Творы замежнай літаратуры для дадатковага чытання ў 10—11 класах
Эрнэст Хемінгуэй, Райнер Марыя Рыльке
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 335с.
Мінск 2024
Я праехаў па вузкай дарозе ўніз да ракі, пакінуў машыну на перавязачным пункце пад выступам пагорка, пераправіўся цераз пантонны мост, захінуты рогам гары, і абышоў акопы на месцы разбуранага гарадка і ля падножжа схіла. Усе былі ў бліндажах. Я ўбачыў складзеныя напагатове ракеты, якімі карысталіся для выкліку агнявой падтрымкі артылерыі альбо для сігналізацыі, калі была перарвана сувязь. Было ціха, горача і брудна. Я паглядзеў цераз драцяныя загароды на аўстрыйскія пазіцыі. Нікога не было відаць. Я выпіў са зна-
1 Да пабачэння, лейтэнант (італ.).
ёмым капітанам у адным з бліндажоў і цераз мост вярнуўся назад.
Дабудоўвалася новая шырокая дарога, якая перавальвала праз гару і зігзагамі спускалася да моста. Наступ павінен быў пачацца, як толькі гэтая дарога будзе дабудавана. Яна ішла па лесе, крута выгінаючыся. План быў такі: усё падвозіць па новай дарозе, а пасля грузавікі і вазы, санітарныя машыны з параненымі і ўвесь зваротны транспарт накіроўваць па старой вузкай дарозе. Перавязачны пункт знаходзіўся на аўстрыйскім беразе пад выступам пагорка, і параненых павінны былі на насілках несці цераз пантонны мост. Меркавалася захаваць гэты парадак і пасля пачатку наступу. Як я сабе ўяўляў, апошняя міля з лішнім новай дарогі там, дзе заканчваўся схіл, павінна была прастрэльвацца аўстрыйскай артылерыяй. Справа магла скончыцца кепска. Але я знайшоў месца, дзе можна было схаваць машыны пасля таго, як яны пройдуць гэты апошні небяспечны перагон, і дзе яны маглі чакаць, пакуль параненых перанясуць цераз пантонны мост. Мне хацелася праехаць па новай дарозе, але яна не была яшчэ закончана. Яна была шырокая, з добра разлічаным профілем, і яе выгібы выглядалі вельмі прывабна ў прасветах на лясістым схіле гары. Для машын з іхнімі моцнымі тармазамі спуск не будзе цяжкі, бо, ва ўсялякім выпадку, уніз яны пойдуць парожнія. Я паехаў па вузкай дарозе назад.
Двое карабінераў затрымалі машыну. Наперадзе на дарозе разарваўся снарад, і пакуль мы стаялі, разарвалася яшчэ тры. Гэта былі 77-міліметроўкі, і калі яны ляцелі, быў чуваць пранізлівы шэлест, а пасля рэзкі, кароткі выбух, успышка, і шэры дым засцілаў дарогу. Карабінеры далі нам знак ехаць далей. Калі параўняліся з месцамі выбухаў, я аб’ехаў невялікія варонкі і адчуў пах узрыўчаткі і пах разварочанай гліны, і каменя, і свежараструшчанага крэменю. Я вярнуўся ў Гарыцыю, на нашу вілу, і, як я ўжо казаў, пайшоў да міс Барклі, якая была на дзяжурстве.
У час абеду я еў вельмі хутка і адразу ж зноў выправіўся на вілу, дзе быў англійскі шпіталь. Віла была вельмі вялікая і прыгожая, і ля дома раслі цудоўныя дрэвы. Міс Барклі сядзела на лаўцы ў садзе. 3 ёй была міс Фергюсон. Яны, здавалася,
узрадаваліся мне, і па нейкім часе міс Фергюсон папрасіла прабачэння і ўстала.
— Я пакіну вас,— сказала яна,— Вы выдатна абыходзіцеся без мяне.
— He ідзіце, Элен,— сказала міс Барклі.
— He, я пайду ўжо. Мне трэба пісаць лісты.
— Дабранач,— сказаў я.
— Дабранач, містар Генры.
— He пішыце нічога такога, што занепакоіла б цэнзара.
— He хвалюйцеся. Я пішу толькі пра тое, у якім прыгожым месцы мы жывём і якія храбрыя ўсе італьянцы.
— Нрацягвайце гэтак жа, і вы атрымаеце ордэн.
— Буду вельмі радая. Дабранач, Кэтрын.
— Я неўзабаве зайду да вас,— сказала міс Барклі. Міс Фергюсон знікла ў цемры.
— Яна добрая,— сказаў я.
— Гэта праўда. Яна вельмі добрая. Яна сястра.
— А вы хіба не сястра?
