Творы замежнай літаратуры для дадатковага чытання ў 10—11 класах
Эрнэст Хемінгуэй, Райнер Марыя Рыльке
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 335с.
Мінск 2024
— Ці нельга нам пайсці куды-небудзь?
— Не,— сказала яна.— Мы можам гуляць толькі тут. Вас вельмі доўга не было.
— Сёння трэці дзень. Але цяпер я вярнуўся.
Яна паглядзела на мяне.
— I вы мяне кахаеце?
— Так.
— ГІраўда, вы ж казалі, што вы мяне кахаеце?
— Так,— зманіў я.— Я кахаю вас.
Я не казаў гэтага раней.
— I вы будзеце зваць мяне Кэтрын?
— Кэтрын.
Мы прайшлі яшчэ крыху і зноў спыніліся пад дрэвам.
— Скажыце: ноччу я вярнуўся да Кэтрын.
— Ноччу я вярнуўся да Кэтрын.
— Мілы, вы ж вярнуліся, праўда?
— Так.
— Я вас так кахаю, і гэта было так страшна. Вы больш не паедзеце?
— He, я заўсёды буду вяртацца.
— Я так вас кахаю. Пакладзіце зноў руку сюды.
— Яна ўвесь час тут.
Я павярнуў яе да сябе, мне стаў відаць яе твар, калі я цалаваў яе, і я ўбачыў, што яе вочы заплюшчаныя. Я пацалаваў яе ў заплюшчаныя вочы. Я вырашыў, што яна, відаць, крыху не ў сабе. Але хіба не ўсё адно? Я не думаў пра тое, чым гэта можа скончыцца. Гэта было лепей, чым штовечар хадзіць у афіцэрскі публічны дом, дзе дзеўкі вешаюцца вам на шыю і ў адзнаку сваёй прыхільнасці, у прамежках паміж падарожжамі наверх з іншымі афіцэрамі, адзяваюць ваша кепі задам наперад. Я ведаў, што не люблю Кэтрын Барклі і не збіраюся яе кахаць. Гэта была гульня, як брыдж, толькі замест карт былі словы. Як у брыджы, трэба было рабіць выгляд, што гуляеш на грошы альбо яшчэ на нешта. Пра тое, на што ішла гульня, не гаварылася ні слова. Але мне было ўсё роўна.
— Куды б нам пайсці,— сказаў я. Як кожны мужчына, я не ўмеў доўга заляцацца стоячы.
— Няма куды,— сказала яна. Яна вярнулася на зямлю з таго свету, у якім знаходзілася.
— Пасядзім крыху тут.
Мы селі на пляскатую каменную лаву, і я ўзяў Кэтрын Барклі за руку. Яна не дазволіла мне абняць яе.
— Вы вельмі стаміліся? — спытала яна.
He.
Яна пазірала ўніз, на траву.
— Дрэнную гульню мы з вамі распачалі.
— Якую гульню?
— He прыкідвайцеся дурнем.
— Я і не думаю.
— Вы слаўны,— сказала яна,— і вы імкняцеся іграць як мага лепей. Але гульня ўсё адно кепская.
— Вы заўсёды адгадваеце чужыя думкі?
— He заўсёды. Але вашы я ведаю. Вам няма сэнсу прыкідвацца, што вы мяне кахаеце. На сённяшні дзень з гэтым скончана. Пра што вы хацелі б цяпер пагаварыць?
— Але я насамрэч кахаю вас.
— Ведаеце што, давайце не будзем хлусіць, калі ў гэтым няма патрэбы. Вы вельмі добра сыгралі сваю ролю, і цяпер усё добра. Я ж не зусім вар’ятка. На мяне калі і находзіць, то толькі крыху і ненадоўга.
Я сціснуў яе руку.
— Кэтрын, дарагая...
