КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
ЛАЯЦЬ, КРЫЧАЦЬ, АД-ЧЫТВАЦЬ, БЭСЦІЦЬ, КРЫЦЬ (разм.); ПРАБІРАЦЬ, ГРЫЗЦІ, ПІЛАВАЦЬ, РАС-ПЯКАЦЬ, РАЗНОСІЦЬ, ЧЫ-СЦІЦЬ, ПУШЫЦЬ (перан.) 231 □ РАБІЦЬ РАЗНОС, КРЫЦЬ МАТАМ. 1 той, не мае хто кватэры, яшчэ ўсё л а е гарсавет... П. Панчанка. I калі яна сёння к р ы ч а-л а на Змітрака, навошта ёй гэты калгас, дык толькі сама сябе правярала. П. К а в а л ё ў. — Тут, пане мой, паненкі адны сядзяць, а ён спаць зава-ліўся, — адчытваў Лабано-віча вясёлы падлоўчы. Я. К о-л а с. Маладзіца тут у слёзы, б э с-ц і ц ь мужа і кляне... ЯК о-л а с. Кулакоў к р ые — на чым свет стаіць. Калі пачалася ка-лектывізацыя — першы заяву прынёс. М. Л о б а н. Надоечы ж на праўленні яго гэтак п р а б і р а л і за п’янст-ва, што з яго сем патоў высту-піла. Р. С а б а л е н к а. Мачаха, нябось, штодзень грызе. К. К р а п і в а. А найгорш п і л а в а л a свайго мужа Тадора за бед-насць у хаце. Я д в і г і н Ш. Аддаваў грозныя загады, распякаў падначаленых... М. Л ы н ь к о ў. ён бязлітасна разносіў сваіх праціўнікаў. I. Ш а м я-к і н. £тала бацьку ч ы с ц і ц ь Maui і к р ы ч а ц ь за сына. Я. К о л а с. I п у ш ы ў усіх наўмысля, бо служака быў прыкладны і яму тыл больш прынадны, чым гіа-зіцыі на Вісле. Я. Колас. Яна помніла гэтую прыго-жую поўную жанчыну, якая ча-сам абыходзіла палаты і р а-б і л а р а з н о с сёстрам і са-нітаркам. I. Ш а м я к і н. — Што за войска? Зброд паршывы! — Аж затросся вус той сівы, м а т а м к р ы е ге-нерал. Я. К о л а с. ЛЕГЕНДА, ПАДАННЕ, ПЕ-РАКАЗ, БЫЛІНА. Пра палац яіпчэ і цяпер хо-дзяць легенды: гара, на якой ён узвышаецца, кажуць, не натуральная, а насыпаная. П. П е с т р а к. У сваіх песнях і паданнях народ захоўвае памяць аб сва-іх верных сынах і дочках... П. П е с т р а к. Зацвілі пераказы ў на-родзе. Я. К у п а л а. Аб партызапскіх справах рас-казваюць б ы л і н ы. М. А ў-р а м ч ы к. ЛЕГКАДУМНА, ЛЕГКА-МЫСНА, НЕАБДУМАНА. Жартоўным тонам «Малан-ка» тлумачыла самадзейным паэтам, што творчасць — спра-ва сур’ёзная, важная і нельга ставіцца да яе легкадум-н а. У. К а л е с н і к. Няўжо ва ўсіх у вас, у дзяў-чат, такія чэрствыя сэрцы, што вы так ле гка мыс н а ігра-еце з нашымі найлепшымі па-чуццямі? М. Л ы н ь к о ў. Толькі, Андрэй, памятай, што гэта сцежка не гладкая, ты, можа, вельмі хутка, н е а б д у-м а н а ступіў на яе. П. Г а л а-в а ч. ЛЕГЧЫ, УЛЕГЧЫСЯ; РАЗ-ЛЕГЧЫСЯ, РАСЦЯГНУЦЦА, ЗАВАЛІЦЦА (разм.). Хацелася скарэй дадому, л е г ч ы ў ложак і забыць пра ўсё. А. Чарнышэвіч. Тады яна раздзелася іўляг-л ас я спаць. Ц. Г а р т н ы. Пасля ён р а з л ё г с я на траве пад сасною і, падклаўшы рукі пад галаву, некаторы час глядзеў у неба. П. П е с т р а к. Здаравенны Ражба рас-цягнуўся на нарах, храпе ў цёмным кутку, Я. Б р ы л ь. Як напрацуецца за дзень ды як з а в а л і ц ц а на спіну ці на бок, дык да раніцы і не па-варухнецца. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. 232 ЛЕДЗЬВЕ, ЛЕДЗЬ, ТРАХА, НАСІЛУ; МАЛА (абл.) □ НА ВАЛАСКУ. Палітграмата— дык гэта бы-ла для яю пакута. Чытаць яго таксама ледзьве-ледзьве навучылі... К. Ч о р н ы, У леце пачыналася ўжо тая л е д з ь значная змена, той па-варот часу, калі жыццё прыро-ды ідзе на спад. Я. К о л а с. I так у брук бядак загасіў, траха манеркі не расквасіў. Я. К о л а с. Якраз канчалася зіма. Я і так насілу яе вытрымаў. М. Г а-р э ц к і. М а л а я не абамлеў. К а з-к а. Жыццё трымалася н а в а-л а с к у. М. А р о ч к а. ЛЕКАВЫ, ГАЮЧЫ. Гадавала мяне цётка Аню-та — лесавічка, касец і вараж-біт, знаўца лекавых і ва-ражбітных траў. A. В я л ю г і н. Поўніцца пахам паветра, ўлі-ваецца ў грудзі г а ю ч ы м ві-ном. Я. К о л а с. ЛЕС Іна вялікім абшары: ПУШЧА /на вялікім абшары ў Сібіры, пераважна хвойны: ТАЙГА /малады лісцевы: ГАН /хваёвы: БОР, САСНЯК, СА-СОННІК, ХВОЙНІК /яловы: ЕЛЬНІК Ідубовы: ДУБРОВА, ДУБНЯК /бярозавы: БЯРЭЗ-НІК Іасінавы: АСІННІК /аль-ховы: АЛЕШНІК. Лес быў навокал—выносі-стыя хвоі. К. Ч о р н ы. Як радасна п у шч ы гамо-няць у нас! П. Панчанка. Над ракой Ангарой навісае т а й г a... К. Б у й л о . Ты шумі, зялёны г а й, пар-тызанам памагай! К. К р а п і-в а. Гаманіў бор сасповы ў ве-чары і ранкі... Я. К у п а л а. Гушчары змяніліся перале-скамі, вільготны ельнік — сухім саснякоя. Я. М а ў р. На гару Андрэй узышоў пяс-чанай дарожкай праз малады густы с а с о н н і к, які вырас на схілах за час вайны. П. Пе-с т р а к. Зашэпча х в о й н і к, жоўты д у б н я к, чырвоны а с і нні к. К. Ч о р н ы. Добры дзень, сенажаці, д у б р о в ы — залатое Палессе! П. П а н ч а н к а. Гектар за гектарам ачышчалі людзі ад пусіазелля, ад лазы і бярэзніку, які буйна ўзяўся расці на тарфянішчы. К. К р а п і в а. У а л е ш ні. к. у над ракой нешта хруснула. I. Ш а м я к і н, ЛЕСАПІЛЬНЯ, ПІЛЬНЯ; ТАРТАК (уст.). Пры самай лесапільні ўзвышаліся ярусы шпал і до-шак — свежых, толькі з-пад станка. П. П е с т р а к. Чуваць было яму тут, як не-падалёку чмыхае ў лесе п і л ь-н я... К. Ч о р н ы, Сіпата гудкі застагналі спра-соння пад звон цыркулярак блізкіх т а р т а к о ў. М. Т а н к. ЛЕСВІЦА; ЛЕСКІ (мн.) /прыстаўная: ДРАБІПЫ (мн.), ДРАБІНА. Па шырокай драўлянай л е с-віцы ён падняўся на другі паверх... А. Якімовіч. Затым Мінавіч злез з вышак і, на ўсякі выпадак, прыняў за сабою лескі. А. Кула-к о ў с к і. Некалькі мужчын паволі апу-скалі ў студню прынесеныя д р а б і н ы. Я. К о л а с. Д р а б і н а ледзь даставала да верху і стаяла крута. I. М е-л е ж. ЛЕТУЦЕННІК, ФАНТАЗЕР, РАМАНТЫК. Мэта летуценніка Па-кацілы—каб клубянькі пера- 233 цвету бульбы мелі смак памі-дора і раслі такой жа велічы-ні, як памідор. П. Пестрак. Чаму — фантазёр? Я пра-паную зусім рэальныя рэчы. К. К р а п і в а. ... Жыццё бязлітасна рас-праўляецца з р а мант ык.а-ні, не цікавячыся нават, хто яны і што яны, круціць іх, ло-міць і крышыць. М. Л о б а н. 1. ЛЕГКІ, НЯЦЯЖКІ; БЯЗ-ВАЖКІ (перан.). Лёгкае пяро, а на страху не закінеш. П р ы к а з к а. Куфэрак быў няцяжк і... К. Чарнышэвіч. Бязважкі салатавы пух ахутваў дрэвы... У. К a р а т-к е в і ч. 2. ЛЁГКІ, НЕСКЛАДАНЫ; ПЛЕВЫ (разм.) □ HE БІ ЛЯЖАЧАГА. Ой, ды л ё г к а й служба ні-дзе не бывае... ЯК у п а л а. Але і на гэтыя несклада-ныя пытанні ён адказваў су-мыслу трохі блытана, каб па-казаць сваю дурноту... Я. К о-л а с. Яно каб добры конь, дык гэ-тая мая сяўба — п л ё в а я справа. К. Ч о р н ы. Хоць грошы невялікія, але і работа н е б і ляжачага. A. А с і п е н к а. ЛЁС, ДОЛЯ, ЖЫЦЦЁ; НА-КАНАВАНАСЦЬ, НАКАНА-ВАННЕ (разм.); ПЛАНІДА, ЗОРКА, ЛАГАРЭЯ, КОН (пе-ран.); ЖЫТКА (разм.). Праца прыносіць нам славу, працай ствараем свой л ё с. М. М а ш а р а. Мудрасць Леніна вяла нас да шчаслівай д о л і. К. К р а-п і в а. Прыгожых сноў ты многа сніла, жыццём заціснутая голь! ЯК о л а с. I тут ужо адразу з гэтай кар-ціны лаўсчала другая, як злая наканаванасць, як сму-так яго душы. К. Ч о р н ы. Нейкая невядомая сіла, нібы наканаванне, вабіла мя-не, цягнула ехаць менавіта па гэтай сцежцы. Б. С а ч а н к а. ён зноў доўга-доўга ціснуў мне руку, гаварыў, што заўсё-ды верыў у маю шчаслівую п л а н і д у. Б. С а ч а н к а. Але Самуілаў бацька верыў у сваю шчаслівую з о р к у і біўся як рыба аб лёд. С. А л е к-сандровіч. Юрый адчувае — у Сяргея з самага таго дня, як навучыў-ся хадзіць, была правільная, роўная дарожка: яму, мала-дзейшаму гадоў на восем, вы-пала шчаслівейшая л а т а р э я. I. Н а в у м е н к а. А з маладосці толку мала — такі, відаць, ужо мой к о н. Я. К о л а с. Дык ці думалася пра нейкае там хараство, калі ж ыт к a была чорная. А. Ч а р н ы ш э-в і ч. ЛЁТ, ПАЛЕТ. Ластаўкі ў л ё ц е прыпада-лі да вады. П. П е с т р а к. Да пасадкі