Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
У мяне ганьба вялікая: ногі няпарныя, адна правая, другая левая. П р ы м а ў к а.
Праверылі плыт на вадзе — заганы ніякай нідзе. Я. К о-л а с.
Нікога няма без вйды. П р ы к а з к а.
Гэта толькі мы патрапілі, не хаваючы сваіх завад, дык-тазаць папраўкі геаграфіі і на-
ноў гісторыю каваць. М. Л у-ж а н і н.
Вядома, глядзелі, каб а г р э-хаў не было, каб глыбіня бы-ла патрэбная... К. К р а п і в а.
Свае іі а х іб ы ведаючы ўсе, супроць сябе магу сказаць... У. Ш э к с п і р, перакл. У. Д у-б о ў к і.
П а хіб к а знойдзецца якая, наш дзядзька першы не ўтры-вае і на пакошу тыкне паль-цам: бяда пяўмекам і нядбаль-цам .. Я К о л а с.
Янукевіч, заехаўшы туды, паўдня хадзіў з калгасным старшынёй і брыгадзірамі па каліасу, выяўляючы непа-л а д к і і паказваючы на іх. Т. X а д к е в і ч.
Чыстая, глянсаваная зпа-дворку, яна [машына] у нутры сваім таіла с к а з ы. X. Ш ы н к-л е р.
He паклёпнічай на сябе, не такі ўжо ты п’яніца, каб не мог без гарэлкі. Я вось нават не ведаў пра гэты твой г р э х. М. М аша ра.
Адна толькі n р а р э х а ёсць у яю: на частую жаніцьбу прагны. М. ГІ я н к р а т.
Ен, як кожны жывы чалавек, меў свае слабасці. М. 3 а-р э ц к і.
Мабынь, гэтую маю с л а-б і н к у адчувалі такія, як Хве-дар, Сцянан Макуха і іх сяб-ры. A А с і п е н к a.
Але калі ўчора ён хацеў знайсці якую-небудзь п л я м у ў жыіші калгаса, ю цяпер ён шчыра хацеў, каб гэтых плям тут не было. Я. К о л а с.
Хай будзе лепшай тая, што спаакала таго, чыё сумленне без п а м а р к і. Е. Л о с ь.
Найвялікшай сваёй х в а р о-б а й рэгістратар лічыць тое, што ён маўклівы. 3. Б я д у л я.
I як змаглі раней мы белых генералаў, так зможам мы ця-пер б а л я ч к і нашых дзён М. X в е д а р о в і ч.
280
Караць прасцей простага, a вось чалавечыя вывіхі вы-праўляць куды складаней. A. А с і п е н к а.
Кожная з дзвюх названых гераінь мела свае плюсы і м і-н у с ы... У. К а л е с п і к.
Ен быў майстар болей адука-ваны, практычны, бачыўшы свет і знаўшы слаб ы б о к правінцыяльнага падмайстра. Ц. Г а р т н ы.
С л аб а е м е с ца ўсіх трох аповесцей — дыялог. Р. Ш к р а-б а.
Трэба добра ведаць ворага, яго сілу, яго зброю, яго с л а-б ы я м я с ц і н ы. М. Л ы н ь-к о ў
Усе цімныя бакі іх су-меснага жыцця забыліся, A В а с і л е в і ч.
Яна [змена правапісу] мае пэўныя ц е н я в ы я бакі, звя-зана з некаторымі накладнымі выдаткамі. К. К р а п і в а.
Ён шукаў у Тамаша так зва-ную «А х і л е с а в у п я т у» — тое с л а б а е ме с ца. дзе ўдар папаў бы ў цэль. 3. Б я д у л я.
НЕЗАЧЭПА, НЯДОКРАТКА, ЛАМАКА (разм.).
— Адкуль вы ўзяліся такая? Гм... — ён яўна падбіраў па-трэбнае слова. — Ну, як бы ска-заць? Суровая... незачэпа такая? М. Л ы н ь к о ў.
А гы не бараніся так, н я-дократка! Я. Б р ы л ь.
He гаруй, хлопец, дзеўкі ўсе л а м а к і. A. А с і п е н к а.
