Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Конь бег шпарка. Будынкі мітусіліся ў вачах. 3. Б я-д у л я.
Марс жоўтым полымем т р ы м ц і q ь на небасхіле. М. Л у п с я к о ў.
... У небе зоркі ад марозу па-халадзеўшыя д р ы ж a q ь. М. Б а г д а н о в і ч.
Бліскучыя матылькі-зорачкі евяціліся і дрыгацелі мно-гакаляровым блісканнем.
Я. К о л а с.
МІНАЦЬ, МІНАЦЦА, ПРА-МІНАЦЬ; ІСЦІ, БЕГЧЫ, ПРА-БЯГАЦЬ, ПЛЫСЦІ, ПАСОУ-ВАЦЦА, ПРАХОДЗІЦЬ, ЛЯ-ЦЕЦЬ, ПРАНОСІЦЦА, ЦЯГ-НУЦЦА, СЦЯКАЦЬ (перан.).
М і н а ю ц ь гады за гадамі, суровай эпохі гады. П. Г л е б-к а.
I дзень м і н a е q q а, другі... Я. К о л а с.
Прамінаў за годам год.
А. Я к і м о в і ч.
Ішлі дзень за днём, а Ва-сіль усё не мог дайсці да якой-небудзь цвёрдасці. I. Мележ.
«Ох, і б я ж ы q ь час», — з лёгкім сумам думаў ён. Л. A р а б е й.
Хутка праб ягаюць дні ў роднай хаце. М. X в е д а р о-в і ч.
П л ы лі марудна дні за дня-мі... ЯК о л а с.
Час пасоўваўся незвы-чайна хутка... Я. Б р ы л ь.
Праходзяць гады. У. К а-л е с н і к.
Л яце лі годы, як вашы ляцяць дні... Ядвігін Ш.
Дні, падзеі праносяцца з хуткасцю кінаплёнкі. М. Т а н к.
Ах, як доўга цягнецца гэты дзень, нібы нітка, калі разматваеш яе з вялікага клуб-ка. М. Л ы н ь к о ў.
Мінута сёмая с q я к а е, пу-сцее ранішні перон. А. П ы с і н.
МІНУЛАЕ, МІНУУШЧЫНА, МІНУЛАСЦЬ, ПРОШЛАСЦЬ, ПРОШЛАЕ, ПРАЙШОУШАЕ, БЫЛОЕ, БЫЛЬ, ДАУНЯЕ, ДАУНЕЙШАЕ, ДАУНАСЦЬ, CTAPQE, СТАРАСВЕТЧЫНА, СТАРАЖЫТНАСЦЬ, ГІСТО-РЫЯ, СТАРЫЯ ЧАСЫ; БЫ-ВАЛІШНЯЕ, ДАУНІНА, ДАУ-НЕЙШЧЫНА, СТАРЫНА (разм.); ПРОЙДЗЕНАЕ, ПЕ-РАЖЫТАЕ, ПЕРАЖЫ-ТАСЦЬ. ДАЛЁКАЕ, ЗАБЫЦ-ЦЁ, НЕБЫЦЦЁ, НЯБЫТ, УЧАРАШНЯЕ, УЧАРАШНІ ДЗЕНЬ (перан.').
He вельмі зручна ганарыцца толькі міну лы м — заслугі трэба апраўдваць заўсёды. Я. С к р ы г а н.
Мінуўшчына — бывай! В. Т а ў л а й.
ён слухае народныя паданні аб перажытым у мінуласці і сёння. П. П е с т р а к.
Гэй, адвечныя курганы, свед-кі прошласці глухой! Я. К о л а с.
I многа з’яў, падзей, як сон, чароўных у п р о ш л а е наве-кі адплылі. ЯКолас.
П райшоўшае не вернец-ца. П р ы к а з к а.
I Сніцарэнка, успамінаючы далёкае б ы л о е, расказаў усё па парадку. М. Р а к і т н ы.
У свет за многа-многа міль сягаю я бязмежным крокам на крыллях дум агледзець б ы л ь. Я. К о л а с.
Д а ў н яе ўсё больш і больш успаміналася мне. М. Луп-с я к о ў.
252
Што вы даўнейшае па-мінаеце?! К. Ч о р н ы.
Нягледзячы на бясконцыя разбурэнні, у горадзе захавала-ся што-кольвек з каштоўных помнікаў сівой даўнасці. Т. X а д к е в і ч.
