КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
СВАЯК, СВОЙ, РОДНЫ; РАДНЯ (зб.); РОДЗІЧ (разм.), РАДНЯК, КРЭУНЫ (абл.). Мы з табою с в ая к і, швагры... К. Ч о р н ы. Паўгода з мацерай пажыў, то гэта с в о й? М. Л о б а н. Усе нрыйшлі праводзіць сваіх любімых і родных, з якімі няскора давядзецца сустрэцца. М. X в е д а р о в і ч. А хлопчыка ўзяла р а д н я, каб абярнуць і яго ў служку. Я. К о л а с. Лука Лукіч мне р о д з і ч, і толькі захачу — ён пры любой пагодзе пазвоніць Фамічу. А. Александровіч. Раднякоў так не люблю, як Андрэя з Еваю... Ц. Г а р т-н ы. Наш калгас цяпер адна вя-лізная сям’я, і ўсе ранейшыя бедпякі мае цяперашпія крэ ў-н ы я. 3. Б я д у л я. СВЕДКА, ВІДАВОЧЦА, ПА-НЯТЫ /на дуэлі: СЕКУН-ДАНТ (уст.). — Маеш, цыган, с в е д к і?— А як жа! Жонка і дзеткі. П р ы м а ў к а. Полацк XVI стагоддзя мы ўяўляем ужо не з адных апі-санняў, а і з малюнкаў, што па-кінулі в і д а в о ч ц ы. Т. X а д к е в і ч. Госць і абодва панятыя затрыманы для падпісання пра-такола. А. Асіпенка. Бяжы, паспееш яшчэ выклі-каць на дуэль! Мяне ўсекун-д а н т ы бяры! A. К а р п ю к. СВІТАННЕ, РАССВІТАННЕ, ДОСВІТАК, ДАСВЕЦЦЕ, 30-ЛАК, ЗАРА, ЗАРАНІЦА; СВІ-ТАНАК (разм.); ДЗЯННІЦА (паэт.). Вецярок, гэты разведчык летняга с в і т а н н я, нёс з са-бою водар хвойніку, палявых траў і кветак. A. К у л а к о ў-с к і. Ужо цадзіцца пачало ка-стрычніцкае рассвітанн е... К. Ч о р н ы. Вецер улёгся — набліжаўся д о с в і т а к. Т, X а д к е в і ч. 377 Цяпер да самага дасвец-ц я рыба будзе спаць. I. Ч ы г-р ы н а ў. Ледзь з о л а к уставала яна і гнала свой статак у поле. М. Л ы н ь к о ў. За прасніцай маці сустрэла з а р у... к. В я л ю г і н. А там надыдзе касавіца — ўставай, чуць гляне зарані-ц а... Я. К о л а с. Абудзілася д з я н н і ц а, азарыла кожны дом — заірдзе-ла чарапіца, як маліннік пад акном. А. Александро-в і ч. СВІТАЦЬ, РАССВІТАЦЬ, СВЯТЛЕЦЬ, ДНЕЦЬ, ВІД-НЕЦЬ, РАЗВІДНЯЦЦА, РАЗ-ВІДНЯЦЬ, РАЗВІДНІВАЦЬ, РАЗВІДНІВАЦЦА, ЗАРЭЦЬ, ШАРЭЦЬ □ БРАЦЦА НА СВІТАННЕ, БРАЦЦА НА СВІТАНАК, БРАЦЦА НА РАННЕ, БРАЦЦА НА ДЗЕНЬ, ЗАЙМАЦЦА НА ДЗЕНЬ, БРАЦЦА НА ВІДНО, ЗАЙ-МАЦЦА HA СВЕТ, БРАЦЦА НА ЗОЛАК, ЗАЙМАЦЦА НА ЗОЛАК. Праясняецца ўсход — пачы-нае с в і т а ц ь. X. Ж ы ч к а. Р а с с в і т а е... 3 пасцелі- бярлогу падымаюцца сонныя дзеці... П. Т р у с. Добрыя вярсты тры прайшоў Пракоп, калі ў полі пачало с в я т л е ць, займацца н a д з е н ь. Я. К о л а с. Д н е л a — шырылася свет-лая паласа на ўсходзе. I. Ш а-м я к і н. Ноч прайшла спакойна. Па-чало ўжо в ідн е ць. Я. М а ў