КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Мы б а я .1 і с х, што вы мо-жаце вярпуцца нават на змяр-канні А. Кулакоўскі. Яна так д р ы ж а л а над ім, так сгаралася ўсцерагчы яго. Я. Колас. НЕПАСРЭДНЫ, ЛАБАВЫ. Гутарка з Міровічам з’явіла-ся н е п а с р э д н ы м штурш- ком да маёй першай драматур-гічнай спробы. В. В о л ь с к і. Нізоўе ў ельніку — паланам шліобным, вясна дурманіць — подых /і a 6 a н ы. A. П ы с і н. НЕПАТРЭБШЧЫНА, ЛІШ-НІЦА (разм.). Ціха, але жвава яна пачала складаць яго [галлё] у цёмны кут і прыкрываць рознай да-машняй н е п а т р э б ш ч ы-на й. А Кулакоўскі. Цётка не на жарт спалохала-ся, што нагаварыла мне ліш-н і ц ы. Р Сабаленка. НЕПРАХОДНЫ, НЕПРА-ЛАЗНЫ. Атрад спыніўся на стаянку ў густым непраходным ле-се. М. Л ы н ь ко ў. Лес н е п р а л а з н ы, некра-нуты, якому, здавалася, і канца няма, прыгнятаў Андрэя. П. Г1 е с т р а к. НЕПРЫКМЕТНА, НЕЗАУ-ВАЖНА, НЯУЗНАКІ; НЕУЗА-МЕТКУ (разм.); НЯВІДНА, НЕУШМАНКІ (абл.); НЯ-ЎЛОУНА (перан.). Так у гутарцы непрык-метна прайшла дарога. А. Ч а р н ы ш э в і ч. У размовах неяк незаў-в а ж н а праходзіў час. A. К у-лакоўскі. Важна тое, шго няўзнакі год за годам на дуб навальва-лася стараснь. Я. К о л а с. Да Слуцкага тляху было не больш за вярсту, і ён прайшоў гэтую вярсту неўзаметку. Чарнышэвіч. Думаў падабрацца к Ганне нявідна. лесам. I. Мележ. А ну ж неўшланкі стук-не дзвярыма і апынецца ў яго пакоі? Ц. Г а р т н ы. 281 Вусны яе няўлоўна ўсмі-халіся, а мора шыпела і білася ля ног. У. К а р а т к е в і ч. НЕПРЫТОМНАСЦЬ, БЕС-ПРЫТОМНАСЦЬ, ЗАБЫЦ-ЦЁ; БЯСПАМЯЦТВА, БЯС-ПАМЯЦЦЕ (разм.). Явіч зноў пакутаваў у гарач-цы і непрытомнасці. К. Ч о р н ы. Злобіч зайшоў у пакой і з хвіліну моўчкі стаяў ля камі-сара, які трызніў у б е с п р ы-томнасці. М. Т к а ч о ў. Але сілы пакідалі яго. 1 ён упаў у глыбокае забыццё. я. К о л а с. Ен маўчыць. Спіць ці ў б я с-памяцтве? К. Ч о р н ы. Яна ў бяспамяцці. Дзяў-чынку адвезлі ў больніцу на двор. Я. К о л а с. НЕРУХОМА; НЯЗРУШНА, НЕЗВАРУШНА (разм.) □ НА МЕСЦЫ, НА АДНЫМ MECUM, ЯК УКОПАНЫ. Сядзеў н е р у х о м а, як на шчырым маленні. I. Ч ы г р bill а ў. Але Даніла, як і раней, н я-з р у ш на сядзеў на сваім ка-жусе і юлькі нахабнавата ўхмыляўся .. В. Б ы к а ў. Ён па-ранейшаму стаяў не-з в а р у ш н а, высока падняў-шы галаву, насцярожаны, маў-клівы. М. Паслядовіч. Чалавек застыў на месцы. 