КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Postepkow. Obyczajow. ' Zwyczajow. Pozniej. •**♦ o Swoj. ”” Sposob. ***** Слова нашсана над радком. ****** , . , . Moj. ****** • Ktorym. ****** „ roaowczas. ****** .. ,,, Krotov. eye wydawcow’ Polskich, wiersze itp. dodatki? Radbym w koricu wskazac zrzodla prawodawstwa Litewskiego, naukowe pomoce siowem co tylko bylbym w stanie zrobic dla obeznania ziomkow** naszych z prawodawstwem i iego historyq. Idzie nast?pnie sam Statut. Czy przed nim umieszczone Przywileje W[ielkiego] Ks[i?cia], Statut Kazimierzow przydadzq si? na co? Zdaie si? ze nazbyt dzielo powi?kszq? a tu rodzi si? mysl podzialu na dwie cz?sci, ale to za wielka praca, niemoia, tekst zachowac polski jakim byi z dodaniem u spodu tekstu ruskiego w mieyscach przytrudnych, z dodaniem objasnien w wielu przedmiotach do czego czyz Czackiego O Lit[ewskich] i Pol[skich] prawach maiem iest zrzodlem. Potem Trybunat, Konstytucye ale tylko wyciqgi, bo na coz si? zdaly wiadomosci do porzqdku prawa nieprzydatne jak o clach mytach itp. naostatek tresc celniejszych postanowien. Od kilku tylko tygodni zaczalem si? kolo tey pracy krzatac, zaledwie mialem dose czasu przeczytac co mi pod r?k? iacniej wpasc moglo. Szczerze litowalem si? nad Bandkie, [k. 43] ze wiele bredni popisal w Bentkowskim i nieborak Linde duzo zap i sal domysiami czy egzemplarz dany mu przez Chruckiego Statutu Pol[skiego] nieiest wydaniem r. 1588. Dzisieyszy stan moich wiadomosci iesttaki: 1529. Statut pierwszy — kto pisal ieden lub wielu nieznam, pr?dzey to ostatnie odnosz^c slowa Przywileju Zygm[unta] 111: «commissions quam plurimorum doctissimorum virorum iuris peritorum, cura, studio, labore atque diligentia»***. Niewiem co znaczy thimaczenie lacinskie, ani tego co Gasztold u Czackiego figuruje. 1564. na Sejmie walnym w Bielsku drugi Statut. Mam kopja przywileju Zygm[unta] Aug[usta] 1565 [roku] grudnia 30 ktorym zatwierdza Statut w roku przeszlym dany. 1566 dodatki. * Wydawcow. " Ziomkow. *** Commissions quam plurimorum doctissimorum virorum iuris peritorum, cura, studio, labore atque diligentia (лац.) 1588. Statut trzeci (dotad nigdy w druku nie postal — mozna przysi^c — toiest* do r. 1588). Stycznia 28 Przywilej Zygmunta Lutego 11 [Przywilej Zygmunta] na drukowanie «idiomatibus polonico et ruthenico typis»**. Lipca 13 Lew Sapieha zaczal druk Statutu po rusku. Mam Oryginalny list iego do Krzysztofa Radziwilla, d[nia] 13 Lipca 1588 [roku] z Mi?dzyrzecza pisany a w nim te slowa: «Statut nowy rozkazalem juz drukowac po rusku. chcialbym go i po polsku wydac, ale kiedybym mial de verbo ad verbum go przelozyc, wedle ruskich slow*” i sentencii barzoby”" bylo niegrzecznie, a inaczey niesmiem, toiest”***, zebych slow ani sentencii nieobserwowal jeno sensum, bo i oprocz przyczyny ludzie najduja sztrofowac, a toz boj? si? aby i to komu niechcialo wadzic, zwlaszcza odemnie. Radbym w tern rad? i zdanie W[aszej] K|siazecej] M[osci] wiedziaL prosz?, racz mi W[asza] M[osc] dac. Przywileie radbym tez wydal przy tymze Statucie, ale iz niewszystkie sa nam na r?k? i w drugim pocz^tek dobry, srzod?k zly, w drugim srzodek dobry a poczqtek albo koniec zly, a tez niewiem, jesli si? godzi opuszczac to, co szkodliwego, albo nie». Narescie”*"* Grudnia 1. wydaje Krolowi i Stanom dedykuie. Drukowali Mamoniczowie, ale za co po dwakroc (Bibi. ks. T. 1. § 56. 