Усе вершы і паэмы
Мойшэ Кульбак
Выдавец: Вясна
Памер: 536с.
Прага 2022
Варыянты: a Cukunft: der blojer b OS: arufgesajntc NL, AV, GV, O§: zajn
230
4
На неба Дзяньніца выйшла, як алень, як алень, што зьзяе на сіняй мантыі сувоя Торы, сузор’і разышліся купкамі, і нібы агеньчыкі сьвятой Мэноры, спраўлялі маладыя зоркі сьпевы ранішняй малітвы.
Рэб ШмулІца зьвярнуў вочы да Дзяньніцы Раптам з усяго засьвяціла ціхая сьвятасьць, рэб ШмулІца адчуў увачавідкі сілу Адкрыцьця, і раскрылася сэрца ягонае — крыніца сьлёз.
Зьмяёю ўджалены, сівы, адчуў ён як задрыжала сьціснутае сэрца, яго душа, нібы агонь пякучы, адчула пакутніцкую сьмерць і зашаптаў ён ад экстазу і вялікай веры:
«Вось настала гадзіна, калі ўзношуся я! Чырвоныя заслоны1 завесяць раўніну, ужо і кажух мой так папрыгажэў ад ружовай раскошы, паволі спускаецца залатая карона на маю галаву...
Вось я, стары цар, што блукае ўраньні адзін, цягнуцца па зямлі яго раскіданыя пурпурныя шаты, і з вачэй у яго зьзяе сьвятая радасьць.
Цяпер ШмулІца лёгкі, як голубтуркаўка, як птушка, што вылятае з клеткі, ажно я не адчуваю хвалу, што пяю я да радасьці, якая бруіць з ЭйнСофа... Занадта ясна ля сьветлага парога, ажно сэрца закалыхваецца ў сьне...
1У арыгінале — porojxesn, заслоны для орнкойдэш.
231
S’iz der sajn fun Tiferes arop aafa majn zel; der Ojr gonez, vos tint, vi der toj, af di hor fun majn bord un majn kop... O, es nidert pamelex der goldener keser arop!..
A volkn bin ix un x’gej zix ontrinken cum gro/sn jam! Ot stej ix a stiler alejn lem dem ruikn jam, fun tifenis lajxtn di lojtere xvaljes un gejen, vi lemlex, a lam af a lam.
Es bojen zix ojset kristolene saljes un vern cegangen af jetveder kam, ot ef nen zix gruntn un s’ef nen zix hejln un s’svimt der levjosn arojs afn jam; es brenen di supn vi tliende ko/ln, er svimt afn vaser — a hejliker flam. Ot ef nen zix tirn far stile pamaljes, vos flien arojs af dem sajnendn jam, es zingen mir xvaljes un s’trogn bmirb xvaljes ariber dem gringn farbotenem cam.
Di goldene krcyn rut so/n sver af majn grajzgrojen kop, ot hengt afn himl di klore gelajterte vog!
Es nidert fun blojexc pamelex di alte merkove arop, arum ire ventlex — fargliverte fajern vajse — iz punkt vi mit pasiklex naxt af der 'rejneb megile fun tog mit fajer mit svarcn basribn biksav sei xartumim...
Es nidert der koved fun As un es finklen arum im maloximlex gute, vi tajbelex stile, o/fanim barute, un kruvimlex hele,
Варыянты: •' Cukunft: in b NL, AV, GV, O§: mixc Cukunft: rajxer
232
Зьзяньне сэфіры Тыфэрэт1 спусьцілася на маю душу; сьвятло патаемнае, што цячэ, як раса, на валасы маёй барады і маёй галавы...
О, паволі спускаецца залатая карона!..
Я — воблака, я іду напіцца да вялікага мора! Вось стаю я ціхі адзін ля спакойнага мора, з глыбіні сьвецяць ясныя хвалі і ідуць, як баранчыкі, адна за адной. Паўстаюць крыштальныя палацы і рассыпаюцца на кожным грэбені, вось адкрываецца дно, адкрываюцца пячоры і ў мора выплывае левіятан2;
гарыць луска, нібы распаленае вугольле, ён плыве па вадзе — сьвятое полымя.
Вось адчыняюцца дзьверы перад ціхай Божай прыслугай, што зьлятае на зіхоткае мора, сьпяваюць мне хвалі і нясуць мяне хвалі да лёгкай забароненай загароды.
Залатая карона ўжо спачывае цяжка на маёй сівой галаве, вось вісяць на нябёсах ясныя сьвятлістыя вагі!
