Злосці поўныя косці, а сі-лы — як у к а м а р а. Пры-к а з к а. Работы н е б о г в е д а е колькі, а жыць можна. A. А с і п е н к а. Дый колькі тае зямлі — я к б аб е с е с ц і. М. Л у ж а н і н. МАЛАВЕР, СКЕПТЫК, ПЕ-СІМІСТ; НЫЦІК (разм.). Цяпер любыя м а л а в е р ы ўжо не смеюць адмаўляць, што хутка людзі даляцяць да Ме-сяца, да Марса, да Венеры... У. К о р б а н. Міхаіл Баўдзей па натуры быў с к е п т ы к, да ўсяго но-вага ставіўся недаверліва. Я. К о л а с. Нешта, брат, ты песімі-стам робішся. Народ раду-ецца, а ты... I. Ш а м я к і н. Цяпер ужо кожны н ы ц і к павінен упэўніцца, што пара прапяяць рэвалюцыі акафіст. К. Ч о р н ы. МАЛАДЗЕЙШЫ, МАЛОД-ШЫ, МЕНШЫ. Выходзячы на барацьбу з польскім фашызмам, камсамо-лец Таўлай быў маладзей-ш ы за краснадонскіх малада-гвардзейцаў. Я. Б р ы л ь. Мані было ўжо гадоў шас-наццаць, а Насця гады на два м а л о д ш а я. ЯК о л а с. Лясніцкі атрымаў з вёскі ліст, напісаны нязграбнай ру-кой м е н ш а г а брата. М. 3 а-р э ц к і. МАЛАДОСЦЬ, ЮПАЦТВА; ВЯСНА (перан.). Сваты пачалі абмінаць яе, і маладосць завяла без па-ры. Я. Б р ы л ь. Я ўсё, што мела, з поўным аддала: ю н а ц т в a — мужу, мацярынства — дзецям... Е. Л о с ь. He вернешся, як хваля тая, ка мне, в я с н а ты маладая. Я. К о л а с. МАЛАДЫ, ЮНЫ, ІОНАЦ-КІ □ У МАЛАДЫХ ГАДАХ. А што ваш бацька: м а л а-д ы ці стары? А. Я к і м о в і ч. I лёгка крочыць ю н а й зме-не з вясёлым сонцам у нагу... Р. Т а р м о л а. Імпэт юнацкі нас не кіне аж да апошніх нашых дзён. У. Д у б о ў к а. ГІрабабка мая, таксама ў ма л ад ы х гад а х, аслеп-ла — ці то ад слёз, ці то ад трахомы. М. Г а р э ц к і. МАЛАКО Ітолькі-што выдае-нае: СЫРАДОЙ Ікіслае: СЫ-РАКВАША. Малака такі удой, масла-пром будуй хоць свой. М. 3 а-с і м. 3 кароўпіка даярка рупна йдзе, нясе вядро з пахучым с ы р а д о е м. П. П а н ч а н-к а. На стале яго чакала міска гуркоў, бохан хлеба і гладыш с ы р а к в а ш ы. Б. С а ч а н к а. МАЛАНКА, БЛІСКАВІЦА, ЗАРНІЦА; БЛІСКАУКА (абл.). Пярун ляцеў за перуном, што міг — м а л а н ка за м а л а н-к а й. Я. К у п а л а. Дождж пайшоў з громам, з шалёным посвістам ветру і з бліскавіцаю. Я. Скры-г а н. Над цёмным паркам трапя-талі недзе далёкія з а р н і ц ы. У. Караткевіч. Шпаркі, як бліскаўка. П р ы к а з к а. МАЛІТВА; ПАЦЕРЫ (мн.); МОДЛЫ (абл., мн.). М а л і т в а скончылася, і лю- 244 дзі заварушыліся, устаючы з каленяў. Л. A р а б е й. Хто, як ляжаш спаці на векі ў зямлю, пац е р ы згавора за душу тваю? Я. Купала. Толькі мо д л ы раслі небу ў сэрцах