Святое Евангелле і праблемы перакладу на беларускую мову
матэрыялы канферэнцыі
Выдавец: Рымска-каталіцкая парафія святога Сымона і святой Алены
Памер: 344с.
Мінск 2010
Дарагі (любы) дружа! — сардэчны пісьмовы або вусны зварот да блізкага сябра.
Дзядзька або цётка (з указаннем імя, прозвішча або без іх) — зварот вучня да старэйшага ў бытавых абставінах.
Просьбы
Калі ласка! — словы, якія ўжываюцца пры дзеясловах для выражэння ветлівай просьбы, напрыклад: Дапамажыце, калі ласка! Дазвольце, калі ласка!
Зрабпце ласку! або Будзьце ласкавы! — ветлівая просьба выканаць што-небудзь, аказаць якую-небудзь паслугу.
Словы падзякі
Дзякуй Вам! — выказванне падзякі каму-небудзь за паслугу.
Вельмі (шчыра) удзячны Вам! — больш цёплая форма выказвання падзякі за чыю-небудзь дапамогу, асаблівую ўвагу, паслугу.
Залрашэнні
Сардэчна запрашаем! — пісьмовае або вуснае запрашэнне зайсці, увайсці куды-небудзь, наведаць кагонебудзь.
Калі ласка (заходзьце, сядайце, частуйцеся і інш.) — ветлівае запраіпэнне, дазвол выканаць названае дзеянне.
Дазвольце Вас запрасіць (на вальс, у тэатр, на выставу і інш.) — зварот да таго, каго запрашаюць.
He забывайце нас! або He забывайце пра нас! Наведвайце нас часцей! або Наведвайцеся часцей! — зварот пры развітанні да сваякоў, блізка знаёмых, якія далёка жывуць або рэдка наведваюцца.
Пажаданні
3 Богам! — развітальнае пажаданне гаспадара таму, хто адыходзіць, або гаспадару да таго, хто адыходзіць.
Заставайцеся здаровы! Будзьце (бывайце) здаровы! або Добрага Вам здароўя! — развітальнае пажаданне пры адыходзе з дому сяброў, знаёмых і ўвогуле пры развітанні.
Усяго добрага (найлепшага)! Шчасліва! Шчаслігай дарогі! або Ідзіце з Богам ці Ідзіце здаровы! — развітальнае пажаданне гаспадара таму, хто адыходзіць.
Да скорай (хуткай) сустрэчы! або Да спаткання! Да пабачэння! — словы. якія кажуць на развітанне, калі хочуць падкрэсліць жаданне зноў пабачыцца.
Шчасліва вярнуцца! — пажаданне таму, хто адпраўляецца ў вялікую дарогу або ад’язджае на доўгі час.
Шчасці Вам Божа! Шчасці Божа! Адказ: Дзякуй!
Спакойнай (добрай) в:очы! або Дабранач! Спакойна адпачыць! — развітальнае пажаданне пры адыходзе з дому знаёмых, позна вечарам у сям’і.
Хлеб-соль! або Хлеб ды соль! — пажаданне гаспадарам, калі яны абедаюць дома. Адказ: Дзякуй!
Смачна есці! Смачнага! — пажаданне знаёмым, блізкім, калі яны абедаюць (снедаюць, вячэраюць) паза домам. Адказ: Дзякуй!
Богпомач! Памагай Бог! Спор у працы! або Спору ў прав;ы! Дапамажы вам Божа! — пажаданне таму, хто працуе. Адказ: Дзякуй!
Скорай (хуткай) папраўкі! або Скарэй (хутчэй) папраўляйцеся! — пажаданне хвораму пры развітанні.
На здароўе! — адказ-пажаданне гаспадара таму, хто дзякуе за яду, пачастунак.
Вялікі расця! — пажаданне малому дзіцяці за паслугу.
Прабачэнні
Даруйце (прабачце, прабачайце), калі ласка! — так просяць прабачэння ў таго, каму прычынілі непрыемнасць, каго патурбавалі і інш.
He крыўдуйце! — прабачэнне за малапрыемныя, але справядлівыя словы.
Няма за што! — словы, якімі адказваюць на падзяку, або Калі ласка!
Прабачце, калі што не так! — а) словы, якімі адказваюць гаспадары на падзяку госця; б) словы, якімі просяць прабачэння за магчымыя недахопы ў выкананай рабоце, у якой-небудзь дзейнасці і інш.
Віншаванні
3 Нараджэннем Хрыстовым!
3 Божым Нараджэннем!
Са Святам Божага Наражэння!
3 Раством Хрыстовым!
3 Божым Нараджэннем і Калядамі!
Са Святам Божага Нараджэння і Калядамі!
3 Нараджэннем Хрыстовым і Калядамі!
3 Раством Хрыстовым і Калядамі!
