Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Ц. Г а р т н ы.
Бываюць жа такія дні, што набіраецца аж некалькі прычын для радасці. А. П а л ь-ч э ў с к і.
У розных месцах залы г у р-
таваліся групкі моладзі. Р. Н я х а й.
У апавяданні «Чмута» X. Шынклер выкрыў увесь агід-ны твар контррэвалюцыі, пака-заў, якія вылюдкі г р у п а в а-л і с я вакол недабітых стаўле-нікаў заходніх дзяржаў. Л. A р а б е й.
На валасны двор пачалі с ы-ходзіцца дарослыя: свае, некрашоўцы, і прыезджыя з другіх вёсак. М. Л о б а н.
На шум і грукат незвычайны калгасны сходзіўся народ. А. Астрэйка.
3 іншых вуліц збягаліся людзі. Л. А р а б е й.
Назаўтра пасля абеду пачалі з’язджацца прадстаўнікі ад усіх вёсак на валасны сход. М. Л о б а н.
To ішлі гуськом, a то сталі збівацца ў кучу. Ц. Г а р т-н ы.
Хмары чорныя вечнага змро-ку, што над краем гаротным спаўзаліся, ветры ўсходу прагналі далёка, зоркі досвітку нам паказаліся. М. Ч а р о т.
Да гарадка спо ў зваліс я фурманкі з сялянскім набыт-кам. К. Ч о р н ы.
Гэта гурты казакоў злята-юцца закаваны нарбд ката-ваць. Я. К у п а л а.
Тут канцэнтраваліся ніці паўстанчых сіл, паўстанчай думкі, лепшыя сілы народа сцякаліся сюды. П. П е с т-р а к.
ЗБОЖЖА, ЗЕРНЕ, ХЛЕБ; ДАБРО, ПАШНЯ (абл.).
Збожжа ўсё забралі, у панскі свіран завезлі. К. К р а-п і в а.
У гэтай будыніне хаваліся галоўныя калгасныя прадукты: зерне, бульба' і гародніна. Я. К о л а с.
— He даць вывозіць х л е б!— пастанавіў падпольны бальша-віцкі камітэт. М. Л ы н ь к о ў.
179
Пад год дабро родзіць. Прыказка.
П а ш н і там не пакіну, бо гэты злодзей Хаім не муку, a крупы зробіць і ўкрадзе з паў-пуда. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
ЗБОЧЫЦЬ, ЗВЯРНУЦЬ, завярнуць, павярнуць, СКІРАВАЦЬ, СЫСЦІ, СА-СТУПІЦЬ; ЗАЛАМАЦЬ, ЗАХІ-ЛІЦЬ (разм.) □ ДАЦЬ ДА-РОГУ.
Няўжо не мог бы, каб ха-цеў, збочыць з дарогі, хоць на дэень сюды? К. Ч о р н ы.
3 дарогі шчасця мой народ не зверн е... ГІ. П а н ч а н-к а.
3 а л а м а л і ўлева, прайшлі-ся гушчарняком ганоў двое —■ не патрапілі і завярнулі направа. Ц. Г а р т н ы.
Тады ён павярнуў ля-вей, каб выбегчы на імшары. I. Пташнікаў.
Вн скіраваў управа і на-цянькі пайшоў па лесе. I. Г у р-с к і.
Я с ышо ў са шляху, накі-раваўся да варот і адчыніў ву-зенькую брамку, прарэзаную ў варотах. М. Р а к і т н ы.
Нечаканы сігнал машыны псрапыніў іх гаворку. Яны саступілі на абочыну. A. А с і п е н к а.
Па дарозе дамоў ён з а х і-л іў у парк і некалькі разоў засаб абышоў па дарожках аб-любаваны круг. Ц. Г а р і н ы.
Цераз вуліцу праходзіла ўпо-цемках неспазнаная жанчына —■ адхінулася, дала дарогу. С. Б а р а н а в ы х.
ЗБРОЯ, УЗБРАЕННЕ; МЕЧ (перан. еыс.).
3 нас многа хто збрвю змяніў на лапату, будуем мы, ладзім разбураны край. А. Астрэйка.