людзей... ЯК у п а-л а. МАЛІТОУНІК. ТРЭБНІК ІУ католікаў: КАНТЫЧКА. Пачыналі вучобу з малі-т о ў ніка, а потым ужо ву-чылі хорам: аз, букі, ведзі, глаголь, дабро і г. д. М. X в е-д а р о в і ч. Яна была цётка набожная — кожную справу ў сваёй гаспа-дарцы пачынала малітвай з т р э б н і к а. Я. Б р ы л ь. 3 нантычкамі ў руках маліліся на касцельным камен-ным ганку некалькі жанчын. К. Ч о р н ы. МАЛЫ, НЕВЯЛІКІ, НЕБА-ГАТЫ, ДРОБНЫ, НЯЗІІАЧ-НЫ, МІЗЭРНЫ, АБМЕЖА-ВАНЫ, ЦЕСНЫ; МІНІЯЦЮР-НЫ (разм.); НІЗКІ, СЦІПЛЫ, СКУПЫ, МІКРАСКАШЧНЫ, ЦАЦАЧНЫ, ПАРТАТЫУНЫ (перан.) □ ЯК КОТ НАПЛА-КАУ. Наша вёска была не такая ўжо м а л а я — двароў больш за сотню было ў ёй. Я. М а ў р. Гаспадарку мелі невялі-кую: асла і быка. Я Д в і-гін III. Галоўнае ж — тут, у агуль-ным лагеры, не было той муш-тры, што зверствам сваім выга-няла з цябе і так не б а г а-т у іо сілу. Я. Б р ы л ь. Скрозь высокія з д р обн ы-м і шыбкамі вокны ў цэх зазі-рала рэдкае зімовае сонца... М. 3 а р э ц к і. Актыўны слоўнік у многіх пісьменнікаў, асабліва мала-дых, на дзіва абмежава-н ы, а клопат пра яго папаў- ненне вельмі нязначны. У. Ю р э в і ч. Яна была знясіленая, слабая, але заўсёды м і з э р н у ю пай-ку хлеба ламала напалам... Р. Н я х а й. I не трэба збядняць мову, зводзіць яе абавязкова да аб-межаванай колькасці слоў. М. Л у ж а н і н. Няма дзе нават павярнуцца, як у сабачай цеснай буд-цы. Я К о л а с. I Гусачок выцягнуў з кішэ-ні мініяцюрны ручны га-дзіннік. А. Асіпенка. Тут у глушы, далёка ад чы-гункі, цана на свінні была н і з-к а я. К . Ч □ р н ы. Сц іпл ы гурток ператва-рыўся ў сапраўдную агранаміч-ную школу. I. Ш а м я к і н. Дымок цягнуўся спачатку скупымі струменямі. I. Ме-л е ж. У Веркі з’яўлялася на сукен-цы м і к р а с к а п і ч н а я плям-ка — сукенку мянялі. A. К а р-п ю к. Спавігыя смугой сяляпскія хаткі здаваліся маленькімі, ц а цачны м і. X. Ж ы ч к а. У хуткім часе мы забяспечым партызан па р т а т ы ў н ым і друкарнямі... М. Л ы н ь к о ў. Заработак—як кот н а-п л а к а ў Ц. Гартны. МАНАСТЫР /каталіцкі: КЛЯШТАР /вялікі, прывілея-ваны: ЛАУРА; АБІЦЕЛЬ (уст. царк.). Я — манах. Як пайшоў з Кі-еўскага м а н а с т ы р а, дык так па людзях і валакуся. 