Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
ПАДАРЫЦЬ, ПАДАРА-ВАЦЬ, ДАЦЬ НА УСПАМІН; СПРЭЗЕНТАВАЦЬ (разм. уст.).
Ты п а д а р ы л а: добры дзень, дык падары і ноч. М. Т а н к.
Кніжка, якую п а д а р а-в а ў дзядзька Мікалай Сцёпу, як выявілася, была сапраўды цікавай. А. Я к і м о в і ч.
Мне піялу д а ў н а ў с п a-м і н таварыш, з якой ён піў і радасць і адчай... М. Т а н к.
Але ў галаве яго на скорую руку з’явілася новая думка: еадраць з воўка скуру, покі ён не акачанеў, — гэта будзе дзе-даў трафей, а кабана с п р э-зентаваць чырвоным бай-цам, Я. К о л а с.
ПАДАТАК, ПАСТАУКА, ПОШЛІНА; ПАБОРЫ (мн.) /не заплачаны своечасова: НЯ-
ДОІМКА; ДАНІНА, АБРОК, РАЗВЕРСТКА (гіст.).
Ссыпны пункт, дзе сяляне здавалі п а д а т а к, быў за горадам, пры чыгуначнай стан-цыі. К. Ч о р п ы.
Наказваў здаваць п а с т а ў-к у. Хто не здасць — стра-шыў, — сілай адбяруць. I. II а-в у м е н к а.
Успамін пра тое, як колькі дзён назад яны пайшлі ў сель-савет запісацца і як у іх не аказалася трох рублёў запла-ціць п о ш л і н у, заўсёды смя-шыў іх. I. Ш а м я к і н.
Я стаў на парозе і сказаў, што не дам ніводнага зярна, пяра з курынага хваста не дам вырваць! Досыць ужо з нас п а б о р а ў! Э. Самуйлё-н а к.
Учора падвечар прыехаў чы-ноўнік з атрадам салдат і па-чаў спаганяйь н я д о і м к і. Э. С а м у й л ё н а к.
Яму [князю Алегу] плацілі д а н і н у славене, крывічы, меры, а з 885 і драўляне, се-вяране, радзімічы. Б е л С Э.
Натуральны а б р о к. пашы-раны на ранніх ступенях раз-віцця феадальнага грамадства, грашовы развіваўся разам з таварна-грашовымі адносінамі. Б е л С Э.
Хлеба па развёрстцы не здалі, усю худобу ў лес сагна-лі... М. Л о б а н.
ПАДАЦЬ, АПАДАЦЬ, СПА-ДАЦЬ, ВАЛІЦЦА ]у вялікай колькасці: ВАЛІЦЬ, СЫПАЦ-ЦА, АСЫПАЦЦА /пра нешта дробнае: ЦЕРУСІЦЬ, ЦЕРУ-ШЫЦЬ, ЦЕРУШЫЦЦА; ЛЯ-ЦЕЦЬ, ЗЛЯТАЦЬ (перан.).
Калі п а д а ц ь, то з добра-га каня. П р ы к а з к а.
Парашут a п а д а е — шоўк прабіты навылет... М. К а л а-ч ы н с к і.
I с п а д а е ліст пажоўклы
300
клёна на крутыя грэбні хваль. Н. Т а р а с.
Калі старшы лейтэнант ба-чыў, як в а л і ц ц а ўніз другі самалёт, яму нястрымна заха-целася ўдарыць агнём па не-навіснай машыне. I. М е л е ж.
Ох, густыя былі хмары!
I валіў жа белы снег! Я. К о-л а с.
Снег ціха с ы п л е ц ц а на лес. Я. Б р ы л ь.
На кветках paca. А с ы п а-е ц ц а ліст. Р. Н я х а й.
ГІачынаў ц е р у с і ц ь дроб-ны дожджык. Ц. Г а ртп ы.
Неба сеяла цяпло, цёплы дожджык ц е р у ш ы ў... ЯК у-п а л а.
3 бяроз чырвоны ліст ц я-р у ш ы ц ц a. М. Т а н к.
3 аэраплана нешта адрыва-ецца, каменем л я ц і ц ь уніз... М. Л о б а н.
