Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
У з я ў ш л ю б з з я м л ё й Паўлюк, не гне ўжо плечы ў крук... Я. К у п а л а.
Аднаму суджана да старас-ці пажыць, іншаму — с ы с ц і з з я м л і ў самым росквіце... Ц. Г а р т н ы.
311
Аднаму нашаму вока выбіў, а мне так садануў пад духі, што ледзь я з б о г а м не з а-р у ч ы ў с я. М. Л ы н ь к о ў,
Няхай яму калом зямля бу-дзе, калі ён ужо д у б а д а ў. К. Ч о р н ы.
Сёмка Халімона Бурага на вечарынцы гэтак галаву пабіў, што праз тры дні паехаўда А б р а м а н а п і в a. 3. Б я-д у л я.
ПАМЕШЧЫК, АБШАРНІК, ПАН.
Лепшай зямлёй валодалі п а м е ш ч ы к і і кулакі. Т. X а д к е в і ч.
Цара скінулі, а князі ды а б-шарнікі засталіся. П, Г а-л а в а ч.
Ці ж мы на тое ў п а н о ў зямлю адабралі, каб новых панкоў гадаваць? П. Г а л а-в а ч.
ПАМІДОРЫ, ТАМАТЫ.
Ен глянуў на вялікую міску спелых памідораў, за-праўленых густой смятанай. А. Кулакоўскі.
Тое ж самае і на нашым агародзе. Капуста, агуркі, т а-м а т ы, бурачкі, гарбузы, цы-буля... У. Д у б о ў к а.
ПАМОЛЬШЧЫК !у чарзе: ЗАВОЗНІК.
Бачу, нейкі дзядок ад млы-на ад’язджае, апошні п а-м о л ь шч ы к... М. Р а к і т-н ы.
Вакол млына прыбудовачкі: паветка для коней, цёплая бу-дыніна для завознікаў. 3. Б я д у л я.
ПАМОЧНІК, ПАМАГАТЫ, ПАДРУЧНЫ; ПАМАГАЧ, ПА-МАГАТАР, ПАДСОБНІК (разм.) □ ПРАВАЯ РУКА.
Патрэбен быў п а мо ч н і к, шчыры і пісьменны чалавек,
добра пісьменны, каб яму мож-на было даверыць любую спра-ву. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Увайшоў камендант Мюлер з двума п а м а г а т ы м і. П. К а в а л ё ў.
Копь — падручны у ма-тора, чалавеку — добры друг. А. Б я л е в і ч.
На гатовае п а м а г а ч ы бу-дуць. П р ы к а з к а.
Але як жа ўправіцца адной? I надумала Вера мужа залы-гаць у п а м а г а т а р ы. А. П а л ь ч э ў с к і.
Ужо сорак былых яго п а д-собнікаў працуюць сама-стойна. М. П а с л я д о в і ч.
Стары ганарыўся, што яго сын будзе п р а в а й р у к о й такіх людзей, як Лясніцкі і Прыборны. I. Ш а м я к і н.
ПАМЫЛІЦЦА, АШУКАЦ-ЦА, ПРАГАДАЦЬ, ПРАЛІ-ЧЫЦЦА; СХІБІЦЬ, УКЛЯ-ГІАЦЦА, ЗДУРАВАЦЬ (разм.); СПАТКНУЦЦА, СКА-ПЫЦІЦЦА, ПАКАУЗНУЦЦА, ЗБІЦЦА (перан.) □ ДАЦЬ МАХУ.
Умеў памыліцц а, умей і паправіцца. П р ы к а з к а.
А я падумаў, што тады не а ш у к. а ў с я: два мяхі былі лішнія на машыне. A. A cine н к а.
Вы, пане Сурвіла, не думай-це, што мы п р а г а д а е м, ка-лі збяром на гэтую куплю вялі-кі гурт. КЧ о р н ы.
А Грамовіч п р а л і ч ы ў с я. Казаў — не ўправімся, а мы акурат і ўклаліся ў тэрміны. X. III ы н к л е р.
