Усе вершы і паэмы
Мойшэ Кульбак
Выдавец: Вясна
Памер: 536с.
Прага 2022
Vajs un fest un sarf un hefker.
Libste, efn dajne tirn!
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 191.
40
***
Зіма. Срэбра. Сьнег і блакіт1.
Горы, выразаныя з мармуру.
Нябёсы: шпалеры, аблітыя сіньню.
Я выехаў на кані ў поле...
Трашчыць лёд і скрыгоча ад моцы. Сосны стогнуць глуха і змаўкаюць. Удалячынь і ўшыркі белая пустыня.
Чакае каханая, калі я прыйду.
Мароз і холад і полымя ўнутры.
Іскрацца і зіхацяць сьнег і зоркі.
Востра точыць мячы зіма.
Няўжо ж дзіця крокаў маіх не пачуе?
Лясок завешаны сьвечкамі лёду.
Куст пры кусьце у марозных бліскаўках.
Зьзяе санны шлях пругкі й зіхоткі.
He... Яна чакае, чакае і дрыжыць...
Бліскучая немасьць. Сіняе зьзяньне.
Крокі ваўчыныя вядуць у далеч. Бела і моцна, востра, нястрымна.
Каханая, адчыняй дзьверы!
1 Блакіт —у арыгінале тут ужытае слова txejles, якое азначае ня толькі блакітны колер, але і фарбу, якая мае традыцыйныя асацыяцыі: у гэты колер фарбавалі адну зь нітак у цыцэс — кутасіках на кожным рагу талеса і арбаканфэса, юдэйскага рытуальнага ўбраньня, а таксама адзеньне першасьвятара ў часы Храму. У Торы ёсьць запаведзь уплятаць у цыцэс блакітную нітку, гэты ўрывак рэлігійныя яўрэі чытаюць тройчы на дзень падчас малітвы «Шма, Ісроэл».
41
***
A sazlke geven iz dox ba undz in gortn, nit ernes, tajere?
Bam breg bin ix mit dir in groz gezesn dortn, azo/, majn tajere!
A svan in sazlke iz stil un slank gesvumen, nit ernes, tajere?
geetemt hot af undz a duft fun hej un blumen, azo/, majn tajere!
Men hot gezogt: in gortn iz a sod farborgn, nit ernes, tajere?
Er vintlt citerdik in rozlexn frimorgn, azo/, majn tajere!
Er ruft in gold’nem grunt fun sazlke, baginen, nit ernes, tajere?
Nor kejner, kejner ken un vet im nit gefinen, azo/, majn tajere!
Der svan hot im amol fartog fartrojt undz bejdn, nit ernes, tajere?
Un tomid harcik flegt zajn exo cu undz rejdn, azoj, majn tajere!
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 192.
42
***
Была ж у нас сажалка ў садзе, праўда, дарагая?
Ля берага мы з табой там сядзелі ў траве, так, дарагая!
У сажалцы ціха і зграбна плаваў лебедзь, праўда, дарагая?
Веяла на нас водарам сена і кветак, так, дарагая!
Казалі: у садзе схаваная таямніца, праўда, дарагая?
Яна ветрыць дрыготка ў ружаватым раньні, так, дарагая!
Яна гукае раніцай на залатым дне сажалкі, праўда, дарагая?
Толькі ніхто ня можа, ня зможа яе знайсьці, так, дарагая!
Лебедзь аднойчы на золку даверыў яе нам абаім, праўда, дарагая?
I яе рэха заўсёды сардэчна з намі гаварыла, так, дарагая!
43
***
Libinke, carte un ejdele, zuxt un gefint aza mejdele!
Groe, cesrokene fejgelex zajnen der libinkes ejgelex.
Fait ajx, ir xvaljelex klejninke, fait vi di hor fun majn sejninke!
Lomir zix spiln in knipelex, kusn zix hejs in di lipelex.
Lomir zix spiln in berelex, lomir farhuljen di jerelex.
Libinke, carte un ejdele, zuxt un gefint aza mejdele.
Flit ajx, ir vintelex kilinke, flit ajx, un grist zi, di stilinke!
Zogt ir: s’iz bang mir alejn, alejn.
Zogt ir: der vejc iz dox cajtik scyn.
Zibn mol merer vos mir’n farzejt kum, lomir snajdn dem cajtikn broyt.
Kovne
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 193.
44
***
Любая, пяшчотная, шляхетная, пашукайце і знайдзіце такую дзяўчыну!
Шэрыя, спалоханыя птушачкі маёй любенькай вочачкі.
