Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
I пацехі ж было пасля, бо я обера лаяў, чаму за білеты не ўзяў з безбілетнікаў гэтых самых... М. Л ы н ь к о ў.
3 а й ц о ў ловяць кантралёры і штрафуюць... Б. С а ч а н к а.
315
ПАСВАРЫЦЦА; СЧАПІЦ-ЦА (разм.) □ HE ГІАЛА-ДЗІЦЬ.
Пасварыліся за мех, a ў мяху смех. П р ы к а з к а.
Ужо тады Славіку хацелася с ч a п і ц ц а з ім. Але размова сапраўды ішла занадта сур’-ёзная. I. Ш а м я к і н.
— А чаго гэта Ларыса з’еха-ла дасюль? — Н е паладзілі. М. Л о б а н.
ПАСВЕДЧАННЕ, СВЕД-ЧАННЕ, ДАВЕДКА /пра скан-чэнне навучальнай установы, праходжанне службы: АТЭ-СТАТ Іпераважна пра нара-джэнне: МЕТРЫКА /сведчыць асобу: ПАШПАРТ /пра пэўныя паўнамоцтвы: МАНДАТ /на права займацца якой-нсбудзь дзейнасцю: ПАТЭНТ /партый-нае, камсамольскае, прафсаюз-нае: БІЛЕТ.
Чалавек падышоў да касы, паказаў пасведчанне і без чаргі купіў білет. I. Г у р с к і.
А так, без сведчання ўрача, пошта такую тэлеграму не прыме. У. К a р п а ў.
Гэта была даведка ад нейкай воінскай часці, якая пе-раняла па дарозе плыты і рэк-візавала іх на акопы. М. Л о-б а н.
3 выдатным а т э с т ат а м закончыў я школу. I. Мележ.
Вось метрыка твая, я ў сельсавеце ўзяў. I. Ш а м я-к і н.
Маю п а шпарт, прапісан як след. A, К у л я ш о ў.
I, нарэшце, трэцяя папера — ужо манд а т..., дзе было адзначана, што яму даручаец-ца ўся гэтая адказпая справа. I. Ч ы г р ы н а ў.
Заўтра ты зноў возьмеш патэнт і будзеш гандляваць півам. А. Б а ж к о.
Раз партыйны б і л е т здоль-ны насіць, то выканаеш любое заданне. М. Л ы н ь к о ў.
ПАСВІЦЬ, ПАСЦІЦЬ.
Пас в і л і пастушкі на полі, недалёка ад лесу, авечкі. Я. К о л а с.
Маладзенькая дзяўчына it а с ц і ла авечкі. Я. К у п а л а.
ПАСКОРЫЦЬ, ПРЫСПЕ-ШЫЦЬ, ПРЫСПЯШЫЦЬ, ПАДАГНАЦЬ.
Эх, давай п а с к о р ы м ход, конь мой быстраногі. A. А л е к-с а н д р о в і ч.
I япы п р ы с п е ш ы л і крок. Р. Сабаленка.
Трэба было прыспяшыць аперацыю: ужо бралася на відно, маглі з’явіцца з горада падмацаванні... М. Л ы н ь-к о ў.
Прыехаўшы, паслаў тэлегра-му ў пастпрэдства, каб п а-д а г нал і высылку прапускоў на пераезд у Клязьму. Я. К о-л а с.
ПАСКУПІЦЦА, ПАШКА-ДАВАЦЬ.
I бульбы Марына не п а-скупілася. I. Ill а м я к і н.
Скажы яму, што я і на гар-нітур не п а ш к а д у ю, калі будзе такая згода. А. К у л а-к о ў с к і.
ПАСЛАНЕЦ, ПАСЫЛЬНЫ, ГАНЕЦ, НАРАЧНЫ, ХАДОК, ВЕСТАВЫ; ПАСОЛ (разм.).
Такую пісульку Язэп Кру-шынскі атрымаў ад агранома праз спецыяльнага п а с л а н-ц а. 3. Б я д у л я.
ІІаслалі пасыльнага.
Вярнуўся — Алены няма ні дома, пі на калгасным двары. П. П е с т р а к.