Нарыс і пішто б сабе. Але ў адным с х і б і ў спецкор. X. Ш ы н к л е р.
— А я не ў к л я п а ў с я! — задаволены сваёй памяццю, усміхаўся Яўхім.— Бачу, што нібыта праГшюў Усцін, а ты і ёсць Усцін... М. Р а к і т н ы.
Эх, як здуравала яна,
312
што прадала хатку! Я. К о-л а с.
Была турбота пра тое, каб не с п а т к н у ц ц а ў чым-не-будзь на агледзінах, усё зра-біць так, як трэба, не пака-заць сябе недарэкаю. 1. М е-л еж.
Скапыціўся трошкі — прыпарка: а як жа? Звычайная рэч. Л. Б я л е в і ч.
Ды пакаўзнуўся чала-век. He паспеў, ці не мог, ці не хацеў атрымапь падданства — і на табе... Ц. Г а р т н ы.
Ен ужо і сам быў з б і ў с я ў падліку гэтых падаткаў... Р. Н я х а й.
Бо паверыць нельга, каб ты м а х у д а ў, не пад свой ха-рактар жонку падабраў. М. Т а н к.
ПАМЫЛКОВЫ, ХІБНЫ.
Досыць было аднаго п а-мылковага або на адну дзесятую секунды спозненага павароту руля, каб ад матацы-кліста і машыны засталося лі-таральна мокрае месца. 1. Ш а-м я к і н.
Ды сэрца чуе — х іб н ы шлях. П. Б р о ў к а.
ПАМЯТНЫ, ПОМНЫ, НЕ-ЗАБЫУНЫ; НЕЎМІРУЧЫ (перан.).
Асабліва памятнымі за-сталіся сустрэчы з чыгуначні-камі Тбіліскага дэпо, са сту-дэнтамі Грузінскага універсі-тэта. М. Хведаровіч.
Мы ўспаміналі вас, мёртвых, каго захапілі ў помны чэр-веньскі ранак і спапялілі ў школе немцы... Б. С а ч а н к а.
Яркія і н е з а б ы ў н ы я ўражанні дзяцінства.
Г1. Б р о ў к а.
Ды ніколі ў бойцы не кідала песня неўміручага Купа-лы. П. Б р о ў к а.
ПАПАДДЗЯ, МАТУШКА (разм.).
Сама пападдзя з папом потым зайшлі ў хату к бедна-му на памінкі. К а з к а.
М а т у ш к а Агрыпіна па-ставіла на стол страву і пача-ла яго [бацюшку] клікаць. М. Ч а р о т.
ПАПРАКАЦЬ, ДАКАРАЦЬ. УПІКАЦЬ, ПАПІКАЦЬ □ ПА-РОЦЬ У ВОЧЫ.
П апракалі сына хлебам пры абедзе за сталом. Я. К о-л а с.
Яна ў думках пачала сябе дакараць, што дагэтуль не расказала Ларывончыку пра тую сустрэчу. Р. С а б а л е н-к а.
Часамі драматурга ў п і к а-ю ць у тым, што ў цэнтры яго сатырычнай камедыі стаіць ад-моўны персанаж. КК р а п і-’ в а.
Мяне n a п і к а л і тут ужо, мяне ўжо называлі тут чу-жынцам. У. Карагкевіч.
I дораць і ў в о ч ы п о-р у ц ь. Прыказка.
ПАПРОК, ДАКОР; НАРА-КАННЕ, УПІКА, УПІЧЫШЧА (разм.).
— Забавіліся вы, — з добра-зычлівым n a п р о к а м сказаў праваднік Андрэю. A. К У л а-к о ў с к і.
He трэба, мая любімая, д а к о р ы сябрам дарыць. П. П а н ч а н к а.
Толькі нудныя песні твае, Беларусь, хапаюць за сэрца, жалобяць душу, туманяць во-чы слязьмі, плачуць і стогнуць і горкаю ў п і к а ю, ціхаю скар-гаю плывуць к далёкаму, ня-ведамаму, сіняму, спакойнаму небу. Я. К о л а с.