— Як смешна гэта цяпер гучыць: «Кэтрын». Вы не заўсёды аднолькава гэта прамаўляеце. Але вы вельмі слаўны. Вы вельмі добры, вельмі.
— Гэтак гаворыць і наш святар.
— Так, вы добры. I вы будзеце наведваць мяне?
— Вядома.
— I вам няма патрэбы гаварыць, што вы кахаеце мяне. 3 гэтым пакуль што скончана.— Яна ўстала і падала мне руку.— Дабранач.
Я хацеў пацалаваць яе.
— Не,— сказала яна.— Я дужа стамілася.
— I ўсё-ткі пацалуйце мяне,— сказаў я.
— Я страшэнна стамілася, мілы.
— Пацалуйце мяне.
— Вам вельмі хочацца?
— Вельмі.
Мы пацалаваліся, але яна раптам вырвалася.
— He трэба. Дабранач, мілы.
Мы дайшлі да дзвярэй, і я ўбачыў, як яна пераступіла парог і пайшла па вестыбюлі. Мне падабалася сачыць за яе рухамі. Яна схавалася ў калідоры. Я пайшоў дамоў. Ноч была душная, і ў гарах не сціхала ні на хвіліну. Былі бачны ўспышкі на СанТабрыеле.
Ля «Віла-Роса» я спыніўся. Аканіцы былі зачыненыя, але ўсярэдзіне яшчэ піумелі. Нехта спяваў. Я пайшоў у свой пакой. Рынальдзі ўвайшоў, калі я распранаўся.
— Ага,— сказаў ён,— справа ладзіцца. Бэбі збянтэжаны.
— Дзе вы былі?
— На «Віла-Роса». Вельмі карысна для душы, бэбі. Мы спявалі хорам. А дзе былі вы?
— Заходзіў да англічан.
— Дзякуй богу, што я не зблытаўся з англічанамі.
РАЗДЗЕЛ СЁМЫ
Наступным днём, калі вяртаўся з першага горнага паста, я спыніў машыну ля smistimento1, дзе параненыя і хворыя размяркоўваліся згодна з іхнімі дакументамі і на дакументах рабілі адзнаку аб накіраванні ў той ці іншы шпіталь. Я сам вёў машыну і застаўся ў ёй, а шафёр панёс дакументы для адзнакі. Дзень быў гарачы, і неба было надта блакітнае і яркае, а дарога белая і пыльная. Я сядзеў на высокім сядзенні фіата і ні пра што не думаў. Міма па дарозе ішоў полк, і я пазіраў, як крочаць шарэнгі. Людзі былі стомленыя і спацелыя. Некаторыя былі ў стальных касках, але большасць несла іх прычэпленымі да ранцаў. Для многіх каскі былі надта вялікія і амаль затулялі вушы. Афіцэры ўсе былі ў касках, але падабраных па памерах. Гэта была частка брыгады Базіліката. Я пазнаў іхнія паласатыя, чырвоныя з белым, пятліцы. Полк ужо даўно прайшоў, але міма ўсё яшчэ валакліся адсталыя,— тыя, хто не меў сілы крочыць у нагу са сваім аддзяленнем. Яны былі стомленыя, спацелыя, запыленыя. Некаторыя здаваліся зусім хворымі. Калі апошні адсталы прайшоў, на дарозе з’явіўся яшчэ адзін салдат. Ён пакульгваў. Ен спыніўся і сеў ля дарогі. Я вылез і падышоў да яго.
— Што з вамі?
Ен паглядзеў на мяне і ўстаў.
— Я ўжо іду.
— А ў чым справа?
— Усё вайна, ну яе да...
— Што з вашай нагой?
— Рэч не ў назе. У мяне грыжа.
— Чаму ж вы ідзяце пешкі? — спытаў я.— Чаму вы не ў шпіталі?
— He пускаюць. Лейтэнант кажа, што я знарок скінуў бандаж.
— Пакажыце мне.
— Яна выйшла.
