Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Гэта прсста е з у і т, а не ча-лавек. ГІ р ы м а ў к а.
— Ага, — не здаваўся дзядзь-ка, — а на гэгы ўчастак колькі сілы ўтрубілі! 1 пакідай цяпер чо р і у л ы с а м у. М. Л у-ж а н і н.
Я жыву ў самай крайняй ха-це і два разы бачыў, як гэты с у к і н с ы н развітваўся з па-ліныянтам П. Пестрак.
НЯДАЎНА, HE ТАК ДАУ-НО; КАГАДЗЕ (абл.) □ ТОЛЬКІ ШТО, ТОЛЬКІ-ТОЛЬ-КІ.
Н я д а ў н а ён ажаніўся, я яшчэ не бачыў яго жонкі. У. К a р а і к е в і ч.
А яшчэ не 7 а к даўно — можа год іаму назад — ён са еваімі ўнукамі хадзіў у лес. П. П е с і р а к
— Я не ведаю, што ты хо-чаш. каб я табе сказаў. — Я к а г а д з е гаварыла табе ўжо. К. Ч о р н ы
Я т о л ь, к і ш т о, не болей чвэрткі гадзіпы, пакінула вас спаўшы... Ц. Г а р т н ы.
Часам прыходзілі сяляне і скардзіліся, што іх толькі-толькі абрабавалі немцы. М. Л ы н ь к о ў.
НЯДАУНІ, СВЕЖЫ.
Сярод усёй масы рабочых мы тут знойдзем таксама масу тых жа самых нядаўніх сялян. К Ч о р н ы.
Але што газеты! Яны тады цікавыя, калі свежыя. А Чарнышэвіч.
НЯЕМКА, НЯЗРУЧНА, НЕ-САМАВІТА; НІЯКАВАТА, НІ-ЯКАВА (разм.) □ ЫЕ ПА СА-БЕ.
Вядома, што жывому чала-веку заўгёды няёмка гля-дзець на сябе, увасобленага ў мармур, гіпс альбо гліну. М. X в е д а р о в і ч.
Неяк нязручна гаварыць, калі не бачыш субяседніка. A. А с і п е н к а.
Я паціскаю руку без асаблі-вай радасці. Адчуваю сябе н е-с а м а в іт a. A. А с і п е н к а.
Яму ніякавата на лю-дзях, што яна ўсё яшчэ бачыць у ім хлапчука, горкае дзіця. Р. Ш к р а б а.
Выбіцкі хаваў вінаватыя во-чы і выглядаў ніякава, ні-бы спаймапы на чымсьці. У. К a р а т к е в і ч.
1 ў той жа час ён адчувае на сабе жончын погляд. Ад гэтага яму робіцца н е п а с аб е. Я. К о л а с.
НЯЗГОДА, ПРАТЭСТ.
Адмепяць, калі болынасць падпіша н я з г о д у, там пры-слухаюцца да голасу больша-сці. П. Г а л а в а ч.
292
Выскрыпваў пратэз вайне пратэст, той, што жыццё надламала. С. Ш у ш к е в і ч.
НЯМА, HE ІСНУЕ □ ЧОРТ MAE.
Рады ўсе, што сонца грэе, што н я м а больш халадоў. Я. К о л а с.
Людзей зусім аднолькавых на свеце н е іс н у е. У. Ю рэ-в і ч.
Чалавек як чалавек, а гала-вы на плячах чо р т м а е... А. Чарнышэвіч.
НЯСЦЕРПНЫ, нязнос-НЫ. НЕВЫНОСНЫ. няст-РЫМНЫ, НЕСТРЫВАЛЫ; СТРАШНЫ (перан.).
Але ж і спякота стаіць н я-сцерпная. М. Лупсякоў.
Гарачыня стаіць нязнос-на я. Я. К у п а л а.
От цяпер ты павінен зразу-мець, чаму ў краіне нарастае рэвалюцыя. Невыноснае жыццё! А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Закамянела, сціснулася сэрца Міхася ад нястрымнага болю. A. В а с і л е в і ч.
Жар н е с т р ы в а л ы: труд-на ўстаяць за тры сажні ад аг-ню. Я. К о л а с.
