Усе вершы і паэмы
Мойшэ Кульбак
Выдавец: Вясна
Памер: 536с.
Прага 2022
ііЗ
aXcosa.
Es hobn di gleker geklungen!
Un brondzene jungen bafaln iz demit a viln cu stiln dem corn fun jorn, vos zajnen farlorn...
Un s’hobn di gleker geklungen!..
Hej, lomir gejn! bLomir gejn!b Lomir do iberlozn di svaxe...
Di tirn fun vajt zajnen brejt, zajnen fraj, undzer veg iz bahojxt mit a toj un iz naj, lomir cejx’nen di trit — jedn trot mit a stejn — Lomir gejn! bLomir gejn!b Lomir do iberlozn di svaxe...
Lomir ef nen di trojmen un smidn di vor, lomir zuxn dos lixtike lid farn dor, efser hit so/n an ejnzamer zinger zajn bet, efser vebn zix klangen fun najem gebet, efser hejbn zix hamers saj do un saj dort, un es glit un cmenc smidt dos bafliglte vort, lomir, kinder fun strom un fun naxt un fun thorn...
Варыянты:a GL, GM: Halbe naxtb LP, GL, GM: Lomir gejn! Lomir gejn!c LP, GL, GM: me
114
Поўнач.
Зазванілі званы!
I бронзавых юнакоў ахапіла тады жаданьне суцішыць гнеў гадоў, што былі страчаныя...
I зазванілі званы!..
Эй, хадземце! Хадземце!
Давайце пакінем тут слабых..
Дзьверы ў далячынь шырокія, распахнутыя, наш шлях надыханы расою, ён новы, давайце значыць крокі — кожны крок каменем — Хадземце! Хадземце!
Давайце пакінем тут слабых...
Давайце адкрываць мары і выкоўваць праўду, давайце шукаць сьветлую песьню для пакаленьня, можа ўжо чуйнуе ў ложку самотны сьпявак, можа ткуцца гукі новай малітвы, можа ўздымаюцца молаты то тут, то там, і распаляецца і куецца акрыленае слова, давайце, дзеці плыні і ночы і бяздоньня...
іі5
Lomir gejn! aLomir gejn!a Lomir do iberlozn di svaxe...
Ven s’lest zix der opklang fun odlers gesrej, lomir, tretndik vajter, a rej nox a rej, trinken mut fun di berg, zingen s’lid fun der naxt, un mit mut un mit vut lomir zuxn di slaxt, lomir do iberlozn di svaxe...
Un s’hobn di gleker geklungen...
Fun tifnaxt gedrungen, zej gejen, zej gejen, in finctere rungen, in umklore rejen, cuzamen, cuzamengedrejt hot zix s’folk mitn hejlikn tq/t un vi cungen in flamen farlorn — an ajngos gevorn Zix bpluclungb ceflatert in rojtbrejte fener, zix flamik cesmetert, ale heliserhelis cebletert, ale straliker, blutndiksener.
Un s’hobn di gleker geklungen...
Ej! Nemt mix mit!
Zol in finctern gang ojx majn lojter gemit svajgn stum, cejln finctere trit ba dem thomikgezang...
Варыянты: a LP, GL, GM: Lomir gejn! Lomir gejn! b O§: plucem GM: plucling
116
Хадземце! Хадземце!
Давайце пакінем тут слабых...
Калі згасьне водгульле арлінага крыку, давайце, ступаючы наперад, рад за радам, піць адвагу з гор, сьпяваць песьню ночы і з адвагай і ярасьцю давайце шукаць бітвы, давайце пакінем тут слабых...
I зазванілі званы...
Узьнікшы з глыбокай ночы, яны йдуць, яны йдуць, цёмнымі зьвёнамі, няяснымі радамі, разам, скруціўся разам народ са сьвятою сьмерцю і як языкі ў полымі згубленыя — зрабіўся сплавам
I раптам разьвеяўся ў чырвонашырокіх сьцягах, палымяна расшкамутаўся, расслаіўся пякельнапякельней, усё прамянісьцей, крывавапрыгажэй.
I зазванілі званы...
Эй! Вазьміце мяне з сабой!
Каб у цёмным шэсьці і мой ясны дух нема маўчаў і лічыў змрочныя крокі пад бяздонныя сьпевы...
іі7
aS’hot majn kizlstejnstam fun di kvaln mit sam
so/n getrunken fun langa Ix gej mit, mit majn helnajstn lid, fun mir hert zix di naxt, nor mir lajxt so/n di zun in gemit
Un es hobn di gleker geklungen...
bS’iz di zun! S’iz di zun??
