Тлумачальны слоўнік-даведнік па ветэрынарыі і заатэхніі
Выдавец: Ураджай
Памер: 318с.
Мінск 1992
306
функцый страўніка, парушэння трофікі і развіцця пратэалізу слізістай абалонкі. Распазнаюць Я. с. пептычныя (правільнай формы), якія дрэнна гранулююцца, і непептычныя (няправіль-най формы), якія добра загойваюцца.
ЯЙЦАНОСКАСЦЬ — колькасць яек, атрымліваемых ад с.-г. птушкі за пэўны перыяд (месяц, год і г. д.).
ЯЙЦАВОД— у самак жывёл праток (звычайна парны), які служыць у асноўным для вылучэння спелых яец (яйца-клетак), якія ўтвараюцца ў яечніку. Утвараецца як прадаўжэн-не яечніка альбо ізаляваны ад яго і ўяўляе сабой трубку, якая адным канцом адкрываецца ў другасную поласць цела, a другім — у клааку. Пашыраны аддзел Я., дзе праходзіць вынош-ванне яец альбо зародкаў, называецца маткай; канчатковы аддзел Я. у жывёл з унутраным апладненнем называецца похвай.
ЯЕЧНІКІ — жаночыя палавыя залозы змешанай сакрэцыі, у якіх утвараюцца і паспяваюць палавыя клеткі — яйцы. Я. узні-каюць як з экта-, так і з энтадэрмы ў кішэчнаполасцевых, а ў астатніх жывёл — толькі з мезадэрмы. У губак і ніжэйшых кі-шэчнаполасцевых Я. няма. Пачынаючы з чарвякоў Я. аба-сабляюцца і ў пазваночных ужо пераўтвараюцца ў парныя органы авальнай формы.
ЯК, bos mutus — жвачнае млекакормячае р. быкоў. Маса — каля 1 т. У дзікім стане пражывае на Цібеце. Прыручаны. Масць часцей чорная. Палавая спеласць — у 18—24 мес. Цяжарнасць цягнецца 258 сутак, лактацыя — да 180 дзён. На-дой — 300—350 кг, тлустасць — 6—7 %. Цэнная рабочая жы-вёла, ад якой атрымліваюць таксама воўну і мяса. Скрыжоў-ваюць з буйн. par. жыв.
ЯКУЦКАЯ ПАРОДА КОНЕЙ — адносіцца да ўсходняй гру-пы парод паўночнага мяснога тыпу. Выкарыстоўваюць у якасці рабочага каня, а таксама для атрымання мяса і кумысу.
ЯЛАВАСЦЬ, infertilitas (лац. іп — не + fertilitas — пладаві-тасць) — недапалучэнне прыплоду ў матачнай групе статка за мінулы год; адсутнасць апладнення ў дарослых самак па закан-чэнні фізіялагічных тэрмінаў пасля родаў.
ЯНОТАПАДОБНЫ САБАКА (усурыйскі янот), Nucterentes procyonoides — драпежнае млекакормячае сям. псовых. Рас-паўсюджаны на большай частцы былога СССР, у Еўропе. Жыхар змешаных лясоў. Палавая спеласць — у 8—10 мес. Працяг цяжарнасці — 2 мес. Пладавітасць — 6—16 шчанят. Аб’ект промыслу.
ЯРАСЛАЎСКАЯ ПАРОДА БУЙНОЙ РАГАТАЙ ЖЫВЕ-ЛЫ — малочнага напрамку. Выведзена ў 19 ст. у Яраслаў-скай губерні шляхам паляпшэння мясцовых жывёл. Масць пе-раважна чорная. Надой — 3,5—4 тыс. кг. Тлустасць малака — 4—6%. Разводзяць у цэнтральнай частцы Расіі.
ЯРКА— маладая (ад нараджэння да 1,5 года,), не быўшая ў злучцы авечка.
ЯШЧУР, aphtae epizooticae — востра працякаючая, надзвы-
307
чайна кантагіёзная хвароба парнакапытных жывёл, якая пра-яўляецца кароткачасовай ліхаманкай, афтозна-эразійнымі па-шкоджаннямі слізістай абалонкі ротавай поласці, скуры, саскоў вымя, насавога люстэрка, венчыка, міжкапытнай шчыліны і мякішаў. Хварэе і чалавек. Узбуджальнік — вірус з сям. пі-корнавірусаў. Падраздзяляецца на 7 сератыпаў з мноствам варыянтаў, устойлівы ў знешнім асяроддзі і да хімічных рэ-чываў. Найбольш успрыімлівыя да захворвання буйн. par. жыв., свінні (асабліва маладняк). Крыніца ўзбуджальніка — хворыя і перахварэўшыя жывёлы, якія вылучаюць вірус у знешняе асяроддзе. Заражэнне адбываецца шляхам прамога кантакту з хворымі, а таксама праз інфіцыраваныя кармы, людзей, прадукты і сыравіну жывёльнага паходжання, транспартныя сродкі. Яшчур працякае ў выглядзе эпізаотыі, часам — панзаотыі. Пры паста-ноўцы дыягназу ўлічваюць эпізааталагічнае распаўсюджванне захворвання сярод парнакапытных і тыповае клінічнае пра-яўленне хваробы, а таксама вызначэнне тыпу і варыянту віруса лабараторнымі даследаваннямі. Лячэнне сімптаматычнае, уво-дзяць супрацьяшчурную гіперімунную сываратку, імуналактон, назначаюць дыетычныя кармы. На гаспадарку накладваюць каранцін, праводзяць прафілактычную вакцынацыю.
