Усе вершы і паэмы
Мойшэ Кульбак
Выдавец: Вясна
Памер: 536с.
Прага 2022
147
X’zec zix afn svel.
X’farrejxer di Ijulke un rejd cu zix afn koi.
X’muz amol rejdn cu zix afn koi.
Ver avejsa, anit volt ix derstikt gevorn.
Joste, zog ix, di zun starbt af di felder, af di stet un af di velder.
Fun der zun gisn zix gance emers blut iber ale j amen un midborjes.
Nit mejn, Joste, az di erd iz azq/ klejn.
Sq/te, hejb zix uf mitamol!
Gej un span avek in oto dem fajer iber der erd.
Fun ejn jam cu dem cvejtn jam.
Bist a proster boxer fun der kuznje!
Nem dem hamer dajnem un gej iber der velt.
S’plojdern di rajq/nes majne.
Farnaxt plojdern azoj epes di rajq/nes majne.
Joste, srajt es in majn harcn, der ovnt klingt vi a glok.
Xo... xo... xo...
3. Xanke — a fajerdike kale
Xanke, ej, Xanke, kum cu mir farnaxt.
Ix zic ba der kuznje un ix rejxer majn Ijulke.
Anumltn, ci gedenkstu dos, hobn mir zix getrofn in Mikites seder.
X’hob on dajn hejsn, farbrojntn haldz opgebrent majne lipn. Xanke, du bist di starkste cvisn ale madn in undzer kant. Kum cu mir farnaxt, ven ix ru zix op fun der arbet.
Ej, s’brent in dem kop un in harcn a fajer a starker, vos fartumlt mir majne rajq/nes.
S’iz epes a sverer, nit kejn rejner fajer, vos farbrent af as majne glider.
X’kon nit zicn ruik ba der kuznje.
Варыянты:a GM: vejst
148
Я сядаю на парог.
Закурваю люльку і гавару сам з сабой уголас.
Часам я мушу гаварыць сам з сабой уголас.
Хто ведае, мо інакш бы я задыхнуўся.
Ёста, кажу я, сонца памірае на палях, гарадах і лясах.
Ліюцца з сонца цэлыя вёдры крыві на ўсе моры й пустыні.
Ня думай, Ёста, што зямля такая маленькая.
Дурань, зараз жа падніміся!
Ідзі, выпраўляйся ў той вунь агонь над зямлёю.
Ад аднаго да другога мора.
Ты просты хлопец з кузьні!
Вазьмі свой молат і ідзі па сьвеце.
Лапочуць думы мае.
Надвячоркам нешта такое лапочуць мае думы.
Ёста, крычыць нешта ў маім сэрцы, вечар гудзе, як звон.
Хохохо...
3• Ханка — агністая нявеста
Ханка, эй, Ханка, прыходзь да мяне пад вечар.
Я сяджу каля кузьні і куру сваю люльку.
Надоечы, ці памятаеш, мы сустрэліся ў Мікіты ў садах.
Аб тваю гарачую, загарэлую шыю апёк я вусны.
Ханка, ты наймацнейшая сярод усіх дзяўчат у нашым краі.
Прыходзь да мяне пад вечар, калі я адпачываю ад працы. Эй, гарыць у галаве і ў сэрцы моцны агонь, які тлуміць мне думы.
Гэта нейкі цяжкі, нячысты агонь, што спальвае на попел маё цела.
Я не магу сядзець спакойна ля кузьні.
149
X’kon nit etemen on dir, tajere, tajerinke Xanke majne.
Ix vel zix, ot azoj, kajklen af dem nasn groz.
Ot azoj vel ix mitn kaltn toj opkiln dem hejsn kop.
Ajnscemen zix,
ej, ajnscemen zix un kusn on ufher di roje erd, dix! Di erd, Xanke, nejn, dix!
Ej, Xanke, kum cu gejn!
Ix vel reven banaxt, vi a geko/leter, iber der gancer gegnt.
S’felt mir der otem cum lebn.
Ix hob nit di ru afn geleger.
S’iz mir azoj eng af der gancer velt.
S’iz mir azoj eng on dir.
Es svimt a finctere xmare fun majn harcn.
S’iz a srejfe af der velt!
Mir brenen, der himl un di erd brenen.
S’gist zix a fajer in di tajxn.
S’brenen di felder un di velder brenen.
Stejt uf!
Ej, stejt uf!
Rajst arop di lodn fun di hajzer,
s’iz a srejfe af der velt!
Xanke, kum cu gejn!
Du zolst kumen cu mir.
Ix bet es ba dir, Xankele, kum cu gejn.
A stilinker vel ix lign.
Ot azoj stil, vi a sepsele.
