Тысяча і адна ноч
Арабскія народныя казкі
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 543с.
Мінск 1998
А гэты кадзі быў з добрых людзей, ён выслухаў Маруфа, а потым дастаў з кішэні чвэрць дынара і сказаў:
— 0 чалавек, вазьмі гэта і купі ёй кунафу з пчаліным мёдам, і памірыся з ёй.
I Маруф сказаў:
— Аддай грошы ёй.
I Фаціма ўзяла грошы, кадзі памірыў іх і сказаў:
— 0 жанчына, слухайся свайго мужа. А ты, чалавек, абыходзься з ёй ласкава.
I Маруф з Фацімой выйшлі, памірыўшыся з дапамогай кадзі. I жанчына пайшла па адной дарозе, а яе муж — па другой, да сябе ў лаўку. Неўзабаве з’явіліся пасланцы кадзі і сказалі:
— Дай нам нашу плату.
— Кадзі нічога з мяне не ўзяў, наадварот, ён даў мне чвэрць дынара! — усклікнуў Маруф.
Але пасланцы сказалі:
— Нас не тычыцца, даў табе кадзі ці ўзяў з цябе, але калі ты не дасі нам нашай платы, то мы возьмем яе ў цябе сілай.
I Маруф прадаў свае інструменты і даў ім палову дынара, і яны адступіліся ад яго. Маруф падпёр шчаку рукою і сядзеў сумны, бо ў яго не было больш інструментаў, каб працаваць.
I калі ён так сядзеў, раптам падышлі да яго два чалавекі і сказалі:
— Падымайся, о чалавек, паспяшайся да кадзі: твая жонка паскардзілася яму на цябе.
— Кадзі памірыў мяне з ёй, — адказаў Маруф.
Але гэтыя людзі адказалі:
— Мы ад іншага кадзі: твая жонка паскардзілася на цябе нашаму кадзі.
ІМаруфпадняўся, прыйпіоўда кадзі, папрасіў дапамогі ў Алаха супраць сваёй жонкі і, убачыўшы Фаціму, сказаў:
— Хіба мы не памірыліся, о дачка сумленнага?
I Фаціма ўсклікнула:
— He будзе паміж мной і табой міру!
I тады Маруф выступіў наперад і расказаў кадзі сваю гісторыю, і сказаў:
— Кадзі такі і такі толькі што памірыў нас.
I кадзі закрычаў:
— 0 распусніца, калі вы памірыліся, то чаму ты прыходзіш да мяне скардзіцца?
— Ён яшчэ раз набіў мяне пасля гэтага, — сказала Фаціма.
I кадзі прамовіў:
— Памірыцеся, і не бі яе больш, а яна больш не будзе табе пярэчыць.
I Маруф з жонкаю памірыліся, а кадзі сказаў яму:
— Дай пасланцам іх плату.
Маруф заплаціў пасланцам і пайшоў у сваю лаўку, адчыніў яе і сядзеў там. Ад гора ён быў нібы п’яны. I калі ён так сядзеў, раптам падышоў да яго чалавек і сказаў:
— О Маруф, хавайся, бо твая жонка паскардзілася вышэйшаму двару, і да цябе ідзе Абу Табак*.
Маруф зачыніў лаўку і пабег у бок Брамы Перамогі. У яго засталося пяць шэлегаў срэбра за прададзены інструмент. Ён, уцякаючы ад Фацімы, купіў на чатыры шэлегі хлеба і на шэлег сыру. I было гэта зімою, пасля апоўдня. I калі Маруф выйшаў за горад, паліў дождж, як з бурдзюкоў, і яго вопратка прамокла. Ён увайшоў у Аль-Адзілію’ і ўбачыў разбуранае памяшканне, і ён схаваўся там ад непагадзі.
Слёзы цяклі ў яго з вачэй, ён быў прыгнечаны тым, што здарылася, і гаварыў:
— Куды я ўцяку ад гэтай распусніцы? Прашу цябе, о божа мой, пашлі мне каго-небудзь, хто мяне адвёў бы ў іншую краіну, і каб ніхто не ведаў дарогі да мяне.
I калі ён сядзеў і плакаў, сцяна раптам расступілася, і да яго са сцяны выйшла істота высокага росту, ад выгляду якой валасы ўставалі дыбам на целе, і сказала:
— 0 чалавек, чаму ты патрывожыў мяне сёння ўвечары? Я жыву ў гэтым месцы ўжо дзвесце гадоў і не бачыў, каб хто-небудзь прыходзіў сюды і рабіў тое, што робіш ты. Раскажы мне аб сваіх намерах, і я дапамагу табе — маё сэрца працяў жаль да цябе.
— Хто ты? — спытаўся Маруф.
I істота адказала:
— Я жыхар гэтага месца.