БЕЛПОЧТА
Настоятелю костела
Св. Снмона н Св. Елены
ксенд зумагнстру
Владнславу Завальнюку
Уважаемый ксендз-магнстр!
Сердечно поздравляем Вас с велнкпм хрнстнанскнм праздннком Рождества Хрнстова н Новым годом! Желаем Вам здоровья, Божней помоіцй в служеннн на благо паствы белорусской землн, любвн., мнра, процветання н благополучня.
Республнканское уннтарное предпрнятне почтовой связн «Белпочта» ежегодно выпускает продукцню к такнм светлым праздннкам, как Рождество Хрнстово н Пасха.
Проснм Вас оказать помоіць в вопросе правнльностн напнсання на белорусском н русском языках поздравнтельных текстов на открытках н почтовых конвертах к указанным праздннкам.
Заранее Вам прнзнательны за сотрудннчество.
Генеральный днректор
Ю. А. Комар
ВЫКАРЫСТАНАЯ ЛІТАРАТУРА
Агульныя ўводзіны да Рымскага Імшала. — Мн., 2004.
Архітэктура Беларусі. Нарысы эвалюцыі ва ўсходнеславянскім і еўрапейскім кантэксце: У 4-х т. — Мн., 2005—2007.
Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., 1993.
Бардовіч A. М. і інш. Словаўтваральны слоўнік беларускай мовы. — Мн., 2000.
Бахавькоў А. Я. і інш. Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. — Мн., 1998.
Беларуская анамастыка: 36. артыкулаў. — Мн., 1985.
Беларуская анамастыка: 36. артыкулаў. — Мн., 1992.
Беларуска-рускі слоўнік: У 3-х т. Пад рэд. К. К. Атраховіча. — Мн., 2003.
Беларуская мова. — Ороіе, 1998.
Беларуская мова: Энцыклапедыя. — Мн., 1994.
Белгруская энцыклапедыя: У 18-ці т. — Мн., 1996—2004.
Беларускі фальклор: Хрэстаматыя. Пад рэд. П. Глебкі. — Мн., 1969.
Біблія Тысячагоддзя— «BIBLIA TYSIACLECIA» WPRZEKLADZIE Z JEZYKOW ORYGINALNYCH PALLOTTINUM POZNAN — WARSZAWA 1991.
Бпблня: Кннга Свяіценного Пнсання Ветхога н Нового Завета с параллельнымн местамн н прнложеннямн. М., 2006.
Бірыла М. В. Беларускія антрапанімічныя назвы ў іх адносінах да антрапанімічных назваў іншых славянскіх моў. — Мн„ 1963.
Бірыла М. В. Беларуская антрапанімія. — Мн., 1966.
Бірыла М. В. Беларуская антрапанімія. — Уласныя імёны, імёны-мянушкі. — Мн., 1966.
Булыка A. М. Слоўнік іншамоўных слоў: У 2 т. — Мн., 1999.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя ў 2 т.. — Мн., 2006—2007.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы: Вып. 1—27. — Мн., 1982. — 2007.
Глубоковскйіі Н. Н., доктор богословня. Бнблейскнй словарь. Мн., 2007.
Граматычны слоўнік дзеяслова: A—Я. — Мн., 2007.
Дыялектны слоўнік Брэстчыны. — Мн., 1989.
Кушнярэвіч A. М. Культавае дойлідства Беларусі XIII— XVI стст. — Мн., 1993.
Лазука Б.А. Слоўнік тэрмінаў: Архітэктура, выяўленчае мастацтва. — Мн., 2001.
Лакотка A. I. Нацыянальныя рысы беларускай архітэктуры. — Мн., 1993.
Лемцюгова В. П. Antroponimia I — Imiona. «Siowianska onomastyka». Encyklopedia. G.I. — Warszawa-Krakow, 2002. S. 339—347.
Лемцюгова B. П. Антрапаніміка. Уласнае імя // Беларуская мова. Энцыклапедыя. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 1994. с. 37—40; 574—575.
Лемцюгова В. П. Беларуская айканімія. — Мн., 1970.
Лемцюгова В. П. Украінска-беларускі слоўнік. — Мн., 1980.
Лучыц-Фэдарэц I.1. Народаая словатворчасць. — Мн., 1979.
Мальдзіс A. I. Францыск Скарына як прыхілыіік збліжэння і ўзаемаразумення людзей і народаў. — Мн., 1988.
Помнікі мастацкай культуры Беларусі эпохі Адраджэння. — Мн., 1994.
Пытанні білінгвізму і ўзаемадзеяння моў. — Мн., 1981.
Русско-белорусскнй словарь: В 3-х т. Под ред. Я. Кюласа, К. Крапнвы, П. Глебкн. — Мн., 1993.
Святое Евангелле паводле Лукі. На чатырох мовах: грэчаскай, славянскай, рускай і беларускай. — Мн., 2003.
