КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Ванька зрэзаў бярозку — выйшла вудзільна «н a п я ц ь»... ЯК о л а с. А дзяжа? Яна н а с л а в у! Лепшай нават не шукай. A. А с т р э й к а. Хлопцы я к н a п а д б о р... Нашы, тутэйшыя. A. А с і п е н-к а. Дні пагодныя, я к н а з а-к а з. I. М е л е ж. — Печ у вас — х о ц ь н a в ы с т а ў к у! — радуецца сва-ёй удачы майстар. М. Р а к і т-н ы. Гэта ж не дом, а звон. Ды і астатнія пабудовы — х о ц ь к у д ы. М. Т к а ч о ў. У мяне памяць б у д з ь з д а р о ў! A. А с і п е н к а. ДОГЛЯД, ДАГЛЯД; ПРЫ-ГЛЯД, ПРЫЗОР (абл.). Толькі кветнік перад вокнамі быў у вялікім доглядзе. КЧ о р н ы. Ім там прасторная дарога, ім там і ласка і д а г л я д. ЯК о-л а с. Вялікія чароды птушак пад яго прыглядам. А. Бя-л е в і ч. Адным словам, ва ўсім быў відзен адбітак дзявочага п р ы-зо ру і акуратнасці. ЯК fl-fl а с. ДОЖДЖ /моцны праліўны: ЛІВЕНЬ, ЗАЛЕВА Іцёплы ім-жысты: ГРЫБАСЕЙ (разм.). I грымнуў гром, і цёплы д о ж д ж закрапаў, рассыпаўся па маладой траве. М. К а л а-ч ы н с к і. Абвісла пад л і ў н е м жы-та — колас гне. М. К а л а-ч ы н с к і. Хутка першая грымне маё-вая навальніца з дажджом-з а л е в а й. С. Д з я р г а й. Барабаніць па акне ад ран-ня цёплы д о ж д ж ы к-г р ы-б a с е й. Е. Л о с ь. ДОКАЗ, ДОВАД, СВЕД-ЧАННЕ, ПАДСТАВА, АБ-ГРУНТАВАННЕ, АРГУМЕНТ, МАТЫВІРОУКА, РЭЗОН; КО-ЗЫР (перан.). Яўных д о к а з а ў, важкіх ды сур’ёзных, каб на іх пад-ставе заарыштаваць Сроля, у паліцыі не было. Ц. Г а р т н ы. Але д о в а д а м розуму не хочацца верыць. I. Н а в у-м е н к а. Пераклад «Яўгенія Анегіна» на беларускуіо мову — яшчэ адно сведчанне любві на-родаў Савецкай краіны да вялікага рускага паэта. Р. Ш к р а б а. Есць усе падставы мер-каваць, што гэтае абавязацель- 147 ства будзе выканана. КК р а-п і в а. Але для тэарэтычнага а б-грунтавання дружбы тут ёсць адна няяснасць. КК р а-п і в а. Трашчалі адзін за адным аргументы пракурора. В. Т а ў л а й. Тут новай гранню заззяла, увабраўшы ў сябе багацце рэ-алістычных м а т ы в і р о в а к, імкненне паэта да «цудоўна-га», незвычайнага. Р. Б я р о з-к і н. Андрэй, Насцін бацька, не прымаў пад увагу гэтых р э-з о н а ў і стаяў на сваім. Я. К о л а с. Ксеня Паўлаўна ўзяла ды заплакала. Гэта быў яе апошні к о з ы р, свайго роду цяжкая артылерыя, якая звы-чайна разбівала непрыступныя пазіцыі Міхайлы Іванавіча. Я. К о л а с. ДОКТАР, УРАЧ; ЛЕКАР (разм.); ЭСКУЛАП (зняваж.). Дык вы ведайце, што вашу рану перавязаў і давёў да па-радку д о к т a р. К. Ч о р н ы. Калі б не