УМОЎНЫЯ СКАРАЧЭННІ
атр.— атрад
в.— востраў г. зн.— гэта значыць гл.— глядзі
дробн. par. жыв.— дробная рагатая жывёла
дад. гасп.— дадатковы гаспадар
др. прам. гасп.— другі прамежны гаспадар інш.— іншы
кл.— клас
надсям.— надсямейства
напр.— напрыклад
прам. гасп.— прамежны гаспадар
п/а — падатрад
падсям.— падсямейства
р.— род
рэзерв. гасп.— рэзервны гаспадар
с.-г.— сельскагаспадарчы
сін.— сінонім
сям.— сямейства
т.— тып
у т. л.— у тым ліку
хім.— хімічны
КАРОТКІ БЕЛАРУСКА-РУСКІ СЛОЎНІК (краткнй белорусско-русскнй словарь)
A
Аафарыт — оофорнт
Абарот статка — оборот стада
Абіягенез — абяогенез
Абмежаванні — ограняченяя
Абмен рэчываў — обмен ветеств
Абястлушчанае малако, адгон — обезжнренное молоко, обрат
Авечка — овца
Адвар — отвар
Адгонная жывёлагадоўля — отгонное жявотноводство
Адыманне маладняку — отьем молодняка
Аздараўленчыя мерапрыемствы — оздоровнтельные меропрнятяя
Акот — окот
Аленегадоўля — оленеводство
Аліментарнае змардаванне — алнментарное встошенне
Альтэратыўнае запаленне — альтератявное воспаленяе
Апрацоўка — обработка
Асобіна — особь
Асабліва небяспечныя хваробы — особо опасные болезнн
Атручванні — отравленяя
Аўчына — овчяна
Ацёчная хвароба — отечная болезнь
Б
Бактэрыялогія — бактеряологяя
Балантыдыёз — балантндяоз'
Балявыя кропкі — болевые точкя
Барацьба за існаванне — борьба за сутествованне
Брага — барда
Бацвінне — ботва
Біялогія — бнологяя
Беламышачная хвароба — беломышечная болезнь
Беларуская чорна-стракатая парода — белорусская черно-пестрая порода
Біягельмінты — бвогельмянты
310
Біятэрмічнае абеззаражванне гною — бнотермнческое обеззаражнванне навоза
Буйная рагатая жывёла — крупный рогатый скот
Бясплоднасць — бесплодность
в
Вадзянка — водянка
Валляк — зоб
Ваніта — рвота
Вантробы — внутренностн
Вірусаносьбіт — внрусоносятель
Воўна — шерсть
Воўчая зяпа — волчья пасть
Вупраж — сбруя
Выпадзенне похвы — выпаденяе влагаляша
Вяндлінны скураед — ветчянный кожеед
г
Гельмінты — гельмянты
Гематакрытны лік— гематокрятное чнсло
Гермафрадытызм — гермафроднтязм
Глаўкома — глаукома
Гніенне — гнненяе
Грубыя кармы — грубые корма
д
Дзяленне — деленяе
Дабрабытны — благополучный
Дыктыякаўлёз — днктяокаулез
Дысбактэрыёз — днсбактеряоз
Дыурэз — днурез
Дыягназ — дяагноз
Дэгельмінтызацыя — дегельмннтнзацня
Дэфінітыўны гаспадар — дефннятнвный хозянн
Е
Еўрапейскі — европейскяй
311
ж
Жаванне — жеванне
Жарабец — жеребец
Жаўтуха — желтуха
Жоўць — желчь
Жывародзячыя — жнвородяіцне
Жывёлагадоўля — жявотноводство
Жывёла — жнвотные
Жывёльны могільнік — скотомогяльняк
Жыццё — жнзнь
Жыццёвы цыкл — жязненный цякл
3
Заатэхнія — зоотехняя
Забойны выхад — убойный выход
Залоза — железа
Заменнік неразведзенага малака — заменнтель цельного молока
Зародак — зародыш
Засваяльнасць кармоў — усвояемость кормов
Засмечанасць воўны — загрязненность шерстн
Захворванне — заболеванне
Збруя (вупраж) — сбруя
Зверагадоўля — звероводство
Звышпаразіты — сверхпаразяты
Злаякасны — злокачественный
Злучка — случка
Зменлівасць — нзменчявость
Знешняе асяроддзе — внешняя среда
Знішчэнне — уннчтоженне
Зоагігіена — зоогнгяена