— О не. Я тое, што называецца VAD1. Мы працуем вельмі шмат, але нам не давяраюць.
— А чаму?
— He давяраюць тады, калі няма справы. Калі працы шмат, тады давяраюць.
— А ў чым розніца?
— Сястра — гэта накшталт доктара. Трэба доўга вучыцца.
A VAD заканчваюць толькі кароткатэрміновыя курсы.
— Разумею.
— Італьянцы не хацелі дапускаць жанчын так блізка да фронту. Такім чынам, у нас тут асаблівы рэжым. Мы нікуды не выходзім.
— Але я магу прыходзіць сюды?
— Ну вядома. Тут не манастыр.
— Давайце забудземся на вайну.
— Гэта не так проста. У такім месцы цяжка забыцца на вайну.
— I ўсё ж забудзем.
1 Voluntary Aid Departament (англ.) — аддзяленне добраахвотнай дапамогі.
— Добра.
Мы паглядзелі адно на аднаго ў цемры. Яна здалася мне вельмі прыгожай, і я ўзяў яе за руку. Яна не адняла рукі, і я пацягнуўся, і я абняў яе.
— He трэба,— сказала яна. Я не адпускаў яе.
— Чаму?
— He трэба.
— Трэба,— сказаў я.— Так добра.
Я нахіліўся ў цемры, каб пацалаваць яе, і нешта апякло мяне коратка і востра. Яна моцна пляснула мне па твары. Удар выпаў на пераноссе і вочы, і ў мяне высіупілі слёзы.
— Даруйце мне,— сказала яна.
Я адчуў сябе ў крыху выгодным становішчы.
— Вы зрабілі правільна.
— He, вы, калі ласка, даруйце мне,— сказала яна.— Але гэта так непрыгожа атрымалася — сястра з афіцэрам у выхадны вечар. Я не хацела зрабіць вам балюча. Вам балюча?
Яна глядзела на мяне ў цемры. Я быў злосны і адначасна адчуваў упэўненасць, ведаючы ўсё загадзя, як хады ў шахматнай партыі.
— Вы зрабілі абсалютна правільна,— сказаў я.— Я не сярдую.
— Бедненькі!
— Ведаеце, я жыву нейкім нялюдскім жыццём. Мне нават не выпадае размаўляць па-англійску. I пасля, вы гэткая прыгожая.
Я пазіраў на яе.
— Навошта вы ўсё гэта гаворыце? Я ж папрасіла ў вас прабачэння. Мы памірыліся ўжо.
— Так,— сказаў я.— I мы перасталі гаварыць пра вайну.
Яна засмяялася. Я ўпершыню пачуў, як яна смяецца. Я сачыў за яе тварам.
— Вы слаўны,— сказала яна.
— Зусім не.
— Праўда, вы добры. Хочаце, я сама вас пацалую?
Я паглядзеў ёй у вочы і зноў абняў яе за талію і пацалаваў. Я пацалаваў яе моцна, і моцна прыціснуў да сябе, і імкнуўся растуліць яе вусны; яны былі моцна сціснуты. Я ўсё яшчэ быў злосны, і калі я прыціснуў яе да сябе, яна раптам
здрыганулася. Я моцна прыціскаў яе і адчуваў, як стукае яе сэрца, і яе вусны растуліліся, і галава адхінулася на маю руку, і я адчуў, што яна плача на маім плячы.
— Мілы! — сказала яна,— Вы заўсёды будзеце ласкавы да мяне, праўда?
«Да д’ябла»,— падумаў я. Я пагладзіў яе па валасах, паляпаў па плячы. Яна плакала.
— Праўда, будзеце? — Яна падняла на мяне свае вочы.— Бо ў нас будзе вельмі дзіўнае жыццё.
Крыху счакаўшы я правёў яе да дзвярэй вілы, і яна ўвайшла, а я накіраваўся дамоў. Калі прыйшоў дамоў, падняўся ў свой пакой. Рынальдзі ляжаў на ложку. Ен паглядзеў на мяне.
— Значыць, у вас з міс Барклі ўсё нармальна?
— Мы з ёй сябры.
— Цяпер вы нагадваеце сабаку на паляванні.
Я не зразумеў.
— Каго?
Ен патлумачыў.
— Гэта вы,сказаў я,— нагадваеце сабаку, які...
— Спыніцеся,— сказаў ён.— Яшчэ крыху, і мы нагаворым адзін аднаму шмат крыўднага.— Ен засмяяўся.
— Дабранач,— сказаў я.
— Дабранач.
Падушкай я збіў яго свечку і лёг у цемры. Рынальдзі падняў свечку, запаліў і працягваў чытаць.