3. Б я д у л я. Жыццё Аўгіні было роўнымі шалямі, якія заўсёды стаялі на а д н ы м м е с ц ы і не зыбалі-ся ў бакі. 3. Б я д у л я. Я стаў я к у ко п а н ы. Р. С а б а л е н к а. НЕСПАДЗЯВАНА, НЕСПА-ДЗЕУНА, НЕУСПАДЗЕУКІ, НЕСПАДЗЕУКУ, НЕЧАКАНА, РАПТАМ, РАПТОУНА, СПА-ТАЙКА, СПАТАЙКОУ; ЗНЯ- ЧЭУКУ, ЗНЯНАЦКУ, НЯГА-ДАНА (разм.) □ HI СТУЛЬ HI ССЮЛЬ, HI 3 ТАГО HI 3 СЯГО, HI СЕЛА HI ПАЛА, АДКУЛЬ HI ВАЗЬМІСЯ, ЯК ГРОМ 3 ЯСНАГА НЕБА, НІ-БЫ 3 ГРОМУ, ЯК СНЕГ НА ГАЛАВУ, ЯК ПІЛІП 3 КАНА-ПЕЛЬ. Клава ўвайшла неспадзя-в а н а, без стуку. К. Ч о р н ы. Калі прыходзіць н е с node е ў н a сталасць, каб не блу-каць паміж дабром і злом, прайдзі выпрабаванне на тры-валасць, на непахіснасць, на разрыў, на злом. С. Г р а х о ў-с к і. Ён жа табе ўсе пісьмы пісаў. I сёння вунь напісалі. А ты неўспадзеўкі сам прый-шоў... А. Я к і м о в і ч. Ты прыйшло да мяне н е-спадзеўку, каханне, як пры-ходзшь сгамлёнаму шклянка вады. С. Гаўрусёў. Ага, дык сяджу гэта я, разва-жаю вось так, аж нечакана адчыняюцца дзверы і ў хату ўвальваецва цыганка-варажбіт-ка... Б. С а ч а н к а. Р апт а м бухнуў гарматны сірэл. I. Ш а м я к і н. Хоць 1 думалі мы пра вайну, а пачалася яна зусім pan-тоўна, вось як бы на твой дом наляйелі бандыты ўначы. Я К о л а с. Маўклівы сабака спатай-к а кусае. П р ы к а з к а. Гэты ціханька. Калі ўкусіць, дык спатайкоў. К. К р а-п і в а. Гэіа было знячэўку. Він-цэнтьі здрыгануўся. К. Ч о р-н ы. Яны [фашысты] збіраліся знянацку напасці на пар-тызан... К К р а п і в а. Нягадана ў гэты звыклы круг думак уварвалася новае. I. Медеж. Вечарам, дзіва! Н і стуль 285 1 ні с с ю л ь злёг і ляжыць, як павала. ЯКупала. Як жа так н і з таго, ні з сяго? Хоць бы Васілінка нас папярэдзіла... Т. Хадке-в і ч. Аж, н і с е л а і ні пала, зіма з снегам загуляла! ЯКу-п а л а. Адкуль ні в а з ь мі с я — прыйшоў Хлор ды яшчэ паў-пляшкі — і цэлая бяседа. Ц. Г а р т н ы. — Хоць бы ж напісалі ці тэ-леграму адбілі, — кажа Аксе-ня.— A то трэба ж: як гром з яснага неба. Я. Скры-г а н. Бяда прылучылася, н і б ы з г р о м у. Я. К о л а с. А тут да ўсяго — я к с н е г на г а л а в у — мяне выкліка-лі ў абком камсамола са спра-ваздачай. A. А с і п е н к а. Выскачыў я к П іл іп з Kana п е л ь. Прымаўка. НЕСПАКОЙНА, ТРЫВОЖ-НА. Ды ад Ірыны штось няма лі-ста. Як неспакойна на душы Якуба. А. 3 а р ы ц к і. Гэтую і наступную ноч Міця спаў т р ы в о ж н a. I. Н а ву-м е н к а. НЕСПРАКТЫКАВАНЫ, НЯВОПЫТНЫ; ЗЯЛЕНЫ, ЖАУТАРОТЫ, ЖАУТАДЗЮ-БЫ (перан.). У яго заўсёды хапала часу, каб прыйсці на дапамогу свай-му яшчэ неспрактыкава-н аму таварышу. М. М а ш а-р а. «Які ж я яшчэ нявопыт-н ы, як мала ведаю людзей!»