Es hot vos zix cebliscet, cefajft un cesprict vi a funkknojl, cder rajfro/tei* slang hot fun stotthom a ci zix geton rund der erdkojl...b
3
Di svarckajt rozt. S’iz fris der certlexjunger morgnstern, er tenclt grin un trift mit zilberne farborg’ne trern. Gelajtert rejn durx naxt hot zix di groje, alte erd, zi dremlt, etemt gringergringer, cuxet zix un hert: di svere zun fun togland kajklt zix un klingt mit ro/t. S’iz stil. Der morgnmismer stejt lem naxttir goldik grejt, er hejbt di svarce forhangen un murmlt gliklexhel: Di zun iz do! Di zun vart oto do ba undzer svel...
Di stet, vi geter af der erd, fun fincter ojsgelejzt, in sverer ejnzamkajt, af tunkle strekes zuxn trejst... S’iz gro/s di so far dem bagin; in umru mid un mider sto/nen stet mit groje nakns, kalte brist un glider... Es xavert zix di stolce zun mit geterstet, mit brider...
Варыянты: ° GL, GM: няма b GL, GM: няма 1 O§: di rajfro/te
118
Мой крэмневы род з крыніцаў атрутных піў ужо здавён Я іду разам з вамі, з маёй сьветланайноўшай песьняй, зь мяне чуецца ноч, але ў душы ў мяне ўжо сьвеціць сонца
I зазванілі званы...
Гэта сонца! Ці гэта сонца??
Нешта заблішчала, засьвістала і распырскалася як клубок іскраў, сьпелачырвоная зьмяя зь бяздоньня гораду сьцягнулася вакол зямнога шара...
3
Чорнасьць ружавее. Сьвяжэе пяшчотнаюная Дзяньніца. Яна зелена прытанцоўвае, і цякуць зь яе срэбныя таемныя сьлёзы.
Праясьнілася дачыста за ноч сівая, старая зямля, яна дрэмле, дыхае лягчэй і лягчэй, прачынаецца і чуе: цяжкое сонца з краіны дня коціцца і зьвініць чырваньню. Ціха. Раньняя варта стаіць ля начных дзьвярэй залацістагатовая, яна ўзьнімае чорныя заслоны і мармыча радаснаясна: Сонца ўжо тут! Сонца чакае ўжо вось тут ля нашага парога... Гарады, як багі на зямлі, вызваленыя ад змроку, у цяжкой самоце, на цьмяных абшарах шукаюць суцяшэньня...
Вялікая яна, гадзіна перад сьвітаньнем; у неспакоі ўсё больш стамлёна дзівяцца гарады зь сівымі патыліцамі, халоднымі грудзьмі і канцавінамі...
Сябруе гордае сонца з гарадамібагамі, з братамі...
119
In stot. S’iz a fartog. Majn sotn iz in naxt farblibn... Ix gej in gasn un basver, dos hare zol s’lebn libn... Der jixestrojm farlosn zix, vos t’hel di azela gecundn, ict vejhojx vintlt, kilndik di frise, alte vundn.
Mir vejnt in hare di megilesvarc fun dor cu dor getrogn, bbagosnb fris mit toj, mit blojgezang fun txilestogn... O, hejm, majn hejm! Ix zux di strik, vos firn cu di gleker. cS’iz viste kelt, Mesiex feltc — zol zajn der glok der veker... Der geler flam fun mes zol sver af ale stetlex brojzn, tojbn klingen in di sojbn, vu di sxines hojzn...
Der veg iz groj. Ix stajg un blondze, filndik dem trojm dem tribn, in vandergang iz fris nox mir dos goleslid farblibn.
Ix gej in gasn un basver dos hare, zol s’lebn libn...
* * *
Bin ix alt? Bin ix jung?
O, mix hot sojn baziglt a kisefdik rung...
S’iz balodn dos hare mitn trojm fun der hejm, mitn tunkeln sod, un gezalbt funem ejbikn smarc gej ix trib in dder fincterer'1 rod, un muz lestern ale, vos s’iz lib, xoc ix blutik gehejm
Варыянты: a OS: zun b GM: gegosn c LP, GM: няма d OS: dem finctern
120
У горадзе. Досьвітак. Мой цень застаўся ў ночы... Я іду па вуліцах і заклінаю сэрца палюбіць жыцьцё... Згасла высакародная мроя, што ярка запаліла душу, цяпер подых болю ветрыць, студзячы сьвежыя, старыя раны.
Мне плача ў сэрцы пэргамінная чорнасьць, што перадавалася з роду ў род, аблітая сьвежай расой, сінім сьпевам раньняга дненьня... О дом, мой дом! Я шукаю вяровак, што вядуць да званоў. Пустынны холад, мэсіі ўсё няма — хай звон стане будзіцелем...