Страшную людзі цярпелі зіму... Я. К у п а л а.
НЯУДАЧА, ЗРЫУ; ПШЫК (разм.); ФІЯСКА (кніжн.); ПРАВАЛ.КРАХ, ПРОЙГРЫШ, АСЕЧКА (перан.).
Хто хоча звязаць свой лёс з літаратурай — няхай не адчай-ваецца ад першых н я ў д а ч. Я. С к р ы г а н.
Каб у рабоце з р ы в а ў не было, не супакойвайся на да-сягненні. У. К о р б а н.
Нехта з нашых, відаць, пад-даўся шчырасці, паверыў ім і атрымаўся пшык... Р. Н я-х а й.
Прэзідэнт пацярпеў ф і я-ска, бо не мог даць даклад-нага адказу высокаму началь-ніку. М. Л ы н ь к о ў.
А оперу к п р а в а л у пры-вяло: масіацтва ў ёй, канфлік-ту не было... У. К о р б а н.
Як жа мне было горка крах надзей тых спазнаць. A. Б а-ч ы л а.
Адзіны пройгрыш мой, і немалы — не здолеў я прыва-ражыць Ірыну. А. 3 а р ы ц к і.
А тут рашам асечка. Вы-ходзійь, што нечага не ўлічылі. Р. Н я х а й.
НЯУМЕКА, НЯУДАКА, ПАРТАЧ (разм.); РАМЕСНІК (перан. зняваж.).
У н я ў м е к. і рукі калекі. П р ы к а з к а.
Гэты «спец» н я ў д а к а, ў кім сумленне ўбогае, гэты майстар браку, атэлье двухно-гае. С. Д з я р г а й.
— П а р і ачы! — крычаў Ха-луста. — He ўмееце! А. Ч а р-н ы ш э в і ч.
У літаратуры таксама мож-на быць мастаком і можна быць р а м е с н і к а м.
Р. Ш к р а б а.
НЯУПЭУНЕНЫ, НЯПЭУ-НЫ; НЯЦВЕРДЬІ (перан.).
Яму было сорамна глядзець на Лёдзю — ссутуленую, н я-ўпэўненую ў рухах.
У. К a р п а ў.
Нра дзяўчынку хоць трошкі было вядома, а наконт хлоп-чыка ўзнікалі розныя думкі і вельмі няпіўныя, падчас змрочныя меркаванні. A. К у-лакоўскі.
Засунуўшы ў кішэнь сваю здабычу, выходзіць Шпунт ня-цвёрдаю хадой. А. 3 а-р ы ц к і.
293
п
ПАВАГА, ПАШАНА, ГО-НАР, ЧЭСЦЬ, АУТАРЫТЭТ, РЭПУТАЦЫЯ; ПАШЛНОТА, ПАШАНОУЛЯ (разм.).
У нашай краіне павага старым, няхай адпачнуць у ха-це. П. Панчанка.
Якая заслуга, такая і п а-ш ана. П р ы к а з к а.
Затое ў нашай краіне рабо-чай руцэ слава, г о н a р. Р. С а-б а л е н к а.
Зяць любіць узяць, а цесць любіць ч з с ц ь. П р ы к а з к а.
Вы — людзі мясцовыя, вас усе ведаюць, у вас а ў т а р ы-т э т. А Кулакоўскі.
На рібоце Крамера паважа-юцьён добры спейыяліст і сваю рэпутацыю шануе. I. Н а в у м е н к а.
За гэта і пашанота табе, што адчуваеш тое, што і я. У. Г а і у б о к.
Мы б з табой і клопату не мелі: жылі б сабе ў славе, п а-шаноўлі і на ўсім гатовым. В. В і т к а.