Зона пагражальная — зона угрожаемая
Зона недабрабытная — зона неблагополучная
Зрок — зренне
Зрушэнне кішэчніка — смеіценне квшечннка
Зямельныя ўгоддзі — земельные угодья
I
Іголкаўколванне — нглоукалываняе
Ізаляцыя — нзоляцяя
Ілжэпаразіты — лжепаразяты
Імунагенез — яммуногенез
312
Імунітэт — нммунятет
Імунны адказ — нмунный ответ
Інвазійныя хваробы — ннвазяонные болезня
Індыкі свойскія — яндюкя домашняе
Індэкс целаскладу — нндекс телосложення
Інтэрферон — янтерферон
Інфекцыйныя хваробы — ннфекцяонные болезнн Інцыстыраванне — янцястярованяе
к
Кабан (дзік, вяпрук) —днкяй кабан
Каванне коней — ковка лошадей
Кальцаванне — кольцеваняе
Кантагіёзны — контагнозный
Кан’юнктывіт — коньюнктнвят
Канчатковы (дэфінітыўны) — окончательный (дефнннтнвный)
Карыта — корыто
Кароткавухі — короткоухяй
Каранцін — карантян
Кармавая адзінка — кормовая едяннца
Кармавыя буракі — кормовая свекла
Кармавы севазварот — кормовой севооборот
Кароста — чесотка
Карыятып — каряотяп
Касцявая мука — костная мука
Качка — утка
Кіпцюры — когтн
Кішэчнік — кяшечняк
Клетачнае ўтрыманне — клеточное содержанне
Кляшчы — клешн
Кныр — хряк
Канегадоўля — коневодство
Кровазварот — кровообраіценяе
Круглыя чарвякі — круглые червя
Крухмал — крахмал
Крывяная мука — кровяная мука
Крывятварэнне — кроветвореняе
Крывасоскі — кровососкя
Крывасмокі — кровососы
Крыніца ўзбуджальніка інфекцыі — нсточннк возбуднтеля ннфекцнн
Культура тканак — культура тканей
Кухонная соль — поваренная соль
313
л
Лекавыя сродкі—лечебные средства
Ленцяцы — лентецы
Ліхаманка — ляхорадка
Лятальнасць — летальность
м
Макрэцы — мокрецы
Малако — молоко
Малодзіва — молознво
Манаксенны — моноксенный
Манежныя рухі — манежные двнженяя
Маніезіёзы — моннезнозы
Марфалогія — морфологяя
Матачны крывацёк — маточное кровотеченяе
Мацыён — моцнон
Меры асабістай прафілактыкі — меры лячной профнлактякя Млекакормячыя — млекопнтаюіцне
н
Наднырачнік — надпочечннк
Напружанасць імунітэту — напряженность яммунятета
Нараджальнасць — рождаемость
Наседжванне — насяжяваняе
Наскурнік — накожннк
Наследаванне — наследованяе
Недабрабытны пункт — неблагополучный пункт
Несапраўдная цяжарнасць — ложная беременность
Ногці — ногтя
Норма абслугоўвання — норма обслужявання
Нырка — почка
о
Органы пачуццяў — органы чувств
п
Паветра — воздух
Парода — порода
314
Партэнагенез — партеногенез
Пасведчанне — свндетельство
Паслядоўных змываў метад — последовательных смывов метод
Пасляродавы — послеродовой
Пасьба — пастьба
Патагеннасць — патогенность
Паточна-цэхавая сістэма вытворчасці — поточно-цеховая сястема про-язводства
Паўднёвы — южный
Паўночны — северный
Паўтанкарунныя — полутонкорунные
Паходжанне жывёл — проясхожденяе жявотных
Пацук — крыса
Паша — пастбяіце
Перадстраўнік — преджелудок
Перадляжанне — предлежаняе
Пераменнае скрыжаванне — переменное скреіцяваняе
Пераносчыкі ўзбуджальнікаў інфекцыі — переносчякн возбудятелей ннфекцяя
Перапаўненне — переполненяе
Пераўтваральнае скрыжаванне — преобразовательное скреіцяваняе
Перыяд згасання хваробы — перяод угасання болезнн
КНІГІ ОНЛАЙН
