КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
На гэтым напалову сялянскім, напалову панскім вяселлі вечарам госці, сярод якіх было многа дзяўчат, спынілі аўтамабіль маладых і шумпа віталі іх. Па дарозе, усыпанай кветкамі белай акацыі, яны абганялі фурманкі, што забіралі то ўлева, то ўправа: коньмі кіравалі сяляпе на добрым падпітку. Успомніўшы шлюбную ноч, Тэрэза шэпча: — Гэта было страшна...— потым, схамянуўшыся:— Але ж не... не так ужо і страшна. А хіба многа яна пакутавала ў час падарожжа на італьянскія азёры? He, не, яна вяла гэтую гульню: «не выдавай сябе». Жаніха ашукаць лёгка, але мужа!.. Кожпы можа гаварыць ілжывыя словы, але маніць целам —■ гэта патрабуе іншай павукі. He кожнаму дадзеяа прытварыцца, што ты жадаеш, радуешся ад шчаслівай стомы. Тэрэза змагла прывучыць сваё цела да такога прытворства і знаходзіла ў гэтым горкую асі.лоду. Толькі фантазія дапамагала ёй зразумець, іі.то ў гэтым невядомым свеце пачуццяў, куды мужчына прымушаў яе пранікнуць, магчыма, і для яе ёсць шчасце,— але якое яно? Перад ёй нібы быў пейзаж, што засланяўся густым дажджом, і яна старалася ўявіць сабе, як ён выглядаў бы пры сонечным святле,— вось так адкрывала для сябе Тэрэза, што такое ўцехі кахання. Бернар,— гэты юнак з пустымі вачыма, заўсёды занепакоены тым, што нумары карцін, выстаўленых у музеях, не адпавядаюць індэксам у даведніках, заўсёды задаволены тым, што за самы кароткі тэрмін ён паглядзеў усё, што варта было паглядзець,— як жа цябе лёгка ашукаць! Ён цалкам аддаваўся асалодзе, нібы тыя парасяты, на якіх дзіўна глядзець, калі яны рохкаюць ад задавальнення ля карыта. («А карыта — гэта ж я»,— думае Тэрэза.) Як і ў тых парасят, у яго быў такі ж паспешлівы, дзелавы, сур’ёзны выгляд і такая ж метадычнасць. «Няўжо вы лічыце, што гэта добра і разумна?» — часам пыталася ашаломленая Тэрэза. Ён смяяўся і супакойваў яе. Дзе ён навучыўся ацэньваць усё, што тычылася ўцех плоці, і размяжоўваць ласкі, дазволеньія прыстойнаму чалавеку, ад прывычак садыста?.. Але тут ён ніколі не вагаўся... Аднойчы вечарам у Парыжы, дзе яны спыніліся, вяртаючыся з падарожжа, абураны Бернар дэманстратыўна пакінуў Мюзік-хол. Гэта быў пратэст спектаклю, што там давалі: «I падумаць толькі, што такое паказваюць іншаземцам! Які сорам! А што яны скажуць пра нас, паглядзеўшы на такія відовішчы?!.» У Тэрэзы не ўкладвалася ў галаве, што гэты сарамлівы чалавек менш чым праз гадзіну прымусіць яе зноў цярпець свае жудасныя выпаходніцтвы. «Бедны Бернар, а ён жа не горшы за ігішых. Аднак жаданне ператварае мужчыну, які набліжаецца да жанчыны, у пачвару, і яна ўжо не мае нічога агульнага з тым чалавекам. Нішто так не аддаляе нас ад нашага супольніка, як яго непрытомнае пачуццёвае шаленства. Я заўсёды бачыла, як Бернар тапіўся ў віры пажадлівасці, а я ўся замірала, нібы гэты вар’ят, гэты эпілептык пры любым маім руху мог задушыць мяне. Найчасцей ужо на мяжы апошняй асалоды ён раптам заўважаў сваю адзіноту; яго папурае шаленства адыходзіла: Бернар адступаў, адчуваючы, што я, нібы адкінутая хваляй на бераг, ляжу, сцяўшы зубы, адна, халодная, ледзяная, зпямелая...» Адно-адзінае пісьмо ад Анны — яна не вельмі любіла пісаць, але чамусьці кожнае яе слова было прыемным Тэрэзе: бо ў ііісьмах мы гаворым не столькі пра нашы сапраўдныя пачуцці, колькі пра тыя, якія мы павінны былі б адчуваць, каб зрабіць прыемнае адрасату. Анна скардзілася, што не можа больш хадзіць у бок Вільміжа, бо туды прыехаў малады Азеведа. Яна бачыла толькі здалёк яго шэзлонг сярод папараці — туберкулёзнікі наводзяць на яе жах. He чакаючы ад Анны новых вестак, Тэрэза часта перачытвала гэтае пісьмо і была вельмі здзіўлена, калі на наступны дзень пасля перапыненага наведання Мюзік-хола ў звычайны час дастаўкі пошты пазнала на трох канвертах почырк Анны дэ ля Траў. Аддзелы «да запатрабавання» з розных паштамтаў пераправілі ў Парыж пакет пісем, бо маладажоны не спыняліся ў некаторых гарадах, спяшаючыся «вярнуцца ў сваё гняздзечка», як казаў Бернар. А сапраўднай жа прычынай паспешлівасці было тое, што яны не маглі ўжо быць разам: муж засумаваў па сваіх паляўнічых стрэльбах, сабаках, вясковай харчэўні, дзе частавалі «на рэдкасць прыемным кісленькім віном, якога нідзе не знойдзеш»; а тут яшчэ гэтая жанчына, такая халодная, насмешлівая — ніяк не можа спасцігнуць асалоды кахання і не хоча з ім гаварыць пра цікавыя рэчы!.. А Тэрэзе хацелася хутчэй вярнуцца ў Сэн-Клер так, як хочацца вязню, што пакутуе ў перавалачнай турме, глянуць на той востраў, дзе пройдзе ўвесь яго астатак жыцця. Па паштовых штэмпелях Тэрэза лёгка высветліла, якое з пісем было адпраўлена самае першае. Яна акурат распячатвала канверт, калі Бернар штосьці ўзбуджана сказаў. Праўда, ягоных слоў Тэрэза не зразумела, бо акно было адчынена, а па вуліцы якраз праязджаў аўтобус. Бернар перастаў галіцца, каб прачытаць пісьмо ад сваёй маці. Тэрэза як цяпер бачыць гэтую сцэну: муж у кашулі з закасанымі рукавамі; мускулістыя рукі і твар — звычайна бледны, цяпер на вачах наліваўся крывёю... У і’этую ліпеньскую раніцу стаяла страшэняая спякота. Нібы праз клубы дыму сонечнае праменне прабівалася да зямлі. I сцены пакояў, балкон, фасады навакольных будынкаў рабіліся ад гэтага яшчэ болып шэрымі і страшнымі. Бернар ужо стаяў ля Тэрэзы. Ён ужо амаль крычаў: «Ты бачыў яе! Да чаго дакацілася!.. Вось... твая сябровачка Анна!.. Гэта ж трэба!.. I хто мог падумаць, што мая малодшая сястра...» I, убачыўшы запытальны позірк Тэрэзы, з нянавісцю працягваў: — Ты ведаеш, яна знюхалася з гэтым Азеведа! Так, так! 3 тым туберкулёзнікам, для якога зрабілі прыбудову ў Вільміжа! I разумееш, гэта вельмі сур’ёзна... Яна сказала, што дачакаецца паўналецця і... Мама піша, што яна зусім страціла галаву. Абы пра гэта не ўведалі Дэгілемы. Малады Дэгілем можа адмовіцца зрабіць прапанову... У цябе ёсць пісьмы ад яе? Ну, давай паглядзім, можа, што яшчэ... — Пісьмы я буду чытаць па парадку. I, увогуле, не ведаю, ці змагу табе іх паказаць. О, ён зноў пазнаваў сваю жонку! Ёй толькі дай магчымасць: усё ўскладніць, заблытае... Але цяпер не гэта галоўнае. Трэба, каб Тэрэза вярнула Анну да розуму: — Mae бацькі вельмі спадзяюцца на цябе. Ты можаш зрабіць з ёю ўсё, што захочаш. Так што цябе чакаюць, як паратулку. Пакуль яна адзявалася, ён схадзіў на тэлеграф, даў тэлеграму і заказаў два месцы на паўднёвы экспрэс. Калі ён вярнуўся, Тэрэза складала ў чамаданы рэчы: — Чаму ты не чытаеш пісьмаў? — Чакаю, хачу пабыць адна. Бернар пайшоў, а Тэрэза доўга яшчэ нерухома сядзела, курыла, гледзячы на пазалочаныя літары шыльды, што матлялася на будынку насупраць. Нарэшце яна выняла з канверта пісьмо. He, не, не можа быць: няўжо гэта тая мілая дурніца, тая манашка са сваёй абмежаванасцю і прастатой пісала гэтыя палкія радкі? Няўжо яе сухое сэрца — (а Тэрэза ў гэтым ніколі не сумнявалася) — магло нарадзіць на свет гэтую чароўную песню песень, гэтую шчаслівую скаргу жанчыны, што ўпершыню спазнала таямніцу кахання: «...