Du vest zicn ot do afn svel.
Ix — af der erd vel ix lign ojsgecojgn.
Mitn kop af di hent vel ix lign.
Ot azoj.
Ix vel adira fregn: Xankele, hostu so/n ojsgemolkn di behejmes dajne?
Un x’vel zix cuzecn cu dir pamelinkes azoj.
Un x’vel adira azoj pamelinkes fregn:
Варыянты:a GM, E: dix
150
He магу дыхаць безь цябе, дарагая, даражэнькая мая Ханка. Я буду вось гэтак качацца ў мокрай траве.
Вось гэтак халоднай расою астуджу я гарачую галаву. Прыціснуся, эй, прыціснуся і буду цалаваць няспынна сырую зямлю, цябе! Зямлю, Ханка, не, цябе!
Эй, Ханка, прыходзь!
Я буду раўці ўначы, як рэзаны, на ўсё навакольле.
Мне не хапае паветра, каб жыць.
Я ня маю спакою на ляжанцы.
Так цесна мне на ўсім сьвеце.
Так цесна мне безь цябе.
Плыве змрочная хмара з майго сэрца.
У сьвеце пажар!
Мы гарым, неба гарыць і зямля.
У рэках ліецца агонь.
Гараць палі і лясы гараць.
Уставайце!
Эй, уставайце!
Зрывайце з дамоў аканіцы, на сьвеце пажар!
Ханка, прыдзі!
Ты мусіш прыйсьці да мяне.
Прашу цябе, Ханачка, прыходзь.
Я буду ціхенька ляжаць.
Вось так ціха, як ягнятка.
Ты будзеш сядзець вось тут на парозе.
Я — буду ляжаць на зямлі, расьцягнуўшыся. Падклаўшы рукі пад галаву, буду ляжаць. Вось так.
Я спытаюся ў цябе: Ханачка, ці падаіла ты ўжо сваіх каровак?
I вось так паціхеньку падсяду да цябе.
I вось так паціхеньку спытаюся ў цябе:
151
Vos iz es far a brojn pintele ba dir?
Ix vel es a kus ton, a stiln kus, a stilinkn...
Vi a tajbele kust a tajbele...
Vejst, Xankele, vel ix zogn, dajne svarce cep zajnen svarcer fun majn bord, svarcer fun di ko/ln in der kuznje.
Un dajn elnbojgn iz aza brojner, farbrent fun der zun. Ober sara vareminker er iz!
Ze, kuk zix cu, Xankele, vos iz es?
Dajn gancer elnbo/gn iz farbrent fun der zun?!
Xa... xa... xa...
Ingancn bistu gor farbrent vi a svarce zun.
Bistu gor a fajer aza, aza hejser fajer, vos rajst zix, xa... xa... xa... Starker, Xankele, rajst men zix, bajst men zix, starker!..
Un arumnemen darf men zix mit adia bejde hent arum, un cudrikn zix, un ot azoj ajnbajsn un ufliejbn in der hejx, stark, azoj vi an ongeglitn ajzn.
Un ojb du vilst, Xanke, trog ix bdirb avek ibern trakt.
Ot azoj
Ej, Joste der smid trogt Xanken cu der xupe!
Lozt dortn dem veg, lentexer, fartrajbn kon men zej nit fun arum der kuznje.
In der fincter trog ix zi, majn fajerdike kale.
Xanke lajxt mir, vi a brenendike holoveske in der fincter. Xo... xo... xo... Ot azoj hob ix zi, di Xanke majne! cPluclungc kumt zi gor in a farnaxt, un in der fincter gor, iz fincter gor, un gornist zet men, gornist iz nito,
Варыянты:a GM, E: няма h GM, E: dixc GM, E: Plucling
152
Што гэта за смуглая кропачка ў цябе?
Я пацалую яе, ціха, ціхенечка...
Як галубок цалуе галубку...
Ведаеш, Ханачка, скажу я, твае чорныя косы чарнейшыя за маю бараду, чарнейшыя за вугольле ў кузьні.
А твой локаць такі смуглы, апалены сонцам. Але які ж ён цёпленькі!
Глянь, Ханачка, прыгледзься, што гэта?
Увесь твой локаць апалены сонцам?! Хахаха...
Ты цалкам уся апаленая, як чорнае сонца.
Ты зусім як агонь, такі гарачы агонь, які вырываецца, хахаха... Мацней, Ханачка, трэба вырывацца, кусацца, мацней!..
I абдымаць трэба абедзьвюма рукамі, і прыціскацца,
і вось так ухапіцца зубамі і ўзьняць угару, моцна, як распаленае жалеза.
А калі хочаш, Ханка, я панясу цябе праз тракт.