р. Ледзь пачало развідняц-ц а, Сцяпан Фёдаравіч загадаў выступаць. I. Мележ. А цяпер хадзем. Хутка пачне развідняць. П. Г а л а-в а ч. Было ўжо каля дзевяці га-дзін раніцы, аднак здавалася, іііто яшчэ толькі пачынала развіднівац ь... A. К у -лакоўскі. Пачынала развіднівац-ц а. Пашарэлі вяршыні дрэў М. Л ы н ь к о ў. Я думаю, трэба... пара пачы-наць, бо стане з а р э ц ь ужо хутка. П. Г л е б к а. Праз два маленькія акепцы дзень пясмела лез у сярэдзіну, і было відаць праз іх, як ш а-р э л а на дварэ. К. Ч о р н ы. А на ўсходзе пачынае б р а ц ц а н а с в і т а н н е. М. Т к а ч о ў. Кожную раніцу, як толькі б р а л а с я н а світанак, зарачанцы бачылі, як пісьмеп-нік з жонкаю ішлі на рэчку... Р. Сабаленка. Недзе ўжо б р а л а с я на р а н н е — і з лугу, ад ракі з-за кустоў вербалозу, цягнула халадком. I. Ч ы г р ы н а ў. Б я р э ц ц а н а д з е н ь. Святлее. 3. Бядуля. Ужо бралася на від-н о, калі Аляксандр Дзям’яна-віч уладжваўся з Надзяй на днёўку. М. Л ы н ь к о ў. Раніцаю, як толькі-толькі па-чынала з a й м а ц ц а н a с в е т, усё войска рушыла ў паход. Я. К о л а с. Толькі н а з о л а к пачало б р ацца, а ён ужо быў у да-розе. Я. С к р ы г а н. А тут стала займацца на золак, у Сверанаве за-спяваў певень... С. Алек-с а н д р о в і ч. СВЯТЛО, АСВЯТЛЕННЕ, АГОНЬ, БЛЯСК, ЯСНАСЦЬ, ЯСНАТА; ВІДНАТА (разм.); ЯСЬ (паэт.). 3-за аканіц і шчыльных фі-ранак не даходзіла ні с в я т-л о, ні гукі. П. Г а л а в а ч. Вуліца ў слабым месячным асвятленні была журбот-на ціхая, пілою падалі цені хат. М. Л о б а н. 378 У многіх хатах ужо былі па-тушаны а г н і. К. Ч о р н ы. Свеціць лямпа нудным б л я с к а м, а вакол — ціхут-ка! Я. К о л а с. Усё балота было як у дыме, прасветленым сонечнай я с-насцю. I. Ме л е ж. Як добрых, хутка вас прыняў камуны вольнай калектыў, каб вольна, згодва, без прыііук з балота йсці да яснаты. Я. К у п а л а. Быў лес. I месячная в і д н а-т а была ў ім. К. Ч о р н ы. Я с ь вясёлая імкпе ад вокан. К. Б у й л о. СВЯТЫ, СВЯШЧЭННЫ, БОСКІ. Сведкаю будзе хай бог нам с в я т ы, што мы з вамі па духу браты, К. К р а п і в а. У свяшчэнным пісанні сказана, што калі чалавеку цес-на на зямлі стане і ён на неба палезе, то тады наступіць кан-чыпа свету. М. Л о б а н. Ужо пе чакае сямейка дабра, аж тут, як воляю боскай, доктар адзін па дарозе з двара ехаў, заехаў і ў вёску. Я. К у-п а л а. СЕЛЬСКАГАСПАДАРЧЫ, ЗЯМЕЛЫІЫ, АГРАРНЫ. Аржанец пачаў расказваць пра новы закон аб сельска-г а с п а д а р ч ы м падатку. Я. Б р ы л ь. Райком партыі вырашыў