НЕЗВЫЧАПНЫ, НАДЗВЫ-ЧАЙНЫ, нязвыклы, НЯ-ЗВЫЧНЫ, НЕПРЫВЫЧНЫ, НЕБЫВАЛЫ, НЕЧУВАНЫ, НЯБАЧАНЫ, НЕВЕРАГОД-НЫ. НЕЙМАВЕРНЫ, НЕВЕ-РАЕМНЫ, НЕМАГЧЫМЫ, НЕВЫКАЗНЫ, НЕВЫМОУ-
НЫ, ВЫКЛЮЧНЫ, ДЗІУНЫ, НЕНАРМАЛЬНЫ, НЕНАТУ-РАЛЬНЫ, НЕЧАЛАВЕЧЫ, ФЕНАМЕНАЛЬНЫ, УНІ-КАЛЬНЫ, СЕНСАЦЫЙНЫ, ЭКСТРАВАГАНТНЫ; НЕСУ-СВЕТНЫ, HE АБЫ-ЯКІ (разм.).
Дзякуючы не зв ычайнай памяні, усё прачытанае аста-валася ў яго галаве. А. Ч а р-н ы III ? в і ч.
Сымон Карызна адчуваў н а д з в ы ч а й н ы, ніколі да-сюль не зазнаны ўздым. М. 3 а-р э ц к і.
Млын пяройдзе на электрыч-ную цягу і пабудзе нязвык-лае для вяскоўцаў гучнае імя — камбінат. У. Ш a х а в е ц.
Дужае напеў нязвычны і дзіўны сярод зацятай цішыні. ЯК о л а с.
Слсва цяжкаватае, слова мудраватае, слова непры-в ы ч н ае — фі-та-тэ-ра-пі-я. X. Ж ы ч к а.
Лявон Нарбутовіч і Нічыпар Маріыневіч сгаялі воддаль, баючыся падысці да н е б ы в а-лай у Малінаўцы машыны. А Ч а р н ы ш э в і ч.
Тры гады акупацыі, тры гады побач са смерцю, тры гады н е-ч у в ан ы х пакут і змагання — такое вынесці не лёгка. У. К а-л е с н і к.
Перамога была здабыта ца-ной нябачанага гераізму і вялікі” ахвяр усяго белару-скага народа. Т. X а д к е в і ч.
Буры я вытрымаў не в е р а-г о д н ы я... А. 3 а р ы ц к і.
ён адчуваў сябе падаўленым неймавернай сілаю, якая дыхала ад гэтай прыгожай дзяўчыны. П. П е с т р а к.
I цішыня невераемная. Hi гуку. ні шолаху... А. Чар-н ы ш э в і ч.
Каб захапіць слухачоў, Гень-
281
ка часта ішоў на самыя не-м а г ч ы м ы я гіпербалы.
М. Паслядовіч.
Уладзя сеў, іневыказная радасць ахапіла яго. А. П а л fa-43 ў с к і.
Н е в ы м о ў н а й ласкай і адданасцю свяціліся яе свет-лыя вочы. М. М а ш а р а.
Хочацца падкрэсліць вельмі характэрную рысу Япкі Купа-лві — яго в ыкл ю ч н у ю гас-ціннасць... М. X в е д а р о в і ч.
Нейкая дзіўная песня — і ласкавая і разам страшная. П. П е с т р а к.
Гэта нават пачало рабіцца ўжо звыклым, хоць ненар-м а л ь н ы м. К. Ч о р н ы.
Чырвань на бледных шчоках плямамі, ненатуральны бляск вачэй... А. Рыл ько.
3 нечалавечай натугай Крамарэвіч усё ж такі падняў-ся на ногі і паспрабаваў паволі ісці. К. Ч о р н ы.
Да ўсяго ў яго ф е н а м е-н а л ь н а я памяць, успамінаю-чы аднойчы прачытаную кнігу, ён можа вялікімі кавалкамі яе цытаваць. I. Г у р с к і.
Работа зборшчыка такіх у н і к а л ь н ы х, несерыйных станкоў тым і цікавая, што яна рэдка паўтараецца... I. Ш а м я-к і н.
С е н с а ц ы й н а я заява Сы-мона Карызны зрабіла ўражан-не раптоўнага аглушлівага вы-буху. М. 3 а р э ц к і.
Выпадак рэдкі... Як кажуць вучоныя, экстравагант-н ы. I. Г р а м о в і ч.
Прачнуўся народ на парахо-дзе, пачалася несусветная сумятня. М. Л ы н ь к о ў.
А ў гэтага, калі паслалі ўжо настаўнікам аж на цэлыя тры групы адразу, галава пэўна ўжо не а б ыя к а я. А. Ва-с і л е в і ч.
НЕЗДАРМА, НЕДАРЭМНА,
НЯДАРАМ. HE БЕЗ ПРЫ-ЧЫНЫ, HE TAK САБЕ.
He ведаю чаму, але я быў упэўнены, што сустрэўся з ёю нездарма. Я. Скрыган.
Ох, недарэмна гаворыц-ца: удава — шалёная галава. Я. Б р ы л ь.
Нядарам жа кажуць: здаровы смех у целе здаро-вым — адзнака здароўя... А. Б а ч ы л а.
Н е б е з п р ыч ын ы страш-на зрабілася Міхасю... Я. К о-л а с.
Валодзька ездзіў з дзедам не т а к с а б е, нез пустой ахвоты. I. М е л е ж.
НЕКАЛЬКІ, КОЛЬКІ; ПА-РА (разм.).
Абодва некалькі хвілін маўчалі. Ц. Г а р т н ы.
Маладая жанчына колькі разоў выходзіла і ўваходзіла — пачыналася дзённая гаспадар-ская таўкатня. К. Ч о р н ы.
Праз п а р у тыдняў я за-ехаў да Дубіка. Я. С к р ы г а н.
НЕЛЬГА, НЯМОЖНА, НЕ-МАГЧЫМА, HE ТРЭБА □ НЯМА ЯК, НЯМА ЧАГО, ЯК БЕЗ РУК-
Няпраўда, што нельга быць сёння паэтам... М. М а-ш а р а.
Усе кураць, а мне нямож-н a? М. Л об а н.
А ўнячы знутры палонніку было немагчыма. Я. М а ў р.
Усе ведаюць, што так рабіць н е т р э б а, але ўсё роўна ро-бяць. Я С і п а к о ў.
Жанчына ўсё стаіць на па-розе, і ветліваму старому н я-
282
м а я к ісці далей. К. Чор н ы.
Марудзіць н я м а ч а г о, бо, калі мы выходзілі з нашай ха-ты, у вокнах солтыса яшчэ свя-цілася. М. М а ш а р а.
Без качаргі на кухні якбез р у к. У. К о р б а н.
НЕЛЮДЗІМЫ, ДЗІКАВА-ТЫ, ЗВЕРАВАТЫ, ВАУКАВА-ТЫ.
Мікіта — чалавек н е л ю д з і-м ы, удзень яго бадай што і не спаткаеш на людзях.. Я. Ко-л а с.
I быў пан Пстрычка, па-пер-шае, наогул дзікаваты. Вусоў ніколі не падкручваў і пазіраў на ўсіх воўкам. М. Г а-р э u к і.
ён быў звераваты з на-туры сваёй і, яшчэ з бацькам жывучы, прывык адмяжоўвац-ца заўсёды ад усіх. К. Ч о р н ы.
Абодва яны былі гэтакія ж ваўкаватыя, як і дзядзька Мікодым. Р. Сабаленка.
НЕМІНУЧЫ, НЕПАЗБЫУ-НЫ, НЕАДВАРОТНЫ.
Справу калектывізацыі Ма-рына Паўлаўна прыняла была як нешта законнае, патрэбнае, немінучае яшчэ тады, як жыла ў Карызны. М. 3 а р э ц,-к і.
Жылі яны ўжо, як чужыя. Хата і непазбыўная ра-бота толькі трымала іх разам. К. Ч о р н ы.
I пакорна складаеш свае «вольныя» крыллі, увесь адда-ючыся ў абладу неадварот-н а й долі. Я. К о л а с.