Спадайце, маленькія хвалечкі, як валасы маёй гожанькай!
Давай гуляцца ў вузельчыкі, цалавацца горача ў вусенкі.
Давай гуляцца ў мядзьведзікаў, давай прагультайваць гадочкі.
Любая, пяшчотная, шляхетная, пашукайце і знайдзіце такую дзяўчыну!
Ляціце, сьвежыя ветрыкі, ляціце, вітайце яе, ціхенькую!
Скажыце ёй: прыкра мне быць аднаму.
Скажыце: пшаніца ж ужо сасьпела.
Усямёра болей, чым мы засявалі — прыходзь, будзем жаць сьпелы хлеб.
Коўна
45
***
1
Majn svester, es klejdt dir dajn trojer!..
Ix vejs nit vi ruft men dem umet, vos vejt fun dajn matovn ponim.
Ix vejs nit, majn elnte svester.
In feldzike bregn bavegn zix pexike xvaljes, un sver ligt di naxt af di xvaljes...
Cespoltn vert pluclung der opgrunt, un s’vajzt zix a stume levaje...
Majn svester, ver iz es gestorbn?
Dos muz zajn dajn sreklexster korbn — vibald s’hot dajn ojg es farhaltn un tif inem harcn bagrobn...
2
Du bist mir di sverste avejde, vos ix hob in lebn farlorn.
Vos blajbt mir nox icter, majn svester?
Ix bin vi der fremder misbojded, vos grobt ajn dem kop in di knoxike stejner fun klo/ster, un s’citert zajn hare ba di vejnende tener fun organ...
Un treft im ver, — svajgt er.
Un fregt im ver: fremder, vos vilstu?
Farbajst er di lipn fun vejtik un vert in di felder farsvundn. Ix bin dir — der fremder misbo/ded, majn svester!
Kovne
Публікацыі: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 194; Opklajb (NjuJork). 1958. №4. Z. 181182.
46
***
1
Сястра мая, табе пасуе твая жалоба!..
Ня ведаю, як завецца той смутак, якім вее ад твайго цьмянага твару.
Ня ведаю, мая самотная сястра.
Ля скалістых берагоў варушацца смольныя хвалі, і цяжка ноч ляжыць на хвалях...
I раптам расколваецца бездань, паказваецца нямое жалобнае шэсьце... Сястра мая, хто ж гэта памёр? Мусіць, гэта твая настрашнейшая ахвяра — калі тваё вока згледзела гэта і пахавала глыбока ў сэрцы...
2
Ты мая найцяжэйшая страта, якую зазнаў я ў жыцьці. Што мне цяпер застаецца, сястра?
Я — як незнаёмы пустэльнік, які галаву зарывае у кашчавым каменьні касьцёла,
і дрыжыць яго сэрца пры жаласных тонах аргана...
I як хто яго сустракае — маўчыць ён.
I як хто пытаецца: чаго ты хочаш, чужынец? Ён закусвае вусны ад болю і зьнікае ў палях.
Я для цябе — незнаёмы пустэльнік, сястра!
Коўна
47
Hordes
i
S’srajt in rojtn rojm a gejer: trojer, trog mix, trog! In di seder cvisn sotns icter starbt der tog.
Svim, o naxt, in rozn aver, svenk di berg arum, cind far mir di bloe stern, sprejt zix ojs un stum. Hilxik zajnen ict di zaln, kejner kumt nit mer. In di berg un in di seder starbt dox icter ver... Af majn stul in tunklen palac trojer ix alejn...
Sver iz mir, ax, ict der sverd, un sver di gold’ne kro/n...
2
Rajxster ernes iz dem ligns sarfste vajte fajl.
Diner! Klejdt zix on in purpur, stelt zix fest in cajl. Smirt di hek un cindt di faklen, kumt — nor nit in slaxt, lomir gejn di junge Mirjem zuxn in der naxt.
Nejn, ax nejn... O, lozt mix, diner, zajn ix zol alejn!
3
Kejner kumt nit, kejner gejt nit, hilxik iz in zal, Durxn forhang af majn pancer fait levonestral.
Hiter, stiler!.. Sa... Men efnt ergecvu a tir, Mirjem, carte, stolce Mirjem, zee zix lebn mir... X’hob in sod dir mine gerejxert, — efser bistu dort?.. S’vejt fun naxt dajn junger trojer, — bist gekumen fort. X’hob mit gorfinklen bazect dajn trogbet un dajn kro/n, Mirjem, Mirjem, in majn palac loz mix nit alejn!