3. Б я д у л я. Як манахі ў кляштары, за шклом томяцца някранутыя томікі. П. М а к а л ь. Ты ж яшчэ ўчора ў дарогу выправіўся да святых кіеўскіх л а ў р а ў. У. Краўчанка. — He апаганьвайце абіце- 245 л і,— сказаў ігумен. У. К а-р а т к е в і ч. МАНАХ; ЧАРНАРЫЗНІК (разм.). Спералу м а н а х і ў чорных апранахах... А. Я к і м о в і ч, Любілі гуляць вечарамі па шляху і чарнарызнікі, што жылі вось тут, управа, у манастыры. П. Г а л а в а ч. МАРА. МРОЯ, ЛЕТУЦЕН-НЕ; ЛЯТУНАК, КРОЗА (па-эт.); СОН, КАЗКА (перан.). Мы гонімся часта за м а-раю блуднай, якая ў нас шчасцем завецца. Я. К у п а л а. Паўставаў наяве, а не ў м р о я х з друзу вечны горад над ракой A. Р у с е ц к і. Жыццё без летуцення — што горкая рабіна. У. Д у-б о ў к а. Явай сталі ўсе лятункі. У. Д у б о ў к а. I хіліць галаву хлапчына у ціхі сум дрымотных к р о з. ЯКолас. О, летні час! дзяцінства м а-р ы і вы, няспраўджаныя с н ы! Я. К о л а с. I што к а з к а й лічылі дзя-ды, мы зрабілі ў наш век ма-лады. А. П ы с і н. МАРГАРЫТКА, СТАКРОТ-КА. Маргарыткі і браткі на газонах паднялі галовы і пры подыху ветрыку пагойдваліся. У. К a р п а ў. Няма яшчэ Стакроткі, Чабору і Шыпшыны, але наш час кароткі, пачаць без іх па-вінны. У. Д у б о ў к а. МАРДАТЫ; МУРЛАТЫ (разм.). Па зале швэндаўся з гума-вай палкай у руцэ малады мардаты нямчук. Р. Н я-х а й. На пагляд, здаецца, ніякай хваробы ў яго і няма, — чырво-ны, м у р л а т ы. К. К р а п і в а. МАРНА, ДАРЭМНА, ДАР-МА, БЕСКАРЫСНА, БЕЗНА-ДЗЕЙНА, НАПУСТА, ГІОПУ-СТУ, НАНІШТО, НІЗАВОШ-ТА, БЕЗ КАРЫСЦІ; ТУННА (уст.); ПРАХАМ, ПЫЛАМ-ДЫМАМ (перан.) □ HI ЗА ШТО Н1 ПРА ШТО, HI ДА ЧАГО, НА ВЕЦЕР, НА УЗВІ-ВЕЦЕР, ЗА БЫВАЙ ЗДАРОУ, HI ЗА НЮХ ТАБАКІ, HI ЗА ПАНЮХ ТАБАКІ, HI ЗА ГРОШ, ШТО КІЕМ ПА ВА-ДЗЕ, ДЗЕ ТАМ. Яна стаяла на ільду катка, м а р н а стараючыся акачане-лымі рукамі прыладзіць да ча-равіка адпаўшы канёк. М. Л о-б а н. Нічога, дзядзька, не выха-дзіла я, толькі д а р э м н а час патраціла. М. Л ы н ь к о ў. Д а р ма плакалі жанчыны — бог не слухаў горкіх слоў. П. Б р о ў к а. Васіль адвярнуўся: гаварыць было бескарысна. Ш а ш к о ў. Апейка адчуў, што спрачац-ца — безнадзейна. I. Ме-л е ж. I сабака напуста не за-брэша. П р ы к а з к а. I спрачацца не стаў: адчуваў, што спрэчка прападзе п о п у с-т у. I. Мележ. Дзівілася, шкадавала потай, колькі гарэлкі, дабра н ані-што прападае. I. Мележ. I вось цяпер ёй балюча было ад таго, што ніколі ўжо не скажа сыну, што ніза в о ш-т а пабіла яго тады... М. С т р а л ьц о ў. Дзеўка плача, траціць сілы б е з к а р ы с ц і, без пары. 3. Б я д у л я. Імкнецца вораг злосны т у н-н а, бо мы не станем удыгаць. П. Г л е б к а. 246 Тады і гер Шварцкопф да-водзіўся б аканому нейкай рад-нёй. Хіба гэта дрэнна? I от усё пайшло п р а х а м... А.. Ч a р-н ы ш э в і ч. Усё пайшло п ы. л а м д ы-м а м. М. Л ы н ь к о ў. He такі быў Беразоўскі, каб н і з а шт о ні п р а шт о ад-даваць свае грошы папу-шуле-ру. