Тры таварышы
Эрых Марыя Рэмарк
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 367с.
Мінск 1994
Я прыўзняўся. Пат выходзіла з вады. Яна ішла якраз па дарожцы, утворанай на моры сонечным святлом, блішчастая стужка сцякала з яе плячэй. Яна так была ахутана святлом, што здавалася амаль зялёнай. 3 кожным крокам набліжаючыся да пляжа, яна нібы ўрастала ў шырокі сонечны прамень, пакуль вечаровае сонца не стала над самай яе галавой, як німб.
Я зусім міжволі ўскочыў — нібы з іншага свету з’явіўся гэты вобраз: бязмежнае сіняе неба, белыя пенныя марскія хвалі і прыгожая стройная фігура на пярэднім плане,— мне здалося, што я адзін на белым свеце, а з вады да мяне крочыць першая жанчына. На хвіліну я адчуў незвычайную ціхую прываблівую сілу прыгажосці і зразумеў, што яна была мацнейшая за ўсё крывавае мінулае, што яна і павінна быць мацнейшай — інакш рухне ўвесь свет, задыхнецца ў жудасным тлуме. I яшчэ болын за ўсё гэта я адчуў, што я існую, проста існую, і што Пат існуе, што я жыву, што я неяк уратаваўся ад жахаў, што ў мяне ёсць вочы, і рукі, і думкі, і палкія хвалі крыві і што ўсё гэта — цуд, які цяжка зразумець.
— Робі! — крыкнула Пат яшчэ раз і памахала рукой. Я ўзяў яе халат і хутка пайшоў ёй насустрач.
— Ты занадта доўга была ў вадзе,— сказаў я.
— Я зусім не замерзла,— адказала яна ледзь чутна. Я пацалаваў яе ў мокрае плячо.
— Спачатку табе трэба пасцерагчыся.
Яна пахітала галавой і глянула на мяне ззяючымі вачыма.
— Я даволі доўта асцерагалася.
— Праўда?
— Вядома. Занадта доўга. Хачу быць нарэшце неасцярожнай! — Яна засмяялася і прытулілася шчакой да мяне.— Давай забудзем пра асцярожнасць, Робі! He будзем думаць ні пра што, зусім ні пра што, толькі пра саміх сябе, пра сонца, адпачынак і мора!
— Добра,— сказаў я і ўзяў кашлаты ручнік.— Спачатку дай я цябе вытру насуха. Калі ты паспела так загарэць?
Яна апранула халат.
— Гэта засталося яшчэ з таго часу, калі я паводзіла сябе асцярожна. Тады я кожны дзень гадзіну загарала на балконе. А ў восем вечара ішла спаць. Сёння ў восем вечара я пайду яшчэ раз купацца.
— Будзе бачна,— сказаў я.— У намерах чалавек заўсёды вялікі. У ажыццяўленні— не заўсёды. Гэтым ён і прываблівы.
3 купаннем увечары не атрымалася. Мы зрабілі прагулку пехатой да вёскі, а на змярканні пакаталіся на «сітраэне», потым Пат раптам адчула недамаганне і папрасілася дадому. Я і раней часта заўважаў у яе гэта — раптоўны пераход ад ажыўлення да раптоўнай зморы. У яе было няшмат сілы і ніякіх рэзерваў, хоць па ёй гэтага нельга было заўважыць. Яна заўсёды траціла ўсе свае ўнутраныя запасы жыццёвай сілы, і здавалася, што яна нястомная ў сваім маладым спрыце... але раптоўна наступаў момант, калі яе твар рабіўся бледны, а вочы глыбока западалі. Сілы пакідалі яе. Яна стамлялася не паступова, а за некалькі секунд.
— Паедзем дадому, Робі,— сказала яна, і яе прыглушаны голас гучаў на больш нізкіх нотах, чым звычайна.
— Дадому? Да фройляйн Эльфрыды Мюлер з залатым крыжыкам на шыі? Невядома, што гэты д’ябал прыдумаў тым часам.
— Дадому, Робі,— сказала Пат і зморана схілілася да майго пляча.— Тут наш дом.
Я зняў адну руку з руля і абняў яе. Так мы павольна ехалі праз сіні туманны змрок, і калі нарэшце ўбачылі асветленыя вокны маленькага дамка, які, нібы цёмны звярок, прымасціўся ў куточку роўнай даліны, мне сапраўды здалося, што мы прыехалі дадому.
Фройляйн Мюлер ужо чакала нас. Яна пераапранулася і была не ў чорнай шарсцяной сукенцы, а ў чорнай шаўковай — такога ж пурытанскага крою. Замест крыжыка на шыі цяпер вісела эмблема сэрца, якара і крыжа адначасова — царкоўны сімвал веры, надзеі і любові.