Груз старога важкі, ён цягне назад. X. Ш ы н к л е р.
Раней я не вучыў і не чытаў нічога пра такую с т a pace е т ч ы н у. А. Я к і м о в і ч.
Чым старэйіпы будынак, чым больш пацямнеў ён ад часу, тым большай пашанай кары-стаецца ён у англічан, якія ўмеюць цаніць старажыт-н а с ц ь. К. К р а п і в а.
Пакінем спадчыну мы для патомкаў інакшую ад той, што ўзялі мы ад продкаў на аблом-ках г і с т о р ы і сваёй. Я. К у-п а л а.
Цяпер — не тое, што ў ста-р ы я ч а с ы!.. I. М е л е ж.
Ва ўспамінах стук цэпа яд-наўся з тым, б ы в а л і ш н і м. К. Ч о р н ы.
Жыве ўспамін аб д а ў н і н е дагэтуль у народзе. М. К а-л а ч ы н с к і.
Перад табою праходзіць д а ў н е йш чына. ЯС к р ы-г а н.
... I прыходжу часам сюды падыхаць старыною, паду-маць, як жылі, як гаравалі на-шы продкі. П. П е с т р а к.
Замкнуліся глыбокія пласты над пройдзеным. П ы-с і н.
I памяць, хоць хаатычна, але выразна пачала аднаўляць п е-р а ж ы т а е. П. П е с т р а к.
Перажытасць гнецца, кружыцца, новы свет шапоча. Я. К у п а л а.
Кволая, у адчаі, згадала д а-лёкае-далёкае: як ён стаяў каля капы жыта, піў ва-ду —набгом, з паліванай гла-дышкі. I. Мележ.
Дні адплывалі ў з а б ы ц ц ё,
міналі зімы, леты. М. Смага-р о в і ч.
Пройдзе час — і сухавей над краем назаўжды адыдзе ў н е-быццё. П. Прыходзька.
Адышлі ў нябыт жабрац-тва, галеча, невуцтва. Т. X а д-к е в і ч.
Эх, навошта жыць у ч a ра ш-н і м, а ці можа чэзнуць і блек-нуць дзявочая маладая краса? Я. С к р ы г а н.
Учарашняга д н я не вер-неш. П р ы к а з к а.
МІР; ЗАМІРЭННЕ (разм.); СПАКОЙ (перан.).
На мір мы права на вайне адваявалі з боем. М. К а л а-ч ы н с к і.
Гімпалевіч і Весялоўскі былі ў палоне аж да самага з а м і-р э н н я. К. Ч о р н ы.
С п а к о й штыком здабьіўшы восгрым, дадому прыйдзе баць-ка з бою... A. В я л ю г і н.
МІТУСІЦЦА, КРУЦІЦЦА, ТАУЧЫСЯ; ТАУПЕХАЦЦА (разм.); БІЦЦА, КІДАЦЦА (перан.).
Сама яна мітусілася па пакоі, перастаўляла з месца на месца крэслы, не ведаючы, дзе і пасадзіць гасцей. У. Ш а х а-в е ц.
К р у ц і ц ц а, як верацяно. П р ы к а з к а.
Жанкі т а ў к л і с я ля печы, мужчыны ішлі бліжэй да стала, каб паслухаць, што скажа на-чальства. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Таўпехаецеся, як Мар-ка па пекле ці як мухі ў смале, і больш нічога. Я. К у п а л а.
Думкі б і л і с я ў пошуках. I. М е л е ж.
Дужая рыбіна кідалася ва ўсе бакі, натапырыўшы сваё шырокае, чырвона-залацістае пер’е. Э. Самуйлёнак.
253
МІТУСНЯ, МІТУСЯНІНА, МІТУСЕННЕ, СУМЯТНЯ, ТАУКАТНЯ, ТАУКАНІНА, ШТУРХАТНЯ, ШТУРХАНІНА, ВАЛТУЗНЯ, ТЛУМ; БЕГАНІ-НА, ТАУХАНІНА, ТАУПЕХАН-НЕ, КРУТАВЕРЦЬ, МІТУЛЬ-ГА, КУЛАМЕСА, КАТАВАСІЯ, САДОМ (разм.); ГАЛДА, ГАМ, ТАРМАСА (абл.); ПЕК-ЛА, ГВАЛТ (перан.).
