Усе вершы і паэмы
Мойшэ Кульбак
Выдавец: Вясна
Памер: 536с.
Прага 2022
296
***
Я хлопец гультай, маю сабе кій, трайрайрай, трайрайрай, шыбую ва ўсе бакі.
Прыходжу я да карчмы, грукаю ў браму.
«Ты хто? Ты хто?» Адказваю: Падарожны.
«Лайдак ты! Гэтак рана! Нахабнік распусны...» Трылілі, трылілі, і я іду сабе далей.
Падыду да студні, нап’юся вады, стаю ў шэрым досьвітку, як мокры певень...
Праяжджае мужычок: «Што чуваць на сьвеце?» Я ня ведаю і ляпну абышто: Сьвеце? — Пеце меце...
297
Mit dem papiros in mojl
Iz mit dem papiros in mojl zic ix mir stil, un s’iz mir vq/1.
Beemes vq/1.
Di ejbike ncytvendikajt az onhejbexc brengt endikajt, vet punkt aza parsq/n vi mix amol bapucn mit a plix, mit q/gnzekelex un fislex vi di stekelex
un vet mix brengen cum Almextikn: gebraxt a mencl a fardextikn.
Got iz Got!
Aza substanc a cvejike; in der umendlexkajt a vajberise menlexkajt, a gang un a stejenis, a gedrang.
A vejenis fun a gezang.
Gebraxt a mencl a fardextikn!
Di planetn Iq/fn um, stafetn getlexe.
Публікацыя: Di goldene kejt (Tel Aviv). 1976. №89. Z. 7879. Фрагмэнты гэтага верша рэцытуе вандроўны філёзаф Гімпэлэ ў рамане «Мэсія з роду Эфраіма».
298
3 папяросаю ў роце
3 папяросаю ў роце сяджу я сабе ціха, і добра мне.
Напраўду добра.
Вечная неабходнасьць, што пачацтва прыносіць канецтва, дакладна такога тыпа, як я, некалі ўпрыгожыць плехам, мяшкамі пад вачмі, і ножкамі як тычкамі,
і прывядзе мяне да Ўсявышняга: прывялі падазронага чалавечка.
Бог ёсьць Бог!
Такая дваістая субстанцыя; у бясконцасьці жаночая мужчынскасьць, хада і стаяньне, напор.
Балючыя пакуты сьпеву.
Прывялі падазронага чалавечка!
Плянэты бегаюць, пасланьніцы божыя.
299
Di stern, levones etlexe, bejde Bern, men springt, men tanct, es klingt in ale sfern: gebraxt a mencl a fardextikn.
Es fregt a stime fun di thomen: Vi ruft men im?
Vi ruft men im?
«X’hob fargesn dem nomen». Di tuexc zajne... lojtn pas?
«А lejdikgejer, Gotenju, x’gej pust un pas».
Es klingt di stime fun di thomen: lejdikgejeraj iz hexere gezeclexkajt far di urkreftn di ejbike;
un nor basefenisn sto/bike gehern
«Un kave? Ci meg ix trinken kave?» Patetis hobn zix cezungen ale sfern: Kave!! Far der menchajt a potrave!
Iz mit dem papiros in mojl zic ix mir stil (ba a glezl kave) un s’iz mir vo/1.
Beemes vo/1.
300
Зоркі,
Месяцаў некалькі, абедзьве Мядзьведзіцы, скачуць, танцуюць, гудзе ва ўсіх сфэрах: прывялі падазронага чалавечка.
Пытаецца голас зь бяздоньняў:
Як завуць яго?
Як завуць яго?
«Я забыўся імя»
Яго занятак... паводле пашпарта? «Гультай, Божачка, хаджу пустапасам».
Голас іудзе зь бяздоньняў: гультайства — вышэйшая законнасьць для вечных пракаветных сіл; але ж пыльныя стварэньнечкі належаць «А кавы? Можна выпіць кавы?» Патэтычна засьпявалі сфэры: Кава!! — Чалавецтву патрава!
Дык з папяросаю ў роце сяджу я сабе ціха (са шклянкай кавы), і добра мне.
Напраўду добра.
зоі
A levonenaxt
In vajter stilkajt svimt di malkeSvo, es finklen in der naxt der kiler ire slejern — xalo/mes funem himlabloa...
Un opgelosene levonelixt trift zaftikkil
af jedn derfele, vos dremlt in der stil...
Un bs’rirtb zix um a vejxer stral,
vos bindt cuno/f: dos hindele in ho/f, dos fisele in czajnc geveser un s’vajse lemele in stal
In vajter stilkajt svimt di malkeSvo fun ire citerdike mirmlsleser...
Публікацыі: Onhejb. Berlin, 1922. Z. 5; NL 8; AV 129; LP 19; GL 22; GM 48; E38.