Вось так
Эй, Ёстакаваль нясе Ханку пад хупу1!
Прэч з дарогі, хохлікі, не адагнаць іх ніяк ад кузьні. Я нясу яе ў змроку, агністую маю нявесту.
Ханка сьвеціць мне, як распаленая галавешка ў змроку.
Хохохо... Вось так я трымаю яе, маю Ханку! Раптам яна прыходзіць зусім пад ноч, і зусім у змроку, зусім змрочна, і не відаць нічога, няма нічога,
1 Хупа — балдахін, пад якім маладыя стаяць падчас цырымоніі шлюбу.
153
iz gor nito di Xanke majne?..
Gornit...
Ej, vu iz zi, vu?..
Xanke, Xankele, vu bistu, vu?..
Bistu do geven icter, in der fincter bistu do geven? Bin ix gor afn trakt alejn?!
Un s’iz so/n spet.
So/n halbe naxt... halbe naxt alejn.
Alejn... alejn... gor ejninker alejn...
4. In der fincter
Oho, nit mejnt, ix bin so/n take a smid.
A proster smid aza, a brojner.
S’iz di kuznje majne!
Un s’iz majn brust — di starkste brust fun ale brustn ba di mencn af der aerda.
Un hejb ix uf dem hamer majnem, trejslen zix di vent fun kuznje.
Un tojznt hercer slogn demit in majn brust.
Ot sara smid bin ix, xo... xo... xo...
Ot sara Joste bin ix!
Un zing ix lider — tojznt stimes srajen fun majn haldz.
Gor grobe stimes azo/ne un finctere, vi fun a brunim arojs... Farkaser ix di arbl un ix nem dem hamer majnem, zingen so/n alejn, fun zix alejn di lider.
Ver bvejsb, anit volt ix derstikt gevorn. Xo... xo... xo...
S’iz fincter, ha?
X’vel farrejxern di Ijulke in der fincter.
X’vel ojshakn fajer un farrejxern di Ijulke in der fincter.
Варыянты:a E: veltb GM, E: vejst
154
няма зусім маёй Ханкі?..
Зусім...
Эй, дзе яна, дзе?..
Ханка, Ханачка, дзе ты, дзе?..
Ты была толькі што, у змроку ты была тут? I я на тракце зусім адзін?!
А ўжо позна.
Ужо поўнач... апоўначы адзін.
I я сам... адзін... зусім адзінюткі адзін...
4• У змроку
Ого, ня думайце, што я ўжо й сапраўды каваль, просты такі каваль, смуглы.
Гэта мая кузьня!
А гэта мае грудзі — наймацнейшыя з усіх грудзей у людзей на зямлі.
I як узьніму я свой молат, сьцены трасуцца ў кузьні.
I тысячы сэрцаў б’юцца тады ў маіх грудзях.
Вось што я за каваль, хохохо...
Вось што я за Ёста!
I я пяю песьні — тысячы галасоў крычаць з майго горла. Такія грубыя і змрочныя галасы, як са студні... Закасваю я рукавы і бяру свой молат, і ўжо самі, самі сабою сьпяваюцца песьні.
Хто ведае, мо інакш бы я задыхнуўся. Хохохо...
Змрок, а?
Раскуру я люльку ў змроку.
Высеку агонь і раскуру люльку ў змроку.
155
Ej, ver iz dortn, ver?!
aVer iz es dortn? !a
A gejer?!
Gej vajter, gejer.
Blondze nit banaxt arum majn kuznje.
X’hob saj vi saj gornist... xo... xo... xo...
Ot azo/ zic ix mit di hent af di kni un ix hob gornist.
S’rut op di kuznje in der fincter,
un der hamer majner ligt ejninker alejn ba der kovadle, un er dremlt azo/ ejninker alejn, xo... xo... xo...
Badernaxt ligt a hamer aza, un a kuznje, un es zict a gro/ser smid aza, un s’iz zej zalbedrit azo/ vist ergec ba a lejdikn trakt in der fincter.
Xo... xo... Svere plejces majne, lejmene azo/nike, hengt ir dox epes azoj sver af a finctern koval aza... Xo... xo... xo...
S’iz gor der koval mistome ix, der gro/ser Joste, der gezunter.
Es zict zix oto der Joste, bderb behejme, glat azo/ badernaxt, un der hamer zajner?..
O, se springt gor der hamer zajner in der fincter.
S’iz dox im awj vist,
un se benkt zix dox im nox a Xanken, dem hamer zajnem... Avade benkt zix es dem hamer zajnem.
Es vilt zix im durxtancn mit di borvese fislex af a hejser podkeve, a ro/tinker, a hejsinker aza... xi... xi... xi...
КНІГІ ОНЛАЙН
