Тры таварышы
Эрых Марыя Рэмарк
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 367с.
Мінск 1994
Мы пайшлі да будынка санаторыя. «Карл» стаяў яшчэ на вуліцы. Кёстэр накрыў яго радыятар коўдрай.
— Ота, калі мы паедзем назад? — спытаў я.
— Я думаю, што паеду заўтра вечарам ці паслязаўтра раніцай. Ты ж застанешся...
— Але як? — спытаў я ў адчаі.— Маіх грошай хопіць не больш чым на дзесяць дзён. А за Пат санаторый аплочаны таксама толькі да пятнаццатага. Мне трэба вяртацца і зарабляць. Тут, пэўна, ім такі слабы піяніст не патрэбны.
Кёстэр нахіліўся над машынай і падняў капот.
— Я дам табе грошай,— сказаў ён, выпростваючыся.— Пра грошы можаш не турбавацца і спакойна заставацца тут.
— Ота,— сказаў я,— я ж ведаю, колькі ў цябе засталося ад усёй распрадажы. Менш чым трыста марак.
— Я не пра тыя грошы. Я дастану. He хвалюйся. Праз восем дзён ты іх атрымаеш.
— Атрымаеш спадчыну? — спытаў я з горкай іроніяй.
— Амаль адгадаў. Павер мне. Ты ж не можаш цяпер зноў паехаць адсюль.
— He,— сказаў я.— Я не ведаў, як ёй усё растлумачыць.
Кёстэр зноў накрыў радыятар коўдрай. Ён лёгка правёў рукой па капоце. Потым мы пайшлі ў вестыбюль.
— А колькі зараз часу? — спытаў я.
— Палова сёмай.
— Дзіўна,— сказаў я.— Мне здалося, што ўжо пазней.
Па лесвіцы спускалася Пат. Яна была ў футравай куртцы. Яна хутка наблізілася да Кёстэра, каб павітаць яго. Толькі цяпер я заўважыў, якая яна загарэлая. Чырванаватабронзавы загар рабіў яе падобнай да маладой светлай індыянкі. Але твар яе выцягнуўся, вочы занадта блішчалі.
— У цябе тэмпература? — спытаў я.
— Крыху павышаная,— хутка сказала яна, ухіляючыся ад размовы на гэтую тэму.— Вечарам тут ва ўсіх тэмпература. А ў мяне толькі ад таго, што вы прыехалі. Змарыліся?
— Ад чаго?
— Тады пойдзем у бар, добра? Вы ж мае першыя наведнікі тут...
— А тут ёсць бар?
— Ёсць маленькі. Ва ўсякім разе куточак, абсталяваны пад бар. Таксама лячэнне. Нічога не павінна напамінаць пра бальніцу. Чаго нельга, таго ўсё роўна не дадуць.
Бар быў перапоўнены. Пат з тым-сім павіталася. Я звярнуў увагу на італьянца. Мы знайшлі свабодны столік.
— Што табе заказаць? — спытаў я.
— Кактэйль з ромам. Такі, які вы заўсёды пілі ў бары. Ты ведаеш рэцэпт?
■— Вельмі проста,— сказаў я дзяўчыне, якая абслугоўвала.— Палова партвейну, палова ямайскага рому.
— Два,— сказала Пат.— А адзін «спецыяльны».
Дзяўчына прынесла два «порта-ронка» і ружовы напітак.
— Гэта мне,— сказала Пат. Яна падсунула да нас шклянкі з ромам.— Салют!
Яна паставіла сваю шклянку, не пакаштаваўшы, азірнулася, хуценька схапіла маю шклянку і выпіла да дна.
— Ох,— сказала яна,— як добра!
— А што ты там заказала? — спытаў я і пакаштаваў падазрона ружовае пітво. У ім быў смак маліны і лімона. Алкаголем там не пахла..— Ад смагі,— дадаў я.
Яна засмяялася.
— Закажы яшчэ «порта-ронка». Але сабе. Мне не даДУЦь.
Я паклікаў дзяўчыну.
— «Порта-ронка» і «спецыяльны»,— сказаў я. Я бачыў, што за сталамі шмат хто піў «спецыяльны».
— Сёння мне можна, праўда, Робі? — сказала Пат.— Талькі сёння! Як у старыя часы! Праўда, Кёстэр?
— «Спецыяльны» — добры напітак,— адказаў я і выпіў другую шклянку.
— Я яго ненавіджу. Бедны Робі... што табе даводзіцца тут піць!
— Калі хутка заказваць, то і я яшчэ паспею,— сказаў я.
Пат засмяялася.
— За ядой потым і мне можна будзе выпіць. Чырвонага.
Мы заказалі яшчэ некалькі «порта-ронка», потым перайшлі ў сталовую. Пат выглядала цудоўна. Яе твар свяціўся. Мы селі за маленькі столік, накрыты белым абрусам, недалёка ад вокнаў. Было цёпла, а за вокнамі ляжала вёска з заснежанымі вуліцамі. Снег іскрыўся.