той ваенны ў р а ч — усім бы нам капут. В. Т а ў л а й., У мяне тут л е к а р ы ней-кі гастрыт прызналі. А. Б а ж-к о. Хоць бы не было гангрэны. Гэтыя э с к у л а п ы, не задум-ваючыся, могуць адхапіць ру-ку. I. М е л е ж. ДОРАГА □ У КАПЕЙКУ. Такі гадзіннік дорага каштуе, затое прыслухайцеся, які звонкі ход! А. Ч а р н ы-ш э в і ч. Коміваяжоры абышліся ра-бочым калектывам у к а п е й-к у. «3 в я з д а». ДОСЛЕД, ВОПЫТ, ЭКСПЕ-РЫМЕНТ. Трэба назначыць аўтарытэт-ную камісію, якая павінна вы-ехаць на месца, дзе ён рабіў геалагічныя д о с л е д ы. к. К р а п і в а. Hi адзін в о п ыт без страт не абыходзіцца. А. П а л ь-ч э ў с к і. Толд дзівіўся, што Сяргей Карпавіч працуе старшым агра-номам і гэта работа адрывае яго ад навуковых э к с п е р ы-ме нт аў. Б. М і к у л і ч. ДОУБНЯ, ДАУБНЯ, ДАУ-БЕЖКА, ДАУБЕШКА, БАБА, ШЛЯГА, ТРАМБОУКА. He чакаць, як той вол д о ў-б н і на бойні. М. М а ш а р а. Нібы білі ў зямлю вялізнай цяжкай д а ў б н ё й. I. Me-л е ж. Каін клікнуў брата ў поле ды д а ў б е ж к а іо па лбе — вось як лепшым быць табе! КК р а п і в а. Д а ў б е ш к а, што калоу Саўка Чужахвал дома дровы, была пашчэпаная, пабітая, цяжкая і замашная... К. Ч о р-н ы. Падняць бы два вянкі верх-ніх на вагу і яго [бервяно] на сваё месца загнаць дубоваю «б а б а ю». С. Б а р а н а в ы х. Як ш л я г а ю, грукнуў ку-лаком па стале і крыкнуў... Я. К о л а с. Меншыя купешкі дзед таўчэ, убівае ў грунт т р а м б о ў-к а ю — таўставатым паленам з драўлянаю ручкаю на канцы. В. А д а м ч ы к. ДОУГ, ЗАПАЗЫЧАНАСЦЬ, КРЭДЫТ; ЗАВІНАВАЧА-НАСЦЬ (разм.). Нямала і я меў д а ў г о ў, і мне не раз завінавачваліся. А. Я к і м о в і ч. 148 Собіч заявіў, што прадукцыя на старану адпускаецца без праверкі запазычанасці і такім чынам без патрэбы ра-стуць дэбіторы. ЯС к р ы-г а н. Будаваць—трэба мець фонд ці залезці ў к р э д ы т. I. Г р а-м о в і ч. А пэўна паехалі па адна-асобніках ды індывідуалах спаганяць завінавача-н а с ц ь па малаку. Р. М у-р а ш к а. Але шчыліны паміж ш а-лёўчынамі старанна паза-тыкаў нехта, безумоўна, другі I. Ш а м я к і н. ДОШКА ГОНАРУ, ЧЫРВО-НАЯ ДОШКА. Імя яго ў раёне на Д о ш ц ы г о н а р у займае першы рад. А. Александровіч. Я ўдарніца. Маё імя заўсё-ды на ч ы р в о н а й дошц ы. 3. Б я д у л я. ДОХНУЦЬ, ЗДЫХАЦЬ. Ды толькі нешта д о х н у ц ь парасяткі, што ні свінчо, дык тонкае, як кнот. А. 3 а р ы ц-к і. Кабыла з д ы х a е, а траву хапае. П р ы к а з к а. ДОШКА Ітоўстая: ДЫЛЯ, ДЬІЛЕУКА Ітаўшчынёю й ца-лю: ЦАЛЕУКА Іу падлозе: МАСНІЦА, МАСНІЧЫНА /з краю бервяна, з