У бой неабходна пусціць усё ўзбраенне. М. Ткачоў.
Патрэбаю надзённай стала — перакаваць м е ч на арала ды йсці дамоў заводзіць лад. Я. К о л а с.
ЗБРУЯ, ВУПРАЖ.
Калі коні былі запрэжаны, ён праверыў, ці добра ляжыць зб р у я... А Я к і м о в і ч.
Занёсшы ў кладовую в у п-р аж і выходзячы з канюшні, ён акурат убачыў Вольгу, што вярталася з поля. I. Мележ.
ЗБЯДНЕЦЬ, АБЯДНЕЦЬ;
ЗГАЛЕЦЬ. АГАЛЕЦЬ, ЗАУ-БОЖАЦЬ, ПАДУПАСЦІ, ПРА-ГАРЭЦЬ (разм.) □ ДАНСЦІ ДА НЯМА НІЧОГА.
А чаму гэта не памагчы? Што, саўгас з б я д н е е, ці што? К. Чорны.
За вайну многія нашы чу-рылаўцы з г а л е л і ўшчэнт. А. Я к і м о в і ч.
Прабавалі бабкі жабраваць хадзіць, ды кінулі — і выжаб-раваць нічога не ўдавалася: а г а л е ў народ. ЯКол а с.
А-яй, заўбожаеш. Маён-так прападзе! К. Ч о р н ы.
Цяпер мне зразумела, чаму ў іх так падупала гаспа-дарка, чаму яны за апошнія га-ды так абяднелі. М. Т а н к.
Яна [біржа] бесперапынку паведамляе, хто сёння неспа-дзявана разбагацеў, а хто прагарэў. I. Новікаў.
Гаспадарку ўсю змарнавалі, д а н я м а ні чо г а д а й-ш лі, і сягоння ўжо не ведаеш чалавек, дзе заўтра сонейка прыйдзецца сустрэнуць. Я. К у-п а л а.
ЗВІЛІСТЫ, ЗАВІЛІСТЫ, ПАВІЛЯСТЫ, ЗАВІЛЫ, ВІ-лясты, ВІХЛЯСТЫ, ПАКРУ-ЧАСТЫ, ВЫКРУЧАСТЫ, ВЫ-ГІНАСТЫ, ВІТЫ, КРЫВЫ; ЗІГЗАГАПАДОБНЫ; ВІЛА-ВАТЫ, ЗАВІЛАВАТЫ, SA-
180
ВІТАСТЫ, ВЫХІЛЯСТЫ, КРЫВУЛЯСТЫ, ЗАГІНІСТЫ (абл.).
Звілістая дарога ішла то ўправа, ю ўлева... Э. С а м у й-л ё н а к.
Лесавой завілістай да-рогай легкавая стомлена гудзе. A. В о л ь с к і.
А пасля абступіў мяне лес з ціхім трывожным шэлестам, з павілястаю дарогаю... ЯС к р ы г а н.
Вось-вось увап’юцца яны [разцы] у сталь і пачнуць выра-заць з а в і л ы я бліскучыя стружкі. Ц. Г а р т н ы.
А яны, як блудныя, па чу-жой зямлі валочацца і не ве-даюць, якімі яшчэ в і л я с т ы-м і сцежкамі павінен кожны з іх прайсці, каб трапіць дадому. М. Л о б а н.
Дарога в і х л я с т а я, не-знаёмая. М. П я н к р а т.
Пайшлі па дарожцы, усыпа-най жоўтым лісцем, вузенькай і пакручастай. Я. С к р ы-г а н.
Тады ножкі рвануліся з мес-ца і замільгалі пяткамі па вы-кручастай сцежцы ў вера-се. Я. Б р ы л ь.
Бурая, выгінастая да-рога збягала крута ўніз... A. А с і п е н к а.
Вялічка павёў свой узвод в і-тай дарогай, цаліной паміж двума ледзь заўважнымі ўзвышшамі... К. Ч о р н ы.
Між палёў шырокіх, як змяя якая, цягнецца дарога вузкая, к р ы в а я. Я. К о л а с.
