239 Час загойвае ўсякія ра-ны, гэта праўда. ЯС к р ы-г а н. У Курску гэта зёлка мала п а м а г а л а, бо яна не бела-руская. Я К о л а с. Вылезшы на свет божы з ляс-ной зямлянкі, дзе доўга а д-ходжвалі яго добрыя лю-дзі, камісар брыгады рашыў праведаць, што цяпер робіцца навакол. А. Кулакоўскі. Калі хочаце, каб яна стала здаровая, то п р а ў це яе лёг-кім мясам і ўсялякай такой доб-рай ядой. К. Ч о р н ы. Дзе гэта сіла, дзе моц тая, што перашкод сабе не мае і с 7 а в і ц ь зразу ўсіх н а н о-г і, вядзе на вольныя дарогі і свст прасторны адчыняе? Я. К о л а с. ЛЯЧЭІІНЕ; ЛЕКАВАННЕ (разм.). Асноўнае л я ч э н н е бы.іо — кампрэсы. Я. М а ў р. Нават у ветэрынарыі яна [крапіва] карыстаецца некато-рым поспехам: ужываецца для лекавання гангрэны і гной-ных ран у жывёл. У. Дубоў-к а. М МАБЫЦЬ, МУСІЦЬ, MOXA, МОЖА БЫЦЬ, МАГЧЫ-МА, МАЖЛІВА, ПЭУНА, НА-ПЭУНА, НЯЙНАЧАЙ, НЯЙ-НАКШ, ВІДАЦЬ, ЯКВІДАЦЬ, ВІДАВОЧНА; ЗДАЕЦЦА, БА-ДАЙ, МО (разм.); ВІДОЧ-НА, ЗДЭЦЦА, ЗНАЦЬ, МУСІ-БЫЦЬ (абл.). □ HE ВЫ-КЛЮЧАНА. А дзе ж вашы ўсе? Вы ж, м а б ы ц ь, не адна жывяце? Р. Сабаленка. Такі, м у с і ц ь, жаробкі пе дасць. От як упяўся. К. Ч о р-н ы. М о ж а болей і не ўбачу, не пачую, дзе ты. ЯК о л а с. Можа быць, менавіта ў творчасці і чэрпаў ён сілы, каб не паддацца хваробе. А. 3 в о-н а к. М а г ч ы м а, што за далеч-чу, за светам вякуюць шчаслі-вейшыя, чым мы. Е. Л о с ь. М аж л і в а, пачуў. Мажлі-ва, разведка данесла. I. Г р а-м о в і ч. Цяжка жыць аднаму — жыць не лёгка адной, гэта ве-даеш, пэ ў на, і ты. К. Б у й-л о. Ім трэба перайсці чыгунку, якую, напзўна, ахоўваюць немцы. Б. М і к у л і ч. Н я й н а ч а й, як майстрам будзе! Яшчэ хадзіць не ходзіць, а ўжо за сякеру хапаецца... У. Д у б о ў к а. Куды гналі і на што —-невя-дома. Н я й н а к ш, як толькі пастраляць па дарозе. П. П е-с т р а к. В і д а ц ь, не мыўся з таго часу, калі бабулька маленечка-га выкупала ў начоўках. 3. Б я-дул я. Сёння, я к в id а ц ь, не прыйдзецца падагнаць паэму. Я. Колас. Іллюк пазнаў голас Рыгора Шведа — той, відавочна, кагосьці дакараў. Т. X а д к е-в і ч. — Я, з д а е ц ц а, сустракаў-ся з вамі? — асцярожна запы-таў Іван Данілавіч. Я. Колас. Лепшых грамацеяў у нашым сяле, б а д а й, і не было, калі не лічыць мяне і маіх сяброў. А. Я к і м о в і ч. М о лепш было б табе пера-чакаць у нас, пакуль не паці-шэе. М. Т а н к. 240 Яму, відочна, хацела-ся ўмяшацца ў перастрэлку, выступіць. У. К а р п а ў. Мерыцца, з д э ц ц а, у адну цэль, а пападае ў другую. К. К р а п і в а. 3 н а ц ь, жывеш шчасліва, маеш