КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
To пазяхне [сука], то дрэмле зноў, то ловіць мух, то с к а-к у н о ў. К. Крапіва. КОННІЦА, КАВАЛЕРЫЯ. Валіла к о н н і ц а, везлі пятнаццаць гармат... У. К а-р а т к е в і ч. Сам ён служыў у ка в а л е-рыі, прывык хадзіць за ка-нём... Я. К о л а с. КОРАК Ізвычайна ў бочцы: ШПУНТ; ЗАТЫЧКА, ЗАТКА, ЗАТКАЛА, ЗАТКЛА (разм.). Антось у ход пусціў далоні і к о р кі спрытна выбівае — так, што здзіўленне выклікае. Я. К о л а с. У спушчаным канцы карыта была зроблена дзірка, заткну- 223 тая спецыяльным ш п. у н т а м. Я. К о л а с. Знізу, у стык між рэек, Шу-ра ўваткнуў звычайны патрон, выняўшы зубамі папяровую затычку. I. Н а в у м е н к а. Ен парашыў раздзяліць са-магон у бутлі напалам і, збо-чыўшы ў кусты, выцягнуў з а т-к у. I. П т а ш н і к а ў. 3 рыльца тырчала з а т к а-ла з сена, абкручанае шмат-ком анучкі. М. Стральцоў. Тымчасам каля місы з жоў-тымі гуркамі стаяла ўжо вы-созная запацелая вінарка, з рыльца якой тырчала саламя-нае заткла, абкручанае пар-калёвай анучкай. В. В і т к а. КОРПАЦЦА, ВАЖДАЦЦА, ВАЗІЦЦА; КАПАЦЦА, КА-ЛУПАЦЦА (перан.). Праз акенца відаць было — гаспадыня корпаецца ля печы... К. Ч о р н ы. А Зосі сказаў тады, што ка-мера лопнула і ён доўга в аж-даўся з колам. П. К а в а-л ё ў. Тарас купіў на дарогу пачак папярос за тры капейкі, каб не в а з і ц ц а з курэннем на хола-дзе. Я. К о л а с. Бы крот капаецца ў на-ры, сваю палепшвае харому... Я. К о л а с. Хлапец ледзь не бежкам пу-сціўся на святло і хутка ўба-чыў, што шафёр нечага к а-лупаецца ў маторы. A. К у-лакоўскі. KOT; КІСА (ласк.). Блізка мыш скрабе па сцен-цы, к о т цікуе на паленцы. 3. Б я д у л я. К і с к а часу не губляе, мыш-ку ў норку заганяе. A. А л е к-сандровіч. КОУЗКІ, СЛІЗКІ. Але Нагаля не папускалася: абмінала коўзкія месцы, абыходзіла іх... Ц. Г а р т н ы. Яна сышла з мастка, коўза-лася па слізкіх дошках. К. Ч о р н ы. КОЦІК, КАТОК; ПУХНА-ЦІК (ласк.). I вярба маладая пад кожным акном распускае на сонцы пу-шыстыя коцікі. П. П а н-ч а н к a Жоўтыя пухаўныя каткі звісалі на вербалозінах, купаю-чыся на сонцы і склікаючы пчо-лак і чмелікаў. Я. К о л а с. I толькі з краю ямы звешва-лася галінка вярбы, уся ў цёп-лых, залаціста-жоўтых п у х-н а ц і к а х. М. Л ы н ь к о ў. КОШТ, ЦАНА, ВАРТАСЦЬ. Дзвесце пяцьдзесят тысяч до-лараў—такі быў кошт га-дзінніка. М. Л ы н ь к о ў. 3 сваёю цаною на кірмаш не прыедзеш. П р ы м а ў к а. Ацэначная камісія вокам прыкідвае вартасць пазво-жанай маёмасці. Я. С к р ы-г а н. КРАДЗЕЖ, КРАЖА, ПА-КРАЖА Ісістэматычны: РАС-КРАДВАННЕ /з літаратурна-га твора: ПЛАПЯТ (кніжн.). Гэта ж быў крадзеж са ўзломам. 