Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Яны выйшлі на прасеку, якая
раздзяляла кварталы. 1. Ш а м я к і н.
Каморнікі хадзілі па полі, б і л і яго на хутары. П. Г а л а-в а ч.
На той бок вуліцы, што pas-61 в а л a рыначную плошчу папалам, каля сваіх будак ста-яла некалькі гандлярак. Я. С к р ы г а н.
Ляцяць машыны па начах і р э ж у ц ь змрок на сектары. С. Грахоўскі.
ДЗЯРЖАННЕ, ДЗЯР-ЖАЛЬНА, РУЧКА Іу нажа ці відэльца: ТРОНАК Іу касы: КАССЕ, КАСАУЕ, КАСАВІЛЬ-НА !у грабель: ГРАБІЛЬНА Іу пугі: ПУГАУЕ, ПУЖАЛЬ-НА !у цэпа: ЦАПІЛЬНА /у вуды: ВУДЗІЛЬНА !у сцяга: ДРЭУКА Іу шаблі: ЭФЕС; ДЗЯРЖАНКА, ДЗЯРЖАК, ДЗЕРЖАНОК, РУКАЯТКА (абл.).
I ўхапіліся разам за нож: ён — за д я р ж а н н е, a яна — за лязо. М. Р а к і т-н ы.
Свае рыдлёўкі, каб не збіць руку, аправілі на гладкія д з я р ж а л ь н ы. М. Л у ж а-н і н.
Унурыўшыся, хадзіў па рал-лі і наском бота або р у чк а й бізуна корпаў зямлю. А. Ч а р-н ы ш э в і ч.
Рыдлёўка гэтая валялася тут жа — злізаная аб зямлю за доўгія гады, з выгладжаным рукамі т р о н к а м. К. Ч о р-н ы.
Там ёсць і груша і кляніпа, якая хочаш дравяніна: г pa-61 л ь н ы, к о с с і, клёпкі, во-сі... Я. К о л а с.
Але ён як бы не заўважаў вакол сябе нічога — адно толькі слухаў, як каса прагаві-та рэжа траву ды ад натугі рыпіць касаўё. С. Куха-Р а ў.
Вось адслужацца хлопцы ня-
143
хай — парукаюцца зноў з к а-с а в і л ь « а м і. Р. Б a р а д у-л і II.
Ен ткнуў п у г а ў ё м недзе ў конскія парэбрыны і весела азірнуўся на Галену. К. Ч о р-н ы.
У руках пуга са стусінава-ным доўгім пужальнам і з чырвоным кутасом. Я. К о-л а с.
Ц а п і л ь н ы ж ужо, мусіць, за цэлыя гады добра абгладзі-ліся аб малацьбітовы рукі. КЧорны.
Вудзільна сагнулася ў спрытнай руцэ, і хвалі кругамі пайшлі па рацэ. П. Г л е б к а.
Прывязаўшы д р э ў к а да вяршыні бярозы, Сава разгар-нуў сцяг. П. П е с т р а к.
Камендант схапіўся за э ф е с шаблі. Э. Самуйлёнак.
I Валянцін зірнуў на тыя вілкі, дзяржанку якіх ня-даўна выстругаў сам. Р. С а-б а л е н к а.
У яго была на плячы каса, на дзержаку якой вісела не-вялічкая торбачка. I. М е л е ж.
I зноў узялася за д з е р-ж а н о к жалезняка. Б. С а-ч а н к а.
Сомік гаварыў хутка-хутка і пры кожным запытанні стукаў па стале рукаяткай нагай-кі, з якой ніколі не разлучаўся. М. Л ы н ь к о ў.
ДЗЯУБЦІ, ДЗЮБАЦЬ, КЛЯВАЦЬ.
А дзяцел дзюбаю зубатай д з я ў б е сасонку ды д з я ў-б е. Я. К у п а л а.
Навокал кулі дзюбаюць жалеза. П. II а н ч а н к а.
Будуць чорныя вароны вочы ворагаў к л я в а ц ь. П. П а н-ч а н к а.
ДЗЯУЧЫІІА Ішто ўступае ў шлюб: НЯВЕСТА; ДЗЕУЧЫ-НА, ДЗЕУКА (разм.); ПАН-НА, ПАНЕНКА (уст.).