— 3 якога боку?
— Вось тут.
Я памацаў ягоны жывот.
1 Эвакапункт (італ.).
4 Зак. 960
— Кашляніце,— сказаў я.
— Каб ад гэтага не стала горай. Яна ўжо і так у два разы большая, чым раніцай.
— Сядайце ў машыну,— сказаў я.— Калі паперы маіх параненых будуць гатовыя, я сам адвязу вас і здам у вашу санітарную часць.
— Ён скажа, што я знарок.
— Тут яны не змогуць прычапіцца,— сказаў я.— Гэта не рана. У вас жа было гэта і раней?
— Але я згубіў бандаж.
— Вас накіруюць у шпіталь.
— А ці нельга мне застацца з вамі, tenente?
— He, у мяне няма на вас дакументаў.
У дзвярах з’явіўся шафёр з дакументамі параненых, якіх мы везлі.
— Чацвярых у сто пяты. Дваіх у сто трыццаць другі,— сказаў ён. Гэта былі шпіталі на другім беразе.
— Сядайце за стырно,— сказаў я.
Я дапамог салдату з грыжай залезці на сядзенне побач з намі.
— Вы размаўляеце па-англійску? — спытаў я.
— Так.
— Што вы скажаце пра гэту праклятую вайну?
— Брыдота.
— Дзіўна, калі б іначай. Сапраўдная брыдота.
— Вы былі ў Штатах?
— Быў. У Пітсбургу. Я здагадаўся, што вы амерыканец.
— Хіба я дрэнна размаўляю па-італьянску?
— Я адразу здагадаўся, што вы амерыканец.
— Яшчэ адзін амерыканец,— сказаў шафер па-італьянску, зірнуўшы на салдата з грыжай.
— Паслухайце, лейтэнант. Вы абавязкова павінны даставіць мяне ў полк?
— Так.
— Рэч у тым, што старшы доктар ведае пра маю грыжу. Я да д’ябла выкінуў бандаж, каб мне стала горай і не давялося зноў ісці на перадавую.
— Разумею.
— Мо вы адвезяце мяне ў іншае месца?
— Калі б мы былі бліжэй да фронту, я мог бы здаць вас на першы медыцынскі пункт. Але тут, у тыле, нельга без дакументаў.
— Калі я вярнуся, мне зробяць аперацыю, а пасля ўвесь час будуць трымаць на перадавой.
Я падумаў.
— Вы хацелі б увесь час тырчаць на перадавой? — спытаў ён.
He.
— Д’ябал! — сказаў ён.— Якая гідкая гэтая вайна.
— Паслухайце,— сказаў я.— Выйдзіце з машыны, упадзіце і набіце сабе шышку на галаве, а я на зваротным шляху забяру вас і адвязу ў шпіталь. Мы на хвіліну спынімся, Альда.
Мы з’ехалі на абочыну і спыніліся. Я дапамог яму вылезці.
— Тут вы мяне і знойдзеце, лейтэнант,— сказаў ён.
— Да сустрэчы,— сказаў я. Мы паехалі далей і абагналі полк прыблізна праз мілю, затым пераправіліся цераз раку, каламутную ад расталага снегу і рухавую ля бакоў моста, і па дарозе, якая перасякае раўніну, дабраліся да шпіталяў, дзе трэба было здаць параненых. На зваротным шляху я сам сядзеў за стырном і хутка гнаў пустую машыну туды, дзе сядзеў салдат з Пітсбурга. Спачатку мы мінулі полк, які рухаўся марудна і быў яшчэ болын стомлены; затым адсталых. Пасля мы ўбачылі пасярод дарогі санітарны фургон. Два салдаты падымалі салдата з грыжай. Яны вярнуліся па яго. Калі ўбачыў мяне, ён пакруціў галавой. Ягоная каска звалілася, і лоб, ля самых валасоў, быў скрываўлены. На носе была абадраная скура, і на крывавую драпіну наліп пыл, і ў валасах таксама быў пыл.