Пан яшчэ ўдзень паслаў ганцоў ва ўсю ваколіцу шу-каць яго. 3. Б я д у л я.
Падрыхтаваў пакеты ў во-ласць і заўтра меркаваў ад-правіць іх з н a р а ч н ы лі да Кавалёва і Буткевіча. А. Чар-н ы ш э в і ч.
316
Да яго [Чарвякова] у Мінск, у невялічкі двухпавярховы да-мок ЦВК па плошчы Свабоды, плылі х а д а кі. М. Л у ж а-н і н.
У гэты час в е с т а в ы пры-нёс Саколічу радыёграму. М. Л ы н ь к о ў.
Пашлі асла, за ім — п а с-ла. П р ы к а з к а.
ПАСЛУГА, ПРЫСЛУГА.
П а с л у г у ўсе прымаюць, ды часта яе забываюць. П р ы-к а з к а.
За вашу прыслугу ка-лісь адудзячу. В. Таўлай.
ПАСЛУХМЯНЫ, СЛУХМЯ-НЫ, ПАСЛУЖЛІВЫ, ПА-КОРЛІВЫ, ПАКОРНЫ, ПА-ДАТЛІВЫ, ПАДАТКІ; ПА-КЛАДЗІСТЫ (разм.); ШАУ-КОВЫ (перан.).
Даводзілася далікатна супа-койваць яго, але не заўсёды ён быў п а с л у х м я н ы. М. X ве-д а р о в і ч.
Я патурбуюся, каб япа вы-расла слухмяная. Р. С а-б а л е н к а.
— Я ўжо расплаціўся, пан генерал! — Прыемна сустрэць у дарозе такіх паслужлі-в ы х афіцэраў. М. Л ы н ь-к о ў.
He трэба быць такімі п а-корлівымі. Трэба ўмець агрызнуцца. П. Г а л а в а ч.
Жыву з суседзьмі па-сусед-ску, — п а к о р н ы згоды я слуга. Я. К у п а л а.
Лес падатлівы, ён не працівіўся чалавеку — адсту-паў. Б. С а ч а н к а.
I тады Федзька — той самы добры, п а д а т к і Федзька, пра якога гэтак клапаціўся Кос-ця, — замармытаў нейкім чу-жым і бездапаможным гола-сам:—Адчапіся, Косцік. В. Б ы-к а ў.
У Кліма быў характар не
такі пакладзіст ы... М. Л о-б а н.
А я з вас выб’ю дух! Вы ў мяне ш а ў ко в ы я будзеце! Р. Н я х а й.
ПАСПЕЦЬ, ПРЫСПЕЦЬ, УПРАВІЦЦА.
Была і поўная скрыня жыта. Хацелі яе закапаць — не п а с-п е л і. П. ГІ е с т р а к.
Звечара ён падганяў коней, быццам спяшаўся п р ы с п е ц ь некуды да нейкага пэўнага ча-су. М. Л о б а н.
Бачыць баба, што да даж-джу не ўправіцца ёй з яч-менем. Я. К о л а с.
ПАСТАВА, ВЫПРАУКА, ПОЗА.
Ен сядзеў усё ў той жа п а-с т а в е, закінуўшы рукі за галаву, заплюшчыўшы вочы. I. Ш а м я к і н.
Самавіта вытрымліваючы ва-енную выпраўку, пайшоў па сцежцы, пасыпанай свежым жоўтым пяском. A. А с і п е н-к а.
Яны з першага зірку зразу-мелі і маўклівую жорсткасць гэтых тут людзей і іх no з у... К. Ч о р н ы.
ПАСТАНОВА, РАШЭННЕ, УКАЗ, РЭЗАЛЮЦЫЯ.
З’езд ухваліў пастановы пра пабудаванне новых фабрык і заводаў, пра будаванне не-калькіх повых раённых элек-трастанцый. КЧ о р н ы.
Вядучая тэма сёішяшніх ін-дыйскіх газет — р а ійэнне ўрада аб захаванпі надзвы-чайнага становішча. «3 в я з-д а».
Цар у к а з а м, а пан бізу-ном. П р ы к а з к а.