Яна была цяпер значна больш зычлівая, чым удзень, і спытала, ці згодныя мы павячэраць яйкамі, халодным мясам і вэнджанай рыбай. Яна вячэру ўжо прыгатавала.
— Ну, што ж,— сказаў я.
— Вам не падабаецца? Свежавэнджаная рачная камбала.— Яна глядзела на мяне са страхам.
— Добра,— холадна сказаў я.
— Свежавэнджаная камбала вельмі смачная,— заявіла Пат і з дакорам зірнула на мяне.— Гэта найлепшая яда нанач, лепшай і прыдумаць нельга ў першы дзень на моры, фройляйн Мюлер. Каб яшчэ гарачанькага чаю...
— Ёсць, ёсць! Чай сапраўды гарачы! 3 задавальненнем. Зараз прынясуць.
Фройляйн Мюлер з палёгкай пабегла, шоргаючы шаўковай сукенкай.
— Ты сапраўды не любіш рыбы? — спытала Пат.
— Яшчэ як люблю! Камбалу! Пра яе я мару ўжо некалькі дзён.
— А сам задзіраеш нос. Вось гэта здорава!
— Трэба было аддзячыць за тое, як яна сустрэла нас удзень.
— Ах, божа мой! — Пат засмяялася.— Навошта табе? Я ўжо даўно забылася.
— А я — не,— сказаў я.— Я так лёгка не забываю.
— А варта было б,— падказала Пат.
Прыйшла служанка з падносам. Скура камбалы была залацістая, як тапаз, яна пахла морам і дымам. На падносе былі яшчэ свежыя крэветкі.
— Я пачынаю забываць,— сказаў я замілавана.— Акрамя таго, у мяне абуджаецца воўчы апетыт.
— У мяне таксама. Але падай мне спачатку гарачага чаю. Дзіўна, як мне холадна. А на дварэ ж вельмі цёпла.
Я зірнуў на яе. Яна была бледная, хоць і ўсміхалася.
— Болып і гаворкі не можа быць пра такія працяглыя купанні,— сказаў я і спытаў у служанкі: — У вас ёсць ром?
— Што?
— Ром. Пітво ў бутэльках.
— Ром?
— Ром.
— Няма.
Яна ўтаропілася на мяне. Твар яе быў падобны на поўню з цеста.
— Няма,— сказала яна яшчэ раз.
— Добра,— сказаў я.— Нічога. Бывайце. Бог з вамі.
Яна знікла.
— Якое шчасце, Пат, што ў нас прадбачлівыя сябры,— сказаў я.— Сёння раніцай, калі мы ад’язджалі, Ленц паставіў мне ў машыну даволі цяжкі скрутак. Глянем, што там.
Я прынёс пакунак з машыны. Гэта быў карабок з дзвюма бутэлькамі рому, бутэлькай каньяку і бутэлькай партвейну. Я падняў іх на святло.
— Нават ром «Сен-Джэймс»! Хлопцы надзейныя.
Я адкаркаваў бутэлькі і лінуў Пат у чай. Я заўважыў, што яе рука дрыжала.
— Табе сапраўды так холадна? — спытаў я.
— Было. Цяпер ужо лепш. Добры ром. Але я зараз пайду ў пасцель.
— Ідзі неадкладна, Пат,— сказаў я.— Мы падсунем стол і павячэраем.
Яна паслухалася. Я прынёс ёй яшчэ адну коўдру з майго ложка і падсунуў стол.
— Можа, табе зрабіць сапраўдны грог, Пат? Гэта яшчэ лепш. Я хуценька прыгатую.
Яна пахітала галавой.
— Я зноў адчуваю сябе добра.
Я зірнуў на яе. Яна і праўда выглядала ўжо лепш. Вочы яе зноў заззялі, вусны былі вельмі чырвоныя, а скура мела матавы колер.
— Дзіўна, як хутка гэта праходзіць,— сказаў я.— Напэўна, ром дапамог.
Яна ўсміхнулася.
■— I ложак таксама, Робі. Найлепш мне дапамагае ложак. Ён мой прытулак.
— Дзіўна. Я звар’яцеў бы, калі б мне давялося так рана класціся спаць. Аднаму, вядома.
Яна засмяялася.
— Жанчына адносіцца да гэтага крыху інакш.
— He кажы: жанчына. Ты — не жанчына.
— А хто ж?
— He ведаю. Але не жанчына. Калі б ты была сапраўдная, нармальная жанчына, я не пакахаў бы цябе.
Яна глянула на мяне.
— А ты ўвогуле можаш пакахаць?
— Што ж,— сказаў я.— Пытанне якраз для вячэры. Яшчэ ёсць пытанні?
— Магчыма. Але дзе адказ на гэтае?