РАЗДЗЕЛ ШОСТЫ
Два дні я аб’язджаў пасты. Калі я вярнуўся дамоў, было ўжо вельмі позна, і толькі наступным вечарам я ўбачыўся з міс Барклі. У садзе яе не было, і мне давялося чакаць у канцылярыі шпіталя, калі яна спусціцца ўніз. Ля сцен пакоя, занятага пад канцылярыю, стаяла шмат мармуровых бюстаў на пастаментах з расфарбаванага дрэва. Вестыбюль перад канцылярыяй таксама быў застаўлены імі. Згодна з агульнай уласцівасцю мармуровых статуй яны ўсе здаваліся падобнымі адна на адну. На мяне скульптура заўсёды ўздзейнічала адмоўна; бронза яшчэ куды не ішло, але мармуровыя бюсты нязменна нагадваюць могілкі. Ёсць, зрэшты, адны
надта прыгожыя могілкі — у Пізе. А дрэнных мармуровых статуй больш за ўсё ў Генуі. Гэтая віла раней належала нейкаму нямецкаму багацею, і бюсты, напэўна, каштавалі яму шмат грошай. Цікава, чыя гэта работа, колькі за іх заплацілі. Я спрабаваў высветліць, ці продкі гэта, ці яшчэ хто-небудзь; але ўсе яны мелі аднастайна-класічны выгляд. Гледзячы на іх, нічога нельга было распазнаць.
Я сядзеў на крэсле, трымаючы ў руках кепі. Нам належала нават у Гарыцыі насіць стальныя каскі, але яны былі нязручнымі і здаваліся брыдка бутафорскімі ў горадзе, дзе цывільнае насельніцтва не было эвакуіравана. Я сваю адзяваў, калі выязджаў на пасты, і, апрача таго, я меў з сабой англійскі процівагаз — процівагазавую маску, як іх тады называлі. Мы толькі-толькі пачалі атрымліваць іх. Яны і насамрэч нагадвалі маскі. Усе мы таксама абавязаныя былі насіць аўтаматычныя пісталеты, нават дактары і афіцэры ў санітарных часцях. Я адчуваў свой пісталет, калі адкідваўся на спінку крэсла. Кожны заўважаны без пісталета мусіў быць арыштаваны. Рынальдзі замест пісталета набіваў кабуру туалетнай паперай. Я насіў свой без падману і адчуваў сябе ўзброеным да таго часу, пакуль мне не даводзілася страляць з яго. Гэта быў пісталет сістэмы «астра», калібра 7,65, з кароткім ствалом, які так падскокваў падчас спуску курка, што патрапіць у цэль было цалкам неверагодна. Калі трэніраваўся страляць, я браў прыцэл ніжэй мішэні і стараўся стрымаць трымценне ствала, і нарэшце я навучыўся з дваццаці крокаў трапляць не болей ярда ад вызначанай цэлі, і тады раптам мне стала зразумела, як недарэчна наагул насіць пісталет, і хутка я зусім забыўся на яго, і ён матляўся ў мяне ззаду на папрузе, не выклікаючы ніякіх эмоцый, апрача хіба што невялікага сораму падчас сустрэчы з англічанамі альбо амерыканцамі. I вось цяпер я сядзеў на крэсле, і дзяжурны канцылярыст неадабральна пазіраў на мяне з-за канторкі, а я разглядваў мармуровую падлогу, пастаменты з мармуровымі бюстамі і фрэскі на сценах у чаканні міс Барклі. Фрэскі былі неблагія. Фрэскі заўсёды добрыя, калі фарба на іх пачынае лушчыцца і абсыпацца.
Я ўбачыў, што Кэтрын Барклі ўвайшла ў вестыбюль, і ўстаў. Яна не здавалася высокай, калі ішла мне насустрач, але яна была вельмі прыгожая.
— Добры вечар, містар Генры,— сказала яна.
— Добры вечар,— сказаў я. Канцылярыст за канторкай прыслухоўваўся.
— Пасядзім тут ці выйдзем у сад?
— Давайце выйдзем. У садзе халадней.
Я пайшоў за ёй да дзвярэй, канцылярыст пазіраў нам услед. Калі мы ішлі ўжо па высыпанай гравіем сцежцы, яна сказала:
— Дзе вы былі?
— Я выязджаў на пасты.
— I вы не маглі папярэдзіць мяне хоць запіскай?
— Не,— сказаў я.— He атрымалася. Я думаў, што вярнуся тым жа днём.
— I ўсё-ткі трэба было паведаміць мне, мілы.
Мы збочылі з алеі і ішлі па сцежцы пад дрэвамі. Я ўзяў яе за руку, затым спыніўся і пацалаваў яе.
КНІГІ ОНЛАЙН