Юнак у каханні прызнаўся д з я ў ч ы н е. X. А л е к с а н-д р о в і ч.
Н я в е с т а раптам заявіла жаніху, што калі дзядзька не згаджаецца на вяселле, дык яна таксама «перадумала». Б. М і к у л і ч.
Спявае недзе дзеўчына ў садку... А. 3 а р ы ц к і.
Лепш бы д з е ў к а й дома я сядзела, чым не бачыць свае маладосці... В. В і т к а.
П а н н а Ядвіся выглядала вельмі цікаваю і прыгожаю. Я. К о л а с.
Еы жыў з трыма незамужны-мі дочкамі, якіх у пас звалі паненкамі. 3. Б я д у л я.
ДОБРААХВОТНІК, ДАБРА-ВОЛЕЦ, ВАЛАНЦЁР.
Задача камуністаў — усту-піць у рады абаронцаў Радзі-мы, сваім прыкладам уцягнуць бядняцкую частку вёскі ў ат-рады добраахвотнікаў. М. Л о б а н.
А ўжо заявы шлюць камса-мольцы, што прагнуць паба-чыць сусвет, крылатай ра-мантыкі дабравольцы, разведчыкі першых планет. В. В і т к а.
На ўзбярэжжы Балтыкі Зыг-мунт чакаў зброі ад паўстан-цаў і высадкі в а л а н ц ё р а ў з Францыі і Англіі. А. Я к і-м о в і ч.
ДОБРЫ, НЯДРЭННЫ, НЕ-БЛАГІ, НЯКЕПСКІ, ВЫСА-КАЯКАСНЫ, ЗДАТНЫ, ДА-СКАНАЛЫ, УДАЛЫ, ГІРЫ-УДАЛЫ, ВАРТЫ, СТАНОУ-ЧЫ, СЛАУНЫ, СПРАУНЫ, АДМЫСЛОВЫ, ВЫДАТНЫ, АДБОРНЫ, АДМЕННЫ, УЗОРНЫ, ПРЫКЛАДНЫ, БЕЗДАКОРНЫ, НЯУКОРНЫ, БЕЗЗАГАННЫ, ЗАГІЗДРОС-ІІЫ, ЦУДОУНЫ, ІДЭАЛЬ-НЫ; ПРЫСТОЙНЫ, ЛЮД-СКІ. ХВАЦКІ, ЛАДНЫ, ПЕР-
144
ШАКЛАСНЫ, ПЕРШАГА-ТУНКОВЫ, СТОПРАЦЭНТ-НЫ, ЗАПРАЎСКІ, ВАРТНЫ, HE АБЫ-ЯКІ (разм.); ДЫХ-ТОУНЫ, ФАЙНЫ (абл.); НЕ-ПАУТОРНЫ (кніжн.): СА-ПРАУДНЫ, НЕПАРАУНАЛЬ-НЫ, НЕЗРАУНАНЫ, МАЙ-СТЭРСКІ, КЛАСНЫ, ПЕР-ШЫ, НАЙПЕРШЫ, ЦАРСКІ, АНЕЛЬСКІ, БЛІСКУЧЫ, КРЫШТАЛЫІЫ, ЗАЛАТЫ, РЭДКІ (перан.) □ ВО, ОГО, НІШТО, НІШТО САБЕ, КЛАС, ПЕРШАГА ГАТУНКУ. ПЕРШАГА СОРТУ, ПЕРШАЙ РУКІ, ПЕРШАЙ МАРКІ, ШТО ТРЭБА, ПАШУКАЦЬ ТРЭ-БА, НІЧОГА HE СКАЖАШ, ЦАНЫ НЯМА, НА ПЯЦЬ, НА СЛАВУ, ЯК НА ПАДБОР, ЯК HA ЗАКАЗ, ХОЦЬ НА ВЫСТАУКУ, ХОЦЬ КУДЫ, БУДЗЬ ЗДАРОУ.
Якая ж ты гаспадыня, калі д о б р а г а квасу не ўмееш зрабіць? М. Л о б а н.