Лісты пажоўклі на галінах дуба, злятаюць з арахова-га куста... А. 3 а р ы ц к і.
ПАДБАДЗЁРВАЦЬ, БА-ДЗЁРЫЦЬ, НАТХНЯЦЬ; ПАДВЯСЕЛЬВАЦЬ (разм.) □ ПАДТРЫМЛІВАЦЬ ДУХ, ПА-ДЫМАЦЬ ДУХ, ПАДДА-ВАЦЬ АХВОТЫ, ПАДДА-ВАЦЬ ДУХУ.
Працавалася ахвотна: п а д-бадзёрвала здаровая ра-ніца і вясёлыя думкі. А. Ч а р-н ы ш э в і ч.
Ен [сцяг] бадзёрыў іху цяжкія хвіліны, надаваў сілы шасцідзесяцігадовай Людміле Лаўраўне ў яе нястомпай дзей-насці. А. Я к і м о в і ч.
Імя Леніна натхняла нас і ў працы і ў баях. A. А с т-р э й к а.
— He трэба складань рукі перад цяжкасцямі, — п а д в я-с е л ь в а ў настаўнік. Я. К о-л а с.
Тады яго д у х п а д т р ы м-лівае Мікола. 3. Бядуля.
Такія гутаркі п а д ы м а л і
д у х у баязлівых. Я. К о л а с.
Мужчыны доўга гаварылі і паддавалі адзін другому а х в о т ы. Я. К о л а с.
Камісар Новікаў са сваімі агітатарамі часта прыязджае, п а д д а е д у х у людзям. М. Т к а ч о ў.
ПАДВОЙНЫ, ДВАГІНЫ, ДУБАЛЬТОВЫ.
У іх [куфэрках] п а д в о й-н а е дно, і там схаваны пра-кламаныі. К. Ч о р н ы.
Д в а й н ы м стрэлам — пік-паф — біла нямецкая вінтоўка. A. А с і п е н к а.
He народапраўнасць прынясе вам пераможная вайна, а д у-бальтовае бяспраўе і пры-гоп. Ц. Г а р т н ы.
ПАДГАВОРВАЦЬ, ПАД-МАУЛЯНЬ, ПАДВУЧВАЦБ, ПАДВУЧАЦЬ, ЗВОДЗІЦЬ; ПАДБУХТОРВАЦЬ, БУХТО-РЫЦЬ, ПАДБІВАЦЬ, ПАД’-ЮДЖВАЦЬ, БАЛАМУЦІЦЬ (разм.); ЦКАВАЦЬ, НАЦКОУ-ВАЦЬ, ПАДАГРАВАЦЬ (пе-ран.) □ ПАДЛІВАЦЬ МАСЛА У АГОНЬ, ПАДСЫПАЦЬ ЖАРУ.
Пасля ён пачаў п а д г а-ворваць парабкаў запатра-баваць, каб пан падбольшыў ардынарыі. К. Ч о р н ы.
Дык ведай жа, што гэта ра-бота твайго бацькі. Гэта ён падмаўляў і пад в у-чаў дурных мужыкоў..Я. К о-л а с.
Ты малады, ты куды хочаш махнуць можаш, а я што! Тады кожны скажа, што я памагаў табе або падвучваў цябе... КЧ о р н ы.
Думаеш — пенсіянер, дык табе і дзела аднаго, што бры-ду гэтую смактаць? Майго з в о д з і ц ь? X. Ш ы н к л е р.
ён усіх падбухторвае кідаць работу. X. Ill ы н к л е р.
Народ збіраць, б у х т о-
301
р ы ц ь яго на вялікае рушэнне супраць катаў, гвалтаўнікоў. Я. К о л а с.
Развёўся злосці змей пага-ны, на брата брата п а д б і-в а е. Я. К у п а л а.
— Добры час надышоў, каб муж жонку пабіць не мог, — п а д’ю д ж в а е яго Пархам-чук. 3. Б я д у л я.
A то соўгаешся, б а л а м у-ц і ш. Каб і не бачыла больш з пляшачкамі тымі! X. Ш ы н к-л е р.
Людзі, кажа, у нас, як звя-ры: адзін на другога кідаюц-ца, адзін другога ц к у ю ц ь, п а д’ю д ж в а ю ць, ненавідзяць адзін другога. Я. К У п а л а.