пус-ціць яго [Пракопа Касянка] на павышэнне, паставіўшы загад-чыкам раёпнага зямельна-г а аддзела. Р. С а б а л е н-к а. Яны казыраюць сваёю а г-р а р н a й праграмаю. Але ж гэта не праграма, а тупік, бо эсэры, заігрываючы з сялян-ствам, перабольшваюць яго маг-чымасці. Я. К о л а с. СЕСЦІ Івыгодна. надпі)га: УСЕСЦІСЯ, РАССЕСЦІСЯ: Жанчына ласкава іх прывіта-ла і запрасіла с е с ц і. М. Saps ц к і. Калгаснік усеўся на трак-тар, стаптаўшы мінулага імя... ЯК у п а л а. Мы расселіся на пяску. А. Б а ч ы л а. СЕМУХА; ТРОЙЦА (абл.). Сёішя т р о й ц а. У нашым баку яе завуць с ё м у х а й. I. Пташнікаў. СІВЫ, ПАСІВЕЛЫ, ССІВЕ-ЛЫ; БЕЛЫ, СЕРАБРЫСТЫ, СРАБРЫСТЫ (перан.). Перад натоўпам застаўся стаяць с і в ы стары. Э. С а-м у й л ё н а к. Я ведаю: буду і я п а с і в е-л ы і толькі ніколі не буду стары. С. Грахоўскі. Легенду гэту дзед стары, с с і в е л ы калісьці нам малым апавядаў. С. Д з я р г а й. 3 мясцовых жыхароў сустрэў-ся толькі адзін дзядок, увесь б е л ы... К. Кулакоўскі. Ен трохі згорбіўся, аброс гус-той серабрыстай шчаці-най... М. Н і к а н о в і ч. Настаўніца з с р а б р ы с т ы-м і скронямі, клапатлівая і строгая жанчына, доўга глядзе-ла на Рыгорку... Я. Кол а с. СІЛА, МОЦ, ДУЖАСЦЬ, МАГУТНАСЦЬ. Ці ж мы, хлопцы, рук не маем? Ці ж нам сілы бог не даў? Я. К о л а с. Пачуў столькі ў сабе м о ц ы, піто дубы вярнуў бы! М. Ч а-р о т. Здаецца, вада вяртае стом-ленаму целу і дужасць, і ўііэўненасць. Б. АІ і к у л і ч. Схіліся ты псрада мной, пе-рад магутнасцю маёй! У. Д у б о ў к а. 379 СІНІ, БЛАКІТНЫ, ВАСІЛЬ-КОВЫ, ВАЛОШКАВЫ. Неба— высокае, с і н я е ві-сіць над полем... К. Ч о р н ы. Я малым хлапчуком палюбіў твае пушчы і нівы, і б л а к іт-н ы я рэкі, і мора зялёных лу-гоў. П. П а н ч а н к а. Васільковыя вочы пазі-раюць спагадліва. I. Н а в у-м е н к а. Плавае ў блізкіх глыбінях са-лака, хвалі — валошкавы цвет. А. П ы с і н. СІНЬ, СІНЯВА, ПРОСІНЬ, БЛАКІТ, БЛАКІТНАСЦЬ; ЛА-ЗУРАК (перан.). У такую пору нягорача све-ціць сонца і далёка відаць спа-койная сінь далёкіх нябёс. Я. С к р ы г а іі. Няспынна хвалі ўдаль плы-вуць, адбіўшы неба с і н я в у. М. Т а н к. Краявід і блізкі і знаёмы нам: ніцая бяроза, неба ў п р о с і-н і... С. Д з я р г а й. Пятро ляжаў на спіне і гля-дзеў у бяздонны б л а к і т яс-нага жнівеньскага неба. I. Ш а-м я к і н. Чыстая, глыбокая рэчка ў люстранай паверхні сваёй ад-бівае блакітнасць неба... П. Г а л а в а ч. Хоць бы маленькая прыкме-та — усміхнулася неба сінім л а з у р к а м, выпусціла пра-меньчык сонца! Ц. Г а р т н