Надзя чула потым праз сон нейкую невыразную міту с-н ю ў вагоне, нібы нейкія ўскрыкі, глухое хлопанне дзвя-рэй... М. Л ы н ь к о ў.
I не спьінілася машына, a ўжо пайшла міт у с янін а... Я. К о л а с.
У мыслях т л у м і м і т у-с е н н е — як бараніць сябе і чым? Я. К о л а с.
... Сюд-туд снавалі людзі, a па бруку адна за адной ішлі машыны, тралейбусы. Нешта ўрачыстае было ў гэтай люд-ской с у м я т н і. Р. С а б а-л е н к а.
Змітро любіў гэту бязглуз-дую нашу таўкатню, гэта шаломнае віраванне тысячнага натоўпу. Ц. Г а р т н ы.
На вуліцы быў шум, т а ў-каніна. 3. Б я д у л я.
Штурхатня, крыкі, лаян-ка. Дужэйшы адпіхвае слабей-шага. Я. М а ў р.
Народ сюды ішоў ціхі, смір-ны, ніякіх спрэчак, ніякай штурханіны Я. М а ў р.
Завылі сірэны, і святло ў за-ле пагасла. Пачалася в а л-т у з н я. Р. Н я х а й.
Пасля гарадскога тлуму тут, на ўскраіне, было неяк не-звычайна ціха і глуха. В. Б ы-к а ў.
Клопаты, беганіна адсу-нулі ўбок пачуццё да Раміра. A. А с і п е н к а.
Чарга тады раўнялася, рас-цягвалася яшчэ далей: пачы-налася таўханіна і крык
каля дзвярэй. В. А д а м ч ы к.
Гоман, таўпеханне — пекла, і квіта! Я. К у п а л а.
«От цяпер у гэтай к р у т а-верці і рвануць на варожыя пазіцыі», — падумаў Салавей і паклікаў камандзіра далучанай у дарозе роты. С. Г р а х о ў-с к і.
У чалавечай мітульзе страціла Краўчанку, нехта су-нуў ёй у рукі нейкія паперы, моцныя рукі кінулі яе да ўва-ходных дзвярэй. Б. М і к у л і ч.
У той час чыгункі, з сваёй напорна-паспешнай, заблыта-най к у л а м е с а й, сабралі былі на сабе ў асабліва згу-шчанай форме нервовае напру-жанне эпохі. М. Зарэцкі.
Такая к ат а в а с і я, аж пыл курыць і дым! Я. К о л а с.
Дзікімі галасамі равелі, мы-чалі, візгаталі і крычалі. Стаяў страшэнны с а д о м. 3. Б я-Д у л я.
Шукае дзядзька наш, як бо-га, ў людской галдзе гара-давога. Я. К о л а с.
На гэтым гаму хто ўхапіў, то таму. П р ы к а з к а.
Па гэтай тармасе разы-дземся ўсе. П р ы к а з к а.
Абудзілася сяло, падняўся крык, г в а лт. Я. К о л а с.
МЛЫН, МУКАМОЛЬНЯ Іветраны: ВЯТРАК.
Тае ночы ён быў у млыне, крупы рабіў. К. К р а п і в а.
Вось якая прамысловасць была тады на Палессі: дванац-цаць вінакурных заводаў, шэсць м у к а м о л ь н я ў, адна леса-пілка. У. Краўчанка.
Вятрак малоў. А. Я к і-м о в і ч.