— А дзе Хельга Гутман? — спытаў я.
— ГІаехала,— сказала Пат, пачакаўшы.
— Паехала? Так рана?
— Так,— сказала Пат, і я зразумеў, пра што яна гаворыць.
Дзяўчына прынесла цёмна-чырвонае віно. Кёстэр наліў поўныя шклянкі. Сталы былі ўжо ўсе занятыя. Усюды сядзелі і размаўлялі людзі. Я адчуў, што Пат паклала сваю руку на маю.
— Каханы,— сказала яна вельмі ціха і пяшчотна,— я больш не вытрывала б.
XXVI
Я выйшаў з кабінета галоўнага ўрача. Кёстэр чакаў мяне ў холе. Убачыўшы мяне, ён устаў. Мы выйшлі на двор і селі на лаўку каля санаторыя.
— Дрэнна, Ота,— сказаў я.— Горш, чым я думаў.
Міма нас з вясёлым шумам прайшла група лыжнікаў. Сярод іх было некалькі жанчын з шырокімі белазубымі ўсмешкамі на здаровых загарэлых тварах, тлуста змазаных крэмам. Яны крычалі, што хочуць есці, як сабакі. Мы пачакалі, пакуль яны пройдуць.
— I такія вось жывуць,— сказаў я.— Жывуць, здаровыя, як кабыліцы. Як агідна!
— Ты гаварыў з самім галоўным урачом? — спытаў Кёстэр.
— 3 ім. Ён мне ўсё растлумачыў з многімі недагаворкамі. Але вынік ясны: стан пагоршыўся. Хоць ён і кажа, што
стала лепш.
— He разумею.
— Ён сцвярджае: калі б яна засталася ў горадзе, то надзея даўно была б страчана. А тут працэс быў запаволены. I гэта ён называе паляпшэннем.
Кёстэр чарціў абцасамі па жорсткім снезе. Потым ён падняў галаву.
— Значыць, у яго ёсць надзея?
— Ва ўрача заўсёды ёсць надзея, гэта частка яго прафесіі. Але ў мяне яе вельмі мала. Я спытаў у яго, ці рабіў ён прадзіманне. Ён адказаў, што ўжо нельга. Некалькі год назад ёй ужо рабілі. Цяпер ужо пашкоджаны абодва лёгкія. Гэта як пракляцце, Ота.
Старая ў растаптаных галёшах спынілася каля нас. У яе быў бледны запалы твар і патухлыя вочы графітнага колеру, якія здаваліся сляпымі. Шыя была закручана старамодным баа з пёраў. Яна няспешна ўзняла ларнетку і паўзіралася на нас. Потым пасунулася далей.
— Агідны прывід!
— А што ён сказаў яшчэ? — спытаў Кёстэр.
— Ён мне растлумачыў, ад чаго магла з’явіцца хвароба. У яго ўжо было шмат пацыентаў такога ўзросту. Гэта — вынікі вайны. Недаяданне ў дзяцінстве. Але навошта мне гэта ўсё? Яна павінна паправіцца.— Я глянуў на яго.— Вядома, ён сказаў мне, што бачыў шмат цудаў. Менавіта пры гэтай хваробе часта здараецца, што працэс спыняецца, ачагі рубцуюцца і чалавек папраўляецца. Нават у самых безнадзейных выпадках. Але я не веру ў цуды.
Кёстэр не адказаў. Мы сядзелі моўчкі. А што было гаварыць? Мы абодва занадта шмат перажылі і пабачылі, каб суцяшацца словамі.
— Яна не павінна ні пра што здагадвацца, Робі,— нарэшце сказаў Кёстэр.
— Вядома,— адказаў я.
Мы сядзелі, чакаючы Пат. Галава ў мяне была пустая. Я не адчуваў нават адчаю, я здранцвеў, быў бяздумны.
— Вось яна,— сказаў Кёстэр.
— Яна ідзе,— сказаў я і ўстаў.
— Прывітанне! — Пат падышла да нас. Яна крыху хісталася і смяялася.— Я крыху зап’янела. Ад сонца. Заўсёды, паляжаўшы на сонцы, я хістаюся, як стары марак.
Я зірнуў на яе, раптам усё перамянілася. Я больш не верыў урачу. Я верыў у цуд. Яна была побач, яна жыла, яна стаяла і смяялася — усё астатняе адступіла перад гэтым.
— Што гэта ў вас за твары? — спытала яна.
— Гарадскія твары, што не адпавядаюць месцу,— сказаў Кёстэр.— He можам прывыкнуць да сонца.
Яна засмяялася.
— У мяне сёння добры дзень. Без тэмпературы. Мне можна выйсці. Сходзім у вёску, вып’ем там чарку.
— А ці не паехаць нам лепей на санях?
— Дайду пехатой,— сказала Пат.