заставалася хві-лін дзесяць п а лёт у. 1. М е-л е ж. ЛЁТАЦЬ, ЛЯТАЦЬ, ЛУ-НАЦЬ, КРУЖЫЦЬ, КРЫ-ЛЯНЬ, КРЫЛІЦЦА, НАСІЦ-ЦА, ВІЦЦА. У сінім небе л ё т а л і птуш-кі. Я. К о л а с. ІІа ўласныя бачыў я вочы, як чайкі над морам ляталі. А. Б я л е в і ч. Л у н а ю ц ь птахі над пану-рай заакіянскаю зямлёй. A. В я-л ю г і н. Галубы к р у ж ы л і над да-чай. I. Ша мякін. He стала Горкага, але к р ы-л я ц ь высока над светам бу-дзе Горкага імя. A. А л е к-сандровіч. 234 Вунь крыляцца качкі над росным чаротам. 3. Б я-д у л я. Н о с і ц ц а ў бязвоблачным небе ледзь прыкметная паву-цінка, 1. Н а в у м е н к а. Па-над белым пухам вішняў, быццам сіні аганёк, б’ецца, ў е ц ц а шпаркі, лёгкі сінякры-лы матылёк. М. Б а г д а н о-в і ч. ЛЁТЧЫК, ПІЛОТ, АВІЯ-ТАР Івыдатны: AC. Л ё т ч ы ку ж люба купацца пад воблакамі. М. Л ы н ь-к о ў. П і лот ы, даядаючы тушон-ку, пляваліся ў Вялікі акіян. М. К а л а ч ы н с к і. Шумлівыя гледачы прыціхлі, не спускаючы вачэй з а в і я т а-р а ў і іх самалётаў. А. Я к і-м о в і ч. Герой фільма іграў вядомага гітлераўскага a с a. I зноў на экране замільгалі пажары, па-ветраныя баі, бамбёжкі. М. Л ы н ь к о ў. ЛІНЕІЦЬ, ГРАФІЦЬ. Палоззямі ясень сумёты л і-неіць, па заснежы нас ён нясе, заінелых. М. К а л а-ч ы нск і. Загрунтаваную палатніну г р а ф і ц ь на клеткі, атрым-ліваецца сетка, як у вучнёўскім сшытку па арыфметыцы. Е. Л о с ь. ЛІПЕНЬСКІ, ЛІПНЁВЫ. Адгрымелі ліпеньскія і жнівеньскія начныя навальні-цы, гучна адспяваўшы песні лету. Я. К о л а с. Стаяў пагодны лі пн ё в ы дзень. М. М а ш а р а. ЛІПКІ, ЛІПУЧЫ, КЛЕЙКІ. Па патыліцы яшчэ цяклі па-вольна рагі густой і л і п к а й крыві. К. К р а п і в а. Густы алешнік з ліпучым лісцем рос на высокіх сухіх ку-пінах. A. А с і п е н к а. Лісце к ле й к ае з пупы-шак выпускае вербалоз. А. Б я-л е в і ч, ЛІПНУЦЬ, ПРЫЛІПАЦЬ, ІІАЛІПАЦЬ, ПРЫКЛЕЙВАЦ-ЦА, ПРЫСТАВАЦЬ; БРАЦ-ЦА (разм.). А гарачыня такая, што са-рочка да спіны ліпне. A. Р ы л ь к о. Было горача, прыліпалі да плячэй мокрая палатняная сарочка і нажутка. I. П таш-н і к а ў. Цяжка выцягваць вялікія бацькавы чаравікі з балота — на іх н а л і п а е гразь, і яны тады робяцца яшчэ большыя і цяжэйшыя. I. П т а ш н і к а ў. Ен [снег] падаў вялікімі ка-валкамі, прыклейваўся да шыбы, мільгацеў у сіняватым святле, якім займаўся дзень. Л. А р а б е й. Да сцяны гарох не п р ы-стае. Прыказка. Колы шоргалі па пяску, ён б р аў с я за шыны і адваль-ваўся ў каляіны сырым цестам. В. А д а м ч ы к. ЛІС, ЛІСА, ЛІСІЦА. Старога ліса не ашукаеш. П р ы к а з к а.