Ен працаваў на вялікім стан-кабудаўнічым заводзе, дзе ра-ней скончыў фабзавуч. Быў н я д р э н н ы м слесарам. М. Л ы н ь к о ў.
Н е б л а г і ты, відаць, гас-падар, мазалі на далонях тва-іх... А. 3 а р ы ц к і.
Някепскі час быў прад вайною, жыла багата Бела-русь... Я. К о л а с.
I мой таварыш у Магніта-горску зварыў высака-я к а с н у ю сталь. М. Т а н к.
Пайшоў чалавек у лес, каб нагледзець здатнага дзе-рава сабе на будоўлю... К а з-к а.
Антаніна Міхайлаўна аказа-лася дасканалаю гаспа-дыняю. Рознай закускі, пера-важна сялянскага вырабу, на стале было багата, і ўсё было згатавана з густам. ЯК о л а с.
Кузьма славіцца сваім ква-сам на ўсю ваколіцу — ні ў ко-га ён не бывае такім у д а-
л ы м, як у Кузьмы. П. П е с т-р а к.
О, лес тут п р ы ў д а л ы! Грыбоў, і суніцы, і ягады ўся-кай у ім. Я. К о л а с.
3 дзедавых слоў выходзіла, што цяпер ні звера в а р т а г a не засталося ў лесе, ні рыбы ў балоце. I. М е л е ж.
ён ведаў, што акурат-насць—якасць станоўчая. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Галачка яечню спражыць, a ў вас агуркі с л а ў н ы я ёсць, — ваша жонка ўмее са-ліць. К. К р а п і в а.
Плужок с п р а ў н ы, ён сам пойдзе. А. Я к і м о в і ч.
Рыбак быў дзядзька наш Ан-тоні, як і работнік, а д м ы с л о-в ы. Я. К о л а с.
Лічыўся ён в ы д а т н ы м майстрам свае справы, і сваю прафесію, як казаў ён, не пра-мяняў бы ні на якія другія. М. Л ы н ь к о ў.
Хата была прасторная і па-будаваная з адборнага матэрыялу. Я. К о л а с.
О, гэта дзяўчына а д м е н-н а я, з ёй нялёгка падружыць, але і цяжка расстацца! М. Т к а ч о ў.
Уз о р н ы парадак панаваў у гэтым пакоі. Б. М і к у л і ч.
Ты самы прыклаон ы?! He паслухаў мяне і пакінуў заняткі. I. Г р а м о в і ч.
За бездакорную працу Міхаіл Дзям’янавіч узнагаро-джаны вышэйшым ордэнам. М. Даніленка.
У спецыяльна пабудаваным гаражы блішчалі н я ў к. о р-н а й чысцінёй і спраўнасцю сельскагаспадарчыя машыны. М. 3 а р э ц к і.
Джаз а д м е н н ы, безза-г а н ны, дык шалёна скачац-ца... КК р а п і в а.
Яна ласавалася садавінай з такім зайздросным апе-тытам, рабіла гэта «ф-р-л-у»
145
так спрытна, што я сядзеў і толькі сам сабе цешыўся. I. Г р а м о в і ч.
Тут не вельмі дрэнна, хоць школа і маленькая. Якія ц у-доўныя дзеці! М. Л о б а н.
У яго вачах — вы і д э а л ь-н ы чалавек... Ен хваліць вас заўсёды... Ц. Г а р т н ы.
А Метак — галота. У яго нават прыстойнай хаты няма. А. Б ажко.
3 таго часу не магу ўзбіц-ца на л ю д с к у ю касу. 3. Б flfl У л я.
Шэлест пальмы крышачку бляшаны, ды затое х в а ц к а я вада. П. П а н ч а н к а.
Дзякаваць богу, дзеўка тра-пілася л а д н а я, так і пра-жылі з ёй жыццё. Т. X а д к е-в і ч.
Хоць гэта быў інеперша-к л а с н ы рэстаран, але Сако-ліч, які прыйшоў сюды з сяб-рамі адзначыць заканчэнне ву-чылішча, мог дазволіць сабе такую раскошу першы раз у жыцці. В. В і т к а.
