Усе вершы і паэмы
Мойшэ Кульбак
Выдавец: Вясна
Памер: 536с.
Прага 2022
У самотным спалоху пратрубіў рог вартавога Героі панесьліся дзіка наўскач да брамы.
Ветрык укрыў Эўфрат рабізной і разгайдаў курчавыя чынары, здалёк, ад гор данеслася водгульле гучных крокаў.
1 Балтазар — Бэльшацар, бабілёнскі царэвіч, у Кнізе прарока Данііла названы апошнім царом Бабілёну. Ён быў забіты ў ноч, калі пэрсы захапілі Бабілён у 539 г. да н. э.
51
Di vant iz gevezn balagert fun rajter, un svarc inem naxtikn txejles, gesto/nt hobn stajf af ir dek siluetn fun flinke filkreftike ferd un bapancerte ajzerne riter. Der fajnt iz af Bovl gekumen!
— So/mer, vos zestu fun turem? —
«Oj vej cu di o/gn vos zeen: a lejb brext di ceder in Siner, un tret di friscajtike trojbn.
Dem Pras hot bagosn a purpur. Oj vej cu di o/gn vos zeen — mir duxt s’iz di blut fun di bavlim.
Ix ze vi es tretn di maxnes, un fest iz der trot fun di persn... Ix ze vi di rajtvegn jogn, vi s’blicn di hek ba di kriger.
Un ejzlen gepakte mit spizn, un knext mit geslejfte bagnetn. Ix ze karavanen fun kemlen, mit kejtn mit svere gelodn
Oj vej cu di o/gn vos zeen!»
Di slaxt hot geflakert...
In brojzikn sturem gemist hot zix opgrunt, un naxt, un milxome. Farsvundn der xilek fun frajnt un fun sonim;
es herst nor der sverd un der sotn.
In vildn triumf galopirn un strajtn di ajznbavofnte heldn. Es krexcet di blutike maxne un bejgt zix in svere konvulsjes. In zajt blajbt cuvajlns a giber, bald grojzam farxapt im der sturem.
A hak varft zix pluclung adurx, un zi trift mit der blut fun harugim. —
— S’iz beser der to/t far dem bavler, di kejt iz nox enger fun kejver.
— Forojs, ir bavliim, mir muzn dem so/ne cetretn.
— Fun midber farcit zix a volkn un srekt mitn paxed fun xurbn.
52
Мур аблеглі коньнікі, і наверсе, чорныя ў начной сіні, нязводна ўзіраліся ўдалеч постаці спрытных шматсільных коней і рыцараў у жалезных панцырах.
Вораг ідзе на Бабілён!
— Ахоўнік, што бачыш ты зь вежы? —
«О, гора вачам, што бачаць: леў разьбівае кедры ў Сэнаары1, і дратуе ледзь дасьпелы вінаград.
Эўфрат заліўся пурпурам. О, гора вачам, што бачаць — здаецца мне, гэта кроў бабілёнцаў.
Я бачу, як крочаць палкі, цьвёрды ў пэрсаў крок...
Я бачу, як лятуць калясьніцы, як блішчаць сякеры ў вояў. I аслоў, абвешаных дзідамі, і рабоў з наточанымі штыхамі. Я бачу караваны вярблюдаў, нагружаных цяжкімі ланцугамі
О, гора вачам, што бачаць!»
I запалала бітва...
У кіпучай буры зьмяшаліся бездань, і ноч, і вайна. Зьнікла розьніца між ворагамі і сябрамі; пануе толькі меч і сатана.
У дзікім трыюмфе нясуцца наўскач і змагаюцца жалезам узброеныя героі.
Стогне крывавае воінства і згінаецца ў цяжкіх канвульсіях. Часам застанецца ўбаку нейкі асілак, і зноў яго люта падхопіць бура.
Раптам праляціць сякера, сьцякае яна крывёю забітых. — — Лепей для бабілёнца сьмерць, ланцуг цісьне горш за магілу.
— Наперад, эй, бабілёнцы, мы мусім растаптаць ворага. — 3 пустыні цягнецца воблака і страшыць жахам разгрому.
1 Сэнаар — Шынар, мясцовасьць у Мэсапатаміі. У некаторых кнігах Бібліі назва ўжываецца як сынонім Бабілёніі.
53
— Di lecte bapancerte kreftn zej zoln dem fajnt unterbrexn!!!
Nor s’gist zix di blut fun di bavler...
Es fain, es fain di kriger...
Der tog hot zix speter bavizn, un xorev ligt Bovl cesmetert, farblutikt der marmor fun tempi, af stiker cebroxn der Baal. Belsacer geto/t durx farreter. Di duftike liljes fun mizrex, di texter fun Bovl gesendet. Vu zajnen di heldise riter?
Di brojne farbrente gezixter? Vu zajnen di certlexe frojen, vos blicn mit flam un mit blumen?
Gefaln iz Bovl, gefaln...
54
— Апошнія закутыя ў панцыры сілы мусяць ворага падламаць!!!
Але ліецца кроў бабілёнцаў...
Падаюць, падаюць воі...
Дзень надышоў пазьней, ляжыць Бабілён зруйнаваны дашчэнту, скрываўлены мармур Храма, на кавалкі разьбіты Баал. Здрайцамі забіты Балтазар. Духмяныя лілеі Ўсходу, бабілёнскія дочкі згвалтаваныя. А дзе гераічныя рыцары? Смуглыя апаленыя твары? Дзе жанчыны пяшчотныя, што зьзяюць полымем і кветкамі?
Паў, Бабілён, паў...
55
Starb!..
Farspetikt! Es ranglt zix Got mitn tajvl...
In grojlsvern opgrunt cebrexn zix knoxn fun to/te.
Cesojberte xmares, vi sreklexe grives, farsparn di to/be cesterung...
Fun mextikn harcn, a duner cesmetert di ejbike feldzn... Un tif fun der erd rajst zix durx, vi a sarfblanker xalef, di ejmedikbitere klole:
Starb!
Farspetikt! Es ranglt zix Got mitn tajvl...
Ale ejns ver s’vet brengen nicoxn!
Brex uf nor di brust funem so/ne, un vajz mir:
es caplt a blutndik hare af dajn meser?..
Farbejg ix di kni farn tojtn un zog im mit harcikn glo/bn: Starb!
Pluclung cefaln di marmorne zajln...
Af goldene clomim
farklajbn zix glicike slangen...
In helfantbejnbetlex — xaxa — slofn bloe, gesvolene zejdim,
un svarce, fartriknte fliglen
cespaltn, vi blicn, di groe cesojberte xmare.
Xaxaxaxa —
s’iz der tajvl gekumen!..
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 199.
56
Памры!..
Запозна! Бог дужаецца з д’яблам...
У жахлівацяжкім прадоньні разломваюцца косьці мёртвых.
Ускудлачаныя хмары, як страшныя грывы, крыюць глухое зьнішчэньне...
3 магутнага сэрца, гром зьнішчае вечныя скалы...
I глыбока зь зямлі прарываецца, нібы вострабліскучы рэзьнікаў нож, жудаснагоркі праклён:
Памры!
Запозна! Бог дужаецца з д’яблам...
Усё адно, хто зь іх пераможа!
Ты толькі прабі варожыя грудзі, і пакажы мне:
ці трапеча крывавае сэрца на тваім нажы?..
Укленчу я перад мёртвым і скажу яму са шчыраю верай:
Памры!
Раптам распадаюцца мармуровыя слупы...
На залатыя крыжы
забіраюцца сьлізкія зьмеі...
У ложках з слановай косьці — хаха — сьпяць сінія ўспухлыя ліхадзеі,
і чорныя засохлыя крылы распорваюць, як маланкі, шэрую ўскудлачаную хмару.
Хахахаха —
вось і прыйшоў д’ябал!..
57
Sterndl
Sterndl, sterndl, blojer stafetele... aVera mir a sliexl, fal in majn stetele.
Zen vest a gesele, noxdem a gribele, dortn bgefintb zix majn xoreve stibele.
Elnt, alejn ba cder fincterer‘■ sajbele, zict dort fartrojert un dajget majn vajbele.
Trejst ir, du sterndl, lajxt ir in stub arajn. Zog ir: der Ejberster vet zix meraxem zajn.
Freg, vos maxt Jankele, Lejce un Rivele.
Zog zej: ixdvejn un ix kusd zejer brivele...
1'Bet ojxe, az Jankelen zol men nit zaleven, gebn in xejder — genug im cu baleven!
Публікацыі: Literarise heft. Vilne, 1916. Z. 2930; O§ 2930; E 8 Варыянты:a O§, E: zaj b E: bafint ‘ O§: dem fincternd E: lejen un kus 1 O§, E: Zog zej
58
Зорачка
Зорачка, зорачка, сіняя вястуньнейка...
Стань мне пасланцом, упадзі ў маім мястэчку.
Ты ўбачыш вулачку, за ёй канаўку, там стаіць мая кволая хатачка.
Самотна, адна пры цьмяным акенцы, сядзіць там маркотна і сумуе мая жоначка.
Суцеш яе, зорачка, расьсьвяці ёй у хатцы.
Скажы ёй:
Усявышні зьлітуецца.