I тады Маруф расказаў яму аб усім, што здарылася ў яго з жонкаю, і дух запытаўся:
— Хочаш, я аднясу цябе ў краіну, дзе твая жонка не знойдзе цябе?
— Так, — адказаў Маруф.
I дух сказаў:
— Сядай мне на спіну.
Маруф сеў, і дух панёс яго. Яны ляцелі ад вечара да ўсходу зары і апусціліся на вяршыні высокай гары.
— О чалавек, спусціся з гэтай гары і ўбачыш наваколле горада, — сказаў дух. — Заставайся там, і твая жонка не знойдзе дарогі да цябе.
Дух пакінуў Маруфа і знік. Калі ўзышло сонца, Маруф спусціўся ўніз і ўбачыў горад з высокімі сценамі і палацамі, і багатымі пабудовамі, і гэты горад радаваў вока. Маруф увайшоў у яго вароты і зразумеў, што гэты горад весяліць засмучанае сэрца. А калі ён ішоў па рынку, людзі азіраліся і разглядвалі яго і здзіўляліся ягонай адзежы, бо яна непадобная была на іхнюю. I адзін чалавек з жыхароў горада запытаўся ў яго:
— О чалавек, ты чужаземец?
I Маруф адказаў:
— Так.
— 3 якой ты краіны? — спытаўся гэты чалавек.
— 3 горада Місра-Шчаслівага, — адказаў Маруф.
I той чалавек спытаўся:
— Ці даўно ты яго пакінуў?
— Учора пасля апоўдня, — адказаў Маруф.
I чалавек засмяяўся і сказаў:
— О людзі, ідзіце сюды і паслухайце, што ён гаворыць!
— А што ён гаворыць? — запыталіся людзі.
I той чалавек сказаў:
— Ён сцвярджае, быццам ён з Місра і выйшаў адтуль учора пасля апоўдня.
Усе засмяяліся і сабраліся наўкола Маруфа, і сказалі:
— О чалавек, ты звар’яцеў, калі гаворыш такое. Справа ў тым, што паміж нашым горадам і Місрам адлегласць у год шляху.
— Няма вар’ятаў, акрамя вас, — адказаў Маруф, — a што да мяне, то я кажу праўду. Вось хлеб з Місра, ён яшчэ свежы.
I ён паказаў людзям хлеб, і ўсе яго разглядвалі і здзіўляліся, бо ён быў непадобны на іхні хлеб. I Маруф стаў знакамітым у гэтым горадзе. Некаторыя людзі верылі яму, а некаторыя не верылі і смяяліся. У гэты час раптам з’явіўся верхам на муле купец, ён рассеяў натоўп і сказаў:
— 0 людзі, хіба вам не сорамна, што вы сабраліся каля гэтага чужаземца і здзекуецеся з яго, смяецеся? Якая вам справа да яго?
I ён прагнаў людзей ад Маруфа, а потым сказаў яму:
— Ідзі сюды, о брат мой! He бойся гэтых людзей, у якіх няма сораму.
I ён узяў Маруфа, прывёў яго ў прасторны і ўвабраны дом, пасадзіў на царскае крэсла, а потым ён аддаў загад рабам, і тыя адчынілі скрыні і вынялі адзежу купцатысячніка. I купец апрануў Маруфа ў гэтую адзежу. A Маруф быў чалавек відны, і стаў ён падобны да начальніка купцоў.
Потым гэты купец запатрабаваў абрус, і перад імі разаслалі абрус з самай рознай і багатай ежай, і яны з Маруфам паелі і папілі. А затым купец спытаў у Маруфа:
— 0 брат мой, як тваё імя?
I Маруф адказаў:
— Маё імя Маруф, я шавец і кладу латкі на старыя боты.
— 3 якой ты краіны? — спытаўся купец.
— Хіба ты ведаеш Міср? — спытаўся ў сваю чаргу Маруф.
I купец адказаў:
— Я нарадзіўся там.
I тады Маруф сказаў:
— Я з Чырвонай вуліцы.
— А каго ты ведаеш на Чырвонай вуліцы? — запытаўся купец.
I Маруф назваў многа людзей, якіх ведаў. I тады купец запытаўся, ці ведае ён шэйха Ахмеда, маскацельшчыка? I Маруф адказаў:
— Гэта мой сусед, сцяной да сцяны.
— Як ён, здаровы? — спытаўся купец.
I Маруф адказаў:
— Так.
Тады купец запытаўся:
— А колькі ў яго дзяцей?
— Трое: Мустафа, Мухамед і Алі, — адказаў Маруф.
I купец распытваў далей:
— Што зрабіў Алах з яго дзецьмі?
