Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Хоць я на іх не маю вока і знацца з імі не хачу, аднак жа байку прысвячу у г о д н і-к а м і абібокам. К. К р а п і-в а.
Выгналі кулакоў, трэба вы-гнаць і падпявал іхніх. Э. Самуйлёнак.
ПАЖАНІЦЦА; СЫСЦІСЯ (перан.); ПАБРАЦЦА (абл.).
Неўзабаве прыехала да яго Ніна, даўні таварыш па пад-поллі на Пуцілаўскім. П а-ж а н і л і с я. М. М а ш а р а.
У дом ягоны увайшла ўдава Мар’яна. С ы ш л і с я, добра зажылі. У. К о р б а н.
Гэта было праз два гады пасля таго, як дзядзька п а-б р а ў с я з цёткай. 3. Б я д у-л я.
ПАЖАРЫШЧА, ПАПЯЛІ-ШЧА.
Дым зпажарышча слаў-ся нізка над зямлёю — датля-валі мужычыя хаты. К. Ч о р-н ы.
У 1944 годзе калгаснікі вяр-нуліся сюды на папялі-ш ч a. К. К р а п і в а.
ПАЗБЕГНУЦЬ, УСТРЫ-МАЦЦА, УХІЛІЦЦА, УНІ-КНУЦЬ; МІНУЦЬ. АБМІ-НУЦЬ, АБЫСЦІ, АДКРУЦІЦ-ЦА, ВЫКРУЦІЦЦА, АДВЯ-ЗАЦЦА (перан.).
Уночы, а іншы раз і ўдзень, у вёску прыпаўзаюць людзі, што неяк пазбеглі фашысц-кай расправы. Б. С а ч а н к а.
I няхай пуціны скрозь пасла-ны жвірам — устрымайся плачу, устрымайся слёз. М. Хведаровіч.
Відаць, яму не хацелася, пад’язджаючы да Яшуковай гары і ўночы, успамінаць аб страхах, і ён, каб у х і л і ц ц a ад простага адказу, прамовіў: — Усяго не пераслухаеш, што людзі кажуць. Я. К о л а с.
Каб унікнуць акружэн-ня, гітлераўцы, пакінуўшы ў горадзе моцныя заслоны, пача-лі хутка адыходзіць на поў-дзень. I. М е л е ж.
Свайго лёсу не м і н е ш. П р ы к а з к а.
Навошта ж наклікаць на ся-бе бяду, калі яе можна а б м і-н у ц ь?.. I. Навуменка.
Лёс не а б ы д з е ш — ву-чыць старына... Д ж. Г. Б а й-р а н, пер. Я. Семяжона.
Астацца ж у арміі ды якім-небудзь чынам адкруціц-ц а ад фронту — яшчэ горш не давала надзеі. А. К у л а-к о ў с к і.
Калі прыйдзе пара ісці ў салдаты, дык напрамілуй бог старайся як-небудзь выкру-ц і ц ц a. К. Ч о р н ы.
Гэтыя тры пытанні вострым клінам забіліся ў галаву Так-люсі, і яна ніяк не можа ад іх адвязацца. КЛейка.
ПАЗЫКА, КРЭДЫТ; ПА-ЗЫЧКА (разм.).
П а з ы к і завялі ў лыкі. П р ы к а з к а.
Калгасам і калгаснікам дзяр-жава адпусціла вядікія грашо-выя к р э д ы т ы, шмат будаў-нічых матэрыялаў. Т. X а д к е-в і ч.
П а з ычка — добра, але ад-данка —■ кепска. Прыказ-к а.
304
ПАКАЗВАЦЦА, ДЭМАН-СТРАВАЦЦА, ЭКСПАНА-ВАЦЦА.
3-за яблыневай кіпені тым часам да яго слыху даляцелі словы песенькі з фільма, што на днях паказваўся ў клубе... Т. X а д к е в і ч.
Ідуць заняткі ў школе, у кі-натэатры дэманструец-ц а новы фільм, у чырвоных кутках інтэрнатаў праводзян-ца палітзаняткі. С. Г р а х о ў-с к і.
Матэрыялы э к с п а н у ю ц-ц а ў Дзяржаўпым музеі БССР і ў Магілёўскім краязнаўчым музеі. Б е л С Э.