Спускаецца зь сіні павольна старая нябесная калясьніца, вакол яе сьценак — застылыя белыя агні — акурат як палоскамі ночы на чыстым сувоі дня чорным агнём сьпісаная яна знакамі чарадзеяў... Спускаецца слава ЭйнСофу, і вакол яе зіхацяць анёльчыкі добрыя, як галубкі ціхія, рахманыя чыны анёльскія, і сьветлыя херувімы,
1 Сфэра Тыфэрэт — шостая зь дзесяці эманацыяў ЭйнСофу, знаходзіцца ў самым цэнтры кабалістычнага Дрэва Жыцьця, належыць да сьвету творчасьці, увасабляе раўнавагу паміж сілай і любоўю.
2 Левіятан — гіганцкая рыба, якую будуць есьці праведнікі на бяседзе ў гонар прыходу Мэсіі.
233
un zele mit zele un tfile mit tfile, vi sajnende sotns, vos zingen un svebn, un sprejtn di fliglen punkt kojm vos zej lebn...
Es nidert ader koved fun Asa af di toln un higlen, maloximlex gisn ojs emerlex toj, arelimlex gisn ojs emerlex roz un kruvimlex gisn ojs emerlex bloj af dem frisinkn plejn, af dem grininkn groz.
Ot bin ix a mejlex an alter, vos blondzet baginen alejn... Es cuxet bzixb kojm der bagin af der erd, un der bq/m vekt dem bq/m, kojm men zet, kojm men hert...
Nit gezamt, nit gevert, vi af fligelex hel, kojm men zet, kojm men hert, flit a hejlike zel, un maloximlex klejn ba dem ejbikn svel sikn opet di zel: reb SmulIce iz hejlik vi EjnSof alejn!»
Варыянты: 1 Cukunft: der Asb NL, AV, GV, O§: няма
234
і душа з душою і малітва з малітвай, як зіхоткія цені, што пяюць і лунаюць, і распасьціраюць крылы ледзь дыхаючы...
Спускаецца слава ЭйнСофа на даліны і ўзгоркі, ліюць анёльчыкі вядзерцы расы, ліюць аралімчыкі1 вядзерцы ружовасьці, ліюць херувімчыкі вядзерцы сіні на сьвежанькую раўніну, на траву зеляненькую.
Вось я, стары цар, што блукае ўраньні адзін... Ледзь прачынаецца раніца на зямлі, і дрэва будзіць дрэва, ледзь бачна, ледзь чутна...
Без замінкі, без абароны, як на крылцах сьветлых, ледзь бачна, ледзь чутна, ляціць сьвятая душа, і малыя анёлкі ля вечнага парога адсылаюць душу: рэб ШмулІца сьвяты, як сам ЭйнСоф!»
'Аралімы, херувімы — анёльскія чыныўбіблейскай і кабалістычнай традыцыі.
235
5
Di zrixe hot zix ojsgelejgt af krajtexcer un grine zangen.
A vesnetog a guter iz fun fincternis arojsgegangen, vi s’gejt a xosn fun der xupe frejlex un gelasn...
Reb SmuelIce hot zajn ponim ba a krenice arumgevasn, mit der torbe aafna hant, bdosb vinterdike hitl biz di ojgn hot er zix cu a jisev cu a noentn geco/gn.
Er iz arajn in vald, hot im a liblexkajt arumgenumen; es hobn zix gesusket grezelex mit slofedike blumen, vi s’susken zix baginen junge kruvimlex in himl, un reb SmulIce hot gehert, un reb SmulIce hot farstanen; es hot a blimele gefregt: fun vanen gejt a jid, fun vanen?.. An caltec jodle hot a ker geton a cvajg cum bliml: Reb SmuelIce lamedvovnik gejt, vos iz so/n goles opgekumen...
Варыянты:a O§: af derb Cukunft: di ‘ Cukunft: alter
236
5
Зара разьлеглася на зёлках і зялёным калосьсі. Выйшаў зь цемры лагодны вясновы дзень, як жаніх выходзіць зпад хупы радасны і нясьпешны... Рэб ШмулІца абмыў твар у крыніцы, і з торбай у руцэ, у зімовай шапцы, насунутай на вочы, пацягнуўся ён да бліжэйшай сялібы.
Увайшоў ён у лес, і ахапіла яго замілаваньне; шапталіся былінкі з соннымі кветкамі, як шэпчуцца ўраньні маладыя херувімчыкі ў нябёсах, і рэб ШмулІца пачуў, і рэб ШмулІца зразумеў; спыталася кветачка: адкуль ідзе чалавек, адкуль?.. Старая яліна павярнула да кветачкі галіну: ідзе рэб ШмулІца ламэдвоўнік, што адпакутаваў выгнаньне...