Варыянты:a AV: blojb Onhejb: s’glict ‘ Onhejb: ir
302
Месячная ноч
У далёкай цішы плыве царыца Саўская, мігцяць у прахалоднай ночы яе вуалі — сны нябеснай сіні...
I пагаслае месячнае сьвятло сьцякае сакавітапрахалодна на кожную вёсачку, што дрэмле ў цішыні...
I варушыцца мяккі прамень, што зьвязвае разам: курачку ў двары рыбку ў яе разводзьдзі, і белае ягнятка ў хляве
У далёкай цішы плыве царыца Саўская з сваіх дрыготкіх мармуровых замкаў...
1 Царыца Саўская — уладарка аравійскага царства Саба, чый візыт да цара Саламона апісаны ў Танаху. Называная таксама дачкою бога Месяца, адсюль сымбалізм верша.
303
Farnaxt
Di spirungen, vos vebn finklende gestaltn, farxolemnis fun vejxe lixt, ot dort, vajt, in vajter, vajter tunklenis bahaltn.
Un maxt men cu di mide o/gn zet men: toln, stet un felder citern, di vajtn, vegn vign zix, o, vi a velt, a velt iz nist gesto/gn, nist geflq/gn...
Di spirungen, vos svimen vajse, vajse tojbn! Ix her mix cu:
vu hot zix es acind a gance velt farklibn ajngestilt in rozer ru?
In rozer ru...
Ix bin alejn acind a klang in trojm fun farbn, farneplt, in an otem ajngehilt, iz a gezang majn lebn, lebn, lebn, un dos starbn.
Публікацыя: Di jidise tribune (Varse). 1922. №16. Z. 14.
304
Надвячоркам
Адчуваньні, што ткуць іскрыстыя постаці, задуменнасьць мяккага сьвятла, вунь там, далёка, схаваныя ў далёкай, далёкай цемры.
Заплюшчыш стомленыя вочы і бачыш: даліны, гарады і палі дрыжаць, калышуцца далячыні, дарогі, о, як сьвет, бязглузды, недарэчны1...
Адчуваньні, што плывуць белымі, белымі галубамі! Прыслухоўваюся: куды ж цяпер забраўся цэлы сьвет і сьціх у ружовым спакоі?
У ружовым спакоі...
Я сам цяпер — звон у мары фарбаў, замглёны, ахутаны дыханьнем, і сьпеў — маё жыцьцё, жыцьцё, жыцьцё, і паміраньне.
1У арыгінале ўжыты выраз «nist gestojgn, nist geflojgn» (не ўзьняўся, не ўзьляцеў) — алюзія на ўваскрэсеньне Ісуса Хрыста, якую юдэі ўспрымаюць як недарэчную выдумку. Гэты выраз азначае ўсялякую лухту, бязглузьдзіцу, небывальшчыну.
305
aIn a jadlovn vald״
hStilb. Vu es pintit ro/t a pozemke...
cUnc vu es kletert stilerhejt a vereml
in dem dgeflextd fun cvajg cu cvajg di knoxike...
In dem ®cunq/fgenem6 fun stam un vorclen moxike...
Un tif iz di gedixtenis di horike, di ffeterdikef — es iz a kvelenis a muxomorike ba di korces di grinberdike...
Un vu es tut a susk
a grezl cu a grezl,
a gklungg, a hpluskh a ‘milder' kvelxele, un vu es tut a sprung a bidner hezl, — a ker dos groje felxele durx paportnik, 'in' kalter kropeve, af alter fojlenis...
Un stil, un kil hilxt op in vald kdik blojfarhojlenis...
Публікацыі: Milgrojm (Berlin). 1922. №1. Z. 20; NL 9; AV 18; LP 20; GL 1314; GV 283.
Варыянты: a Milgrojm: In a vald a jadlovn b Milgrojm: S’iz stil. Stilc Milgrojm: няма dNL, AV, LP, GL, GV: cuno/fgenem ,'NL, AV, LP, GL, GV: geflext fNL, AV, LP, GL, GV: peterdike * Milgrojm: kling h Milgrojm, GL: pljusk 'Milgrojm: diner NL, LP, GL: mider j GL: durx k Milgrojm, NL, AV, GV: dos
306
У яловым лесе
Ціха. Дзе чырвона мільгне сунічка...
А дзе ціха прапаўзе чарвячок у спляценьні галінкі з галінкай кашчавай...
У згробішчы камля і карэньняў імшыстых...
I глыбокі гушчар махнаты, тлустаземны — разводзьдзе мухаморнае ля карчоў зялёнабародых...
А дзе шушукне нешта былінка былінцы, зазвоніць, плёсьне ласкавая крынічка, а дзе падскочыць бедны зайчык, — варухнецца шэрая шкурка праз папараць, у халоднай крапіве, на старым гнільлі...