ПАКОЙ, ХАТА Іу службо-вым памяшканні: КАБІНЕТ /у бальніцы, доме адпачынку, са-наторыі: ПАЛАТА /у манасты-ры: КЕЛЛЯ /бакавы: BAKOVKA, БАКАВІЦА (разм.) / у турме для аднаго вязня: АДЗІ-НОЧКА (разм.); СВЯТЛІЦА, СВЯЦЕЛКА (уст.).
Кватэра наша складалася з аднаго нізкага пакоя, цём-нага і сырога, як склеп. А. Александровіч.
Бушмар адчыніў дзверы ў чыстую х а т у. КЧ о р н ы.
Паседжанне вучонага савета ідзе даўно ўжо ў к а б і н е ц е тым. А. 3 а р ы ц к і.
У п а л а ц е чалавекі чатыры хворых. К. К р а п і в а.
У цесных манашскіх к е л-л я х, чакаючы суда, сядзелі найбольш важныя арыштава-ныя паўстанцы. А. Я к і м о-в і ч.
Марына з мужам і чацвяры-ма дзецьмі займае невялікую баковачку. К. К р а п і в а.
Галута можа пахваліцца — пад густ прыйшлася б а к а в і-ц а, паручнік сам знайшоў там лад. Я. К о л а с.
Ціхі сум напаўпяў яго ду-шу ў пустых сценах адзі-ночкі. М. М а ш а р а.
У с в я т л і ц ы, дзе заўсё-ды Рудзін гасцей прымае, каля сцен пад абразамі стаяць мяк-кія, абабітыя скурай крэслы з разьбой. П. Г а л а в а ч.
Свяцёлка ветлая на тры акепцы... А. 3 а р ы ц к і.
ПАКУЛЬ, ПАКУЛЬ ШТО, ПОКУЛЬ, ПОКІ.
Я ляжаў там, п а к у л ь не сціхлі стрэлы, і тады зноў кі-нуўся бегчы, не чуючы сваіх пакалечаных ног. Я. С к р ы-г а н.
Выбачайце, я сам п а к у л ь ш т о не магу, аднак мае хлоп-цы памогуць. Я . Б р ы л ь.
П о к у л ь даедзеш конна, суткі амаль мінуць. М. Л у-ж а н і н.
Гэй, наперад, п о к і сэрца б’енца, рвецца на прастор... Я. К у п а л а.
ПАКУПНІК; КУПЕЦ, ПА-КУПЕЦ (разм.).
Ля прылаўка з'явіўся чарго-вы п а к у п н і к... М. Л ы н ь-к о ў.
I цяпер не ўся яшчэ тая зямля прададзена, якую пан на-мерыўся прадаць, яшчэ ўсё к у п ц ы прыходзяць. КЧ о р-н ы.
Бацька ветліва адносіўся да кожнага п а к у п ц а, кланяўся кожнаму, знаёмых пытаў аб здароўі, расхвальваў тавары... П. Г а л а в а ч.
ПАКУТА, МУКА; КРЫЖ (перан.).
Ей страшна бачыць смерць, страшна бачыць людскія п а-к у т ы. М. Л ы „ ь к о ў.
Без м у к і няма навукі. П р ы к а з к а.
Толькі ж выпаў не па сіле к р ы ж табе, дзяўчына... Я. К о л а с.
ПАЛАВІНА, ПАЛОВА.
Была ў сяле хата на дзве п а л а в і н ы... Я. К о л а с.
305
Шафа падзяляла дзедаў па-кой на дзве п а л о в ы. 3. Б fl-fl у л я.
ПАЛАЦ; ХОРАМ, ХАРОМ (уст.).
Вось гуляе багач, аж п а-л а ц той дрыжыць... Я. К у-п а л а.
X о р а м выстраіў ты, твай-му воку так міл, адшліфована цэгла і камень... Я. К у п а л а.
X а р о м яго пайшоў пад школу для петрушоўскае дзят-вы. ЯК о л а с.
ПАЛЕЦ /малы: МЕЗЕНЕЦ; ПЕРСТ (уст.).
I п а л ь ц ы на руцэ няроў-ныя. П р ы к а з к а.