хату, поле... Я. Купа-л а. Дазорцы, м у с і б ы ц ь, пра-моклі (пад ранак росна, ха-ладней)... М. К а л а ч ы н с к і. He в ы к л ю ч а н а, што з на-дзеяй на заступнінтва ёй [ка-ралеве Боне] менавіта прысвя-ціў сваю паэму Гусоўскі. У. К а-л е с н і к. МАГ, ФАКІР, ФОКУСНІК. He маг я і не вядзьмарка, каб угадаць твае думкі з дру-гога пакоя. Р. М у р а ш к а. Нарэшце факір пляснуў у далоні, і гадзюкі шпарка кіну-ліся да каша і схаваліся ў ім. Б. М і к у л і ч. He веру ў фокуснікаў цуды усіх народаў і вякоў... Я. К у п а л а. МАГАЗІН, КРАМА Іунівер-сальны: УНІВЕРМАГ Ікніжны: КНІГАРНЯ /прадуктовы: ГА-СТРАНОМ (разм.) /дзе пра-давалі спіртныя напіткі: МА-НАНОЛЬКА (разм., уст.). Некаторыя крамнікі ў страху замыкалі свае м а г а з і н ы. М. Л ы н ь к о ў. Тут і крамы называюцца завялічана — м а г а з і н а м і. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Універмаг гандлюе роз-нымі прамысловымі таварамі. «3 в я з д а». А маці бяруць у кніг а р-н і шчаслівым малым буквары. Н. Г і л е в і ч. У раённым гастраноме Пятро купіў каробку цукерак «Вішня». Р. Сабаленка. Лабановіч цішком паслаў бабку Параску ў м а н а п о л ь-ку па кручок гарэлкі, або мяр-заўчык, як яго тады называлі. Я. К о л а с. МАГЧЫ, ПРЫМЕЦЬ □ МЕЦЬ МАГЧЫМАСЦЬ, БЫЦЬ У СІЛАХ. Хто хоча, той м с ж а. П р ы-к а з к а. Цяпер жа гэты лес быў такі мілы і жаданы, што каб п р ы-м еў, то абняў бы яго і цала-ваў. Я. К о л а с. Сам ведаеш, што пасабіць нашаму ropy я не м a ю м а г-ч ыма сц і. М, X в е д а р о в і ч. Мы ў сіла х даць адпор. I. Г у р с к і. МАГЧЫМАСЦЬ, МАЖЛІ-ВАСЦЬ, РЭАЛЬНАСЦЬ, ШАНС, ШАНЦ; ДАРОГА, ГА-РЫЗОНТ, ПЕРСПЕКТЫВА (nepaH.). Падступіцца да гарэўшых цыстэрн не было ніякай м а г-чымасці. М. Л ы н ь к о ў. Мажлівасці мірнага раз-віцця рэвалюцыі зніклі. Аста-ецца ўзяць уладу сілай. I. Г у р-с к і. Аб рэальнасцях наме-чаных планаў сведчыць магут-ная хваля сацыялістычнага спа-борніцтва. «3 в я з д а». — Трэба было біць! — аж захлынаўся, крычаў прыём-нік. — Гэтакі шанс не ска-рысталі мінчане. Р. С а б а-л е н к а. У той ранак абодва яны былі ў роўных абставінах, шанцы на выратаванне ў іх таксама былі аднолькавыя. В. Б ы к а ў. Ен [вобраз арлянят] вельмі падабаўся сваёй рамантычнай узнёсласцю моладзі, перад якой савецкая ўлада адкрыла 241 шырокія д а р о гі ў жыцці. Р. Ш к р а б а. Шырокія гарызонты ад-крываюцца перад Узбекістанам у новым пяцігоддзі. «3 в я з-д а». Перспектыва застацца адзінокімі бабылямі іх не не-шыла. М. Ма ша р а. МАЁМАСЦЬ, БАГАЦЦЕ, СКАРБ, НАБЫТАК, ПАЖЫТ-КІ, РЭЧЫ, ІНВЕНТАР; ДАБ-РО, ДАБЫТАК, НАЖЫТАК, БАРАХЛО, МАНАТКІ, БЭБА-XI, МЭТЛАХІ (разм.); МАЕТ-НАСЦЬ (абл.). I кожны ратаваў сваю м а ё-м а с ц ь, як умеў... М. Л о б а н. Усё наша багацце ўмя-шчалася ў студэнцкім куфэр-ку. М. X в е д а р о в і ч. Загразла ў балоце панская брычка разам з панскаю сям’-ёю, слугамі, коньмі, з усім пан-скім с к а р б а м. Я. К о л а с. Бо кінуць-рынуць хату, н а-бытак і перабрацца ў вёску яны не рашаліся. Б. С а ч а н-к а. П ажыт кі сялянскія зно-сіць тым часам к вялізным ма-шынам эсэсаўскі зброд... А. 3 а-р ы ц к і. Некаторыя паліцаі ахвотна ішлі расстрэльваць яўрэяў, за-ложнікаў, каб забраць сабе іх р э ч ы... Р. Н я х а й. А ў ім fy саўгасе] колькі ін-вентару вартасці вялікай — нежывога і жывога не зной-дзеш і ліку! Я. Купала. Два браты д аб р о дзялілі. Было шуму на тры мілі. 3. Б fl-fl у л я. Дабытак і часткі раза-браных вазоў неслі на сабе. Я. Б р ы л ь. Замок быў велікаваты і пса-ваў выгляд куфэрка, але зрэш-ты хіба гэта вельмі важна — абы ніхто не мог улезці ў мой н а ж ыт а к. Р. Сабаленка. Усё б a р а х л о адгэтуль вы- кінулі — вазоны і цацкі на сто-ліках, і стары сапсаваны га-дзіннік. 3. Б я д у л я. От бы забраў падпаху свае м а н а т к і, пайшоў бы, куды вочы глядзяць. Я. К о л а с. Забірай свае б э б а х і і ідзі адсюль! Л, А р а б е й. Прадаў стары Шымкевіч усе мэтлахі, сабраў сям’ю і ру-шыў на ўсход. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. Ну, маю каняку, драбінкі, на ворагаў казана, — слёзы, а не маетнасц ь... Ц. Г а р т н ы. МАЁНТАК, ДВОР. Уночы гарэлі маёнткі, a ўдзень жандары палілі вёскі і сёлы. М. Ч а р о т. 3 мястэчка ў д в о р ішлі маладыя каштанавыя ці кляно-выя прысады. Ц. Г а р т н ы. МАЗАЦЬ, НАЦІРАЦЬ; ШМАРАВАЦЬ (разм.). Мне мама заўсёды ёдам м а-з ал а, калі я палец парэжу. М. Л ы н ь к о ў. А сам пачаў яго н а ц і р а ц ь усялякімі мазямі. А. Я к і м о-в і ч. Хоць яго мёдам ш м а р у й, то ён дзёгцем смярдзіць. П р ы-к а з к а. МАЗОЛЬ; МУЛЯК (абл.). М а з о л ь — працавітых зна-чок, не заразіць цябе ён ніколі. Ф. Багушэвіч. А што я, акрамя м а з а л ё ў, ці, як ты гаворыш, м у л я к о ў, нажыў на гэтай рабоце? А. Б а ж к о. МАЙ; ТРАВЕНЬ (уст.). Мароз казаў: і ў маі тры дні маю. П р ы к а з к а. Хутка сонца засвеціць ясней, хутка т р а в е н ь прыйдзе на паляны... A. К у л я ш о ў. МАЙСКІ, МАЁВЫ. Колькі радасці было ім ад 242 тых бяроз, на якіх вяліся шпа-кі, ля якіх у м а й с к і я дні, як чмялі, гулі хрушчы. М. Л ы н ь к о ў. Дзень м а ё в ы. Сонца ззя-ла, прамянілася, зіхцела... С. Д з я р г а