аднаго боку выпуклая: АПОЛАК Іякою ша-лююць: ШАЛЕУКА. Вокны хаты наглуха забіты д о ш к а м і. Я. К о л а с. 3 д ы л я ў паслалі палок шырачэзны, каб хто тут, парыўшыся, не зваліўся. М. Т а н к. 3 чатырох д ы л ё в а к бу-дзеш мець мясціну. Я. К у п а-л а. Агата пайшла ў мыцельнік, за перагародку з ц а л ё в а к... к. Ч о р п ы. У суседнім пакоі парыпва-юць м а с н і ц ы: нехта ходзіць. I. Навуменка. Васілёнак зачапіўся ножкай за ўзадраную маснічынц падлогі і плюснуўся. Р. С а б а-л е н к а. Добра, што збілі з а п о л-к а ў гэтую будку... С. Г р а-х о ў с к і. ДРАБНІЦЬ, КРЫШЫЦЬ; РАСПЫЛЯЦЬ (перан.). Раней нажы-секачы ў кам-байне драбнілі кукурузныя сцёблы на буйныя кавалкі... М. Даніленка. Лізавета к р ы ш ы л а гуркі ў квас, рыхтавала вячэру. П. П е с т р а к. Трэба не ўпусціць часу і не р а с п ы л я ц ь сіл. Ц. Г а р т-н ы. ДРАЖНІЦЦА, ЦВЯЛІЦЦА, ПАЦВЕЛЬВАЦЦА. Здаецца ж, і не хуліганы якія, гэтыя хлопцы, каб з сабакамі дражніцца... А. Я к і м о в і ч. I ўсёроўна не купіць. Адно ц в е л і ц ц a. КЧ о р н ы. На яе плячах трапечуць ка-роценькія кутасікі хусткі. Яны, як жывыя, і здаецца, быццам пацвельваюцца з маёй панурасці. A. А с і п е н к а. ДРАМАЦЬ □ КЛЯВАЦЬ НОСАМ. Ен заплюшчыў вочы і пачаў д р а м а ц ь. Я. К о л а с. He бойся, н о с а м к л я-в а ц ь не буду. Машыны ў бро-вары ладзім, дык стуку і груку столькі, што нежывы прачнец-ца! А. Ч а р н ы ш э в і ч. 149 ДРАНЦВЕЦЬ, МЛЕЦЬ, ПРУЦЯНЕЦЬ; ДЗЕРАВЯ- НЕЦЬ (разм.); МЯРЦВЕЦЬ, НЯМЕЦЬ (перан.). Пад сцюжаю фінскай ска-леў — дранцвее ў ватоўцы рука. М. К а л а ч ы н с к і. Ногі дрыжаць, рукі м л е-ю ц ь і кашаль забівае, жыць не дае. КК р а п і в а. Іншы раз, калі ад стомы і хады пруцянелі ногі і ад-маўляліся мяне трымаць, я брыў у вёску, да свайго селі-шча. Б. С а ч а н к а. Тады ў яго дзеравяне-л і рукі, ён ужо іх не мог раз-няць. I. Пташнікаў. Падкошваліся ногі, займала дыхаць, было горача, як ля агню, і м я р_ц^е л і рукі... I. Пташнікаў. Пальцы мае аж н я м е ю ц ь, а падвыпіўшыя жанчыны ўсё просяць: — Іграй барышо. X. Ж ы ч-к а. ДРАПЕЖНІК, КРЫВАЖЭ-РАЦ; ХІЖАК (абл.). Жаласна крыкнула нейкая птушка, можа трапіла ў зубы драпежніка. I. Ш а м я-к і н. I костачкі ніводнае тыя крыважэрцы ваўкі не пакінулі. Р. М у р а ш к а. 3 клёкатам злавесным у небе кружаць х і ж а к і. П. Г л е б к а. ДРОБЯЗЬ, ДРАБНІЦА, ГЛУПСТВА, ПУСЦЯКОВІНА. У кожную шчыліну лезе. За кожную д р о б я з ь перажы-вае. А. Б я л е в і ч. Дома ў святочныя дні яны адпачывалі і талкавалі пра д р а б н і ц ы жыцця. Я. С к р ы г а н. Але ўсё