А фашыст адрэзаў м е з е-н е ц, садраў пярсцёнак, а п а-лец кінуў у траву. Р. С а б fl-fl е н к а.
Як тыкаў важна перст у карту! Я. К о л а с.
ПАЛЕГКА, УСТУПКА, ПА-БЛАЖКА, ІЛЬГОТА, ПРЫ-ВІЛЕЯ; ПАТАЧКА, ПАПУС-КА, СКІДКА (разм.).
Што ні кажы, не ўсё пла-ціць адразу, якая ні ёсць, a п а л ё г к a. I. Мележ.
Падтрыманыя таварышамі на волі, вязні дабіліся пэўных у с т у п а к. У. К а л е с н і к.
Відаць, вы робіце мне п а-6 л а ж к і. Прапускаеце ў друк тое, ад чаго можна і ўстрымацца. М. Л у ж а н і н.
Даўно прыдушаны народ не мог больш цярпець палітыкі нязначных і л ь г о т. У. К fl-pa т к е в і ч.
Даўней былі ў дзяржаве п р ы в і л е і пэўных станаў, цяпер іх няма: усе станы роў-ны. Я. К о л а с.
А ці магу я рабіць п а т а ч-к у гэтай чалавечай слабасці? ЯС к р ы г а н.
Бо першаму можаце і доб-ранька пакланіцца, і дзе трэба
якую п а п у с к у даць. Я. С к р ы г а н.
Напішыце, калі ласка, ці не зрабілі б якую с к і д к у, a то я хворы. Я. К о л а с.
ПАЛІВА, АПАЛ.
Паехаў ён аднойчы назбі-раць галля на п а л і в а. А. П а л ь ч э ў с к і.
Летам — багацце травы на лясных лядах, зімой пра a п а л можна не думаць. Вы-ходзь з двара, валі сухастоіну, валачы ў печ. I. Н а в у м е н к а.
ПАЛІТО /шырокае жаночае, звычайна футравае: МАНТО; ДЭМІСЕЗОН (разм.).
Нашто яму п а л і т о, калі яму і ў шынялі добра? Я. Ко-л а с.
Дашывай, мая іголачка, на-вамоднае м а н т о. A. А л е к-с а н д р о в і ч.
Нізенькі аптэкар, наставіў-шы каўнер дэмісезона, пабег дахаты, прытанцоўваючы ад холаду. Б. М і к у л і ч.
ПАЛІЦА, СТЭЛАЖ.
Кпіга ў кнігарні ўжо сядзіць на п а л і ц ы. Я. К у п а л а.
Янка хадзіў між с т э л а-ж о ў, часам браў якую-небудзь кнігу і падоўгу разглядаў яе. A. А с і п е н к а.
ПАЛОННЫ; ЯЗЫК (разм. перан.).
Явіч быў у змове: п а л о н-н ы я рыхтаваліся ўцякайь. К. Ч о р н ы.
Пачынала ўжо днець, калі Палазок з захопленым «я з ы-к о м» і дзяўчынай вярнуўся ў сваё падраздзяленне. Я. К о-л а с.
ПАЛОХАЦЬ, СТРАШЫЦЬ, ПУЖАЦЬ, СПУДЖВАЦЬ, ПА-ГРАЖАЦЬ, ГРАЗІЦЬ, ГРА-ЗІЦЦА; ПАСТРАШАЦЬ, АД-СТРАШВАЦЬ (разм.) □ НА-
306
ВОДЗІЦЬ СТРАХ, НАВО-ДЗІЦЬ СПОЛАХ, НАВО-ДЗІЦЬ ЖУДАСЦЬ, НАВО-ДЗІЦЬ ЖАХ, НАВОДЗІЦЬ ПАНІКУ, НАГАНЯЦЬ СТРАХ, КІДАЦЬ У ЖАХ, НАГАНЯЦЬ ЖАХ, ПАДДАВАЦЬ ПУДУ, РАЗМАХВАЦЬ РУКАМІ.
Пакой п а л о х а ў пустэчай і маўклівасцю. П. Г а л а в а ч.
Ваўка с т р а ш ы ц ь, а сам у кусты хаваецца. Г1 р ы к а з-к а.