Жоўтае полымя бронзы хай цяжка бушуе ва ўсіх мястэчках, галубы звоняць у шыбы, дзе маюць прытулак Божыя праявы...
Дарога шэрая. Я ўзьнімаюся і блукаю, чуючы пахмурную мару, на шляху вандроўным засталася сьвежай пасьля мяне песьня выгнаньня.
Я іду па вуліцах і заклінаю сэрца палюбіць жыцьцё...
* * *
Ці я стары? Ці малады?
О, мяне ўжо замкнуў у сабе зачараваны круг...
Нагрузілася сэрца марай аб доме, цьмянаю тайнай, і памазаны вечнай згрызотай іду я пахмурны па змрочным коле, і мушу ганьбіць усё, што дорага мне, хоць сьцякаю крывёю ўнутры
121
S’iz a vogsol di zel!
Lem der lixtiker tir vegt zix s’lid, vos ix spin, (epes tunkls un hel), un ver vejs, o, ver vejs, ci x’gevin, ci x’farlir...
S’bajt a vox ojs a vox, s’ajlt a so nox a so, vu a veg — dort bin ix, vu a stot — bin ix do.
X’bin mispalel cu zix, ver farstejt majn gebet? S’iz a grenec, mejn ix, cvisn velder un stet...
Bin ix alt? Bin ix jung?
O, mix hot so/n baziglt a kisefdik rung.
Un vander biz ovnt.
Stil ver ix fun blassajn gezo/bert, der atrojergemita fun di himlen di gasn baco/bert, di rozeve hejlikajt lajxt azoj rejn in di brustn, un s’daxt: s’iz dos lebn gerejnikt nox gor fun
anustn...
let lixtike bgringkajtb vast vejx, vi a balzam, di glider un citerdik sajnen farsvumene zeungen vider...
Варыянты: ” §, AV, O§: trojergemisb AV, OS. GM: grinkajt
122
Душа — гэта шалі!
Каля сьветлых дзьвярэй важыцца песьня, якую я праду (нешта цёмнае і сьветлае), і хто ведае, о, хто ведае, ці я выйграю, ці прайграю...
Тыдзень зьмяняе тыдзень, сьпяшае гадзіна за гадзінай, дзе дарога — там я, дзе горад — я там.
Я малюся сам да сябе, хто разумее маю малітву? Думаю, ёсьць мяжа паміж лясамі і гарадамі...
Ці я стары? Ці малады?
О, мяне ўжо замкнуў у сабе зачараваны круг...
I блукаю да вечара.
Ціха абмываюся я бледнай сьвеценьню, журботны настрой зь нябёсаў чаруе вуліцы, ружовая сьвятасьць зьзяе так чыста ў грудзях, і здаецца: жыцьцё ачысьцілася ад яшчэ зусім нядаўняга...
Цяпер сьветлая лёгкасьць мякка абмывае, як бальзам, усё цела
і далей дрыготка зьзяюць адплылыя відзяжы...
123
Vu treft men do vemen, vos zol amixa, farblondzetn, filn, zol zogn: «Ix ken dix, majn frajnt, far a mencn a stiln, bhostub nor gelojert un kejnem basvert mit dajn lebn». X’hob kejnem basvert mit majn lebn... S’vet elnt zix vebn majn otemgeveb af der velt ba farriglte tirn...
Un spirungen stile, vi neplen, majn zel vein cirn...
Es sarjet af naxt. Stume mojern tifn zix ajnet, ix efn a tir un farnem, vi di naxtmalke tajnet: «S’iz ejnzam der menc, vi a fejgele ejns in di seder, ir stimele trift in der fincter fargangen, un jeder bableterter bo/m iz a cgusc funem paxed gesmolcn». Ix stajg af di trep in a mojer an umetikstolcn.
Es efnt zix ruik a tir inem ejberstn gorn, ix stel zix in durxgang un murml «gutnovnt!» farlorn...
Dos hojz iz mid meblirt. In fajner elntkajt cefaln di portjern. S’glit vejx in zejer ro/tlexkajt ddid sajn fun tunkele bagern... In ale cimern vejt ruikajt, di stile zifcn fun a krankn. Un rejne frejd farlosene durx finklende getranken...
Di stuln etemen mit linder benksaft fun di ovntblojen, trifn mit a dinem aromat fun kerpers certlexe fun frojen. Di rojmen filn nox fun klejder zajdene dos sorxn, in tifn vidertrojm di vent farnemen es un horxn, horxn... Es slofn ajn di brejte, brojne ruike bufetn, di vajse ejvelex, di stume melanxolissvere betn. Cvej mejdlex stile, mid barute, tunkele gestaltn,
КНІГІ ОНЛАЙН