Калі пусціць дадому каровы, дык не ацярэбішся ад н а р а-канняў, у п і ч ы ш ч а ў і праклёнаў. Р. М у р а ш к а.
313
ПАПЯРОСА, ЦЫГАРКА; САМАКРУТКА (разм.); СУС-ЛА (перан.).
Папяросы бацька кру-ціць тоненькія — махоркі ў ка-аператыве вобмаль... І\. Ч о р-н ы.
Ц ы г а р к і скруцім, пусцім дым і аб мінулым пагамонім. А. Астрэй к а.
Ен бязлітасна пацягваў с а-макрутку. П. П естр а к.
А ўставіўшы ў рот тоўстую нязграбную с у с л у, згінаўся ўвесь і аж па пояс лез галавою ў чалеснікі, каб дастаць яловы асмалак. В. В і т к а.
ПАРАДА, РАДА, ПАВУ-ЧАННЕ, НАКАЗ, УКАЗАННЕ, НАСТАЎЛЕННЕ, КАНСУЛЬ-ТАЦЫЯ, ІНСТРУКЦЫЯ; ДА-РАДА (разм.); ЛЕКЦЫЯ, РЭ-ЦЭПТ (перан.).
Падзякавалі мы тады ў дум-ках партызанам, што далі нам n a р а д у ў лес перабірацца. Я. К о л а с.
Р а д а з людзьмі ніколі не шкодзіць. Прыказка.
Я цярпеў і цётчыны пахвалы і Сцяпанавы павучанні. A. А с і п е н к а.
У санаторый я прыехаў пас-ля хваробы. Я цвёрда запом-ніў і прывёз сюды з сабою н а-к а з ы дактароў... К. К і р э-е н к а.
Ен прынясе літаратуру і ў к а з а н н і аб далейшай ра-боце. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Усю дарогу бацька са мною размаўляў. Перш ён даваў н а-стаўленні, як сябе тры-маць на людзях. I. Г у р с к і.
Індывідуальныя к а н с у л ь-т а ц ы і нярэдка набывалі агульналітаратурпае значэнне: паэтам раілі пісаць пра жыц-цё і барацьбу народа... У. К а-л е с н і к.
Я не чытаў інструкцы і, як нам паводзіць сябе, тра-
піўшы ў такія абставіны. М. Л ы н ь к о ў.
Ей жа так патрэбна была разумная дарада, дужая падтрымка! I. М е л е ж.
Ен даваў чэлядзі... н а с т а ў-ленні, як затрымліваць рой... Нягледзячы на такія лекцыі, на гэтым тыдні паляцеў рой пчол. 3. Б я д у л я.
Зразумела, Янка Брыль да-лёкі ад таго, каб даваць ней-кія рэцэпты і ўстанаўліваць абавязковыя для ўсіх каноны. Р. Ш к р а б а.
ПАРАЖЭННЕ, РАЗГРОМ.
Трэба думаць, што гітлераў-скі штаб захоча ўзяць рэванш за сваё зімовае паражэнне пад Масквой. I. Ш а м я к і н.
Ворагі ўцякаюць з нашай зямлі. Яны ўжо асуджаны на р а з г р о м. М. Л ы н ь к о ў.
ПАРАУНАЛЬНА, ГІАРАУ-НАУЧА, АДНОСНА.
Далей усё ідзе параў-н а л ь н а гладка, пакуль не за-стопарыць. М. Р а к і т н ы.
Восень і зіму ён пражыў без прыгод, параўнаўча спа-койна, калі наогул можна га-варыць аб нейкім спакоі ў той страшны час. I. Ш а м я к і н.
А д н ос н а позна ўзнікла адзенне, якое падкрэслівала пола-ўзроставую розніцу, ся-мейнае становішча... Б е л С Э.
ПАРАФІЯ, ПРЫХОД.
А хто яшчэ хоча маліцца, дык няхай едзе ў суседнюю п а р а ф і ю. М. Ч а р о т.