3. Б я д у л я. Узяць што-небудзь у лесе або ў пана ў нас на вёсцы к р аж а й не лічылася. A. К а р п ю к. А нас у суд цягнуць — п а-кража з узломам. С. Гра-х о ў с к і Як не крыўдзіцца, калі Бон-дар адабраў назад усю пры-араную з твайго дазволу зям-лю, яшчэ і пастрашыў, што падасць на суд — за рас-крадванне калгаснай маё-масці. I. Г у р с к і. Якую ні вазьмі з цытат — свайго ні кроплі... плагіят. к. Б а ч ы л а. 224 КРАІНА, КРАП, ЗЯМЛЯ; СТАРАНА, СТАРОНКА (выс. паэт.) Іцёплая, куды ляцяць на зіму птушкі: ВЫРАЙ. Краіна наша неабсяжная, размах у нас ійырокі, рэвалю-ЦЫЙНЫ. А. я к і м о в і ч. I добра нам маўчаць і пазі-раць на родны к р а й вачыма маладымі! П. Панчанка. He будзеш ніколі ў палоне, любімая наша з я м л я! П. Б р о ў к а. Аб долі роднай ст а р аны нам сведчыць не адзін кур-ган... Я. К у п а л а. Ой, багата лесам-пупічай на-шая старонка... Я. К у-іі а л а. Паляцелі ў в ы р а й ластаў-кі, буслы і шпакі. А. Ч а р н ы-ш э в і ч. КРАКАДЗІЛ Іу Амерыцы: АЛІГАТАР. Я пабачыў кракадзіла, што сюды прывезлі з Ніла. A. В о л ь с к і. Місісіпскі алігатар кор-міцца рыбай, часам нападае на свойскую жывёлу. Б е л С Э. КРАНУЦЬ, ЗАЧАПІЦЬ. А вы пастаўце сябе так, каб ніхто не асмеліўся вас паль-цам крануць. К. К р а п і-в а. 3 а ч э п і ш галінку, і з шу-мам дажджынкі спадаюць з іг-ліцы малой навальніцай. А. Л о й к а. КРАПІВА Іпякучая: ЖЫ-ГУЧКА. To не крапіва, што не кусаецца. П р ы к а з к а. Колькі разоў табе казалі: ад ж ыг у ч к і далей трымай руч-кі. У. Д у б о ў к а. КРАСЦІ, РАСКРАДАЦЬ, АБКРАДАЦЬ; ЦЯГАЦЬ.ЦЯГ-НУЦЬ, АБІРАЦЬ, ЗНОСІЦЬ (разм.). Каб было што есці, не пай-шлі б яны бульбы тае крас-ц і. П. Г а л а в а ч. Яны ж, машэннікі, і з двух цэнтнераў трэцюю частку р а с-крадалі, не рассявалі. Я. Ермаловіч. Сірашны злодзей больш не будзе мяне абкрадаць. К. Ч о р н ы. Языкі, дык языкі! Кажуць: я цягаю з базы... Э. Вала-с е в і ч. — Ты што грамадскае дабро ц я г н е ш? — крычыць старшы-ня. Я. К о л а с. Мне добра вядома, што тут цэлая банда жыве, абірае маёнткі, багатыя хутары і гэ-тым жывіцца. М. Ч а р о т. Лісіца пеўня з дому з н о-с і л а і вечар глух ад камароў. Р. Барадулін. КРАУЧЫХА, ШВАЧКА /вы-сокай кваліфікацыі: МАДЫСТ-КА. Каб вы заўтра зайіплі ў на-шу майстэрцю і паказалі на-шым к р а ў ч ы х а м, як кро-іць кажухі. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. Я сама — ш в ач к а; праца-вала тры гады ў адной май-стэрні — тут, у Рызе. Ц. Г а р т-н ы. Мадыстка не зусім па-мойму зрабіла шлейф. Р. М у-р а ш к а. КРАЯВІД, ПЕПЗАЖ, ЛАНД-ШАФТ; МАЛЮНАК (перан.). Я, малы, узлазіў на бярозу, к р а я в і д — на цэлы сельса-вет. П. Панчанка. Як на кінаэкране, змяніліся п е й з а ж ы. М. А ў р а м ч ы к. Незнаёмыя л а н д ш а ф т ы з палеткамі, з сёламі, з пера-лескамі. Я. С к р ы г а н. М а л ю н кі бацькаўскай зямлі! Нічым вас з памяці не сцерці. П. Г л е б к а. 8 М. К. Клышка 225 КРОК, СТУПА. Ен прайшоў з ёю крыху, так можа к р о к а ў якіх дзесяць, і вярнуўся. К. Ч о р н ы. Сказаўшы гэта, ён раптам ірвануўся наперад на ўсю сваю шырокую с т у п у. А. Я к і-м о в і ч. КРОКВА, КЛІОЧ. Над новым хатнім зрубам ставілі кроквы. П. Гала-в а ч. Забіраліся пад самыя стрэ-хі, стукаючыся галовамі аб к л ю ч ы. Я. С к р ы г а н. КРОСНЫ; СТАВЫ (абл.). Кросны стаялі ў хаце. Ганна ткала. М. Г а р э ц к і. Якраз пад с т а в ы, пад на-вой выкаціўся. На другі ці на каторы дзень хрэсьбіны былі. М. Г а р э ц к і. КРОУ; ЮХА, ЮШКА (разм.). Са свістам напаўняе кроў мае артэрыі і вепы. С. Г р а-х о ў с к і. Ты ж глядзі, лайдак, калі яшчэ раз пусціш быка ў мой авёс, то я з цябе ю х у спу-шчу! Я. К о л а с. «Вссь дык Дабрадзея нажыў я сабе!» — думае Сякі-Такі-Малы-Аглы, выціраючы ю ш-к у, што пацякла з носа. К. К р а п і в а. КРУЦІЦЦА, КРУЖЫЦЦА, ВЯРЦЕЦЦА Іпра ваду: B1PA-ВАЦЬ. Xр у ціцца, як верацяно. П р ы м а ў к а. £н быў як бы сонцам, a яна — планетай, якая кру-жы ла с я вакол сонца. 3. Б я-д у л я. У майстэрнях пачыналася праца: вярцеліся такар-ныя станкі, бразгала начынне, шыпела тачыла. Ц. Г а р т н ы. Булькоча вада каля каменя. К р у ціцц а, в і р у е над чор- най ямінай за каменем. К. К р а п і в а. КРЫУДЗІЦЦА, КРЫУДА-ВАЦЬ, АБРАЖАЦЦА, НАРА-КАЦЬ; ДЗЬМУЦЦА, НАДЗІ-МАЦЦА (перан.) □ МЕЦЬ КРЫУДУ, БЫЦЬ У КРЫУ-ДЗЕ, НАСІЦЬ КРЫУДУ. Аддзякую, не будзеце крыў-дзіцца. А. Б я л е в і ч. He к р ы ў д у й, браце, ідзі папрацуй яшчэ трохі. М. X в е-д а р о в і ч. За гэчыя вочы і празвалі дзяўчыну Незабудкай. Спачат-ку яна абражалася, а пас-ля прывыкла, як і да свайго сапраўднага імя, М. Л ы н ь-к о ў. He н а р а к а й на люстэрка, калі нос крывы. Прыказка. Чаго ты ўсё бурчыш? Чаго ты д з ь м е ш с я, сястрыца? К. Ч о р н ы. Сузан надзімаўся ў та-кіх выпадках і даволі няветлі-ва адказваў: — Гэта не твая справа. М. Л ы н ь к о ў. Дарэмна хвалюешся, Майка! Я не м а ю на цябе ніякай к рыў д ы. М. Л ы н ь к о ў. Новыя пакаленні не б у-д у ц ь у к р ыў д з е на нас. 1. Г у р с к і. Усё роўна як на некага н а-с і ў штодзённую к р ы ў д у. С. Б а р а н а в ы