ы. СІНЯК, ПАДЦЁК, КРЫВА-ПАДЦЕК; ЛІХТАР, ФАРА (перан.). С і н як і пад вачыма рабілі яго кволым і хваравітым. К. К р а п і в а. Плячо было чорнае ўсё, з крывавымі падцёкам і. К. Ч о р н ы. Угледзеў сінія к р ы в a п а д- ц ё к і на твары, нахмурыўся. М. Л ы н ь к о ў. He для ўсіх скончылася шчасліва: хто сіняк зарабіў, хто л і х т а р на ілбе, а хто дык і рэбер не далічыўся. Я. К о л а с. Я тут дванаццаты год слу-жу — і ніводнага смяротнага выпадку. А што ф а р ы наста-вяць, дык то не бяда. A. A cine н к а. СІПЛЫ, СІПАТЫ, АСІП-ЛЫ, ХРЫПЛЫ, ХРЫПЛІВЫ, ХРЫПАТЫ. П’яныя мужчыны спявалі песні с і п л ы м і галасамі. A. А с і п е н к а. •— Дарогу трэба перакрыць на суткі, — с і п а т ы м, пра-студжаным голасам гаварыў капітан. В. Б ы к а ў. Адно недзе на сяле чулася п’яная песня—а с і п л ы я, пра-пітыя галасы то крычалі на ўсё горла, не слухаючы адзін адна-го, то зусім заціхалі. I. М е-л е ж. Голас у яго быў х р ы п л ы, відаць, ён застудзіўся ў бало-тах. Э. Са м у й л ё н а к. Нечый х р ы п лі в ы голас заводзіў «Дубінушку». Ц. Г а р т н ы. У другога х р ы п а т ы го-лас, нібы прастудзіўся паравоз, бегаючы ў зольных туманах і завеях. М. Л ы н ь к о ў. СКАВАРАДА, ПАТЭЛЬНЯ. Запішчалі ў печы скваркі, аж звініць скаварада. Я. К о л а с. Гарачая, пахучая патэль-н я з салам стала на стол. П. П е с т р а к. СКАЖАЦЬ; ПЕРАКРУЧ-ВАЦЬ (перан.). Ліда задала пытанне з месца: 380 чйму рэдакцыя скажае до-пісы і тут жа расказала, што іх допіс быў зусім не гэткі. Я. Е р м а л о в і ч. А дзед, хоць і маліўся коль-кі разоў на дзень, але словы страшэпна перакручваў і кары ніякай за гэта не меў. М. Л у ж а н і н. СКАЗ, ВЫРАЗ, ФРАЗА. Вясковы, беларускі акцэнт не псаваў, а як бы скрашваў вы-сечаныя з граніту с к а з ы. Ц. Г а р т н ы. Еп борздзепька перапраўляў тэкст, мяняў словы, в ы р а з ы, касаваў цэлыя строфы. Я. К о-л а с. Спачатку яшчэ можна раза-браць асобныя словы, нават фразы, пасля япы зліваюцца ў адзін суцэлыіы гул. A. А с і-п е н к а. СКАКАЦЬ; ВЫБРЫКВАЦЬ, ГОЦАЦЬ, ГАЦАЦЬ (разм.). С ка ч а, як каза. П р ы-м а ў к а. Ногі лёгкія, галава таксама, чаму ім не выбрыквац ь! К. К р а п і в а. Часамі ад куста да куста ля-ніва г о ц а ў растлусцелы заяц. A. К а р п ю к. Шэрыя палевікі-птушкі га-ц а ю ць па раллі... Ц. Г а р т-п ы. СКАЛА, УЦЕС Іу вадзе: РЫФ. Рыён бушуе малады па с к а-лах нашых гор. П. Б р о ў-к а. Байкал трымаўся ганарыста і недаступна, як у ц ё с. С. Гаўрусёў. На р ы ф ы чорныя ўзлятаў прыбой... М. А р о ч к а. СКАРДЗІЦЦА, ЖАЛІЦЦА, БЕДАВАЦЬ, ПЛАКАЦЬ, ПЛА-