Усе іншыя п р ы х о д ы ма-юць папоў, а чаму іхні не мае? Я. К о л а с.
ПАРОДА; ЗАВОД (разм.).
Чырвоная парода кароў прыстасавалася да ўмоў Бела-русі і дае вельмі тлустае ма-лако. П. П е с т р а к.
314
Сапраўды, конь у іх быў добры: гладкі, малады, не про-стага заводу. Р. С а б а-л е н к а.
ПАРТАБАК, ПАРТСІГАР, ТАБАКЕРКА; ПАРТАБАЧНІ-ЦА, ТАБАЧНІЦА (разм.).
Дастаў партабак і ў тоў-стых пальцах згарнуў тонкую, як запалка, цыгарку, прыпаліў яе і зацягпуўся. А. Ч а р н ы-ш э в і ч.
Незнаёмы, цікавы чалавек з выразам пепасрэднасці на тва-ры прапанаваў старому Яну закурыць са скуранога, па-ношанага партсігара. П. П е с т р а к.
Бо ты ж надта цёмны, бра-це, як тытун у табакерц ы... Я. К у п а л а.
Малашкін адразу ўстаў, аб-цягнуў гімнасцёрку, узяў партабачніцу, адкрыў і працягнуў Чараваку. П. П е с т-р а к.
£н узяў табачніцу, пад-лажыў тытуну, каб закурыць у часе вандравапня, і стаў збі-рацца, не ведаючы, куды пой-дзе. Я. К о л а с.
ПАРТЫЗАН, НАРОДНЫ МСЦІВЕЦ, ЛЯСНЫ САЛДАТ.
He пройдзе вораг там, дзе партызан! V. Д у б о ў к а.
Перамогам Чырвонай Арміі дапамагалі загартаваныя ў ба-ях атрады народных м с ці ў ца ў. Я. К о л а с.
Насельніцтва чым магло па-магала лясным с а л д а-т а м — хлебам, соллю, буль-баю, а ў лютыя халодныя зімы і адзепнем. Б. С а ч а н к а.
ПАРУШЫЦЬ; ЗЛАМАЦЬ, ПЕРАЙСЦІ, ПЕРАСТУПІЦЬ (перан.).
Вайна п а р у ш ы л а жыц-цё, зблытала ўсе планы. М. Л ы н ь к о ў.
Дараваць Гэлі ў яго не бы-ло сіл. Яна з л а м а л а сваю клятву. У. Д-а м а ш э в і ч.
Пашле ўсявышні насланнё калі на тых, што запаведзі п е р а й ш л і... Д ж. Г. Б а й-р а н, перакл. Я. С е м я ж о н а.
Закон пераступіць нель-га. С. К у х а р а ў.
ПАСАГ, ПРЫДАНАЕ.
Адна дачушка — п а с аг не абы-які трэба! A. Р ы л ь к о.
He з п р ы д а н ы м жыць, a з чалавекам. П р ы к а з к а.
ПАСАДА, МЕСЦА /не заня-тая: ВАКАНСІЯ; ЧЫН (уст.); ПАРТФЕЛЬ (перан.).
У глухіх палескіх сельсаве-тах пасады старшынь займа-лі чужыя людзі, калі не кула-кі, то падкулачнікі... А. Ч а р-н ы ш э в і ч.
Калі Марыля даведалася, чаму брат адмовіўся ад выгад-нага м е с ц а, дык залеманта-вала. С. Александровіч.
Можа, хочаце перайсці на працу да станка? Есць свабод-ныя вакансіі... П. Пест-р а к.
Началыіічы чын не павінен дыктаваць адносінамі з тава-рышамі... Ц. Г а р т н ы.
Завялі б сабе бельведэрчык, і ўсялякія панкі з’язджаліся б туды грызціся за партфелі. К. Ч о р н ы.
ПАСАЖЫР Ібез білета: БЕЗБІЛЕТНІК, ЗАЯН (разм.).
У напоўнены вагон шугнула новая грамада пасажыраў. Ц. Г а р т н ы.