Спытайся, што робіць Янкеле, Лэечка, Рывачка?
Скажы ім: я плачу і цалую іх пісемка...
А яшчэ папрасі, каб Янкеля не шкадавалі, аддаць яго ў хедар, до ўжо расьпешчваць!
59
Zol er zix ojslernen akadisa vi s’darf cu zajn. Efser... men vejs nit... Nor Got vet meraxem zajn...
bSterndl, sterndl, ver mir a sliexl, fal in majn stetele, blojer stafetele.b
1916
Варыянты:a Literarise heft: davnenb OS, E няма
6o
Каб вывучыў кадыш як належыць. Можа... хто ведае... Але Бог зьлітуецца...
Зорачка, зорачка, стань мне пасланцом, упадзі ў маім мястэчку, сіняя вястуньнейка.
1916
6і
а***а
Kriger! Dajn sverer farbrexn zol voglen fun do/res cu do/res...
Es zoln di drotn in vajtste medines dajn xarpe cetrogn,
di sifn, vos blondzen in jam, zoln stum far der velt zix baklogn.
Kriger! Dajn sverer farbrexn zol voglen fun do/res cu do/res...
A riz a farblutikter trogt undz bacundb zajne
gilderne luxes!..
Ejnejncike Rusland, du lixtike vig far bafrajung, zol fain af groje ruinen dajn stralnde zun
fun banajung!
A riz a farblutikter trogt undz bacundb zajne
gilderne luxes!..
Vos sto/nen di grojzame stet azo/ spet in der fincter?.. Di stume bavorer fun Got fun dem najem, vos stumen?
Zol placn der ajzerner thorn un a bitere klole zol brumen!
Vos sto/nen di grojzame stet azo/ spet in der fincter?..
Kovne
Публікацыі: Kultur un bildung (Moskve). №8, sept. 1918. Z. 13; Dos fraje vort (Minsk). №5,3 januar 1919. Z. 12; § 64; AV 205; LP 8; GL 39; GM 83.
Варыянты:a LP, GM: Cum Brisker solem b LP, GL, GM: acind
62
***
Ваяка! Тваё цяжкое злачынства1 хай бадзяецца зродуўрод...
Хай драты разьнясуць тваю ганьбу ў найдалейшыя краіны, караблі, што блукаюць у моры, хай нема пажаляцца сьвету.
Ваяка! Тваё цяжкое злачынства хай бадзяецца з родуўрод...
Скрываўлены волат нясе нам цяпер свае залатыя скрыжалі!..
Аднаадзінюткая Расея, ты сьветлая калыска вызваленьня хай упадзе на шэрыя руіны тваё прамяністае сонца абнаўленьня!
Скрываўлены волат нясе нам цяпер свае залатыя скрыжалі!..
Што ўзіраюцца лютыя гарады так позна ў змрок?..
Нямыя абаронцы новага Бога, што яны маўчаць?
Хай выбухне жалезная бездань і зараве горкае пракляцьце!
Што ўзіраюцца лютыя гарады так позна ў змрок?..
Коўна
1 Верш з нагоды заключэньня Берасьцейскай мірнай дамовы з сакавіка 1918 году. У савецкіх выданьнях мае назву «На берасьцейскі мір».
63
In fabrik
Vi es nemt af tog nor blasn, brojzn finctere gezangen, fetbapexte lederpasn jogn zix, vi svarce slangen... Un s’cezingen zix masinen stark un trojerik cuzamen; spricn fajerdike binen in gesrej fun arc un flamen...
Reder... reder... rojx un funken... Un in xojsexnis fartrunken, hercer vern mid farlosn...
Hamers brumen... S’glien glider, vi fun brondze ojsgegosn...
Tif gebojgene bam fajer, opgexalest, mid un mider, knetn zej "dem hejsna ajzn, un der flam trejst lib un tajer: s’muz di zun, di zun zix vajzn!
Vilne
[1917]
Публікацыі: Tog (Vilne). 1919. №53. Z. 3; § 61; AV 209; LP 11; GL 40; GM 86.
Варыянты:3 §, AV, LP, GL, GM : dos hejse
64
На фабрыцы
Як толькі бярэцца на бледны дзень — бурляць змрочныя сьпевы, тлуста прасмоленыя скураныя рамяні імчацца, як чорныя зьмеі...
I расьпяваюцца машыны разам моцна і тужліва; пырскаюць агністыя пчолы у крыку руды і полымя...
Колы... колы... дым і іскры... I патанулыя ў цемры, стомлена згасаюць сэрцы... Молаты равуць... Палаюць целы, нібы вылітыя з бронзы...
КНІГІ ОНЛАЙН
