Творы замежнай літаратуры для дадатковага чытання ў 10—11 класах
Эрнэст Хемінгуэй, Райнер Марыя Рыльке
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 335с.
Мінск 2024
Я ляжаў пад брызентам разам з гарматамі. Ад іх пахла змазкай і газай. Я ляжаў і слухаў шум дажджу па брызенце і перастук колаў. Звонку пранікала слабае святло, і я ляжаў і глядзеў на гарматы. Яны былі ў брызентавых чахлах. Я падумаў, што, верагодна, яны адпраўленыя з трэцяй арміі. На лбе ў мяне напухла шышка, і я спыніў кроў, лежачы нерухома, каб даць ёй запячыся, і пасля здзёр прысохлую кроў, не зачапіўшы толькі ля самай раны. Гэта не было балюча. У мяне не было насоўкі, але я вобмацкам змыў рэшткі прысохлай крыві дажджавой вадой, якая сцякала з брызента, і выцер рукавом. Я не павінен быў сваім выглядам выклікаць падазронасць. Я ведаў, што мне трэба будзе вылезці да прыбыцця ў Местры, бо хто-небудзь прыйдзе паглядзець на гарматы. Гармат было занадта мала, каб іх губляць альбо забываць. Мяне мучыў шалёны голад.
РАЗДЗЕЛ ТРЫЦЦАЦЬ ДРУГІ
Я ляжаў на дошках платформы пад брызентам, побач з гарматамі, мокры, змерзлы і вельмі галодны. Урэшце я перавярнуўся і лёг на жывот, паклаў галаву на рукі. Калена маё анямела, але, увогуле, я не мог на яго паскардзіцца. Валянціні выдатна зрабіў сваю справу. Я палову адступлення прайшоў пешкі і праплыў кавалак Тальямента з яго каленам. Гэта і насамрэч было яго калена. Другое калена было маё. Дактары вырабляюць з вашым целам розныя штучкі, і пасля гэтага яно ўжо не ваша. Галава была мая, і ўсё, што ў жываце, таксама. Там было вельмі голадна. Я чуў, як усё там проста выварочвалася. Галава была мая, але не магла ні працаваць, ні думаць; толькі ўспамінаць, і не надта шмат успамінаць.
Я мог успомніць Кэтрын, але я ведаў, што звар’яцею, калі буду думаць пра яе, не ведаючы, ці давядзецца мне ўбачыць яе, і я стараўся не думаць пра яе, толькі зусім крышку пра яе, толькі пад няспешны перастук колаў пра яе, і святло цераз брызент ледзьве цэдзіцца, і я ляжу з Кэтрын на дошках платформы. Мулка ляжаць на дошках платформы, у мокрым адзенні, і думак няма, толькі пачуцці, і надта доўгім было расстанне, і дошкі ўздрыгваюць раз ад разу, і самота ўнутры, і толькі мокрае адзенне ліпне да цела, і мулкія дошкі замест жонкі.
Нельга любіць дошкі таварнай платформы, альбо гарматы ў брызентавых чахлах з пахам змазкі і металу, альбо брызент, які прапускае дождж, хоць пад брызентам з гарматамі вельмі прыемна і добра; але ўсё тваё каханне — да некага, каго тут і ўявіць нельга; занадта халодным і ясным позіркам глядзіш цяпер перад сабой; хутчэй нават не халодным, а ясным і пустым. Ляжыш на жываце і глядзіш перад сабой пустым позіркам, пасля таго, што бачыў, як адна армія адыходзіла назад, a другая насоўвалася. Ты даў загінуць сваім машынам і людзям, нібыта службовец універсальнай крамы, які падчас пажару даў загінуць таварам аддзела. Маёмасць, аднак, была не застрахавана. Цяпер ты з гэтым паквітаўся. Ты не маеш цяпер ніякіх абавязацельстваў. Калі пасля пажару ў краме расстрэльваюць службоўцаў за тое, што яны гавораць з акцэнтам, які ў
іх быў заўсёды, ніхто, вядома, не можа чакаць, што службоўцы вернуцца, як толькі зноў распачнецца гандаль. Яны пашукаюць іншую працу — калі можна разлічваць на іншую працу і калі іх не зловіць паліцыя.
Гнеў змыла рака разам з пачуццём абавязку. Зрэшты, гэтае пачуццё мінулася яшчэ тады, калі рука карабінера схапіла мяне за каўнер. Мне хацелася зняць з сябе мундзір, хоць я не надаваў асаблівай увагі знешнім атрыбутам справы. Я сарваў зорачкі, але гэта было проста дзеля зручнасці. Гэта не было справай гонару. Я ні да каго не адчуваў злосці. Проста я скончыў з гэтым. Я жадаў ім усялякай удачы. Сярод іх былі і добрыя, і храбрыя, і вытрыманыя, і разумныя, і яны заслугоўвалі ўдачы. Але мяне гэта болып не датычыла, і я хацеў, каб гэты пракляты цягнік прыбыў нарэшце ў Местрэ, і тады я паем і перастану думаць. Я мушу перастаць.