15). Dopelniaj^ si? poprawy. 1592 [roku] lutego 9 z Wilna pisze Sapieha do Mikolaja Krzysztofa: «Popraw? Statutow^ latamy, mamy trudnosci dosyc, iest upartych a nierozsadnych sila, ktorzy”””* na tern wszystko zasadzili aby ieno przeczyc i naylepszej rzeczy, a czasem i sami nie rozumieja To jest. ** Idiomatibus polonico et ruthenico tvpis (лац.) *** Slow. **” Bardzobv. To Jest. ****** X• Nareszcie. ******* 1/, ' Ktorzy. czego chc$ i kiedy ich pytam: «Jak to chcesz miec?», to powiada: «I sam [k. 43 v.] tego nie mog? wymowic jako rozumiem». Ajakoz ja to mam poiac Twoja fantazja kiedy ty sam nieumiesz onej powiedziec. Owa tak mi si? uprzyszylo za ten krotki czas, ze i sam o sobie wqtpi?, abych im dotrwal». (Co to znaczy wszakze juz Statut byl drukowan?) 1614 [rok] pierwszy raz po polsku. Ale niedosc ze wqtpi? widziec Edycjq 1614 [roku], ale mi trudno spotkac si? dotad z GazfetQ] Litfewskq] w ktorej sp. Sobolewski umiescil swe uwagi. Tak tu u nas do szczerej ch?ci przeszkod wiele. Mnie si? zdaje, ze Sapieha Gawlowieckiemu poruczyl tlumaczenie. 1619 [rok] drugie itp. Dotad tyle wiem, zreszta to wszystko, co Czacki, Linde, (Potocki), Vol[umina] Leg[um] sam Statut o Statucie powiedzieli. Danilowicza i Sobol [ewskiego], poszukuie i wynayd? zapewne. Prosz? mi teraz powiedziec czy zaniechac projektu marzonego, Statut ladajako wydrukowac a uwagi zebrane w jedn$ wiadomosc zebrac i w pismo perjod[yczne] wtrqcic? Spodziewam si? znalezc ieszcze w Archiwum mi?dzy listami owej epoki. Mial zeby Ostafiey Wollowicz bydz oboj?tnym przy tworzeniu si? Statutu. a listow* iego gromada. Szukajqc tedy z milym i kochanym Panem Mikolajem dzisiay Archiwistq naszym (Malinowskim) natrafilismy na trzy dyplomata dotad nieznane**: 1363 Marca 15 we Lwowie Kazimierz W[ielki] potwierdzaiqcy przedaz maietnosci Zapetowa Zidkonowi Spicimirowi przez Wolczka Gabryela z Pozarzecza i Jwana Koztowicza z Zanadwolk. 1442 Sierpnia 23 w Obozie pod miasteczkiem Oltanem Wladyslawa 111 Warn[ski] dany Jenemu Strumille z Demoszyn na wies Zloczow prawem lenno zastawnem. 1443 Maja 12 w Warszawie Wladyslawa III dany Michalowi z Buczacza na mai?tnosc Zloczow prawem lenno zastawnem. * Listow. ** Канец фрагмента, надрукаванага Л. Садоўскай. Musial bydz Zloczow wielki lub maty, stary lub nowy kiedy wjednym prawie roku dwa osobne na Zloczew prywileje. Mam ich fac simile, gdyby ci Panie przydac si? na co mogty z mity przeszl? ochoty. O post?pie [moich] poszukiwari donios?, rad b?d? gdy laskawie mi? swq odpowiedziq udaruiesz. Nieprzerwanie mieszkac b?da w Wilnie do Maja r. przysztego, potem przejezdzamy do Nieswierza. Brat moj* Adolf w polowie wrzesnia po dwuletniey w?drowce z zagranicy wraca przez Warszaw?, mlodszy Romuald w biorze W[ielkiego] K[si?cia] mieszka na Krak[owskim] Przed[miesciu] naprzeciw Bernardynow** obok apteki Krolewskiej*’*. Czy byl dotqd u Pana? Szczerze zyczliwy przyjaciel i shiga wdzi?czny. = Eustachy Januszkiewicz * Moj. ** Bernardynow. *** Krolewskiej. КАМЕНТАРЫ Успаміны (1805—1831) 1 Янушкевіч Яўстафій быў хрышчаны 19 лістапада 1805 г. Гл.: BJ. Przyb. rkps 33/62. Teka papierow osobistych i korespondencji Eustachego Januszkiewicza (1805-1874). 2 Цімкавічы — маёнтак y Слуцкім павеце. 3 Прусы — фальварак у Слуцкім павеце. 