НЕНАВІСНІК, НЯДОБРА-ЗЫЧЛІВЕЦ, ЛІХАМЫСНІК.
Сілы чорныя на свеце, н е-н а в і с н і к і жывога, сотні
катаў і кацюг ладзяць базы для знішчэння... П. Б р о ў к а.
— Але ж, — пацвердзіў я не-хаця, бо ў мяне не было жа-данпя ўвязвацца больш у такія спрэчкі, нажываць сабе н я-добразычліўцаў. Р. Са-б а л е н к а.
Прыяделі Рыгора яе суцяша-лі гэтак, як Загоны, а л і х а-м ыснікі смяяліся, цешылі-ся, пацвільваліся. Ц. Г а р т н ы.
НЕНАЕДНЫ, ПРАЖОРЛІ-ВЫ; НЕНАЖЭРНЫ (разм.); ЖАРЛІВЫ (абл.).
Ах ты, абжора н е н а е д н ы, сам з клапа, а бач колькі ры-бы маёй з’еў! А. Я к і м о в і ч.
Пражорлівую свінню век не накорміш. П р ы к а з к а.
He трымайце ў агародзе н е-нажэ рнага казла. А. Б я-л е в і ч.
Я ж не ведаў, што яны [тру-сы] такія жарлівыя і кар-міць іх трэба ўмеючы. М. Г а-р э ц к і.
НЕПАГАДЗЬ, НЕПАГОДА, НЯГОДА; СЛАТА, ХЛЮПО-ТА, ХЛЮПА, ХЛІПАТА, МА-КРЭДЗЬ (разм.); ЗАЛА (абл.).
Ен лічыў шкодніцтвам, што на лузе чарнее пад дажджом скошаная трава, бо яе не ўбра-лі да непагадзі. П. Ka-Ba л ё ў.
Сход шуміць, гамоніць, як лес у непагоду. А. А с і-п е н к а.
Многа іут гразі ў нягоду, многа пылу ў летні жар. Я. К о-л а с.
Восень ранняя, халодная — с л а т a. С. Дзяргай.
Праўда, не прымушала яна старую ісці ў такую х л ю п о-т у... X. Б я л е в і ч.
Прыехаў я ў Вільню — на вуліцах хлюпа, мокры снег, сцюдзёны вецер. М. Г а р э ц к і.
283
Пойдунь дажджы, х л і п а-т а. Дабро загіне... I. Н а в у-м е н к а.
Вельмі ўжо не хацелася вы-лазінь на макрэдзь з-пад гэтай сухой разложыстай сас-ны... В. Б ы к а ў.
Вецер дзьме ў комін заўзя-та, хмара лье ў вокны з а л о й. Я. К у п а л а.
НЕПАКОІЦЦА, ТРЫВО-ЖЫЦЦА, ТУРБАВАЦЦА, ХВАЛЯВАЦЦА, ПЕРАЖЫ-ВАЦЬ, БЕДАВАЦЬ, НЕРВА-ВАЦЦА; БАЯЦЦА, ДРЫ-ЖАЦЬ (перан.).
У мяне іут ёсць нехта такі, каго мне вельмі цяжка пакі-нуць і аб кім вельмі н е п а-ко іц ца маё сэрца. Я. К о-л а с.
Я так т р ы в о ж ы л а с я, каб яна хоць здаровенькай бы-ла пасля ўсяго перажытага. П. К а в а л ё ў.
Спачывайце ж, сокалы мае родішя, і не гурбуйцеся: не загінс наша справа... Я. К о-л а е.
Вядома, чалавек уцёк з лаге-ра, хвалюецца за свой лёс. Р. Н я х а й.
Як перажываў паэт [Я. Купала], што з прычыны позняга часу яму не ўдалося наладзіць таварыскай вячэры! М. X в е д а р о в і ч.
Дзякую, Аляксейка, а за China не б я д у й ц е: я за ім па-гляджу. Я С к р ы г а іі.
Яны пазніліся, абодва н е р-о a a а л і с я, але ўсё ж паспелі на поезд. I. Г у р с к і.