Я наліў сабе чарку рому.
— Будзь здарова, Пат. Магчыма, ты маеш рацыю. Магчыма, ніхто з нас не можа. Ну, так, як раней. Але мы кахаем не горш. Толькі інакш. Іншыя погляды на гэта.
Пастукалі ў дзверы. Увайшла фройляйн Мюлер. У руцэ ў яе быў маленькі графінчык, на дне якога пляскалася кропля нейкай вадкасці.
— Я прынесла вам рому.
— Дзякую,— сказаў я, з хваляваннем разглядаючы шкляны напарстак.— Вельмі ўдзячны вам за ласку, але мы ўжо знайшлі сродак.
— О божа! — яна са страхам разглядала бутэлькі на стале.— Вы так шмат п’яце?
— Толькі для лячэння,— адказаў я мякка, пазбягаючы глядзець на Пат.— Прыпісана ўрачом. У мяне занадта сухая печань, фройляйн Мюлер. Але ці не зробіце нам ласку?
Я адкаркаваў бутэльку партвейну.
— За ваша здароўе! Каб ваш дом напоўніўся кліентамі.
— Вялікі дзякуй!
Яна ўздыхнула, зрабіла лёгкі паклон і прыклалася да чаркі, як птушачка.
— За добры адпачынак! — Потым яна з хітрынкай усміхнулася мне.— Моцны партвейн. I добры.
Ад здзіўлення, што яна так перамяніла тон, у мяне ледзь чарка не выпала з рук. Фройляйн Мюлер зачырванелася, вочы яе заіскрыліся. Яна пачала гаварыць пра ўсё ўсякае, што нас зусім не цікавіла. Пат з анёльскім цярпеннем трывала яе. Нарэшце фройляйн звярнулася да мяне:
— Значыць, у пана Кёстэра ўсё ў парадку?
Я кіўнуў галавой.
— Ён быў такі сціплы ў той час,— сказала яна.— Бывала, за дзень не вымавіць ніводнага слова. Ён і цяпер такі маўклівы?
— Цяпер ён час ад часу размаўляе.
Ён прабыў тут амаль год. Заўсёды адзін...
— Так,— сказаў я.— У такіх выпадках заўсёды гаворыш менш.
Яна сур’ёзна кіўнула галавой і глянула на Пат.
— Вы, пэўна, замарыліся.
— Крыху,— сказала Пат.
— Вельмі,— дадаў я.
— Тады я пайду,— заявіла яна спуджана.— Дабранач! Спіце спакойна!
Яна няўпэўнена пайшла.
— Мне здаецца, ёй хацелася пабыць яшчэ,— сказаў я.— Дзіўна, што гэта з ёй, праўда?
— Беднае стварэнне,— пашкадавала Пат.— Кожны вечар, пэўна, сядзіць адна ў пакоі ў палоне турбот.
— Ну, так, сапраўды,— сказаў я.— Але мне здаецца, што ўвогуле я паводзіў сябе з ёй прыстойна.
— Так і было.— Яна пагладзіла мне руку.— Адчыні крышачку дзверы, Робі.
Я пайшоў і адчыніў дзверы. На дварэ праяснілася, палоска месячнага святла пралегла па сцяжынцы аж у дзверы. Здавалася, што сад толькі таго і чакаў, калі адчыняцца дзверы,— так настойліва сюды адразу ўварваўся водар кветак, салодкі пах жоўтафіёля, рэзеды і руж, запоўніўшы сабой пакой.
— Паглядзі,— сказаў я, паказваючы на двор. У яркім месячным святле ва ўсю даўжыню бачылася садовая дарожка. Кветкі, нахіліўшыся, стаялі абапал яе, лістота была серабрыстага колеру, а краскі, якія так страката свяціліся днём, пафарбаваныя ў мяккія пастэльныя таны, мігцелі цяпер загадкава-пяшчотна. Месяцава святло і ноч прыглушылі іх фарбы і сілу, затое іх пах стаў больш моцны і саладжавы, чым удзень.
Я глянуў на Пат. Яе галава з цёмнымі валасамі — кволая, маленькая, бездапаможная — ляжала на белай падушцы. У яе было мала сілы, але была тайна кволасці, тайна кветак у змроку, у плывучым святле месяца.
Яна крыху прыўзнялася.
— Я сапраўды вельмі замарылася, Робі. Гэта кепска?
Я прысеў да яе на ложак.
— Нічога. Ты выспішся.
— Але ж ты яшчэ не хочаш спаць.
— Я схаджу яшчэ на пляж.
Яна кіўнула галавой і легла. Я хвілінку пасядзеў яшчэ.
— He зачыняй нанач дзверы,— сказала яна сонна.— Быццам спіш у садзе...
КНІГІ ОНЛАЙН