Намалёваныя з і г з а г ana-306 н ы я стрэлы паказвалі калгасныя электрастанцыі. У. Краўчанка,
3 тых дарог ёсць адна — вілаватай хадою мне з дзяцінства блукаць па ёй вы-рашыў лёс. Ю. Т а ў б і н.
Лінія мяняецца, робіцца з а-вілаватай, к р ы в о ю. Я. К о л а с.
Гурбы ля дарожак, як стагі, робім завітастыя [на каньках] мы кругі. С. Ш у ш-к е в і ч.
Белая шырокая дарога в ы-хілястаю стужкаю бегла далёка да ўсходу, рэжучы зялё-ныя нівы. Ц. Г а р т н ы.
Пад алешнікам, каля вузень-кай к р ы в у л я с т а й дарож-кі, яны снедаюць. В. Б ы к а ў.
Яшчэ каля майго хутара — гэта толькі загіністая ру-чаіна. К. Ч о р н ы.
ЗВІНЕЦЬ, ПАЗВОНЬВАЦЬ; ДЗЫНКАЦЬ, ДЗВЭНКАЦЬ, БРЭНКАЦЬ, БРЫНЧАЦЬ, БРЫНЧЭЦЬ, БРЫНКАЦЬ, ЗУМКАЦЬ (разм.).
Калі струну стальную бу-дзяць, — яна з ві ніц ь. М. Т а н к.
Чутно, як пазвоньваюць цуглі і недзе за суседнім два-ром пераклікаюцца галасы. я. С к р ы г а н.
Паслухайце: ўжо вёдры дзынкаюць каля чатырох суседніх хат. I. Муравейка.
Пакуль за сцяною раўняліся чаркі і дзвэнкалі ціха на-жы, сусед паказаў, так сказаць, гаспадарку: карціны, крышталь, сіэлажы. П. Панчанка.
... Па падлозе брэнкалі і перакочваліся сюды-туды пры хадзе страляныя гільзы. A. К у-лакоўскі.
У рамках б р ы н ч а лі шы-бы. I. Ш а м я к і н.
На шыі ў канякі віселі шамкі, яны аднатонна б р ы н ч э л і. 1. Г у р с к і.
На яго мундзіры б р ын к а-л і медалі і крыжы. В. Хом-ч а н к а.
Галубком ляціць [струна] над борам, пчолкай з у м к а е ў галлі... Я. К о л а с.
ЗВОНКУ, ЗНАДВОРКУ.
Дробныя акенцы былі залеп-лены з в о н к у сіняватым сне-гам. 3. Б я д у л я.
181
Інструктар знадворку дом аглядае, дубы і сад за домам. Я. Кол ас.
ЗВЫЧАЙ, ЙАРАДАК, ЙРА-ВІЛА, ПРАКТЫКА, УМОУ-НАСЦЬ; АБЫЧАЙ, ЗАВАД, ЗАВЯДЗЁНКА (разм.); РЫ-ТУАЛ, КАНОН (кніжн.).
йчолку, работніцу боскую, любіць ён згодна са з в ы ча-е м. С. Д з я р г а й.
«Пара ламаць, — казаў, — п а р а д а к нам такі, што мо-гуць працаваць бацькі, а маці дома ў клопаце загразлі». У. К о р б а н.
Няма такога п р а в і л а, каб палонных крыўдзіць. М. Л ы н ь к о ў.
Існуе яшчэ п р а к т ы к а, ка-лі заказчыкі ўключаюць у пла-ны будаўніцтва аб’екты, не за-бяспечаныя дакументацыяй, ма-тэрыяламі і абсталяваннем. «3 в я з д а».
Понтус наўмысна гаворыць голасна, падкрэсліваючы гэтым, што ігнаруе ўмоўнасці. У. К a р п а ў.
Што край — то, кажуць, а б ы ч а й. А. 3 а р ы ц к і.
У нас і з а в а д у не было, каб, ажаніўшыся, пасля раз-жэньваліся. В. В і т к а.
— Завядзёнка ж у на-шых людзей такая: хто на за-жынкі трапляе, з таго выкуп,— сказала пажылая жанчына. Р. Сабаленка.