I ціха, і прахалодна адгукаецца ў лесе сіняя схаванасьць...
307
Derkentenis
Sver gelegn af der erd un cugezen X’hob cugehert di roje berg un plejnen fundosnaj. Ruik dremlt di nesome, vos iz so/n umetum geven, nor s’traxt 3der3 kerper saj vi saj, vi s’traxt dos feld, vi ba di tajxn traxtn verbes lome dem gang fun 1’velt1’.
Du, ahinter ale to/ern, vos x’ze dix nit, — du host arumgehangen finklendik dajn vojn mit slejern.
Ix ci dajn mase mit, un x’stq/n bam hilx fun dajne trit.
Публікацыі: Milgrojm (Berlin). 1922. №1. Z. 21; NL 21; AV 160;
LP 26; GM 72.
Варыянты: 1 Milgrojm: majn b GM: der velt
308
Спазнаньне
Цяжка лежачы на зямлі і прыглядаючыся Я прыслухаўся да сырых гор і раўнінаў ізноў. Спакойна дрэмле душа, што ўжо пабывала паўсюль, хоць цела думае ўсё роўна, як думае поле, як думаюць ля рэк ніцыя вербы пра ход сусьвету.
Ты, што за ўсімі брамамі, каго я ня бачу, — ты завесіў іскрыста сваё жытло заслонамі.
Я цягну з сабой тваю вагу і дзіўлюся пад водгульле тваіх крокаў.
309
***
Ejbik, ejbik vebn zix di klangen un di farbn in a gezang fun vern un anita vern, un ejbik lajxtn cu di kalte stern.
Vu s’iz nor amol a menc gestanen, valgert zix in sto/b arum a sarbn — di geter starbn anita, un mencn starbn!
An otem hejbt zix ufet cu di himlen un af di stern vert er ojsgegangen, un ejbik vebn zix di farbn bun di klangenb...
Es iz a smejxl stil di velt ariber in tog funem geborn — cefinklt hot zix erd un himl in a xolem fun ckoljornc...
Ejbik, ejbik vebn zix di klangen un di farbn in a gezang fun vern un anita vern, un ejbik lajxtn cu di kalte stern...
Публікацыі: NL 12; AV 161; GV 297; GM 73; E 6.
Варыянты:a NL: nistb E: un klangenc NL, AV, GV, GM, E: kolirn
310
***
Вечна, вечна ткуцца гукі і фарбы у сьпеве быцьця і небыцьця, і вечна сьвецяць нам халодныя зоркі.
Дзе толькі нядаўна стаяў чалавек, валяецца ў пыле чэрап — багі не паміраюць, а людзі паміраюць!
Дыханьне ўзьнімаецца да нябёсаў і на зоркі яно сыходзіць, і вечна ткуцца фарбы і гукі.
Усьмешка ціхая над усім сьветам у нараджэньня дзень — зазіхацелі зямля і неба ў мроі колераў.
Вечна, вечна ткуцца гукі і фарбы у сьпеве быцьця і небыцьця, і вечна сьвецяць нам халодныя зоркі...
зп
***
Hengt arojs di svarce fonen!
Hej, tut a nem di hamers, di kovadles un di hek, arojs cum to/t, miljonen!
In xo/sexnis fargosn, stum, farscemete in vej, arojs af stet un felder, stum!
Stum!
Stum!
Zol brenen tif in harcn der gesrej, vi srejfes in farvaks’ne velder...
Hengt arojs di svarce fonen!
Svajgt, vi stiker erd fun sturems ojsgerisene, un zol di stumkajt monen...
Arojs cum to/t, miljonen!..
Публікацыі: NL 13; AV 207; LP 21; GV 304; OS 93.
312
***
Вывешвайце чорныя сьцягі!
Гэй, хапайце молаты, кавадлы і сякеры, выходзьце на сьмерць, мільёны!
Залітыя цемрай, нямыя, заціснутыя ў болі, выходзьце на гарады, на палі, моўчкі!
Моўчкі!
Моўчкі!
Хай гарыць глыбока ў сэрцы крык, як пажары ў густа зарослых лясах...
Вывешвайце чорныя сьцягі!
Маўчыце, як глыбы зямлі, вырваныя бурай, і хай вымагае ваша маўчаньне...
Выходзьце на сьмерць, мільёны!
ЗіЗ
Gesrej еп
Cum himl gejt uf badernaxt a gesrej:
O, vos tuen mir, Got, af der erd?!
Der malex bam hejlikn to/er, agebejgta afn sverd, farbrext zajne fliglen fun vej.
Cum himl gejt uf badernaxt a gesrej...
КНІГІ ОНЛАЙН
