Тысяча і адна ноч
Арабскія народныя казкі
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 543с.
Мінск 1998
Сіндбад зараз жа вярнуўся ў пячору і стаў збіраць пярсцёнкі, каралі, завушніцы і бранзалеты, раскіданыя па зямлі. Ён звязаў усё гэта ў свой плашч і вынес клунак з
каштоўнасцямі з пячоры. Некалькі дзён правёў ён на беразе мора, харчаваўся травою, пладамі, карэннямі і ягадамі, якія збіраў у лесе на схіле гары, і з раніцы да вечара глядзеў на мора. Нарэшце ён убачыў далёка, на хвалях, карабель, які накіроўваўся ў яго бок.
У імгненне Сіндбад сарваў з сябе кашулю, прывязаў яе да тоўстай палкі і пачаў бегаць па беразе, размахваючы ёю. Дазорны, які сядзеў на мачце карабля, заўважыў яго знакі, і капітан загадаў спыніць карабель непадалёку ад берага. Сіндбад не стаў чакаць, пакуль па яго прышлюць лодку, ён кінуўся ў ваду і за некалькі ўзмахаў дасягнуў карабля. Праз хвіліну ён ужо стаяў на палубе, акружаны матросамі, і расказваў сваю гісторыю. Ад матросаў ён даведаўся, што карабель іхні ідзе з Індыі ў Басру. Капітан ахвотна пагадзіўся давезці Сіндбада да гэтага горада і ўзяў у яго за гэта плату — адзін каштоўны камень, праўда, самы вялікі.
Праз месяц шляху карабель шчасліва дасягнуў Басры. Адтуль Сіндбад-Мараход накіраваўся ў Багдад. Ён склаў у скрыню каштоўнасці, якія прывёз з сабою, і зноў зажыў у сваім доме, шчаслівы і радасны.
Так закончылася чацвёртае падарожжа Сіндбада.
Пятае падарожжа
Мінула крыху часу, і зноў надакучыла Сіндбаду жыць у сваім цудоўным доме і Горадзе свету і міру. Хто хоць аднойчы плаваў па моры, хто прывык засынаць пад выццё і свіст ветру, таму не сядзіцца на цвёрдай зямлі.
I вось давялося яму паехаць па справах у Басру, адкуль неаднойчы пачынаў свае падарожжы. Ён зноў пабачыў гэты свет, вясёлы горад, дзе неба заўсёды такое сіняе, і сонца свеціць гэтак ярка, убачыў караблі з высокімі мачтамі і рознакаляровымі ветразямі, пачуў крыкі матросаў, якія выгружалі з трумаў незвычайныя заморскія тавары, і яму да таго захацелася падарожнічаць, што ён зараз жа вырашыў збірацца ў шлях.
Праз дзесяць дзён Сіндбад ужо плыў па моры на вялікім, моцным караблі, нагружаным таварамі. 3 ім было яшчэ некалькі купцоў, а вёў карабель стары вопытны капітан з вялікай камандай матросаў.
Два дні і дзве ночы плыў карабель Сіндбада ў адкрытым моры, а на трэці дзень, калі сонца стаяла якраз па-над галовамі падарожнікаў, удалечыні паказаўся скалісты востраў. Капітан загадаў накіравацца да гэтага вострава, і, калі карабель наблізіўся да яго берагоў, усе ўбачылі, што пасярод вострава ўзвышаецца вялікі купал, белы і зіхоткі, з вострым верхам. Сіндбад у гэты час спаў на палубе ў цені ветразя.
— Гэй, капітан! Спыні карабель! — закрычалі спадарожнікі Сіндбада.
Капітан загадаў кінуць якар, і ўсе купцы і матросы выскачылі на бераг. Калі карабель стаў на якар, штуршок разбудзіў Сіндбада, і ён выйшаў на сярэдзіну палубы, каб паглядзець, чаму спыніўся карабель. I раптам ён убачыў, што ўсе купцы і матросы стаяць наўкола вялізнага купала і спрабуюць прабіць яго ламамі і крукамі.
— He рабіце гэтага, вы загінеце! — крыкнуў Сіндбад. Ён адразу зразумеў, што гэты купал — яйка птушкі Рух, такое ж, як тое, што ён бачыў падчас першага падарожжа. Калі птушка Рух прыляціць і ўбачыць яго разбітым, усім матросам і купцам не пазбегнуць смерці.
Але таварышы Сіндбада не толькі не паслухаліся яго, a сталі яшчэ мацней біць па яйку. Нарэшце шкарлупіна трэснула. 3 яйка палілася вада. Потым з яго паказалася доўгая дзюба, за ёй — галава і лапы: у яйку было птушаня. Калі б яйка не разбілі, птушаня, напэўна, у хуткім часе вылупілася б.