— Мустафа, — адказаў Маруф, — здаровы, і ён вучоны, настаўнік. Мухамед — маскацелыпчык, ён адчыніў сабе лаўку побач з лаўкай свайго бацькі, пасля таго як ажаніўся і жонка нарадзіла яму сына па імені Хасан.
— Няхай парадуе і цябе Алах добраю весткаю! — усклікнуў купец.
I Маруф працягваў:
— Што ж тычыцца Алі, то ён быў мне таварышам у маленстве, і мы ўвесь час гулялі разам. Мы хадзілі ў адзенні хрысціянскіх дзяцей і заходзілі ў царкву, і кралі кнігі хрысціян, і прадавалі іх, а на атрыманыя грошы куплялі сабе ежу. Здарылася так, што аднаго разу хрысціяне заўважылі нас і злавілі з кнігай, і паскардзіліся нашым родным. Бацьку Алі сказалі: “Калі ты не ўтрымаеш свайго сына ад шкоды, мы паскардзімся на цябе цару”. I бацька Алі супакоіў іх і добра ўсыпаў сыну. 3-за гэтага Алі збег, і з таго часу бацька не ведае, дзе ён. Ён знік дваццаць гадоў таму, і ніхто не меў ад яго ніякіх звестак.
— Гэта я — Алі, сын шэйха Ахмеда, маскацельшчыка, а ты — мой таварыш, о Маруф! — усклікнуў купец. I яны прывіталі адзін аднаго. А пасля прывітання купец сказаў: — О Маруф, раскажы мне аб прычыне твайго з’яўлення ў гэтым горадзе.
I Маруф расказаў пра сваю жонку Фаціму-ведзьму і пра ўсё, што яна з ім вырабляла, і сказаў:
— Калі яе крыўды сталі ўжо невыноснымі, я ўцёк з горада праз Браму Перамогі. Ліў дождж, і я схаваўся ў Аль-
Адзіліі, і сядзеў там і плакаў. Да мяне выйшаў жыхар таго месца — а гэта іфрыт з джынаў — і запытаўся, што са мной. Я расказаў яму аб сваім становішчы. I тады ён пасадзіў мяне на спіну і ляцеў усю ноч паміж небам і зямлёю, а потым паставіў мяне на вяршыні гары і паказаў гэты горад. Я спусціўся з гары, увайшоў у горад, і людзі сабраліся наўкола мяне і пачалі распытваць. I я сказаў ім: “Я ўчора выйшаў з Місра”. Яны мне не паверылі, потым з’явіўся ты, адагнаў ад мяне людзей і прывёў у гэты дом. Вось прычына таго, чаму я пакінуў Міср. А ты — якая прычына твайго прыходу сюды?
I купец адказаў яму: u
Я не меў яшчэ розуму, калі мне было восем гадоў. I з таго часу я хадзіў з паселішча да паселіпгча і з горада ў горад, пакуль не прыйшоў сюды. Называецца гэты горад Іхціян аль-Хатан. Я ўбачыў, што яго жыхары высакародныя і велікадушныя людзі, яны спачуваюць, давяраюць бедняку і даюць у доўг, і вераць усяму, што ён гаворыць. I тады я сказаў ім: “Я купец, і я абагнаў свой караван. Мне патрэбна месца, куды скласці свае тавары”. I яны паверылі мне і вызвалілі месца. I я сказаў ім: “Ці знойдзецца сярод вас хтонебудзь, хто пазычыў бы мне тысячу дынараў, пакуль не прыйдуць мае тавары. I тады я вярну яму тое, што ў яго ўзяў”. I яны далі мне, колькі я хацеў. Я пайшоў на рынак купцоў, купіў некаторыя тавары, а назаўтра прадаў іх і нажыў пяцьдзесят дынараў. Тады я купіў новых тавараў. I я пачаў сябраваць з людзьмі і выказваць да іх павагу, і яны палюбілі мяне. А я прадаваў і купляў, а мае грошы памнажаліся. Ведай, о брат мой, піто гаворыць прыказка:” Усё зямное жыццё — выхвалянне і хітрасці, і ў краі, дзе цябе ніхто не ведае, рабі што хочаш”. Калі ты будзеш гаварыць. “Я шавец, і я бядняк, і ўцёк ад сваёй жонкі, іўчора пакінуў Міср”, _ табе не павераць, і ты будзеш для людзей пасмешышчам. А каліты скажаш: “Мяне прынёс іфрыт , — усе ад цябе разбягуода, і ніхто да цябе не падыдзе. Людзі будуць гаварыць: ‘Тэты чалавек зачараваны іфрытам, і з кожным, хто наблізіццадаяго, здарыцца бяда”. Такая слава будзе дрэннай для цябе і для мяне, бо яны ведаюць, што я таксама з Місра. ~
Што ж мне рабіць? — запытаўся Маруф.
КНІГІ ОНЛАЙН