МНОГА, ШМАТ, БАГАТА, НЯМАЛА, НЕЗЛІЧОНА, НЯ-ЗЛІЧАНА, БЕЗЛІЧ, HE ЗЛІ-ЧЫЦЬ, ЛІЧЫЦЬ HE ЗЛІ-
254
ЧЫЦЬ, ПРОЦЬМА, МАСА, ВЯЛІКАЯ КОЛЬКАСЦЬ, НЕ-ЗЛІЧОНАЯ КОЛЬКАСЦЬ; ПАРАДКАМ, НІШТАВАТА, БАЧАНА-НЯБАЧАНА, НАВА-ЛАМ, ГІБЕЛЬ, ГІБЛОТА (разм.); СІЛА, МОЦ, ХМАРА, ЛАВІНА, БЕЗДАНЬ, ЛЕС, МОРА, АКІЯН, СТО, МІЛЬ-ЕН, МІЛЬЯРД. ПОУНА, ГО-РЫ, РОЙ, ЦЬМА (перан.) □ БЕЗ ЛІКУ, HE АБАБРАЦЦА, HE ПРАБІЦЦА, HE ПЕРАРА-БІЦЬ, АЖ ЦЕМНА, ЦЬМА-ЦЬМУШЧАЯ, ЦЬМА-ЦЬМОЙ, НЕПАЧАТЫ КРАЙ, HI КАН-ЦА HI КРАІО, КУРЫ HE КЛЮЮЦЬ, ПА ВУШЫ, ПА ГОРЛА, ДАЙ БОЖА, ДА ЧОРТА. ДА ХАЛЕРЫ, ЯК БОБУ, ЯК ГРЫБОУ, ЯК СА-БАК, ЦЭЛЫ ВОЗ, ВАЗАМІ ВАЗІ, ЦЭЛЫ МЕХ, ХОЦЬ АДБАУЛЯЙ, ХОЦЬ ЗАВАЛІ-СЯ, ХОЦЬ ЗАЛІСЯ, ХОЦЬ ЗАСЫПСЯ, хоць КАУШОМ БЯРЫ, ХОЦЬ КАСУ ЗАКЛА-ДАЙ, ХОЦЬ ГАЦЬ ГАЦІ, ХОЦЬ РЭКІ ПРУДЗІ, ХОНЬ РАВЫ МАСЦІ, КІШМЯ КІ-ШЫЦЬ, ДА ГІБЕЛІ.
Хто м н о г а гаворыць, той мала робіць. П р ы к а з к а.
Калі маеш ш м а т чаго, дык яшчэ табе прыбавяць... М. Багдановіч.
Багата да рання было на-гаворана, хто люльку цягнуў, хто смаліў «беламорыну»... М. Л у ж а н і н.
Пры сценах вялікага пакоя, хто па ўслонах, а хто на крэс-лах, сядзела н я м а л а лю-дзей. Р. Сабаленка.
Ен [сібірскі лес] паабапал шашы, на якой незлічона машын. М. Хведаровіч.
Над тайгою ракоча, шуміць навальніца, б’е пярун над га-рою нязлічана раз.
С. Ш у ш к е в і ч.
... За дзень тут перабывае
б е з л і ч народу: і з аддзелаў, і з цэхаў, і па асабістых спра-вах. Я. С к р ы г а н.
А войска ішло — н е з л і-ч ы ц 6. I. М е л е ж.
У кожнай макаўцы — л і-ч ыц ь н е з л і ч ы. ц ь зярня-так. Б. С а ч а н к а.
I рэчка пад бокам, і п р о ць-ма ў ёй роібы. Я. К о л а с.
He адзінкі, не сотні — м а-с a! I. М е л е ж.
Так без шуму, без адзіпага выстралу захапілі в я л і к у ю колькасць палонных.
М. Л ынькоў.
Ен прачытаў незлічоную колькасць кніг і чытаў іх без усякай сістэмы, што пад ру-кі трапляла. I. Г у р с к і.
Ды ўжо такі n a р а д к а м часу прайшло. К. Ч о р н ы.
Народу такі ніштавата было ў гарадку на пляцы перад царквою. К. Ч о р н ы.
Сабралася к яму б ач ан а-нябачана гасцей. К а з к а.
У нашым магазіне ўжо ты-дзепь няма, а там, у горадзе, іх [селядцоў] н а в а л а м уся-кіх... М. Лупсякоў.
Лега не за гарою, скора кась-ба пачнецца, жніво, работы г і-б е /і ь... Я. К у п а л а.
Да Баранавіч ад нас — чаты-ры кіламетры, там іх, немцаў, гіб лот а... Я. Б р ы л ь.
Кожную восень збіраўся вя-лікі кірмаш, сіла людзей з’язджалася... С. Г р а х о ў-с к і,
Сніў ён, што сабралася м о ц народу на яго ніве. Ц ё т к а.
Асэсараў, соцкіх, ураднікаў х м а р а наляцелі, грозяць, другі аж удара... Ф. Багу-ш э в і ч.
Будоўлі, сталь, футбол — на-він л а в і н a. М. К а л а ч ы н-с к і.
А больш за ўсё можна ўба-чыць ля калодзежа салдатак, у якіх б е з д а н ь гора і дум,