Неўзабаве сталі галасаваць рэзалюцыіо і выбіраць ра-бочых на працу ў вёску. К. Ч о р н ы.
317
ПАСТУПОВА, МАЛА-ПА-МАЛУ.
Паступова яго голас мацнеў, ажываў твар, белыя рукі нервова захадзілі над ам-бонам. М. Л ы н ь к о ў.
Гутарка людзей м а л а-n а-малу перайшла ў ціхі гул... П. П е с т р а к.
ПАСТУХ Іпамочнік пастуха: ПАДПАСАК Іпасе коней: КА-НАПАС /пасе коней на начле-зе: НАЧЛЕЖНІК Іпасе авечак: ЧАБАН Іпасе свіней: СВІНА-ПАС; ПАСТЫР (паэт.).
П а с т у х і гналі кароў з па-шы дадому. П. Галавач.
Падпаскам, ганяючы быдла, я раніцы кланяўся ў пояс. Я. П у ш ч а.
Для мяне ж гэта — памяць маленства, месца лепшых за-баў вясковых канапасаў. А. Кулакоўскі.
Фыркалі коні і бразгалі цуг-лі — начлежнікі збіралі-ся дахаты. П. П е с т р а к.
Сваіх цялятак і ягнятак ч а-б а н на полі вольным пас. П. Б р о ў к а.
Hi ў кога, мусіць, не бывае такіх доўгіх дзён, як у с в і н а-na с a! А. Я к і м о в і ч.
Доўга п а с т ы р на трубе пе-ралівае зару. М. Т а н к.
ПАСУДА, ПОСУД, НАЧЫН-НЕ; ПАСУДАК, ПОСУДЗЬ (разм.).
У гэты час Марыя штосьці бразгала п а с у д а ю і ўвіха-лася з самаварам. Ц. Г а р т-н ы.
Галя стаіць, прыпёршыся да шафкі з п о с у д а м, амаль пры-сеўшы на яе. Я. Б р ы л ь.
Н ач ынн е чыстату любіць.
П р ы к а з к а.
Міронава дачка мабыць толь-кі што прыбрала вячэру і мые п а с у д а к. Я. С к р ы г а н.
Ток давала дынама-машына, якую генерал заўсёды вазіў за
сабой разам з шматлікай п о-суддзю і сталовымі сервіза-мі. I. Ш а м я к і н.
ПАСЦЕЛЬ, ПОЛАГ; ЛОЖА (кніжн. паэт.).
П а с ц е л ь пуховую пасце-лем мы з табою, каб мякка спаць было нам абаім. Я. К у-п а л а.
П о ла г гатовы белы, пухо-вы; ляж, пе глядзі, не ўслу-хайся! Я. К у п а л а.
Цяпер лажыся, хлопча, і паспі, — сказаў Крушы-на. — Вось табе маё ложа. Я. Б р ы л ь.
ПАТРАБАВАННЕ, ДАМА-ГАННЕ, НАСТАЯННЕ, ПРЭ-ТЭНЗІЯ; УЛЬТЫМАТУМ (афіц.); ВЫМОГА (разм.); РАХУНАК (перан.).
Апрача сцягаў маніфестанты неслі плакаты з рознымі п а-трабаванням і... М. Г а-р э ц к і.
Нягледзячы на дамаган-н і, не прыходзіў і сам началь-нік турмы. П. П е с т р а к.
Дзяўчына па настаянню маці схадзіла з ім некалькі разоў у кіно, была і на веча-рынцы за горадам. М. Л ы н ь-к о ў.
— Хоць бы ты камінок пра-церла, — зноў заявіў Кале-нік прэтэнзію гаспадыні. М. Л о б а н.
Можна было думаць, што там пад дубамі, бярозамі, хво-ямі прытаіліся салдаты нямец-кіх палкоў, дывізій, якія му-сілі, адпаведна франтавому ультыматуму, здацца ў палон. I. Н а в у м е н к а.
Стараўся як мага лагодзіць, дагаджаць яе вымогам... П. П е с т р а к.
Пятрусь Жыхар таксама меў вялікія р а х у н к і да пры-шэльцаў. П. К а в а л ё ў.