Ну, не п у ж а й, не дужа та-кіх баімся. П. Г а л а в а ч.
Бас Ліпскага не толькі спуджвае рыбу... М. Л у п-с я к о ў.
Дык ты мне сякерай п а-г р а ж а е ш! А. Ч а р н ы ш э-в і ч.
Свет стары, нам бомбай не г р а з і! П. П а н ч а н к а.
Арышты. Г розяцца да-пяць да нас. I. Навуменка.
Хтось рукою касцяною п а-с т р а ш ы ў мяне з кута. ЯК о л а с.
Але нас крануць баяцца: ён усё іх [вужак і сліўняў] сон-цам адстрашва е,—толь-кі сыкаюць і выкручваюцца. Я. К у п а л а.
А той замак — ух, махіна!
Мур адзін наводзіць с т р а х... ЯК о л а с.
С п о л а х наводзіць атаман Муха на польскіх па-ноў. 3. Б я д у л я.
Ўся гэта абстаноўка і пата-емнае перагаворванне прыгня-тала Саўку і наводзіла па яго ж у д а с ц ь. Я. К о л а с.
Мала хто ведаў, што парты-занскім атрадам, які н а в о-д з і ў гэтакі ж а х на нямецкія гарнізоны, на паліцыянтаў, ка-мандаваў Пятро Каленік. Р. Сабаленка.
Распачнуць, трасца іх маце-ры, валынку, дый н а в о-д з я ц ь цэлы дзень п а н і к у. К. Ч о р н ы.
Войціку, як баязліўцу і хлу-
су, усё гэта здалося, і ён па-чаў наганяць с т р а х на іншых. М. М а ш а р а.
I бачыў, як трэскалі краты, як ворагаў кідала ў жах, ствалы апускалі гарматы на іх баявых караблях. М. Т а н к.
Яму даводзілася н а г а-н я ц ь ж а х на цэлыя дывізіі, трымаць у страху цэлыя арміі! М. Л ы н ь к о ў.
Сам ад страху млеў і дру-гім п у д у паддаваў. КК р а п і в а.
Ты вельмі не размахвай р у к а м і: языком шалахчы, a рукам не давай волі. С. Б а р а-н а в ы х.
ПАЛЯВАННЕ; ЛОВЫ (уст., мн.).
Паляванне на баброў у Савецкім Саюзе забаронена. В. В о л ь с к і.
Князь забіў на ловах па-ру вялікіх прыгожых ласёў. М. Г а р э ц к і.
ПАЛЯВЫ, польны.
Ідуць дарогай баравой, ідуць сцяжынкай п а л я в о й...
А. Б я л е в і ч.
Макі польныя ў вянок я з кветкамі ўплятаю. М. Т а н к.
ПАЛЯПШАЦЬ, ПРАВІЦЬ, ПАПРАУЛЯЦЬ, ВЫПРАУ-ЛЯЦЬ, УДАСКАНАЛЬВАЦЬ, РАЦЫЯНАЛІЗАВАЦЬ; ШЛІ-
ФАВАЦЬ (перан.).
Але час ужо наступіў, каб рашуча ўзяцца паляпшаць лугі. Б. С а ч а н к а.
I потым n р а в і ў і зноў ітра-віў кожны радок. А. 3 в о н а к.
А яшчэ колькі людзей адры-валі на вайну — ганялі ў або-зы, n a п р а ў л я ц ь дарогі. Я. С к р ы г а іі.
Няма ратунку ад вершаў, якія цэлы дзень в ы n р а ў-л я ю і аўтарам пішу адказы. М. Т а н к.
Зразумела, талент мож-
307
на ўдасканальваць.
Р. Ш к р а б a.
He ўсё добра тое, што за-межнае. А вось рацыяна-л і з а в а ц ь працу трэба. X. Ш ы н к л е р.
Час робіць сваё, час ш л і-ф у е ўсё, ш л і ф у е і думку чалавека. X. Ш ы н к л е р.
ПАЛЯПШЭННЕ, УДАСКА-НАЛЕННЕ; АДШТУКОУКА (разм.); ПАВЫШЭННЕ, ШЛІ-ФОУКА (перан.).