237
Di hejl
S’iz vu faran a bidner, vilder vinkl, dort klogn fejglen un es stromen kvaln afn lejm, zej kveln stil arojs — a strom, a rir zix un a finkl... Dort rojst der himl un es busevet a vald gehejm.
Ix hob zix cugehert cum vistn elnt funem gegnt; a ro/tlex mox farvakst di sver celejgte higlen, es krexcn jodles ongepelct mit horikharte cvajgn, vi gro/se fejglen, groje, mit fardarte fliglen: «Mir hobn zix mit ale so/n “opgezegnt, opgezegnta...» Ix hob derhert dem vej fun zejer svajgn.
Arophangen fun berg un grinlexfajxte stejner in naskajt lign afn gancn guf un traxtn, az s’iz der himl sejn un vajter kejner, kejner, az s’krixn um af zejer kark nor trukene lisajes, az hintn, dort in majrev, starbn di farnaxtn, vi s’starbn fun a kojl in altn vald di xajes.
Af di berg bin ix gekroxn. X’hob mit krume finger cemurscet derner, stejndlex svaxinke vi ko/1, der nepl hot geparet fun ajeder hejl un grobn, x’hob ojsgesrien: Hert, x’bin ajer zinger! Es hobn zix ceklogt in vald di robn, «Du naristrop!» hot ojsgebrumt a hejl.
A hejl hot cvisn berg fun do/reslang geslofn; es hot farstikt fun ir arojsgevejnt der vint. Ir fajxte pustkajt, vi a vund, iz groj gelegn ofn... Banaxt hot umgesvebt der fajf fun ire slangen; es svimen dort, vi nodlen, grine, gliende gezangen. Dort stexn durx di luft di zifen fun a kind...
Публікацыі: Onhejb. Berlin, 1922. Z. 12; NL 1011; AV 153154. Варыянты:a AV: opgezegnt
238
Пячора
Ёсьць недзе бедны, дзікі кут, там жаляцца птушкі і ліюцца крыніцы па гліне, ціха цурчаць яны — пацякуць, варухнуцца, бліснуць... Там шуміць неба і таемна бушуе лес.
Я прыслухаўся да панылай адзіноты навакольля; зачырванелым мохам парасьлі цяжка раскладзеныя ўзгоркі, стогнуць яліны ў кажухах з галін махнаташчыльных, як вялікія птушкі, шэрыя, з ссохлымі крыламі: «Мы ўжо з усім разьвіталіся, разьвіталіся...» Пачуў я боль іхнага маўчаньня.
Горныя стромы і зеленаватамокрыя камяні у сырасьці ляжаць усім целам і думаюць, што неба прыгожае, а за ім больш нікога, нікога, што ўзлазіць ім на карак толькі сухі лішайнік, што ззаду, там, на захадзе, паміраюць надвячоркі, як паміраюць ад кулі ў старым лесе зьвяры.
Я забраўся на горы. Крывымі пальцамі я трушчыў церне, каменьчыкі слабенькія, як вугаль, туман парыў з кожнай пячоры і яра, і закрычаў я: Слухайце, я ваш пясьняр! Разжаліліся ў лесе крумкачы, «Дурніца ты!» прагула пячора.
Між гор адвеку спала пячора; прыглушана зь яе плакаў вецер. Яе сырая пустасьць, як рана, зеўрала шэра... Уначы лунаў сык яе зьмеяў;
плывуць там, як ігліца, зялёныя палкія сьпевы. Там працінаюць паветра ўздыхі дзіцяці...
239
Banaxt. Di svere xmares kricn, vi mit tq/te cejner. Ix bin aropgekroxn stilerhejt in grobn, greys un fincter. S’finklen in der naxt di stejner...
Ix hob dem kop arajngestekt in hejl. Gezen... derzen S’hot mir a ker geton dos hare a temper bren: «Es darf di hejl mix hobn!..»
Di blicn hobn dembes tif in vald gespoltn... S’hot vild geklungen jeder umgerixter sprung fun blic cu blic. X’hob cugemaxt di q/gn.
X’hob blind geglet di hejl, geglet ir un gesoltn, zi hot geetemt hejs un mix farkrempt gecq/gn in ir slung.
Un cvisn mencn, az a menc a stiler kumt farbrengen, vos iz in dem faran?
Der menc vet saj vi saj zix ejnmol nor ufhengen, dervajl iz ajer snips, majn frajnt, anit״ certlex ojsgebundn. Blajbt ruik... Vemens bmarxb vert icter ongecundn?!..
Srajt anit״, jungerman
Варыянты:a NL: nistb NL: mark
КНІГІ ОНЛАЙН