318
ПАТРЫЕТ □ СЫН РА-ДЗІМЫ.
Абодва добрыя п а т р ы ё т ы. Любяць радзіму. У. К a р а т-к е в і ч.
Сваёй Р а д з і м ы быў я с ы-н а м, яе прастораў чуў я пах. Р. Н я х а й.
ПАТРЭБА, ІІЕАБХОД-НАСЦЬ; НАДОБА (разм.);
ДЗІРКА (перан.).
Адчуваецца вострая п а т р э-б а ў зямлі, а народ множыц-ца. Я. К о л а с.
Лексічныя запазычанні — ін-шы раз проста неабход-н а с ц ь для мовы. Ф. Я н к о ў-с к і.
У лесе цётка гаварыла, для якой надобы належыць якая зёлка, ад якой хваробы ці за-палення якога памагае тая ці другая трава... Я. К о л а с.
Ну, скажам, на дрывах я падзараблю, але ж і д з і р а к шмат на гэтыя грошы... А. Ч а р п ы ш э в і ч.
ПАТУШЫЦЬ, ПАГАСІЦЬ, ЗАГАСІЦЬ, ЗАДЗЬМУЦЬ Івадкасцю: ЗАЛІЦЬ.
Потым яна п а г у ш ы л a лямпу і лягла. А. Ч а р н ы ш э-в і ч.
Мы будзем жыць: ніхто нам не п а г а с і ц ь сонца, не пага-сіць нічым крамлёўскіх зор. А. П ы с і н.
3 а г а с і ц е свечку. Б. М і-к у л і ч.
Астаўшыся адзін, Форстэр задзьмуў свечку, якую за-быўся забраць з сабою Юзэф, і лёг зноў на ложак. Б. С а-ч а н к а.
А агонь? 3 а л і ц ь жа трэба. Г. Ш ы л о в і ч.
ПАУЗЦІ /прыціскаючыся да зямлі: ПЛАСТАВАЦЬ (разм.).
Хоць без ног, хоць без рук, а гадзюка паузе. 3. Б я д у-л я.
Перад вачыма толькі было поле, ускапанае вайной, была расквашаная асенняй слатой зямля, і ён пластаваў па ёй. Р. С а б а л е н к а.
ПАХ, ДУХ, ДУХМЕНЬ, ДУХМЯНАСЦЬ, АРАМАТ; ВОДАР (абл.).
Бялее грэчка з п a х а м мё-ду... А. Г у р л о.
Бурштынпых смол здаровы д у х. A. В я л ю г і н.
Чырванеліся ў аксамітнай зеляніне ягады. Саладкаватая д у х м е н ь ішла ад іх. Б. Са-ч а н к а.
Палыновая духмянасць была прыемная, але ж і гор-кая, як удовіны слёзы. В. В і т-к а.
Як салодак мне родных ха-так дым, a р а м а т ы лясоў на-шых, півы! Я. К о л а с .
Мятным водарам жнейка аблітая са жніва паспяшае да-хаты. П. Т р у с.
ПАХНУЦЬ, НЕСЦІ, ЦЯГ-НУЦЬ, ТХНУЦЬ, ПАТЫ-ХАЦЬ, ДУХМЯНІЦЦА, ЧА-ДЗІЦЬ Інепрыемна: СМЯР-ДЗЕЦЬ /слаба: АДДАВАЦЬ; ПАХАЦЕЦЬ (разм.) □ БІЦЬ У HOC, ДАВАЦЬ У HOC.
Як п а х н е мёдам грэчак, калі пачнуць яны цвісці! Я. К о л а с.
Ад бацькі Уладзімера н е с-л а гарэлкаю, як з віннага склепа. Я. К о л а с.
Паўлюк адчуў, што ад яго ц я г н е самагонкай... I. П т а ш-н і к а ў.
Ен зірнуў у сярэдзіну, ад-куль т х н у л а на яго пахам сапрэлага сена. I. Мележ.
Ад яго патыхала гарэ-лачным перагарам. Р. С а б а-ленк а.
Цухмяніцца цёплая гле-ба. М. Калачынскі.
Чабор, багун — чадзяць і дурнап’яняць. С. Дзяргай.