Калі я сустрэла яго, не магла паверыць, што гэта ён. Ён гуляў са сваім сабакам, бегаў і весела смяяўся. I хіба магла я ўявіць, што гэта — той хворы... А ён жа, аказваецца, зусім не хворы. Проста бацькі берагуць яго, бо вельмі напалохаліся смерці ягонай сястры, якая хварэла на туберкулёз. Ён нават не выглядае кволым. Ён хутчэй за ўсё хударлявы ад прыроды. I да таго ж добра распешчаны... Ты мяне не пазнала б, Тэрэза, калі б убачыла, як я бягу па яго плашч, калі заходзіць сонца і гарачыня спадае. Я ж так баюся, каб ён не прастудзіўся...» Калі б Бернар зайшоў у гэты час у пакой, ён убачыў бы на ложку не сваю жонку, а нейкую новую, невядомую, чужую, безыменную істоту.... Тэрэза кінула цыгарэту і ўзялася за другое пісьмо: «...Я буду чакаць, колькі спатрэбіцца, але дачакаюся. Я не баюся ніякіх перашкод. Маё каханне нават не заўважае іх. Бацькі трымаюць мяне ў Сэн-Клеры, але Аржалуза не так далёка, каб мы з Жанам не маглі сустракацца. Ці памятаеш ты наш будан? Гэта ж ты, дарагая, адкрыла яго для мяне! I там было суджана мне зведаць такую радасць... Але не падумай, што мы робім нешта благое! Ён такі далікатны! Ты нічога не ведаеш пра такіх мужчын. Ён многа вучыўся, многа чытаў,— так, як і ты: але ў мужчыну гэта мяне не раздражняе і я не думаю нават, каб яго на чым-небудзь злавіць ці падкалоць. Чаго б я толькі не аддала, каб быць такой адукаванай і разумнай, як ты!.. Дарагая, гэта ж, мусіць, такое вялікае шчасце,— якім ты ўжо цешышся, а для мяне яно яшчэ наперадзе,— калі толькі адно прадчуванне яго прыносіць столькі асалоды і радасці! Калі ў нашым будане, куды мы з табой, бывала, прыходзілі са сваім сняданкам, я сяджу з Жанам і яго рука замірае ў мяне на грудзях, а сваю я прыціскаю туды, дзе б’ецца яго сэрца (гэта ён заве «апошняй дазволенай ласкай»),— я адчуваю такое шчасце, што яно здаецца мне чымсьці матэрыяльным. I я гавару сабе, што і за гэтай радасцю стаіць нейкая новая, іншая, якая чакае нас. I калі збялелы Жан пакідае мяне, адзін успамін пра нашы пяшчоты і ласкі, адно трымценне перад тым, што будзе заўтра, робяць мяне глухой да скаргаў, просьбаў, папрокаў гэтых бедных людзей, якія не ведаюць і ніколі не ведалі таго, што ведаю я цяпер. Дарагая, прабач: я гавару табе пра шчасце, як быццам ты не спазнала яго ўжо да канца! Я ж у параўнанні з табой усяго толькі наіўная паслушніца! Але я ўпэўнена, што ты будзеш з намі, ты будзеш супраць тых, хто хоча нас разлучыць...» I трэцяе пісьмо: усяго некалькі радкоў, напісаных на скорую руку: «Дарагая, хутчэй прыязджай! Яны разлучылі нас. 3 мяне не спускаюць вачэй. Яны ўпэўнены, што і ты будзеш з імі заадно. Я ім сказала, што ўсё будзе залежаць ад цябе. Я табе ўсё растлумачу: ён не хворы, не... Я шчаслівая — і я пакутую. Я шчаслівая, што пакутую за яго; я люблю яго хваробу, як знак яго кахання, яго кахання да мяне...» Далей Тэрэза не чытала. Укладаючы пісьмо назад у канверт, яна ўбачыла там фатаграфію. Падышла да акна і ўгледзелася ў здымак: малады чалавек... галава як быццам бы занадта вялікая,— мусіць, таму, што вельмі ўжо густыя валасы. Тэрэза пазнала і месца, дзе рабіўся здымак: гэта грудок, за якім пасвілі авечак. На самым версе стаяў Жан Азеведа, які чымсьці быў падобны да біблейскага Давіда. Куртка вісела ў яго на руцэ; кашуля крыху расшпілена на грудзях... «Гэта ён заве апошняй дазволенай ласкай» — прыгадаліся Тэрэзе словы з пісьма... Тэрэза кідае позірк у люстэрка і палохаецца свайго ўласнага твару. Праз сілу расціскае яна зубы, змочвае адэкалонам скроні і лоб. «Анна спазнала гэтую радасць... А я? Я... А чаму не я?» Фатаграфія засталася на стале; побач ляжала шпілька...