гэта глупства, бо ёсць самае важнае: «а можа там Волечцы яшчэ горш ста-ла?» К. Ч о р н ы. Тое, што раней здавалася важным, раздзяляла людзей, аказалася пусцяковінай. КК р а п і в а. ДРОГКІ, ТРАСКІ, ТРУСКІ, трэскі. Усёю пяцярнёю экскаватар у д р о г к і кузаў сыпле жаў-тазём. P. Б а р а д у л і н. Пасля т р а с к а й дарогі, са збожжам мяшкі на вазах спалі ўпокат, нібы парабкі. A. К у-л я ш о ў. Дыхаць так лёгка, што праз некалькі хвілін адлятае змора і духата трускага аўтобу-са, што прывёз сюды. М. Л у-ж а н і н. На калёсах, у кузаве т р э с-к і м леглі белай гарою мяхі. A. В я л ю г і н. ДРУЖБА, СЯБРОУСТВА, СЯБРАВАННЕ, ТАВАРЫС-КАСЦЬ, БРАТЭРСТВА, БРАЦ-ТВА, ПРЫЯЗНЬ, ПРЫЯЗ-НАСЦЬ, ЯДНАННЕ, АДЗІН-СТВА; САДРУЖНАСЦЬ, СА-ЛІДАРНАСЦЬ (кніжн.). Але рэдкія выпадкі лаянкі толькі на кароткі час раскідалі іх д р у ж б у, і хлопцы скора зноў гадзіліся... Я. Колас. Сяброўства іхняе пача-лося яшчэ з першага школьна-га дня першага школьнага го-да. А. Я к і м о в і ч. Бабуля называла дзяўчыну Ганначкай знарок, бо я дру-жыў тады з Хальтаёвай Аняй, з якой мы цяпер часта смяём-ся, успамінаючы тое сваё с я б-р а в а н н е. ЯБрыль. Гэтыя ж дзве таксама любі-лі таварыскасць, ды Ве-ра была крыху сарамяжая і знаёмілася з людзьмі неяк ма-рудна, асцярожна... А. Кула-к о ў с к і. Самастойнасць і магчымасць 150 распараджацца сабою як хо-чаш — вось найлепшы грунт Для братэрства. У. Kapa т к е в і ч. Якая ж прыгожая рэч — ідэі свабоды, ідэі б р а ц т в а наро-даў. П. П е с т р а к. Пан Богут дзверы расчыняе, паўнюткі прыязных турбот, і словы п р ы я з н і раняе ды просіць госця напярод. ЯКо-л а с. Але ж неяк трэба даказаць ім сваю п р ы я з н а с ц ь, свае найлепшыя пачуцці? I. Ш а-м я к і н. Бр я д н а н н е — сіла ў све-це, хто ж дужэй ад грамады? я. К о л а с. Хоць дзве палавіны вёскі жылі на адной зямлі, пад ад-ным небам, аднак адзінст-в а між імі не было. П. П е-с т р а к. Творчая садружнасць двух відных беларускіх кіна-дакументалістаў — пісьменніка Анатоля Вялюгіна і рэжысёра-аператара Іосіфа Вейнярові-ча — адзначана нядаўна Дзяр-жаўнай прэміяй БССР. У. М е-х а ў. Сёння ў нас вялікае свята: дзень міжнароднай пралетар-скай с а лі д а р н а с ц і — Пер-шае мая. X. Ж ы ч к а. ДРУЖНА, АДНАДУШНА □ АДЗІН ЗА АДНАГО. Там не спрачаюцца, дзе трэ-ба дзейнічаць рашуча і д р у ж-на. М. 3 а р э ц к і. Прагаласавалі аднадуш-н a. М. Л ы н ь к о ў. Будзем стаяць ад з ін з a ад наго. ЯК о л а с. ДРУЖЫЦЬ, ДРУЖЫЦЦА, СЯБРАВАЦЬ, БРАТАЦЦА; ТАВАРЫШКАВАЦЬ, ТАВА-РЫШАВАЦЬ, ХАУРУСА-ВАЦЬ, ХАУРУСНІЧАЦЬ, КА-