Яна недзе і бацьку па цябе нацкоўвае, дык і яго не бойся. К. К р а п і в а.
Сідарэнка пры гэтым п а д а-граваў камбата, напамінаў усе мае старыя грахі. I. Ш а-м я к і н.
Яўрэйскае насельніцтва ахоп-лена панікай. А ў гэты ж час фашысцкая прэса п а д л і в а е масла ў а г о н ь. В. Т а ў-л а й.
А рэплікі сыплюцца з месц і ж а р у ўсё больш п а д с ы-па ю ц ь. Я. К о л а с.
ПАДДАЦЦА, ЗДАЦЦА, ПА-ДАЦЦА, ПАПУСЦІЦЦА, СА-СТУПІЦЬ, ПАСЦІ, КАПІТУ-ЛЯВАЦЬ; СКАРЫЦЦА (разм.); СХІЛІЦЦА, АБЛА-МАЦЦА, СПАСАВАЦЬ (пе-ран.) □ СКЛАСЦІ ЗБРОЮ, СХІЛІЦЬ ГАЛАВУ, ЗДАЦЬ ПАЗІЦЫІ.
He можам мы паддацца Нямеччыне, бо мы тады экана-мічна загінем... М. 3 а р э ц к і.
Адбіўшыся ад сваёй часці, яны сем сутак абараняліся, але не з д а л і с я ворагу. М. Т к а-ч о ў.
Пачынаеш сотую спробу, ці турма не п а д а с ц а дзе. В. Т а ў л а й.
Успомніўшы рашучыя заявы Зосі не п а п у с ц і ц ц а бань-кавай волі, Рыгор не быў упэў-нены, што Зося падніме бунт супроць бацькоў. Ц. Г а р т-н ы.
Вера піць адмаўлялася, але прыйшлося саступіць — адзін глыток. Б. М і к у л і ч.
Калі п а л а Троя, сем дзён піравалі ахейцы. М. Т а н к.
Адгрымелі баі. Германія Kari і т у л я в а л a. I. Г у р с к і.
Беларус не скарыўся ў пакоры, сваёй чэсці за злот не прадаў. М. 3 а с і м.
С х і л і с я ты перада мной, перад магутнасцю маёй! У. Д у б о ў к а.
Але мала-памалу абла-м а ў с я, пацішэў, тым болей што Жаўтых не вельмі зважаў на ягоныя «з генералам» по-дзвігі. В. Б ы к а ў.
Спасавалі перад ня-зломным, перад сэрцам, поў-ным агня. В. Т а ў л а й.
А ў лістоўках, што сёння ноччу былі раскіданы з сама-лётаў, фашысты заклікалі пар-тызан с к л а с ц і з б р о ю. М. Т к а ч о ў.
Там вольніца Хмяльніцкага Багдана прад панам не схілі-л а г а л а в ы. Р. Н я х а й.
Ен мог бы пастарацца яшчэ «смярдзючага напітку», але «патомак княжацкага роду» Духмуровіч-Куйілоўскі з д а ў п а з і ц ы і. П. П е с т р а к.
ПАДДОБРЫЦЦА, ПАДЛА-ДЗІЦЦА □ УБІЦЦА У ЛАС-КУ.
ён прыйшоў п а д д о б р ы ц-ц а да Залмана, а тут узяў ды ўзлаваў яго. М. Л о б а н.
Блішчынскі ўмеў п а д л а-д з і ц ц а, лісіцай падпаўзці да чалавека і паказаць сябе зусім іншым, чым быў сапраўды. В. Б ы к а ў.
Яўмен да старшыні рашыў
302
у б і ц ц a ў л а с к у. У. К о р-б а н.
ПАДЗЯМЕЛЛЕ, СУТАРЭН-НЕ, ЛЕХ.
Чыя кірка ў падзямеллі першай пласт вугля цярэбіць?.. Я. К у п а л а.
Калі вы любіце моцныя ўра-жанні, спусціцеся ў с у т а-р э н н е. К. к р а п і в а.
А пад палацам л ё х глыбо-кі — на страх нявольнікам-ра-бам. М. М а ш а р а.