Многія тавары, якія рэкамен-давала «Нью-йорк таймс», ня-рэдка аказваліся далёка не першагатунковымі, a часта і наогул заляжалымі. I. Н о в і к а ў.
Мы ўжо прызвычаіліся да партызанскага жыцця, лічылі сябе стопрацэнтнымі партызанамі. М. П я н к р а т.
Сапсаваўся станок — ён яго рамантуе на хаду, як з а-п р а ў с кі слесар. В. Т а ў-л а п.
Адзін Крываблоцкі Марцін— твой дзядзька — в а р т н е й-ш ы за ўсю нашу малінаўскую шляхту. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Ен і цясляр, ён і сталяр, і першы грыбнік ва ўсім лесе, і не а б ы-я к і пчаляр. Я. К о-л а с.
3-пад яго дыхтоўнага касцюма, заўсёды старанна ад-прасаванага, выглядала бела-
снежная кашуля з цвёрдым каўнерыкам. М. М а ш а р а.
А Юзік Швэд які быў хло-пец ф а й н ы! Як я яго б ізноў сустрэць хацеў. А. 3 а р ы ц к і.
У нашых сэрцах жыла н е-п а ў т о р н а я песня Купалы. Р. Н я х а й.
Хто ні разу ў Насці не абе-даў, той сапраўднай стра-вы і не ведаў. Р. Б a р а д у-л і н.
Міхаіл Шолахаў — н е п а-раўнальны майстра эпіч-ных палотнаў. I. Г р а м о в і ч.
Мазок майстэрскі., не-зраўнаны. штрых не цьмя-ніцца ў красе сваёй вякі... М. Л у ж а н і н.
К л а с н а я бетоншчыца вый-дзе, а там і журналістка будзе свая. С. Г р а х о ў с к і.
Хоць і прыйшоў Пеця ў шко-лу з вялікім спазненнем, гэта ўсё ж не пашкодзіла яму хут-ка выбіцца ў п е р ш ы я вучні. М. Р а к і т н ы.
Дзе ж вы, сябры н а й п е р-шыя мае? A. Р у с е ц к і.
— У гэтым годзе, брат, лён у цябе ц а р с к і. — I ў цябе не горшы. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Жыцнё анельскае, але быт сабачы. П р ы к а з к а.
Бацька гаворыць пра тое, якая бліскучая кар’ера чакае ягонага сына... Б. М і-к у л і ч.
Такі давер я да Шацілы меў, лічыў яго к р ы ш т а л ь н ы м чалавекам... А. 3 а р ы ц к і.
Вер, брат, — жыцце з а л а-т о е будзе ў нашай старане. ЯК о л а с.
— Дык пан добра знае па-на Турсевіча? — спытала па-ні падлоўчая: — Ах, які гэта быў р э д к і чалавек!.. ЯК о-л а с.
Ен сказаў, што ў палескі калгас пойдзе з ахвотай. Агра-ном — в о! П. П е с т р а к.
Прамоўца быў тэхнолаг той — о г о! I выступаць умеў
146
па кожнаму пытанню. У. К о р-б а н.
Усё казалі нягодны ты, a гляджу — быццам нішто дзяцюк. В. Б ы к а ў.
Кабылка была нішто с а-б е, толькі худаватая. А. Ч а р-н ы ш э в і ч.
Стрэльба — к л а с! Б’е на-павал. М. Калачынскі.
Ен стралок п е р ш а г а г а-т у н к у! Ен — маіістар! 3. Б я-Д у л я.
Закурвайце... Табак п е р-ш а г а с о р т у. КЧ о р н ы.
Я шафёр, як павінна быць вам вядома. Я п е р ш а й р у-к і механік. М. Л ы н ь к о ў.
Карась хваліў бацьку: «Май-стар першай м а р к і...» I. Мел еж.
Хлопец ён — шт о т р э б а, зарабляе нямала. A. М а к а ё-н а к.
Сад — п а ш у к а ц ь т р э-б а!.. Я. К о л а с.
— Дзяўчына ш т о т р э б а, н і чо г а н е с к а ж а ш, — згадзіўся рахункавод. Т. X а д-к е в і ч.
Гэтым жа каровам цаны н я м a. А. Б я л е в і ч.