— Я ведаю,— сказаў Кёстэр.— Але я ніколі не ездзіў на такой штуковіне. Хачу паспрабаваць.
Мы паклікалі фурмана і паехалі ўніз па звілістай дарозе ў вёску. Мы спыніліся каля кафэ з маленькай сонечнай тэрасай. Там ужо сядзела шмат наведнікаў, і сярод іх я пазнаў сяго-таго з санаторыя. Тут быў таксама італьянец, якога я бачыў у бары. Яго звалі Антоніа. Ён падышоў да нашага століка, каб павітацца з Пат. Ён расказаў, што нейкія жартаўнікі мінулай ноччу выкацілі ложак з сонным хворым з пакоя і завезлі ў пакой старой настаўніцы.
— Навошта яны гэта зрабілі? — спытаў я.
— Ён паправіўся і праз некалькі дзён ад’язджае,— адказаў Антоніа.— У такіх выпадках жартуюць гэтак.
— Славуты чорны гумар тых, хто застаецца, каханы,— сказала Пат.
— Тут, у санаторыі, людзі дзяціняцца,— прамовіў Антоніа, нібы прабачаючы ім.
«Паправіўся,— падумаў я.— Нехта паправіўся і вяртаецца дадому».
— Чаго ты хацела б выпіць, Пат? — спытаў я.
— Марціні. Сухога марціні.
Па радыё паліліся гукі венскіх вальсаў. Здавалася, што ў цёплым летнім паветры залуналі лёгкія светлыя сцягі. Кельнер прынёс віно. Яно было вельмі халоднае і, калі сонца трапляла на яго, іскрылася перламутрам.
— Як добра пасядзець вось так, праўда? — спытала Пат.
— Выдатна,— адказаў я.
— Але часам гэта бывае невыносна,— сказала яна.
Мы засталіся ў вёсцы да абеду. Пат гэта вельмі падабалася. У апошні час ёй не дазвалялі выходзіць з санаторыя. Гэта быў яе першы выхад. Яна сказала, што адчувае сябе ў два разы здаравейшай, калі абедае ў вёсцы. Антоніа таксама палуднаваў з намі. Потым мы зноў паехалі наверх, і Пат пайшла ў свой пакой. Яна хацела дзве гадзінкі адпачыць.
Мы з Кёстэрам вывелі «Карла» з гаража і агледзелі яго. Трэба было замяніць дзве паламаныя рысоры. У майстра з гаража знайшліся інструменты, і мы ўзяліся за справу. Потым мы змазалі шасі. Калі ўсё было гатова, мы выкацілі яго на вуліцу. Ён стаяў на снезе, абпырсканы гразёй і з абвіслымі вушамі.
— Памыем яго? — спытаў я.
— He, у дарозе не будзем,— сказаў Кёстэр.— За гэта ён пакрыўдзіцца.
Падышла Пат. Яна выспалася і пасвяжэла. Вакол яе весела бегаў сабака.
— Білі! — клікнуў я. Ён здзіўлена зірнуў, але не вельмі ўзрадаваўся. Ён не пазнаў мяне і зусім засаромеўся, калі Пат звярнула яго ўвагу на маю асобу.
— Вось як бывае,— сказаў я.— Дзякуй богу, што ў людзей крыху лепшая памяць. А дзе ж ён быў учора?
Пат засмяялася.
— Ён увесь час ляжаў пад ложкам. Ён раўнуе да маіх гасцей і ад злосці хаваецца.
— У цябе цудоўны выгляд,— сказаў я.
Яна шчаслівымі вачыма глянула на мяне. Потым наблізілася да «Карла».
— Хочацца зноў пасядзець у машыне і крыху пакатацца.
— Вельмі проста,— сказаў я.— Праўда, Ота?
— Без сумнення. На вас цёплае паліто, а ў нас ёсць я'шчэ шалі і коўдры.
Пат села наперадзе каля Кёстэра. «Карл» зароў. Выхлапныя газы блакітна-белымі воблачкамі закруціліся ў паветры. Матор яшчэ не разагрэўся. Ланцугі, ляскаючы, пачалі няспешна падмінаць пад сябе снег. «Карл» з пырханнем, грукатам і вуркатаннем споўз уніз да вёскі і прабег па галоўнай вуліцы, як прыгорблены воўк, сярод конскага тупату і звону шаргуноў.
Мы выехалі з вёскі. Быў надвячорак, заснежаныя палі, асветленыя нізкім сонцам, паблісквалі ружовымі іскрамі. Некалькі стагоў сена, амаль занесеныя белым снегам, стаялі пад гарой. Апошнія лыжнікі маленькімі кропкамі скочваліся ў даліну. Пры гэтым яны праслізгвалі па чырвоным сонцы, якое вялізным шарам яшчэ раз паказалася з-за адхону,— вялізны ком сухога жару.
КНІГІ ОНЛАЙН