ПАДЛЕТАК; ПАДШПА-РАК, ПАДШЫВАЛЕЦ, ПАД-ШЬІВАНЕЦ (разм.).
Падлетка не пашлеш у мястэчка, бо там яго кругом ашукаюць: і налічаць больш чым трэба, і на вазе скру-цяць... А. Ч а р н ы ш э в і ч.
У сне нават часта вярзеіша, што пад акном сабраліся пад-ш п а р к і з усяго сяла, ска-чуць, языкі высоўваюць, на радзіны просяцца. К. К р а п і-в а.
Пра тое, што дзядзька набіў яе тату, яна прагаварылася та-кім, як сама, падшываль-ц а м... Р. С а б а л е н к а.
Другому п а д ш ы в а н ц у Трахім і сапраўды накруціў бы вушы... К. К р а п і в а.
ПАДЛОГА, ПАРКЕТ.
Пайшлі ў царкву маліцца богу, таўкуцца лбамі аб п а д-л о г у. К. К р а п і в а.
Болей за ўсіх пацяшаліся дзеці: коўзаліся па бліскучым п а р к е ц е. П. П а н ч а н к а.
ПАДМУРАК, ПАДМУРА, ФУНДАМЕНТ.
Тады ж і пачалі закладку падмуркаў для новых за-водскіх цэхаў. П. Г а л а в а ч.
У Замкавым прадмесці стаяў новы дамок на высокай п а д-м у р ы з паленай цэглы. КЧ о р н ы.
Будынак трашчыць, колецца
і рухае пад ім няўстойны ф у н-д а м е н т. Ц. Г а р т н ы.
ГІАДНОС; ТАЦА (уст.).
На шырокім фанерным п а д-н о с е няня Луша разносіла хлеб. М. Л о б а н.
На т а ц ы — булачка, сыр з маслам, каўбаса і хлеб. 3. Б я д у л я.
ПАДНЯБЕССЕ, ПАДНЕБ’Е.
Ты сеў на шпаркі самалёт і знік з вачэй у паднябес-с і. A. А с т р э й к а.
Меншыцца шнурочак, у п а д н е б’і тае... ЯК о л а с.
ПАДНЯВОЛЬНЫ, НЯ-ВОЛЬНЫ, ПАД’ЯРЭМНЫ, ЯРЭМНЫ.
Ночка ці дзень, ці марозы, ці спекі, — вечна ў ярме, ў паднявольнай рабоце. Я. К у-п а л а.
Гэты гром разбудзіў ўсіх нявольных людзей, асвя-ціў бліскавіцай іх шлях... М. Ч а р о т.
Чырвоная зорка — маяк п а д’я р э м н ы х... П. Б р о ў-к а.
3 усіх краін Русі я р э м н а й ідуць без скарг яе сыны на зоў драпежніцкі вайны... Я. К о л а с.
ПАДРАБЯЗНАСЦЬ, ДЭ-ТАЛЬ; ДРАБНІЦА (перан.).
Ва ўсякім разе, Якаў нава-жыў уведаць ад Паўла ўсе падрабязнасці сённяш-няй яго сустрэчы з Эльзай. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Андрэй ішоў упэўнена, успа-мінаючы ўсе д э т а л і нядаў-няй разведкі. A. К У л а к о ў-с к і.
Абдумалі план аперацыі, стараючыся прадбачыць кож-ную д р а б н і ц у... I. М е л е ж.
ПАДРЫУНІК, ДЫВЕР-САНТ.
Звычайна падрыўнікі выходзілі на чыгунку невяліч-
303
кімі групамі, чалавек пяць — шэсць. А. Кулакоўскі.
Злавілі двух д ы в е р с а н-т а ў, якія прабіраліся да моста са скрынкай толу. М. Л ы н ь к о ў.
ПАДХАЛІМ; ПАДЛІЗА, ПАДЛІЗНІК, УГОДНІК (разм.); ПАДПЯВАЛА (гіе-ран.).
Хамаў, п а д х а л і м а ў і п а д л і з мы выведзем на чы-стую ваду... П. П а н ч а н к а.
Нямецкія падлізнікі во-зяць не толькі бургамістру. I. Н а в у м е н к а.