Durx di berg farnem majn stime in di svere next: Hordes iz far zej a kenig, nor far dir a knext.
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 196
48
Ірад*
і
Крычыць у чырвонай прасторы2 вандроўнік: нясі мяне, смутак, нясі!
У садах між ценяў цяпер памірае дзень.
Плыві, о ноч, у ружовым паветры, апалашчы горы, запалі для мяне сінія зоркі, распастрыся і змоўкні.
Гулка цяпер у залях, ніхто больш не прыходзіць.
У гарах і ў садах хтосьці цяпер памірае...
На пасадзе ў змрочным палацы смуткую я самотны... Цяжкі цяпер мне мой меч і цяжкая залатая карона...
2
Найбагацейшая праўда — найвастрэйшая далёкая страла хлусьні.
Слугі! Апраніцеся ў пурпур, станьце цьвёрда ў шыхт. Змажце сякеры і запаліце паходні, выходзьце — але не на бой, хадземце шукаць маладую Мір’ям уначы.
He, ах не... О, слугі, пакіньце мяне, я мушу быць сам!
3
Ніхто не прыходзіць і не адыходзіць, гулка ў залі, праз завесу на мой панцыр падае месячнае сьвятло. Варта, цішэй!.. Ша... Недзе адчыняюць дзьверы, Мір’ям, пяшчотная, гордая Мір’ям, сядзь каля мяне... Я ў садзе табе ўскурыў мяту, — можа, ты там?..
Ад ночы вее тваім маладым смуткам, — ты ўсё ж прыйшла. Я карбункуламі аздобіў твой паланкін і карону, Мір’ям, Мір’ям, не пакідай мяне аднаго ў палацы!
Праз горы пачуй мой голас у цяжкіх начах: Ірад для іх — кароль, а для цябе — раб .
1 Ірад — Ірад I, цар Юдэі (404 да н. э.).
1У арыгінале слова rojm (прастора) можа чытацца і як Rojm — Рым.
49
Di cesterung fun Bovl
Orex hasulxn, cofe hacofes oxi sote, kumu hasorem misxu mogn — Jesaje, 21
Tisn gegrejte cum molcajt.
Finklen in mes zirandoln basvenkte durx zilberne flamen.
Blanken di tistexer vajs, vi di felder in ajzkaltn cofn, un spricn mit snejiker simer...
Gibo/rim gepreste in pancers fun blicikn, mextikn kuper; in spiglende ringen un helmen —
stejen gelent on di sverdn un vartn:
Belsacer der kenig darf kumen A sturem hot pluclung di tir ufgeefnt...
In elntn citer gesalt hot der horn fun vexter...
Dos ojg fun di kriger mit blut iz farlofn, un fest hot di hant cunem sverd zix geco/gn:
Ver zajnen di bogdim?! —
Der eltster un mextikster riter antblcyzt hot zajn sverd un mit kraft inem zal ojsgesrien:
Di knext zoln rajtvegn spanen!
Gever zoln grejtn di diner un smirn mit bojml di pancers! A fajnt iz af Bovl gekumen!
In elntn citer gesalt hot der horn fun vexter Gejogt hobn heldn in vildn galop cu dem to/er.
A vintl geknejct hot dem Pras un gevigt di gelokte cinarn, fun vajt in di berg hot an opklang fun rojsike trit zix getrogn.
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1957. №27. Z. 197198.
50
Разбурэньне Бабілёну
Рыхтуюць стол, расьсьцілаюць абрусы, — ядуць, п’юць.
Уставайце, князі, мажце шчыты. Ісая, 21:5
Сталы накрытыя для бяседы.
Жырандолі ў мосенжы жоўтым іскрацца, апалошчаныя срэбным полымем.
Блішчаць абрусы белыя, як палі на халодналядовай поўначы
і пырскаюць сьнежным мігценьнем...
Героі сьціснутыя панцырамі з бліскучай магутнай медзі;
у зіхоткіх кальчугах і шаломах — стаяць, на мячы абапёршыся, і чакаюць: Павінен прыйсьці цар Балтазар1 Раптам бура расчыніла дзьверы...
У самотным спалоху пратрубіў рог вартавога... Вока вояў налілося крывёю
і звыкла рука пацягнулася да мяча:
Хто яны, тыя здраднікі?! — Старэйшы, магутнейшы рыцар свой меч агаліў і зычна крыкнуў у залю:
Хай рабы запрагуць калясьніцы!
Хай зброю рыхтуюць слугі і алеем змазваюць панцыры! На Бабілён ідзе вораг!
КНІГІ ОНЛАЙН