й. МАЙСТЭРНЯ, АТЭЛЬЕ. У гэтым жа будынку былі шавецкая і кравецкая м а й-стэрні, а таксама і сталовая. Я. М а ў р. Па пляжах хадзілі другія дзяўчаты — фатографы з га-радскога атэлье. В. Хом-ч а н к а. МАЛА, НЯМНОГА, НЯ-ШМАТ, НЕБАГАТА, НЕДА-СТАТКОВА, КРЫХУ, КРЫШ-КУ, ТРОХІ, ТРОШКІ; ВОБ-МАЛЬ (разн.); СКУПА, НЯ-ГУСТА, ЖМЕНЯ (перан.). □ У АБРЭЗ, ПАД АБРЭЗ, КАПЛЯ У МОРЫ, KOT НА-ПЛАКАУ, ЯК KOT НА-ПЛАКАУ, КАШНЫЯ СЛЁ-ЗЫ, ЯК ПАНЮХАЦЬ, НА ПАНЮХ ТАБАКІ, HA MAKA-BA ЗЕРНЕ, ХОЦЬ НА ЗУБ, ХОЦЬ ЗАПАЛІ, ПАД ЯЗЫ-КОМ, 3 КАМАРОУ HOC, ЯК У КАМАРА, HE БОГ ВЕДАЕ КОЛЬКІ, ЯК БАБЕ СЕСЦІ. Слухай многа, а гавары м а-л а. П р ы к а з к а. Так... хоць зямлі сваёй н я-мно г а, але ўсё ж лепей, як нічога. Я К о л а с. Гаспадарка была малая, дзве дзесяціны, поле добрае, але без добрых рук хлеба яна давала н я ш м а т. Я. Б р ы л ь. Небагата ўцалела і ха-цін, што стаялі недалёка ад вакзала. I. Мележ. Недастаткова было во-пыту, ведаў... Т. X а д к е в і ч. Я галодны пасяджу, а свае зямлі к р ы х у агораю... К. Ч с р н ы. Каруська кіслага малака да-ла к р ы ш к у... Ф. Б а г у ш э-в і ч. Калі маеш шмат чаго, дык яшчэ табе прыбавяць; а як т р о хі, — ўсё вазьмуць, ні ска-рынкі не аставяць. М. Б а г д а-н о в і ч. Салдату трошкі трэба: солі драбок ды хлеба шматок. П р ы к а з к а. Напяросы бацька круціць тоненькія — махоркі ў каапера-тыве вобмал ь... К Ч о р н ы. Рабочых скупа ў нас тым часам. A. А л е к с а п д р о в і ч. He, будзі лепш Канаплёва і Цыркіна. Камуністы абодва. Толькі ведай, што як бы ад сэрца адбіраю. Н я г у с т а іх у нас. I. Ч ы г р ы н а ў. Туліцца каля платоў ж м е-н я худых цялят. М. Т а н к. He спазніліся. Але часу за-сталося ў аб р э з. Я. Б р ы л ь. Ды дадзена часу зусім п а д а б р э з... А. Б а ч ы л а. Іх [меншавікоў] капля ў мо р ы, а нас акіян. I. Г у р-с к і. А ў кулямёціках патронаў — ко т наплакаў, апошнія па-троны ў полк адасланы. М. Л ы н ь к о ў. Нарабіў. як кот напла-к а ў. П р ы к а з к а. Край—-як парахавая бочка, а даходу з яго каціны я слёзы. У. Караткевіч. А ў таго грузавічок прыпса-ваны і бензіну таго толькі я к панюхаць. К. Ч о р н ы. Сам Ленін сказаў, каб кула-кам зямлі не даваць, і ты яе ў нас не возьмеш і на пан ю х т аб акі. Р. Сабаленка. Што нам значыць гуртам па-магчы ёй — тут жа работы н a ма к а в а зе р н е... Я. С к р ы-г а н. Мёд салодкі!.. Прынясі, хоць на зуб, матуля! М. К а л а ч ы н с к і. Корму, хо ць запа л і. П р ы м а ў к а. Прынясі мне хоць пад язы ко м. П р ы м а ў к а. 243 Зямлі з камароў hoc. Нават каровы не мелі. А. Ч а р-н ы ш э в і ч.