— Зірніце, якая шышка, лейтэнант,— гукнуў ён.— Але нічога не зробіш. Яны вярнуліся па мяне.
Калі я вярнуўся на вілу, было пяць гадзін, і я пайшоў туды, дзе мылі машыны, каб стаць пад душ. Затым я складаў рапарт, седзячы ў сваім пакоі ля адчыненага акна, у штанах і кашулі. Насіуп быў прызначаны на паслязаўтра, і я мусіў выехаць са сваімі машынамі ў Плаву. Ужо даўно я не пісаў у Штаты, і я ведаў, што трэба напісаць, але гэтулькі часу адкладваў, што цяпер пісаць было ўжо амаль немагчыма. He было пра
што пісаць. Я адправіў некалькі паштовак Zona di Guerra1, выкрасліўшы з тэкста ўсё, апрача «я жывы і здаровы». Так хутчэй дойдуць. Гэтыя паштоўкі вельмі спадабаюцца ў Амерыцы — нязвыклыя і таямнічыя. Нязвыклай і таямнічай была вайна ў гэтай зоне, але мне яна здавалася добра абмазгаванай і жорсткай у параўнанні з іншымі войнамі, якія былі скіраваныя супраць аўстрыйцаў. Аўстрыйскае войска было створана дзеля перамог Напалеона — любога Напалеона. Добра, каб і ў нас быў Напалеон, але ў нас быў толькі II Generale Cadorna, тлусты і самазадаволены, і Vittorio-Emmanuele, маленькі чалавек з худой доўгай піыяй і казлінай бародкай. У правабярэжным войску быў герцаг Аоста. Бадай, ён быў занадта прыгожы для вялікага палкаводца, але ў яго быў воблік сапраўднага мужчыны. Многія хацелі б, каб ён быў каралём. Ен меў знешнасць караля. Ен быў дзядзькам караля і камандаваў трэцяй арміяй. Мы былі ў другой арміі. У трэцяй арміі было некалькі англійскіх батарэй. У Мілане я пазнаёміўся з двума англійскімі артылерыстамі адтуль. Яны былі вельмі мілыя, і мы выдатна правялі вечар. Яны былі рослыя і сарамлівыя, і ўсё іх бянтэжыла і адначасова падабалася. Лепш, каб я служыў у англійскай арміі. Усё было б прасцей. Але я, відаць, загінуў бы. Ну, у санітарным атрадзе, напэўна, не. He, нават і ў санітарным атрадзе. Здаралася, і шафёры англійскіх санітарных машын гінулі. Але я ведаў, што не загіну, Гэтай вайной не. Яна не мела да мяне ніякіх адносін. Мне яна здавалася не больш небяспечнай, чым вайна ў кіно. Усё-ткі я шчыра хацеў, каб вайна скончылася. Мо гэтым летам будзе канец. Мо аўстрыйцаў паб’юць. Іх заўсёды білі ў ранейшых войнах. А што асаблівага ў гэтай вайне? Усе гавораць, што французы выдыхнуліся. Рынальдзі расказваў, што французскія салдаты ўзбунтаваліся і войскі пайшлі на I Іарыж. Я спытаў у яго, што ж было далей, і ён сказаў: «Ну, іх спынілі». Мне хацелася пабываць у Аўстрыі без усялякай вайны. Мне хацелася пабываць у Шварцвальдзе. Мне хацелася пабываць на Гарцы. А дзе гэта Гарц, між іншым? Цяпер баі вяліся ў Карпатах. Туды мне не хацелася. Хоць, бадай, і гэта было б няблага. Калі б не было вайны, я мог бы паехаць у Іспанію. Сонца ўжо заходзіла і дзень астываў. Пасля вячэры я паеду да Кэ-
КНІГІ ОНЛАЙН