— дакараў ён сябе. М. М а ш а р а. Ей было прыемна, што ён, такі сур’ёзны чалавек, заўва-жыў яе, зялёную настаўні-цу, і пажадаў ёй поспехаў. У. Д а м а ш э в і ч. Жаўтароты ты яшчэ, Сяргуша, He ведаеш жыцця. I. Навуменка. Дарма, што ж а ў т а д з ю-б ы, дэфензіва і такога можа закінуць на падсадку. М. М а-ш а р а. НЕУЗАБАВЕ, ХУТКА, СКО-РА, ЗАРАЗ, БЛІЗКА; ВОСЬ-ВОСЬ, ВО-ВО, РАЗ-ДВА, ТУТ ЖА (разм.); СЕЙМІГА (абл.) □ У ХУТКІМ ЧАСЕ, У НЕДА-ЛЕКІМ ЧАСЕ, HE У ДАЛЕ-Кім ЧАСЕ, БЛІЗКІМ ЧАСАМ, HE СЕННЯ-ЗАУТРА, HE ЗА ГАРОЙ, НА ПАРОЗЕ, HA НО-СЕ, HE АГЛЕДЗІШСЯ. Дык чаго сумаваць, дык жу-рыцца чаго? Неўзабаве вярнуся дахаты. П. Г л е б к а. Праўда, хутка выявілася, што зрабіць скрынку не такая лёгкая справа. А. Я к і м о в і ч. Скора, скора дзьмухне холад, снег пасыпле з сівых хмар... Я. К о л а с. — Бомба! — крыкнуў ён. — Дыміцца! Зараз разарвец-ца! П. Г а л а в а ч. Б л і зка ўжо халады. A. Ку-л я ш о ў. Думаю, што немцы вось -в о с ь вернуцца... Затрымаем іх і з боем адыдзем у лес. Т. X а д-к е в і ч. Ашалела прамчыцца маторка з такім страшэнным гулам, быццам во-во яна ўзарвецца і разляціцца на кавалкі. М. Лупсякоў. Пяць кіламетраў — гэта не далеч... Р а з д в а і будзеш там. П. П е с т р а к. Гаварьшь ім было няспрыт-на, яны т у т жа развіталіся. К. Ч о р н ы. — Нічога, Анэтка, нічога, — як шэршань у дупле, бубніў у печы Лапко: — мы яе с е й-міг а да ладу давядзём. я. К о л а с. У х у т кім час е адкрыец-ца рэспубліканская выстаўка 286 «Творчасць маладых». «3 в я з-д а». Старшыня калгаса ўпэўнена гаворыць, што ў недалёкім часе яны збудуюць сваю электрастанцыю... Я. Кол а с. Кажуць, што н е ў д а л ё-к і л часе і Савейкі Саюз бу-дзе мець атамную зброю, а мо-жа ўжо яе мае. I. Г у р с к і. Б л і з кі м ч a с а м еду я ў Свянцяны... М. Г а р э ц к і. Кандрат у такіх гадах, ійто н е сёння-заўтра ў сал-даты ісці. М. Л о б а н. I Кастрычніцкае свята стала ўжо н е з а г а р о й. A. А с т р э й к а. Н a п а р о з е лета... Ц. Г а р т п ы. Толькі ж, пане Базылькевіч, вы не марудзьце тут мне з ма-латарняй, самі ведаеце — во-сень н а н о с е, малаціць трэ-ба будзе. К. Ч о р н ы. Тут, брат Салават, і не агледзішся, як вайна скон-чыцца, У. Ш а х а в е ц. НЕУРАДЖАП, НЕДАРОД, НЯУРОД. У мужыка неўраджай, а тут яшчэ пану дай. П р ы-к а з к а. У добрых хлебаробаў не бы-вае недародаў. П р ы к а з-к а. А я вось пазычыў табе, а сам баюся, не дацягну. А як вы-дасца год такі, што н я ў р о д будзе, што ж тады? П. Г а л а-в а ч. НЕУРАДЛІВЫ, НЯПЛОД-НЫ, БЯСПЛОДНЫ; БЕДНЫ, ПУСТЫ (перан..). Зямля тут неўрадлівая, пясок, нічога расці не хоча. К. К р а п і в