ПАВЕДАМІЦЬ, ПЕРАДАЦЬ, ДАНЕСЦІ, НАКАЗАЦЬ, АБ’-ЯВІЦЬ, АПАВЯСЦІЦЬ, ІН-ФАРМАВАЦЬ, АГІУБЛІКА-ВАЦЬ, АДРАПАРТАВАЦЬ jy пісьмовай форме: НАПІСАЦЬ; ПАДКАЗАЦЬ, ПАДЦЮК-НУЦЬ (разм.); РАЗЗВАНІЦЬ (перан.) □ ДАВЕСЦІ ДА ВЕ-ДАМА, ДАЦЬ ВЕДАЦЬ, ДАЦЬ ЗНАЦЬ, ПАДАЦЬ ЗНАЦЬ, УВЕСШ У ВУШЫ, ДАЦЬ ВЕСТКУ, ДАЦЬ СІГ-НАЛ.
Мы просім вас даведацца аб прычынах арышту і п а в е д а-м і ц ь іх нам. П. Г а л а в а ч.
Той жа трэці пад страшным сакрэтам перадаў чанвёр-таму. К Ч о р н ы.
Разведка Бумажкова д а-несла. што, не даходзячы да
ракі, тапкі перагрупіроўваюц-ца. К. Ч о р н ы.
Я н а к а ж у, то ён цябе да-гоніць К. К р а п і в а.
Хібя ж не а б ’ я в і л і на сходзе перад усімі, што болып за паўдзесяціны павінны пры-рэзаць? I М е л е ж.
Чырвоны сцяг, праменнямі расквечаны, a п а в я с ц і ў, што не закончан бой. С. Г а ў р у-с ё ў.
Бэлгарскія газеты інфар-м а в а л і аб пленуме ЦК БКП-«3 в я з д а».
Чаму Часовы ўрад неапуб-л і к у е гайных царскіх дага-вораў? I. Г у р с к і.
Ен пабег адрапарта-ваць яму аб сваіх справах, аб выкананых даручэннях. М, Л ы н ь к о ў.
Н а п і ш ы мне праўду, як жыве наш тата, як жывуць су-седзі нашыя, сяляне. М. Хве-д а р о в і ч.
Кулакі разнюхалі, дзе знахо-дзяйца партызаны. Падка-з а л і 3 Б я д у л я.
Нейкі злыдзень п а д ц ю к-н у ў, што ў Верыных бацькоў жыў чырвонаармеец, нават ка-мандзір. А. Кулакоўскі.
Але што гэта будзе так хутка і першая пра ўсё р а з з в о-н іц ь жонка — ён не чакаў. Б Сачанка.
Яна гаварыла ўжо з нейкай заўзятасцю, старалася раска-заць усё, д а в е с ц і д а в е-д а м а Назарэўскага нават усё самае дробнае. К. Ч о р н ы.
Ты як-небудзь заўтра ці пас-лязаўтра д а й мне в е д а ц ь, як табе. К. Ч о р н ы.
Супрайоўнік кіўком галавы д а ў зн ац ь, шго ён ужо кан-чае размову. П. К а в а л ё ў.
Гапна мігнула ў дзверы, п а-д а ў ш ы пра сябе з н а ц ь
294
стукам самаварнае трубы ў ка-лідоры. Ц. Г а р т н ы.
Дык няхай яна ўвядзе ў в у ш ы ўсім падзёншчыцам, што Гендарсан задумаў. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Калі ў вас нешта канкрэтнае акрэсліцца, д айце мне в е-с т к у. 1. Н о в і к а ў.
Заварушоіцца трывога—Бро-нісь д а с ц ь с і г н а л. С. Б а-р а н а в ы х.
ПАВЕСТКА, ГЮЗВА.
Ты ішла ваяваць, хоць ніхто не прыносіў павесткі... Е. Л о сь.
Ен кінуўся дадому — ці не было ўжо там позвы з рай-ваенкамага. У. Ш a х а в е ц.
ПАВЕЦЬ, ПАВЕТКА, ПАД-НАВЕС.
Мы ўвайшлі ў двор — звык-лы сабе сялянскі двор, з хле-вушкамі, п а в е ц ц ю, весніца-мі на прыгуменне. К. Ч о р н ы.
— Вупраж, дзядзька, у нас,— адказвае Шура. — Вунь там пад п а в е т к а й, на кал-ку. A. А с і п е н к а.
Колькі ільнотрасты аж да вясны ляжыць у паднаве-сах, пад стрэхамі, у сціртах! А. Б я л е в і ч.