Матросы схапілі птушаня, засмажылі яго і сталі есці. Толькі Сіндбад не дакрануўся да мяса. Ён бегаў вакол сваіх таварышаў і крычаў:
— Заканчвайце хутчэй, a то прыляціць Рух і заб’е вас!
I раптам у паветры пачуўся моцны свіст і аглушальны гук крылаў. Купцы паглядзелі ўгару і кінуліся да карабля. Па-над іхнімі галовамі ляцела птушка Рух. У кіпцюрах яе выгіналіся дзве вялізныя змяі. Убачыўшы, што яе яйка разбітае, птушка Рух закрычала так, што людзі пападалі ад страху на зямлю і зарыліся галовамі ў пясок. Птушка вьшусціла сваю здабычу з кіпцюроў, пакружыла ў паветры і знікла з вачэй. Купцы і матросы ўскочылі на ногі і пабеглі да мора. Яны паднялі якар, распусцілі ветразі і паплылі як мага хутчэй, каб паратавацца ад птушкі Рух.
Страшнай птушкі не было відаць, і спадарожнікі пачалі было супакойвацца, але раптам зноў пачуўся гул ад узмаху крылаў, і ўдалечыні паказалася птушка Рух, але ўжо не адна. 3 ёй ляцела другая, такая ж самая птушка, яшчэ большая і страшнейшая за першую. Гэта быў Рух-самец. Кожная птушка несла ў кіпцюрах вялізны камень — цэлую скалу.
Таварышы Сіндбада забегалі па палубе, не ведаючы, куды схавацца ад раз’юшаных птушак. Некаторыя ляглі на палубу, іншыя схаваліся за мачты, а капітан нерухома застыў на месцы, узняўшы рукі да неба. Ён да таго напалохаўся, што не мог зварухнуцца.
Раптам раздаўся страшэнны ўдар, быццам стрэл з самай вялікай пушкі, і па моры захадзілі хвалі. Гэта адна з птушак кінула камень, але прамахнулася. Убачыўшы гэта, другі Рух моцна закрычаў і над самым караблём выпусціў з кіпцюроў свой камень. Камень упаў на карму. Карабель жаласліва затрашчаў, нахіліўся, зноў выпраміўся, падкінуты хваляй, і стаў тануць. Хвалі залілі палубу і змылі ўсіх купцоў і матросаў. Паратаваўся адзін Сіндбад. Ён ухапіўся за карабельную дошку і, калі хвалі сцішыліся, узлез на яе.
Два дні і тры ночы насіўся Сіндбад па моры, і нарэшце на трэці дзень хвалі прыбілі яго да невядомай зямлі. Сіндбад выбраўся на бераг і агледзеўся. Яму здалося, што ён не на востраве, пасярод мора, а дома, у Багдадзе, у сваім цудоўным садзе. Ногі яго ступалі па мяккай зялёнай траве, усеянай рознакаляровымі кветкамі. Галіны дрэў згіналіся пад цяжарам пладоў. Круглыя бліскучыя апельсіны, духмяныя лімоны, гранаты, грушы, яблыкі нібыта самі прасіліся ў рот. Маленькія каляровыя птушкі з гучным шчабятаннем кружыліся ў паветры. Паблізу імклівых, зіхатлівых, як срэбра, ручаёў скакалі і гулялі газелі. Яны не спалохаліся Сіндбада, таму што ніколі не бачылі людзей і не ведалі, што іх трэба баяцца.
Сіндбад так стаміўся, што ледзь трымаўся на нагах. Ён напіўся вады з ручая, лёг пад дрэва і сарваў з галіны вялікі яблык, але не паспеў нават адкусіць яго, як заснуў з яблыкам у руцэ.
Калі ж ён прачнуўся, сонца зноў стаяла высока і птушкі гэтак жа весела шчабяталі на дрэвах: Сіндбад праспаў увесь
дзень і ўсю ноч. Толькі цяпер ён адчуў, як яму хочацца есці, і накінуўся на плады.
Ён крыху падсілкаваўся, падняўся і пайшоў па беразе. Яму хацелася агледзець гэтую цудоўную зямлю, і ён спадзяваўся сустрэць людзей, якія прывядуць яго ў якінебудзь горад.
Доўга гуляў Сіндбад па беразе, але не ўбачыў ніводнага чалавека. Нарэшце ён вырашыў крыху адпачыць і павярнуў да невялічкага ляску, дзе была прахалода.
I раптам ён бачыць — пад дрэвам, каля ручая, сядзіць маленькі чалавек з доўгай хвалістай сівой барадой, апрануты ў кашулю з лісцяў і падперазаны травой. Гэты стары сядзеў каля самой вады, падабраўшы ногі, і са спачуваннем пазіраў на Сіндбада.