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Бачыла: ні да чаго гава-рыць яму, не паслухаецца. I. М е л е ж. Н а в е це р не кіну, а чала-веку не пашкадую, калі таго бяда агорне. К. Ч о р н ы. Была і ў гміне і ў павеце, у розных следчых і паноў і аб-хадзіла на ўзві-вецер ня-мала панскіх устаноў. Я. К о-л а с. Астап жалкаваў, папракаў сябе: гэта ж трэба столькі пра-лежаць за б ы в а й зда р о ў. М. Л ы н ь к о ў. Прападзе ваша зямелька н і з а н ю х таб акі. А. Ч а р-н ы ш э в і ч. За такога каня вунь колькі тысяч можна ўзяць, а ты чорту лысаму аддаеш н і з a п а н ю х т а б а кі. Р. С а б а л е н к а. Далей-болей, бачу, ратавац-ца трэба. Hi за г р о ш пра-падзеш. A. А с і п е н к а. Але ніхто не кідаў яму рэп-лік, не перапыняў — бо гэта, ш т о кіе м п а в а д зе, адно бяды набярэшся. М. А р о ч к а. Мы кінуліся ўдагонку, але дзе т а м! Па сыпкім снезе, ды яшчэ апрануты ў зімовае, не вельмі пабяжыш. У. Дама-ш э в і ч. МАРОЖАНАЕ Іу шакалад-най глазуры: ЭСКІМО. У Рыся заўсёды былі папяро-сы і грошы, ён фундаваў і лі-манад, і марожанае. Я Б р ы л ь. У сіцім павільёне, над якім смешны белы мядзведзь тры- мае ў лапах эскімо, яшчэ нікога няма. A. А с і п е н к а. МАРУДЗІЦЬ, КЕШКАЦЦА; БАВІЦЦА, ВАЛАВОДЗІЦЬ (разм.); ДЛУБАЦЦА (абл.); ЦЯГНУЦЬ, СПАЦЬ, ЧУХАЦ-ЦА (перан.) □ ЦЯГНУЦЬ ВА-ЛЫНКУ, ЦЯГНУЦЬ KATA ЗА ХВОСТ, КРУЦІЦЬ ВАЛА ЗА ХВОСТ, СПАЦЬ У ШАПКУ. Ідзі і не марудзь. Варо-чайся адразу. 3. Б я д у л я, Трэба хлопцаў папярэдзіць, каб не к е ш к а л і с я вельмі. A. А с і п е н к а. Ларывончык б а в і ў с я, Hernia вельмі доўга капаўся ў па-тайнай кішэні пінжака. Р. С а-б а л е н к а. Япы іэтулькі валаводзі-л і з адкрыццем другога фрон-ту. I. Г у р с к і. Доўга ты нешта д л у б а е ш-с я, Мікодым. Зямля перасыхае і гной пстрае. С. Г р а х о ў с к і. Ты жывеш без яго амаль тры гады, а ц я г н е ш, не хочаш скасаваць шлюб. A. С а в і ц к і. Нашы саюзнікі с п я ц ь. Я. К о л а с. Мпе іаксама не выпадае чу-х а цц a — да школы вярсты са тры добрыя. С. К у х a р а ў. Чаму ж так доўга няма вы-буху? Чаго ц я г ну ц ь ва-л ы н к у? А. Б я л е в і ч. Кажыце хутчэй. Што вы ц я г н е ц е к а т а з а х в о с т. Я чалавек заняты. КК р а п і-в а. Годзе к р у ц і ц ь в а л а з a х в о с т. Пайшлі! К. К р а п і-в а. На нас гледзячы, яны ў са-мую гарачую пару будуць да абеда ў шап к у с п а ц ь. Р. Сабаленка. МАРШЧЫНА, РЫСА, РЫС-КА, СКЛАДКА; МАРШЧАК, ЗМАРШЧАК, ЗМОРШЧЫНА, ЗМОРШЧКА (разм.).