х. КРЫУДНА; ГОРКА, БА-ЛЮЧА (перан.). I к р ы ў д н а нам было, што на планеце — два полюсы і тыя ўжо адкрыты... П. П а н-ч а н к а. Калі вас не зразумелі — г о р ка гэта. Е. Л о с ь. Анэлі, відаць, б а л ю ч а бы-ло, што Ігнась не з ёю, Р. С а-б а л е н к а. КРЫХУ, КРЫШКУ, ТРОХІ, ЗЛЕГКУ, ЗБОЛЬШАГА. Гэтая няўдача крыху збян-тэжыла Сцёпку. Я. К о л а с. 226 К р ыш к у стала прыгажэй на свеце: хлопчык дрэўца па-садзіў. А. П ы с і н. Ігнась ішоў за Лявонам, і яму было т р о хі крыўдна, што Лявон гутарыў з ім, як з малым. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Салодкі пах багунніка злёг-к у кружыць галаву. М. Л ы н ь-к о ў. Гэта арганізацыя [«Малад-няк»] прымала ў свой склад усіх, хто мог збольшага рыфмаваць, хоць іх вершы бы-лі далёкія ад мастацтва. У. Д у б о ў к а. КРЫЧАЦЬ, ГУКАЦЬ, ЕН-ЧЫЦЬ; ГАРЛАПАНІЦЬ, ГАР-ЛАНІЦЬ, ГАЛЕКАЦЬ, РАУ-ЦІ, ВЕРАШЧАЦЬ, ДЗЕРЦІСЯ (разм.) □ ДЗЕРЦІ ГЛОТКУ, РВАЦЬ ГЛОТКУ, ЗАХОДЗІЦ-ЦА КРЫКАМ, ЗАХОДЗІЦЦА АД КРЫКУ. He к р ыч ы, бо на лета за гуртовага пастуха згодзім. П р ы к а з к а. А там Кандрат каня сцябае; «Гэ, смерць турэцкая!»— г у-к а е. Я. К о л а с. Гулік е н ч ы ц ь на ўсю ву-ліцу: — Радуйцеся!.. Бярыце аб’едкі і яшчэ кланяйцеся ў пояс злодзею... I. Н а в у м е н-к а. Пакуль ён сігналіў, яны г а р-лапанілі там, на балконе, а потым адразу сціхлі, як толь-кі мы перасталі сігналіць. М. Стральцоў. He шумець! На губу зараз! Хто г а р л а н і ц ь?1 К. Ч о р-н ы. Цэлы дзень не ціхнуў гам, бегалі, галёкалі. Р. Б а-р а д у л і н. Ен [пан] р а в е мядзведзем: «Я сто злотых дам! Хто на-верх палезе?» 3. Бядуля. He магу, калі дзіцёнак ве-р ашчы ць — нервы. A. С а-в і ц к і. Дзевяноста шэсць гусіных горлаў дзерлася на ўсю сілу. К. Ч о р н ы. Ну, чаго г лот к у д з я-р э ш? 3. Б я д у л я. Аяж р в а ла г лот ку на ўвесь бор! Дзе ты прападаў? 3. Б я д у л я. А дзсці ўжо зусім захо-д з яццца к р ы ка м. М, Л ы н ь к о ў. Васілёк учапіўся за спадніцу і заходзіўся а д кр ыку. М. Л о б а н. КРЭПАСЦЬ, ЦВЯРДЫНЯ, БАСТЫЕН, ЦЫТАДЭЛЬ, РЭ-ДУТ, РАВЕЛІН, ФОРТ, АК-РОПАЛЬ. Двое сутак крэпасць маўчала, але гітлераўцы не ад-важваліся зайсці ў яе. М. Л у п-с я к о ў. Закончан слаўны наш паход. Цвярдыні ворага — ў руі-нах. В. Т а ў л а й. Зеляпан, ты ў пялюшкі ра-біў, калі яна бастыёне пад кулямі стаяў. У. К a р а т к е-в і ч. На беразе Рыёна спавітыя дзікім вінаградам руіны стара-жытнай турэцкай ц ы т а д э л і. Э. С а м у й л ё н а к. Ад старых доўгіх гарадскіх сцен у Кракаве засталася толь-кі паўночная частка з высуну-тым наперад рэдутам — барбаканам. П. Пестрак.