ПАВОДКА, ПАВАДЗЬ, РАЗ-ВОДДЗЕ.
Вуліца праходзіла такою лагчынаю, што вясной у час паводні рабілася як рака. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Аднекуль здалёку данеслася шырокая, як веснавая п а-в а д з ь, журботная песня. М. Л о б а н.
Бедная, ходзіць і ў мароз і ў разводдзе блізкі свет. М. Л о б а н.
ПАВОЗКА, ВОЗ, ПАДВО-ДА, ФУРМАНКА, КАЛЁСЫ, ДРАБІНЫ, ПАРАКОНКА; ДРЫНДА, КАЛЫМАГА (разм.); КАЛЯСНІЦА (уст.)
Ідля перавозкі людзей: КА-ЛЯСКА, ПРАЛЁТКА, БРЫЧ-КА, КАЛАМАЖКА, ДВУКОЛ-КА, КАРЭТА, ЭКШАЖ, ДЫ-ЛІЖАНС, КАБРЫЯЛЕТ, ФА-ЭТОН, ЛАНДО, ШАРАБАН, РЫДВАН, ДРОЖКІ; ТАРА-ТАЙКА (разм.); ЛІНЕЙКА (уст.) /для перавозкі грузаў: ФУРГОН, АРБА, МАЖАРА, К.АРЫ, МАРЫ; ФУРА (уст.).
Едуць, едуць санітарныя п а-в о з к і. А. Кулакоўскі.
На вазах крычаць куры ў клетках, верашчаць парасяты. 3. Б я д у л я.
Пакуль ёсць дарога, трэба ўсе пагалоўна п а д в о д ы ма-білізаваць і падвезці дроў да станцыі. П. Г а л а в а ч.
Дзе праязджаюць сялянскія фурманкі, вясковы пах за-паўняе вуліцу. 3. Б я д у л я.
К а л ё с ы рыпелі па гразкай дарозе. 3. Б я д у л я.
На доабінах поплеч з Аміляю сядзеў Андрэй, якога яна везла ў горад да доктара. К. Ч о р н ы.
Адна параконка трапіла ў багну, коні пачалі тапіцца. А Кулакоўск і.
He гані каня, я сабе зубы паадбіваю на гэтай д р ы н д з е! Э. С а м у й л ё н а к.
Цягла іам не знойдзеце, вя-дома, а якія-небудзь к а л ы-м а г і можа і асталіся. A. К у-л а к о ў с к і.
Коціць, коціць калясніца ды на наш пярэдні край. А. П ы с і н,
Ідуць яны па вёсцы, а насу-страч ім пан у к а л я с ц ы едзе К а з к а.
Афіцэры саскочылі з пра-лёткі, сунулі рамізніку гро-шы і, пазвоньваючы шпорамі, пайшлі... I. Г у р с к і.
Трухкоча брычка па да-розе... Я. К у п а л а.
Толькі я распрануўся, бачу — па дарозе едзе каламажка, панская, на рысорах. Я. М а ў р.
295
Дзве нашы штабныя д в у-к о л к і, разбітыя ад шалёнай язды па каменнях і равах, са-грэлі нас... К. Чорны.
Імператар сядзеў у высокай пазалочанай к а р э ц е, за-прэжанай шасцёркай коней. Я. Маўр.
Ля пад’езда тэатра не сціхаў гоман, рухаліся э к і п а ж ы, крычалі рамізнікі, пад’ехаў ней-кі багаты аўтамабіль. Э. С а-м у й л ё н а к.
Скажыце, дыліжанс па смаленскай лініі рушыў ужо? У. К а р а т к е в і ч.
Едзе дарогаю рысорны ан-глійскі кабрыяле т... У. Ка-р а т к е в і ч.
На вуліцы, побач з гарадскім скверыкам, ланцуг фаэто-на ў. 3 Бядуля.
Едзе сабе ў л анд о такі далікатун, свіны тата, глядзіць на свет звысоку. У. К a р а т-к е в і ч.
Бачу — каля Міронавай хаты стаіць ш a р а б а н, запрэжаны пышнай паркай коней... У. Г а-л у б о к.