— Мір табе, о дзядуля! — сказаў Сіндбад. — Хто ты і што гэта за востраў? Чаму ты сядзіш адзін каля гэтага ручая?
Стары не адказаў Сіндбаду ні аднаго слова, але паказаў яму знакамі: “Перанясі мяне праз ручай”.
Сіндбад падумаў: “Калі я перанясу яго праз ручай, мне не будзе ад гэтага нічога благога, а зрабіць добрую справу ніколі не лішняе. Можа стацца, стары мне пакажа, як адшукаць на востраве людзей, якія дапамогуць мне дабрацца да Багдада”.
I ён падышоў да старога, пасадзіў яго сабе на плечы і перанёс праз ручай. На другім беразе Сіндбад апусціўся на калені і сказаў старому:
— Злазь, мы ўжо прыйшлі. — Але стары толькі мацней учапіўся за яго і абхапіў нагамі за шыю. — Доўга ты яшчэ будзеш сядзець у мяне на плячах, нягодны стары? — закрычаў Сіндбад і хацеў скінуць старога на зямлю. I раптам стары гучна засмяяўся і так сціснуў нагамі шыю Сіндбада, што той ледзь не задыхнуўся. — Гора мне! — усклікнуў Сіндбад. — Я ўцёк ад людаеда, перахітрыў змея і прымусіў Руха несці сябе, а цяпер мне самому давядзецца насіць гэтага нягоднага старога! Няхай толькі ён засне, я зараз жа ўтаплю яго ў моры! А да вечара нядоўга чакаць.
Але настаў вечар, а стары і не думаў злазіць з шыі Сіндбада. Ён так і заснуў у яго на плячах і толькі крыху расслабіў ногі. А калі Сіндбад паспрабаваў ціхенька спіхнуць яго са сваёй спіны, стары замармытаў у сне і
балюча ўдарыў Сіндбада пятамі. Ногі былі ў яго доўгія і тонкія, як пруты.І ператварыўся няшчасны Сіндбад ва ўючнага вярблюда. Цэлымі днямі яму даводзілася бегаць са старым на спіне ад аднаго дрэва да іншага і ад ручая да ручая. Калі ён ішоў цішэй, стары жорстка біў яго пяткамі ў бакі і сціскаў яму каленямі шыю,
Так мінула шмат часу — месяц або болып. I вось аднойчы апоўдні, калі сонца асабліва моцна паліла, стары заснуў на плячах Сіндбада, і Сіндбад вырашыў адпачыць дзе-небудзь пад дрэвам. Ён стаў шукаць цень і выйшаў на палянку, на якой расло мноства вялікіх гарбузоў; некаторыя з іх былі сухімі. Сіндбад вельмі абрадаваўся, калі ўбачыў гарбузы. Яны мне, напэўна, спатрэбяцца, — падумаў ён. — Можа, яны нават дапамогуць мне скінуць з сябе гэтага жорсткага старога”.
Ён выбраў некалькі большых гарбузоў і выдзяўбаў гойстрай палачкай іх сярэдзіну. Потым ён набраў самага спелага вінаграду, напоўніў імі гарбузы і шчыльна закаркаваў іх лісцямі. Ён выставіў гарбузы на сонца і пайшоў з палянкі, цягнучы на сабе старога. Тры дні не вяртаўся ён на палянку. На чацвёрты дзень Сіндбад зноў прышоў да сваіх гарбузоў (стары, як і ў першы раз, спаў у яго на плячах) і выцягнуў коркі, якімі затыкаў гарбузы. У нос яму ўдарыў моцньі пах: вінаград стаў брадзіць, і яго сок ператварыўся ў віно. Гэта толькі і патрэбна было Сіндбаду. Ён асцярожна выняў вінаград і выціснуў з яго сок адразу ў гарбузы, a потым зноў закаркаваў іх і паставіў у цень. Цяпер трэба было пачакаць, калі прачнецца стары.
Ніколі Сіндбаду так не хацелася, каб ён прачнуўся хутчэй. Нарэшце стары пачаў круціцца на плячах Сіндбада і ўдарыў яго нагой. Тады Сіндбад узяў самы вялікі гарбуз, адкаркаваў яго і адпіў крыху.
Віно было моцнае і салодкае. Сіндбад прыцмокнуў языком ад задавальнення і пачаў скакаць на адным месцы, падкідваючы старога. А стары пабачыў, што Сіндбад напіўся нечага смачнага, і яму таксама захацелася паспытаць. (<Дай і мнв”, — знакамі паказаў ён Сіндбаду.
КНІГІ ОНЛАЙН