а. Але стаў цвёрдымі нагамі Міхал на гэты грунт н я п л о д-ны. ЯК о л а с. Пясок б я с п л о д н ы палі-вала кроў, каб нівай плённай мог ён стаць ізноў... Д ж. Г. Б а й р а н, перакл. У. Д у-б о ў к і, У прыгожым месцы ляжала Дубея, але зямля тут была вельмі б е д на я. А. Ч а р н ы-ш э в і ч. Зямля п у с т а я, хоць і мно-га яе. Я. К о л а с. НЕХТА, ХТОСЬЦІ, ХТОСЬ. Н е х т а прыйшоў у сені, наткнуўся на вядро, прабурчэў нешта і доўга намацваў засаў-ку. Э. С а м у й л ё н а к. Ля самага выхаду хтось-Ц і ўзяў яе за руку. К. Ч о р-н ы. У вагон хтось зайшоў. П. Г а л а в а ч. НЕЦЯРПЛІВАСЦЬ, НЯ-СТРЫМАНАСЦЬ; НЯСЦЕРП (разм.). Гэтак ён з нецярпліва-с цю прычакаў канца работы. К. Ч о р н ы. He, нам пяёмка паказаць пе-рад гэтай дзяўчынай пашу га-лодную нястрыманасц ь... В. Б ы к а ў. А дзеда тут ужо інясцерп бярэ, дужа ж тым ментузом зацікавіўся. М. Л ы н ь к о ў. НЕШЧАСЛІВЕЦ, НЯУДАЧ-НІК, НЯУДАТНІК; БЯЗ-ДОЛЬНІК, БЯДАК, БЕДАЛА-ГА, БЕДАЛАКА. НЕБАРАКА, ГАРОТНІК, МАРНІК (разм.). Ен нелюдзім — самотны, ссыльны н е ш ч а с л і в е ц. С. Д з я р г а й. He кожнаму ўдача ў жыцці, але я не хачу і не магу быць горкім н я ў д а ч н і к а м. М. Л ы н ь к о ў. Вясна — гэта такая пара, у якую адны толькі няўдатні-к і, адны бяздольнікі, па справядлівасці нешчаслівыя, не знаюць радасці. Я. Колас. Сымон лічыўся найбольшым б е д а к о м у вёсцы. Дзе калі 287 якое гора навернецца, заўсёды трапіць па Сымона... 3. Б fl-Ay л я. Тут былі адны б е д а л а-гі—зусім аслабелыя і дужа параненыя. В. Б ы к а ў. Антонія, бедалаку, без цябе ўчора пахавалі... М. Г а-р э н к і. Жыве кот, жыве сабака, жы-ве і гэты небарака. П р ы-м а ў к а. Ой, хоць так балесне, г а-ротнік, крапіся... Я. Купа-л а. Эх, мары, мары! Вы салодкі: дарога ваша — сонца, рай! Ад-нак ты, ма р н і к, памятай: яны няўлоўны, мімалётны... Я. Ко-л а с. НЕШЧАСЛІВЫ, НЯШЧАС-НЫ, БЕДНЫ, ГОРКІ. ГОР-НЫ, ГАРОТНЫ, АБЯЗДОЛЕ-НЫ, БЕСПРАГЛЯДНЫ. ТРА-ГІЧНЫ; БЯДАЧЫ, ГАРЭТ-НЫ, ГАРАТЛІВЫ, ГАРАВІ-ТЫ. ГАРАЦЕШНЫ, БЯЗ-ДОЛЬНЫ, ЗНЯДОЛЕНЫ, НЯДОЛЫІЫ. БЕСПАТОЛЬ-НЫ (разм.); ЧОРНЫ, ІІЕСА-ЛОДКІ (перан.). I навучаў сына, каб і сын любіў свой народ, свой край, каб жалеў усіх а б я з д о л е-ны х і н е шча с лі в ы х і змагаўся б за светлую будучы-ню М. Г а р э ц к і. Я аддаю еваю душу свайму няшчаснаму народу! Я. К у п а л а. Папрасі іх, каб за дзетак за-ступіліся, каб глуміцца не далі над імі, б е д н ы м і. М. Т а н к. Ох, дачушка, хлеб твой г о р-кі, горка твая доля! Я. К о-л а с. Ен як бы ніколі не бачыў ча-лавечых слёз, гэтакіх г о р-ных. К. Ч о р н ы.