, хто ездзіць табою? ЯК о л а с. Па балотах, па палях праля-гаў шырокі ш л я х... КК р а-п і в а. Зялёны домік дарожнага 134 майстра стаіць каля самаіі ш а ш ы. Я. Б р ы л ь. Да горада вяло ш а с э, аб-саджанае старымі разгалісты-мі асінамі. I. М е л е ж. А што асабліва падабалчся Макарку, дык гэта ш а с э й-н а я дарога, збудаваная таксама за яго памяць. ЯК о-л а с. ■ Часці дывізіі генерал-маёра Сокалава займалі абарону, асядлаўшы д а р о г і, якія вя-лі на аўтастраду Мінск— Масква. I. Г у р с к і. Мы едзем з Масквы па вы-датнай аўтамагістралі на паўднёвы захад — у Бела-русь, у яе сталіцу Мінск. Т. X а д к е в і ч. Раптам падводы павярнулі ўправа і выехалі на Слуцкі т р а к т. М. Хведаровіч. Жыў дарожны майстар пры г а с ці н ц ы... М. Л у ж а н і н. Будзе пыл клубіцца ззаду на знаёмым бальшаку. A. К у-л я ш о ў. Палявымі прасёлкамі імчаць грузавікі, падвозячы насенне. Т. X а д к е в і ч. А тут, за мосцікам, ад-разу і павароткаў двор. М. Лупсякоў. За сасной ідзе п а в а р о-т а к на сяло. ЯС к р ы г а н. Амазонка — буйная судна-ходная а р т э р ы я. БелСЭ. Заўсёды агонь асвятляе ван-дроўніку ў цемрадзі п у ць. К. В я л ю г і н. П у ц і н а й плёўся камяні-стай паміж кустоў, папарных ніў... ЯК У п а л а. Ці ты збіўся з п у ц я в і н ы, ці саўсім не меў?.. Я. К у п а-л а. ДАРОСЛЫ, СТАЛЫ, ВЯ-ЛІКІ. Калі дарослы памірае, дык ён усё ж такі пажыў кры-ху, пабачыў свету, а дзіця... П. П е с т р а к. — Што, брат, нос цэлы? — спытаў бацька ў сына, як у с т а л а г а. У. Дамашэвіч. Праз паўгадзіны, пасля пер-шай шклянкі чаю, паміж а я-л і к і м і за сталрм ішла жы-вая і вясёлая гаворка. А дзеці завялі патэфон... К. Ч о р н ы. ДАСТАЦЦА, ЙЕРАЙАСЦІ, ПРЫЙСЦІСЯ. 3 каго кпіла, смяялася, таму сама дасталася. й р ы-к а з к а. Зямля каля цагельні, мо п е-р a п а д з е трохі... I. М е-л е ж. Разумная галава, але дурню п р ы й ш л а с я. П р ы к а з-к а. ДАСЯГНУЦЬ, ДАМАГЧЫ-СЯ, ДАБІЦЦА, АТРЫМАЦЬ, ДАСТАЦЬ; ДАПЯЦЬ, ДА-СТУКАЦЦА (разм.); ДАЙСЦІ, ЗДАБЫЦЬ, ЗАВАЯВАЦЬ (пе-ран.).