4 Выпіс з метрычнай кнігі аб нараджэнні і хрышчэнні Яўстафія Янушкевіча захоўваецца ў аддзеле рукапісаў Ягелонскай бібліятэкі. Дакумент быў складзены на падставе прашэння маці Тэклі Сакалоўскай Янушкевіч. Копія, датаваная 12 верасня 1847 г., з’яўляецца выпісам з арыгінала Цімкавіцкага парафіяльнага касцёла і падпісаная адмінісіратарам гэтага касцёла, ксяндзом, магістрам багасловія ГІятром Ролям Бартнікоўскім. Кніга Цімкавіцкага касцёла, старонка 38. Гл.: BJ. Przyb. rkps 33/62. Teka papierow osobistych i korespondencji Eustachego Januszkiewicza (1805-1874). 3 У 1809 г. ксёндз Казімір Міцкевіч з’яўляўся слуцкім дэканам. Гл.: Kalendarzyk polityczny na rok 1809 dla Wydzialu Uniwersytetu Imperatorskiego Wilenskiego. Wilno, 1809. 6 Запіс y метрычнай кнізе сведчыць, што Бургельскі меў імя Альберт. BJ. Przyb. rkps 33/62. 7 Чарнаўчыцы — мястэчка ў Брэсцкім павеце. 8 Вусава — фальварак у Слуцкім павеце. " Капыль — мястэчка ў Слуцкім павеце. 111 Выпадак, які згадвае Янушкевіч, адносіцца да часоў знаходжання ў Прусах. Дамова паміж Міхалам Янушкевічам і князем Дамінікам Радзівілам пра арэнду Вусава была падпісаная 3 кастрычніка 1807 г. AGAD. AR, XXL J 45. К. 1-2. " Станіслаў Шантыр (07.09.1764 — пасля 1846), ксёндз. Нарадзіўся каля Полацка, вучыўся ў езуіцкім калегіуме, у 1780 г. уступіў у ордэн езуітаў, у складзе якога дзейнічаў да 1788 г. Затым пастуніў у Віленскі ўніверсітэт на аддзяленне тэалогіі факультэта маральна-палітычных навук. У 1805 г. атрымаў званне доктара тэалогіі і абодвух нраў, пасля чаго стаў сакратаром канцылярыі ў Магілёўскай кансісторыі і канонікам магілёўскай капітулы. У 1806 г. быў пазбаўлены гэтых функцый з-за таго, што выступаў супраць падпарадкавання каталіцкай царквы дзяржаўным уладам Расіі. У 1815 г. перабраўся ў Мінскую дыяцэзію, дзе прыняў кіраўніцтва Слуцкай парафіяй. Актыўна займаўся грамадскай дзейнасцю, засноўваў дабрачынныя таварыствы, адкрываў парафіяльныя школы, друкаваўся ў «Падзеях дабрачыннасці ў дзяржаве і замежжы». Аўтар кнігі, прысвечанай дзейнасці Кагаліцкай царквы ў Расійскай імперыі ад падзелаў Рэчы Паспалітай. Гл.: Ks. Szantyr, S. Wiadomosci do dzijow Kosciola i religii katolickiej w krajach panowaniu rosyjskiemu podlegfych. Cz. 1-11. Poznan, 1843; Trynkowski. J. Ksi^dz Elizeusz Gl^bocki, kapucyn z Usciluga— od mistyfikacji do mitu // Kosciol katolicki na Syberii. Wroclaw, 2002. S. 37-38; Лелевель, 14. Новоспльцев в Внльне // Внльна 1823-1824: ГІерекресткн памятн / сост. A. Н. Федута. Мннск, 2008. С. 26-27. 12 Кель — у Слуцкім павеце знаходзілася два фальваркі — Кель Новая і Кель Старая. 13 Маецца на ўвазе ўласніца маёнтка Васільчыцы Слуцкага пав., размешанага на адлегласці 32 вярсты ад Слуцка. Гл.: Polski Slownik Geograficzny. Т. 13. Warszawa, 1893. S. 125. 14 Маецца на ўвазе Адольф Янушкевіч, старэйшы брат Яўстафія. 15 Маецца на ўвазе Юлія, сястра Яўстафія Янушкевіча. Рамуальд Япушкевіч (31.03.1808-31.03.1865), сярэдні брат Яўстафія. Нарадзіўся ў фальварку Вусава Слуцкага пав. Спачатку вучыўся ў Нясвіжскай школе, дзе закончыў 3 класы, з 1821 г. — у Слуцкай гімназіі. перад паўстаннем вывучаў права ў Віленскім універсітэце, пасля заканчэння якога працаваў у канцылярыі М. Навасільцава. У сакавіку 1831 г. далучыўся да паўстання, ад 13 чэрвеня 1831 г. — паручнік у штабе Антонія Гелгуда. 13 ліпеня 1831 г. перайшоў з яго корпусам межы Прусіі. Паводле рашэння Мінскай губернскай следчай камісіі ад 31 жніўня 1833 г., аднесены да 2-га разраду злачынцаў.