КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
— Ты вельмі добры, проста імкнешся здавацца такім калючым, — стоячы ля вакна пасля вячэры, прашаптала Іра. Дымок ад маёй цыгарэты абыякава ўзносіўся над партрэтам Пастарнака. Раптам за дзвярыма пачуўся ціхі шоргат. Я імкліва ўскочыў і рэзка адчыніў дзверы. Стары ў акулярах, які ўвесь час цікаваў за намі, паваліўся. — Вы не памылі маю патэльню, — зароў ён. — Ідзі ты на хуй са сваёй патэльняй, сівы ідыёт! Я табе, блядзь, прынес свае выбачэнні... — Вы не памылі маю патэльню, — заела старога дзівака. — Вы не памылі маю патэльню. — Ёб твою мать, — прашыпеў я і даў яму штуршка. — Вы не памылі маю патэльню... Вы не памылі маю патэльню... Вы не памылі маю патэльню... — было чутна, як сусед пакрыўджана паплёўся ў свой пакой. Я падышоў да Іры і абняў яе — у думках праляцелі музычныя фантаны, мілагучны, з невялікім акцэнтам, завучаны ёй яшчэ ў курскім універы верш Максіма Танка „Ave Магіа“, яе татачка-адвакат, рэгістрацыя па левых адрасах, армянская царква, Kenzo vaporisateur... — Гэта апошні трамвай, — дзяўчына паказала на чырвоную кропку ў перспектыве рэек. — Дзіўна. Ужо без пятнаццаці другая. — Напэўна, Ірачка... — плюхнуўшыся на канапу, прашаптаў я. — Напэўна. — Я не ведаю... так... Ш-ш-ш-ш-ш... — Кавы? Сока? Віна? — He... — Калі ласка... Булачку з джэмам напапалам... — Давай паспрабуем... Шэсць... сем... дзевяць... літар... — любовь — каханне... — Я ніколі не спрабавала... — Гэта невялічкія прыгоды... Ідзі сюды... — ТТТ-ттт-ттт-ттт-ттт... — І-д-з-і с-ю-д-ы... — В-ы-к-л-ю-ч-ы с-в-я-т-л-о. Кофтачка, бюсцье, водар Kenzo, гладкія, стройныя ногі... Цыферблат ложку, на якім час саступае болю і асалодзе... За вакном зноў прагрукатаў трамвай. — Апошні? Першы? — абдымаючы маю шыю, задаволена шаптала дзяўчына. — Апошні... Яна крыху памаўчала, а потым задаволена працягнула па літарах: — П-е-р-ш-ы... — He мае значэння... Ірачка, гэта толькі трамвай... — Першы... Mae значэнне... Але мужчына... II. Віцебскі прыпынак Апошні трамвай з Маркаўшчыны — асмужанай беднай ускраіны Віцебска. Кандуктар — стомленая менструацыямі баба — на запацелай шыбе пальцам піша імя сваё. Мне хораша... Ленка шчакой прытулілася да пляча і расказвае, як яе дзядуля раней жыў у кватэры на Клёніках, пра Вялікдзень... Хочацца скінуць шэрае італьянскае паліто, скінуць яго разам з мабільнікам у кішэні на брудную падлогу і ехаць у беласнежнай кашулі да самага Маскоўскага праспекта. “Навошта ананіраваў? — пытаю сябе ў думках. — Ведаў жа, што забяру яе сёння з Залатагорскай, з дома, дзе яе дзед памірае на карычневых, як сакавіцкі снег, прасцінах... Ведаў і ананіраваў”. — Агідна зрабілася. Трамвайныя стрэлкі замерзлі вясенняй ноччу, выбеглі мы ла плошчу і зніклі ў падземным пераходзе. — Табе падабаецца Рыга? — наіўна пытаецца Ленка, спыняючы мяне побач з латвійскім консульствам. — LAI DZIVO, RIGA! — кажу з гонарам, лепячы снежка. — LAI DZIVO, RIGA! — паўтараю я і кідаю ў вартоўню. — Прабачце, што атакаваў ваш “Kiploku krogs”7, лейтэнант! Міліцыянер усміхаецца, снег з ботаў абтрасае, лепіць снежка і кідае ўслед. Вясенняя рэвалюцыя пад сцягам агульнай маладосці! — Ты стамілася? — пытаюся я. — Hi кропелькі... Сонная гандлярка працягвае букет цюльпанаў у 7 “Часночны шынок” (латышск.) цэлафане — цёплыя бутоны пад пушыстымі крыльцамі сняжынак-матылькоў. Водар парфумы ў