Піяні скажа, што мяне расстралялі. Яны абшукваюць кішэні расстраляных і забіраюць іхнія дакументы. Маіх дакументаў яны не атрымаюць. Магчыма, мяне палічаць патанулым. Цікава, што паведамяць у Штаты? Памёр ад ран і іншых прычын. Д’ябал, які я галодны. Цікава, а што з нашым святаром? I з Рынальдзі. Напэўна, ён у Пардэноне. Калі яны не адступілі яшчэ далей. Цяпер ужо я яго ніколі не ўбачу. Тое жыццё скончылася. Наўрад ці ў яго сіфіліс. Ва ўсялякім выпадку, гэта, кажуць, не надта сур’ёзная хвароба, калі своечасова спахапіцца. Але ён хвалюецца. Я таксама хваляваўся б. Кожны хваляваўся б.
Я створаны не для таго, каб думаць. Я створаны для таго, каб есці. Гэта праўда. Есці, і піць, і спаць з Кэтрын. Мо і сёння. He, гэта немагчыма. Але тады заўтра, смачная вячэра, і гірасціна, і ніколі больш не ад’язджаць, хіба толькі разам. Давядзецца, відаць, з’ехаць вельмі хутка. Яна паедзе. Я ведаў, што яна паедзе. Калі мы паедзем? Вось пра гэта варта было падумаць. Цямнела. Я ляжаў і думаў, куды мы паедзем. Шмат было розных мясцін.
Кніга чацвёртая
РАЗДЗЕЛ ТРЫЦЦАЦЬ ТРЭЦІ
Я саскочыў з цягніка ў Мілане, як толькі ён запаволіў ход, пад’язджаючы да станцыі на досвітку. Я перасёк палатно, і прайшоў паміж нейкімі збудаваннямі, і спусціўся на вуліцу. Адна закусачная была адчынена, і я ўвайшоў папіць кавы. Там пахла раніцай, змеценым пылам, лыжачкамі ў шклянках з кавай і мокрымі слядамі шклянак з віном. Каля прылаўка стаяў гаспадар. За столікам сядзелі два салдаты. Я падышоў да прылаўка і выпіў шклянку кавы і з’еў кавалак хлеба. Кава была шэрая ад малака, і я хлебнай скарынкай зняў пенку. Гаспадар паглядзеў на мяне.
— Хочаце шклянку грапы?
— He, дзякую.
— За мой кошт,сказаў ён і наліў невялікую шклянку і пасунуў яе да мяне,— Што новага на фронце?
— He ведаю.
— Яны п’яныя,— сказаў ён, паказваючы на салдат за столікам. Гэтаму можна было паверыць. Было відаць, што яны п’яныя.
— Расказвайце,— сказаў ён.— Што новага на фронце?
— Нічога я пра фронт не ведаю.
— Я бачыў, як вы спускаліся. Вы саскочылі з цягніка.
— Ідзе адступленне.
— Я чытаю газеты. А новага што? Канец хутка?
— He думаю.
Ён падліў у шклянку грапы з пузатай бутэлькі.
— Калі ў вас не ўсё ў парадку,— сказаў ён,— я магу схаваць вас.
— У мяне ўсё ў парадку.
— Калі ў вас не ўсё ў парадку, пажывіце тут.
— Дзе тут?
— У маім доме. Многія жывуць тут. У каго не ўсё ў парадку, тыя часта жывуць тут.
— А такіх многа?
— Гледзячы пра што гаворка. Вы з Паўднёвай Амерыкі?
He.
— Па-іспанску гаворыце?
— Крыху.
Ен выцер прылавак.
— Перайсці граніцу цяпер цяжка, але ўсё-ткі магчыма.
Я не збіраюся пераходзіць.
— Вы можаце жыць тут, колькі вам захочацца. Вы ўбачыце, што я за чалавек.
— Зараз мне трэба ісці, але я запомню адрас і вярнуся.
Ен паківаў галавой.
— Вы не вернецеся, калі вы так гаворыце. Я думаў, у вас сапраўды не ўсё ў парадку.
— У мяне ўсё ў парадку. Але заўсёды прыемна мець адрас сябра.
Я паклаў на прылавак дзесяць лір за каву.
— Выпіце са мной грапы,— сказаў я.
— Гэта не абавязкова.
— Выпіце.
Ён наліў дзве шклянкі.
— Памятайце,— сказаў ён,— Прыходзьце сюды. He давярайцеся нікому іншаму. Тут вам будзе добра.