Слоўнік асабовых уласных імён. Уклад. М. Р. Суднік. — Мн., 2005.
Слоўнік беларускай мовы. Пад рэд. М. В. Бірылы.. — Мн., 1987.
Слоўнік беларускіх гаворак паўночназаходняй Беларусі і яе пагранічча: У 5-ці т. — Мн., 1979—1986.
Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі: У 2-х т.
Пад рэд. Е. С. Мяцельскай. Т. 1. — Мн., 1990.
Слоўнік мовы Скарыны, т. 3: Анамастыка і тапаніміка. — Мн., 1994.
Сцяшковіч Т. Ф. Слоўнік Гродзенскай вобл. — Мн., 1983.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы.
Пад рэд. М. Р. Судніка і М. Н. Крыўко. — Мн., 2002.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т. Пад рэд.
К. К. Атраховіча. — Мн., 1977—1984.
Требннк. — М., 2004.
Тураўскі слоўнік: У 5-ці т. Уклад. Крывіцкі A. А. і інш. — Мн., 1982—1987.
Усціновіч A. К. Антрапанімія Гродзеншчыны і Брэстчыны XVI—XVIII стст. — Мн„ 1975.
Францыск Скарына і яго час: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., 1988.
Церашчатава В. В. Старажытнабеларускі манументальны жывапіс XI—XVIII стст. — Мн., 1986.
Цітова A. I. Асацыятыўны слоўнік беларускай мовы. — Мн„ 1981.
Цыхун A. А. Скарбы народнай мовы Гродна. — Гродна, 1993.
Шакун Л. М. Значэнне царкоўнаславянскай мовы ў развіцці беларускай літаратурнай мовы. — Мн., 1958.
Шкраба I. Слоўнік беларускай безэквівалентнай лексікі. — Мн., 1994.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы, I—XI т. — Мн., 1978.
Янкова Т. С. Дыялектны слоўнік Лоеўшчыны. — Мн., 1982.
Яскевіч А. Абранне вечнасці. — Мн., 1999.
В О Д 3 Ы Ў пра кнігу ксяндза Уладыслава Завальнюка «Родная мова ў духоўным жыцці Беларусі»
Кніга «Родная мова ў духоўным жыцці Беларусі» — надзвычай актуальная, духоўна багатая і ўсебакова ўзважаная. У ёй арганічна спалучана зямное і нябеснае, яе змест выкладзены даступна і пераконліва, a таму чытаецца з надзвычайнай цікавасцю і карысцю.
Хочацца выказаць салідарнасць з пазіцыяй аўтара ў пытанні перадачы ўласных імёнаў Святога Пісання на беларускую мову.
Безумоўна, спецыфіка рэлігійнага анамастыкона вымагае асобнага падыходу, адрознага ад агульнанароднага. Свецкі анамастыкон — прадукт працяглага гістарычнага развіцця і не можа не падпарадкоўвацца законам жывой мовы, не адлюстроўваць гістарычных трансфармацый іменалагічнай формы . Анамастыкон жа рэлігійных твораў павінен захоўваць «дух і літару» Свяшчэннага Пісання, а значыць абавязкова, наколькі гэта магчыма, не траціць сувязі з пісьмовымі канонамі.
Абсалютная большасць уласных імёнаў у рэлігійных тэкстах мае іншамоўнае (пераважна грэчаскае) паходжанне. Пры іх пісьмовым афармленні неабходна кіравацца прынцыпам, прынятым для перадачы запазычанных онімаў, а менавіта прынцыпам транслітарацыі (палітарнай перадачы). Узорамі зыходных формаў павінны служыць кананічныя напісанві імёнаў у грэчаскай мове — першакрыніцы. Выбар варыянтаў напісання з ліку наяўных, на нашу думку, трэба ажыццяўляць паводле ступені іх блізкасці да кананічных узораў.
Найбольш частотныя гукавыя чаргаванні ў розных рэдакцыях рэлігійных тэкстаў праявіліся ў парах: в/б (Авраам/ Абрам); ф/т (Фама/Тамаш); нуль гука/г (Анна/Ганна). Першыя з іх (на в, ф, нуль гука) адносяцца да так званых рэйхлінавых формаў і адлюстроўваюць «усходнюю» моўную арыентацыю. Другія (на б, т, г) — да так званых эразмавых або «заходніх» формаў, якія прыйшлі ў беларускую мову праз заходняе пасрэдніцтва — лацінскае, нямецкае, польскае. Калі зыходзіць з крытэрыю адпаведнасці/неадпаведнасці пісьмовым канонам і ступені блізкасці да арыгшальнай грэчаскай формы, то за ўзорныя трэба прымаць «усходнія», найбольш кананічныя напісанні (в, ф, нуль гука). Падвоеныя зычныя ў запазычаннях у беларускай мове не захоўваюцца (Адзій, Апелес, Мшпафія).
КНІГІ ОНЛАЙН