марозным, гнілым ад спілаваных ліп, паветры... — Хадзем адсюль хутчэй, як агідна пахне зямля, — цягне за руку Ленка. — Думай пра жыццё... Ля ратушы пінаем бляшанку Coca-Cola, смяемся, бестурботна імчым наўздагон адзін адному, і я ўзгадваю свой ранішні сон — пяшчотныя etreintes8 з Эндзі Уорхалам на сонечным даху баваўнянай фабрыкі. У вітальні маёй пахне грузінскай гарбатай, міндалём і вергунамі з ромам... — Лена, хочаш вергуноў з ромам? Яна не слухае, кладзе букет на крэсла і цягне ў ванну — мне смешна. “Супакойся, ідыёт! Што ты, блядзь, смешнага ў гэтым знайшоў!?” — моўчкі думаю і палка цалую яе ў падатлівыя, вільготныя вусны, у пунсовыя ад марозу шчокі і пяшчотную шыю. У пеннай ад водарнай солі вадзе яе маленькія грудзі здаюцца даспелымі, палахліва ўздымаюцца ад дотыку сляпых вуснаў. Выцягнуў Ленку з вады, загарнуў у свой блакітны ручнік і панес, мініяцюрную, водар вільготных валасоў удыхаючы... Егіпецкі алей кропелькамі на гарачым, шаснаццацігадовым целе, мяккія дываны і second sex у жыцці. Засынаем. На яе мабільнік прыходзіць кароткая SMSKa: “ДЗЯДУЛІ ЗРАБІЛАСЯ ДОБРА!” 8 абдымкі (фр.) ЖЫЦЦЁ HA PLAY Мы паставілі сваё жыццё на pause, слухалі на repeat9 ,,Sabbato“ Джыёрджаса Мазанакіса і з асалодай пілі Columbus Espresso. — Будзь асцярожней, у ім 1,5% кафеіну, — сказаў я хітра і адначасова сарамліва. — Мне падабаецца ўсходняя музыка... — задаволена прашаптала яна і зняла з шыі стракаты шалік. — Шэрая вясна ў Віцебску, але якая дзівосная цеплыня... Хочацца ляцець... Павольна ляцець над вуліцамі... He дбаць ні пра што... — Kylla... Kylla... Olen samaa mielta10, — прашаптаў я па-фінску. — Мы — два матылькі на вітражы з хатняга святла і кахання за алавяным горадам-арганам, — не слухаючы мяне, сказала яна. — Сонейка, хочаш яблык? Я моўчкі кіўнуў і паставіў успаміны на skip back11 — знаёмства ў кафэ “Melody”, шпацыр за тэатрам, экстаз на разбітых, як і ўсё ў гэтым правінцыйным горадзе, дэкарацыях, пунсовыя цягліцы вячэрніх аблокаў. Яна зайшла ў menu маіх інтарэсаў, узяла за руку і націснула zoom12: — А памятаеш, мы хадзілі на “Белыя ночы” Вісконці? Ты сказаў, што гэта лепшы фільм Жана Марэ. — Гэта было даўно, — я запаліў цыгарэту і нядбайна кінуў запальніцу на стол. 9 паўторбакг.^ 10 Так... Так... Я згодны... (фін.) 11 хуткі паўтор (анг.) 12 павелічэнне (анг.) — Цябе нешта турбуе? — яна села бліжэй і паправіла свае бліскучыя валасы. — Хочаш, я прачытаю табе сваё любімае хайку? Духмянае плацце скінула на падлогу нядбайна... Я выцягнуў з кішэні папяровую стужку. — Можа, Aurinko13, ты завершыш гэтае хайку? Тут два радкі... Яна разгублена паглядзела на мяне і нервова пачала апраўдвацца: — Гэта не... Гэта маёй сяброўкі... Яна баялася, што нехта даведаецца пра яе цяжарнасць. — Таму яна вырашыла пакласці табе ў клэтчэр? — Ну... Так... — здавалася, што глядзіш пірацкую копію меладрамы на DVD — урыўкавыя рухі і дыялогі. — Я хацела выкінуць, але не наважвалася... — Нерашучае ілганства, — усміхаючыся, я націснуў на power14. Мы моўчкі выпілі каву. Your life must be clear15 — субцітры думак з’явіліся на нямым кадры жыцця, пастаўленага на pause. — Табе лепей сысці, — сказаў я. Яна завязала свой стракаты шалік, узяла клэтчэр і моўчкі выйшла з кватэры. Я наліў сабе яшчэ кавы і націснуў на play. На экране з’явіліся квадратныя фігуры з размытымі грымасамі. Праз некалькі хвілін выява спынілася — лічбавая палітра пералівалася тысячай адценняў пад бессэнсоўнасцю субцітраў “Paivaa! Onko herra Stagnelius”16. Ha мабільнік прыйшла SMSKa: “Aurinko, будзь асцярожней з кавай. У ім 1,5% кафеіну. Мне трэба ўсё табе растлумачыць”. “Белыя ночы” Вісконці ў бяссонную ноч і пах бен- 13 Сонца (фін.) 14 кнопка “Запуск” (анг.) 15 Тваё жыццё павінна быць ясным (анг.) 16 Добры дзень! Мне патрэбны спадар Стагнеліюс. (фін.) зіна пірацкай копіі меладрамы сфакусавалі мае думкі: жыццё магчыма пражыць у тэмпе skip forward17, магчыма паставіць на pause і абыякава праглядаць маленькімі steps18, але я аддаю перавагу play live. Жыццё маёй сяброўкі — суцэльная меладрама, нечаканая развязка закручанай інтрыгі, маё жыццё — трагікамічны фарс паміж стрыманай дакументалістыкай і бяздарнай парнаграфіяй. хуткая перамотка наперад (анг.) крокі (анг.) У КАНЦЫ HE БЫЛО HI СЛОВА Цёплы вечар на яе плечуках і вялізная, барвовая цыбуліна на стале. Залаты жнівень і замок на веласіпедах, пакінутых побач з веймарскім кафэ “Dolomiti”. Раніцай я шукаў у парку Ільм кветкі арнікі і чытаў Адэльберта Шаміса, цяпер стомлена глядзеў, як прыбіральшчык-турак мёў з плошчы цыбульнае шалупінне пад наглядам жоўтай фігуры Генрыха Мана, пастаўленай нейкім ідыётам на балконе гатэлю “Elephant11. — Якое шчасце дыхаць некандыцыянаваным паветрам, — сказала Стэфанка і ўзяла са стала цыбуліну. Я моўчкі кіўнуў. Мне падабалася кволая прыгажосць македонкі, мне падабаліся яе шэрыя штонікі, маленькія грудзі пад тонкай блакітнай кашуляй. Кельнер прынес марожанае ў высокіх фужэрах. Салодкае шчасце павольна таяла на тонкім, італьянскім шкле. — Табе падабаюцца жоўтыя кветкі? — спытаў я. — Толькі сланечнікі, — яна на імгненне замаўчала, выцерла вішнёвыя вусны сурвэткай і вярнулася да ўчорашняй дыскусіі. — Экерман у сваіх размовах сказаў: “Зараз нацыянальная літаратура скажа не шмат, прыйшоў час эпохі сусветнай літаратуры, таму кожны мусіць садзейнічаць больш хуткаму надыходу гэтай эпохі”. Як ты думаеш, гэта эпоха надышла? — Напэўна, так, — у думках узніклі словы Олдаса Хакслі, — Рэклама — самая цікавая і самая складаная форма сучаснай літаратуры. — Я ўзяў са стойкі газету і разгарнуў на перадапошняй старонцы. — Вось глядзі... Эстэтыка фужэра дасць вам... бла-бла-бла... Мы гарантуем вам найвышэйшую асалоду пачуццяў... Хочаш, каб у тваёй кватэры на Вербнай вуліцы з’явіўся цэлы сервіз? Альбо давай замовім “Кромбахер”?! I’m lovin іх слоган “ПЕРЛІНКА ПРЫРОДЫ”! Сапраўдную літаратуру зараз мала хто чытае, а вось рэкламу... Стэфанка ўсміхнулася і паказала лыжачкай на супрацьлеглы бок плошчы, дзе стаялі рамізнікі: — Мне вельмі падабаюцца коні. Гэта лепшыя жывёлы ў свеце... Яны — мая найвялікшая мара і любоў. — Мне падабаецца попельны конь. Ён запрэжаны ў смарагдавага колеру карэту... А ў грыве блакітныя стужкі. Ён зліваецца з фасадам музея Кранаха. — Сапраўды... Які цуд, — глытаючы марожанае, прашаптала Стэфанка. — А давай пасля паедзем у парк... Я кіўнуў і паклаў пад цыбуліну дваццаць еўра. Ружовыя кветкі на вокнах аптэкі пахлі эўкаліптам. Мне падабалася. У кавярнях запальвалі святло. У душьі квітнелі магоніі і пярэсны, гіяцынты і віёлы. — Толькі віна купім, — сказаў я. — А. набыў новы Porsche. Б. пераехаў жыць у Чарнагорыю, В. знайшла багатага мужа і г. д. А мы дзеля чаго жывем? — дзявочы голас гучаў разгублена. — Мы — выблядкі сучаснага грамадства.