— Я ў гэтым упэўнены.
— Вы ўпэўнены?
— Так.
Ен уважліва паглядзеў на мяне.
— Тады дазвольце сказаць вам адну рэч. He разгульвайце ў гэтым мундзіры.
— Чаму?
— На рукавах яўна відаць месцы, адкуль паспоратыя зорачкі. Сукно іншага колеру.
Я прамаўчаў.
— Калі ў вас няма папер, я магу вам дастаць паперы.
— Якія паперы?
— Адпускное пасведчанне.
— Мне не патрэбныя паперы. У мяне ёсць паперы.
— Добра,— сказаў ён.— Але калі вам патрэбныя паперы, я магу дастаць вам усё, што трэба.
— Колькі каштуюць тыя паперы?
— Гледзячы што. Цана памяркоўная.
— Цяпер мне нічога не трэба.
Ён паціснуў плячыма.
— У мяне ўсё як трэба,— сказаў я.
Калі я выходзіў, ён сказаў:
— He забывайце, што я ваш сябар.
— He забуду.
— Яшчэ ўбачымся.
— Абавязкова,— сказаў я.
Выйшаўшы, я абагнуў вакзал, дзе магла быць ваенная паліцыя, і наняў экіпаж каля агароджы маленькага парку. Я даў вазніцы адрас шпіталя. Прыехаўшы ў шпіталь, я ўвайшоў у каморку швейцара. Яго жонка расцалавала мяне. Ен паціснуў мне руку.
— Вы вярнуліся! Вы здаровы!
— Так.
— Вы снедалі?
— Так.
— Як ваша здароўе, tenente? Як здароўе? — пыталася жонка.
Цудоўна.
— Мо паснедаеце з намі?
— He, дзякую. Скажыце, міс Барклі зараз у шпіталі?
— Міс Барклі?
— Сястра-англічанка.
— Яго каханка,— сказала жонка. Яна пагладзіла мяне па плячы і ўсміхнулася.
— Не,— сказаў швейцар,— Яна паехала.
У мяне абарвалася сэрца.
— Вы ўпэўнены? Я кажу пра маладую англічанку — высокая, бландзінка.
— Я ўпэўнены, яна паехала ў Стрэзу.
— Калі яна паехала?
— Два дні таму, разам з другой сястрой-англічанкай.
— Так,— сказаў я.— Я хачу папрасіць вас аб нечым. Нікому не кажыце, што вы бачылі мяне. Гэта вельмі важна.
— Я нікому не скажу,— сказаў швейцар.
Я працягнуў яму дзесяць лір. Ён адпіхнуў руку.
— Я абяцаў вам, што не скажу нікому,— сказаў ён,— Мне не трэба грошай.
— Чым мы можам дапамагчы вам, signor tenente? — спытала яго жонка.
9 Зак. 960
— Толькі гэтым,— сказаў я.
— Мы будзем нямыя,— сказаў швейцар,— Вы дайце мне знаць, калі што спатрэбіцца.
— Добра,— сказаў я.— Да пабачэння. Яшчэ ўбачымся.
Яны стаялі ў дзвярах, гледзячы мне ўслед.
Я сеў у экіпаж і даў вазніцы адрас Сіманса, таго майго знаёмага, які вучыўся спяваць.
Сіманс жыў на другім канцы горада, каля Порта-Маджэнта. Ён ляжаў на ложку і быў яшчэ зусім сонны, калі я прыйшоў да яго.
— Страшэнна рана вы ўсталі, Генры,— сказаў ён.
— Я прыехаў раннім цягніком.
— Што гэта за гісторыя з адступленнем? Вы былі на фронце? Хочаце цыгарэту? Вунь там, на стале.
Пакой быў вялікі, з ложкам каля сцяны, раялем у процілеглым куце, камодай і сталом. Я сеў на крэсла каля ложка. Сіманс сядзеў, падклаўшы падушкі пад спіну, і курыў.
— У мяне дрэнныя справы, Сім,— сказаў я.
— У мяне таксама,— сказаў ён,— У мяне заўсёды дрэнныя справы. Курыць не хочаце?
— Не,— сказаў я.— Што трэба для таго, каб паехаць у Швейцарыю?
— Вам? Вас італьянцы не выпусцяць за мяжу.
— Гэта я ведаю. А швейцарцы? Што зробяць швейцарцы?
— Яны вас інтэрніруюць.
— Я ведаю. Але якая механіка гэтай справы?
— Ніякай. Гэта вельмі проста. Вы можаце ездзіць куды хочаце. Трэба, здаецца, толькі з’яўляцца на праверку ці на нешта падобнае. А што? Вас пераследуе паліцыя?
КНІГІ ОНЛАЙН