Праграму набажэнства, па-ложаную статутам касцёльнага рытуалу, ён перасыпае ка-заннямі. Я. К о л а с.
На святыя плюю ка но н ы... Р. Т а р м о л а.
ЗВЫЧАЙНЫ, ЗВЫКЛЫ, ПРЫВЫЧНЫ, ЗВЫЧНЫ, АБЫКЛЫ, ЗАВЕДЗЕНЫ, ПРОСТЫ, ШЭРЫ, СЯРЭДНІ, ПАСРЭДНЫ, НЕПРЫМЕТ-НЫ, НЕПРЫКМЕТНЫ, РА-ДАВЫ, ЗЯМНЫ, БУДЗЁН-
НЫ, БУДНІ, БУДНЫ, ШТО-ДЗЁННЫ, ЗАУСЕДНЫ. ЗАУ-СЁДАШНІ, АГУЛЬНАПРЫ-НЯТЫ, ПРАЗАІЧНЫ, ЙАТУ-РАЛЬНЫ, НАРМАЛЬНЫ, ЫЕ ВЕЛЬМІ ЯКІ.
Вечар перад святочным днём заўсёды здаецца прыгажэй-шым за звычайныя веча-ры. А. Чарны шзвіч.
3 в ы к лы я гукі напоўнілі лясныя гушчары: у галлі зава-рушылася сонная птаха, піск-нуў заяц, бязгучна мільгануў кажан. М. Лынькоў.
Сярод босых ног і ножак, па-дэшваў ад ботаў найболып прыкметны адбіткі лапцей і лапцікаў, так знаёмых і тут ад вякоў п р ы в ы ч н ы х. П. П е-с т р а к.
Пасля турэмнай цішы з в ы ч-н ы шум вуліцы выдаваў асаб-ліва гулкім. A. А с і п е н к а.
Праз дзён дзесяць усе гэтыя страшныя падзеі пачалі рабіц-ца абыклымі. К. Ч о р н ы.
Насуперак заведзенаму парадку, прыгнечаны Максім Сцяпанавіч не паехаў адразу на дачу, а папрасіў Федзю збо-чыць спачатку дамоў. У. К а р-п а ў.
Са пічырасцю простага чалавека мой субяседнік рас-казвае пра гады змагання ў да-вераснёўскім камуністычным падполлі... Я. Б р ы л ь.
Я — н е п р ы к м е т н ы, ш э-ры чалавек. М. Багдано-в і ч.
ён так сабе быў, с я р э д н і чалавек... А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Лемяшэвіч ведаў свайго кі-раўніка, чалавека добрай ду-шы, мяккага характару, але вельмі пасрэднага вучо-нага. I. Ш а м я к і н.
3 простай н е п р ы м е т-н а й машыністкі штаба Зіна вырастае ў чалавека, які вель-мі патрэбны, нават неабходны сярод гэтых пакалечаных воі-наў. Я. С к р ы г а н.
182
Загублена ў нетрах тых, дзе хвоі вышай гор, магіла н е-прыкметная — зямлі пакут-най горб. П. Панчанка.
А людзі, радавыя нашы людзі, такія слаўныя, здольныя на вялікія ўчынкі. Я. К о л а с.
Мары ў мяне, дарэчы, Нічы-пар, зусім канкрэтныя, з я м-н ы я. I. Мележ.
У святыя дні сядзелі пад прызбамі, у бу д зё н н ы я дні душыліся работаю... К. Ч о р-н ы.
У буднія дні на рынку людзей бывае мала, і гандаль мануфактурай дае Алтару не-вялікі прыбытак. А. Ч а р н ы-ш э в і ч.
Дзень быў б у д н ы. А. Я к і-м о в і ч.
Аўгіня пераапранулася ў сваю штодзённую рабо-чую вопратку. Я. К о л а с.
Туі жа падышоў да мяне Ко-бак і кажа мне такім сваім заўсёдным тонам, нібы ра-дасць якую паведамляе... М. Г а р э ц к і.
У цэху быў заўсёдашні рытм працы. Аднак Алена ча-кала нечага ўрачыстага. Р. С а-б а л е н к а.