КНІГІ ОНЛАЙН

Узнікненне кнігадрукавання ў Еўропе і Беларусі

Алесь Суша

Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі

Памер: 152с.

Мінск 2017

206 МБ

Кнігі Ф. Скарыны як выданні рэдкія, арыгінальныя і каштоўныя выклікалі заканамерны інтарэс вучоных, выдаўцоў бібліяфілаў адукаваных людзей еўрапейскіх краін. Пасля выхаду ў свет яны набывалі вядомасць, попыт і пашырэнне. Імі карыстаўся выдатны італьянскі лінгвіст, прафесар універсітэта ў Падуі Т.А. Альбанезі. У 1539 г. ён выдаў «Уводзіны ў мовы халдзейскую, сірыйскую, армянскую і іншыя...», дзе ў якасці ілюстрацыі асаблівасцей «рускай мовы» змясціў вялікую цытату з Другой Кнігі Царстваў Ф. Скарыны. Сучаснік беларускага асветніка, тэолаг, першы пратэстанцкі біскуп Прусіі П. Сператус меў Псалтыр з «Малой падарожнай кніжкі». Магчыма, ён атрымаў гэты асобнік ад самога Ф. Скарыны ў Кёнігсбергу. Пра пашырэнне кніг Ф. Скарыны ў краінах Заходняй Еўропы ўскосна сведчаць выяўленыя іх фрагменты, у асноўным аркушы пражскіх выданняў якімі былі пераплецены канвалюты. Адзін з асобнікаў віленскай «Малой падарожнай кніжкі» выяўлены ў Капенгагене ў Каралеўскай бібліятэцы. Добрая захаванасць кнігі можа сведчыць пра тое, што яе вывезлі з Вялікага Княства Літоўскага як своеасаблівы кніжны рарытэт адразу пасля надрукавання і амаль ёй не карысталіся.
У наш час у краінах Захаду захавалася нязначная частка кніжнай спадчыны Ф. Скарыны. Сярод іншага яго выданні захоўваюцца ў Брытанскай бібліятэцы, Беларускай бібліятэцы і музеі імя Францішка Скарыны, Бібліятэцы Кембрыджскага ўніверсітэта, Бібліятэцы Траецкага каледжа ў Кембрыджы (усе  Вялікабрытанія), Верхнялужыцкай навуковай бібліятэцы (Германія), Каралеўскай бібліятэцы (Данія), Бібліятэцы Літоўскай акадэміі навук імя Урублеўскіх, Бібліятэцы Вільнюскага ўніверсітэта (абедзве  Літва), НьюЁркскай публічнай бібліятэцы (ЗША), Бібліятэцы Ягелонскага ўніверсітэта, Музеі князёў Чартарыйскіх, Нацыянальнай бібліятэцы Польшчы, Універсітэцкай
.ФРАНЦНСК СКОРЙНА Н ЕГО НАСЛЕДНЕ —
5^41 B^^^wswP45^'^
I 91 я [  FRANCYSK SKARYNA AND HIS HERITAGE — ww
во всей Укранне, является Нацнональный музей нм. А. Шептнцкого. Уже в год своего открытпя  1905  музей получнл от А. Петрушевнча экземпляр четырех Кннг Царств. Сегодня в музее хранятся два неполных комплекта Кнмг Царств, отдельно переплетенная Кнпга Нова, а также трп конволюта. В первом нз ннх  Пятнкннжне Монсеево, во втором  Кннга Прнтчн Соломона, Кннга Екклеснаст, Кннга Песнь Песней, Кннга Нпсуса Снрахова, в третьем  Кннга Ннсуса Навнна н Кнпга судей. Также нам нзвестно о нахожденнн в этом львовском музее двух внленскнх нзданнй  «Апостола» п Псалтырн нз «Малой подорожной кннжкн». Такпм образом, в обіцем в музее храннтся 21 экземпляр пражскнх нзданнй 15171519 гг., а также две кннгп внленской печатн.
Кннгн Скорнны можно найтн н в Одесской нацнональной научной бнблііотеке. В отделе редкнх кнпг н рукопнсей этой бііблнотекн хранятся семь пражскнх нзданпй Ф. Скорнны: Кннга Прнтчн Соломона, Кннга Екклеснаст, а также переплетенные вместе пять кннг Монсеевых. Первоначально этн нздання храніілнсь в собранмях бывіцего Новоросснйского унмверснтета, который работал в Одессе.
Еіце в 1814 г. Й. Добровскнй вспомннл о конволюте пражскнх нзданнй Скорнны, который прннадлежал Епархнальной бнблнотеке в Мукачеве. В этом конволюте чпслнлнсь Кннга Ііова, Кннга Руфн, Кнмга Ннсуса Навнна, Кннга судей, Кнша Юднфм н Кннга Эсфнрн. До нашего временп сохраннлась только часть этого конволюта (без Кнмгн Нова). Сегодня она храннтся в Закарпатском областном краеведческом музее нм. Т. Легоцкого, который работает в Ужгороде.
Кншн Ф. Скорнны как нзданпя редкгіе, орнгннальные н ценные вызывалн закономерный ннтерес ученых, нздателей, бііблнофмлов, образованных людей европейскнх стран. ІІмн пользовался пзвестный іітальянскнй лпнгвпст, профессор уннверснтета в riaAye Т.А. Альбанезн. В 1539 г. он нздал «Введенне в языкн халдейскнй, снрнйскнй, армянскнй н другне...», где в качестве нллюстрацнн особенностей «русского языка» разместпл большую цнтату нз Второй Кннгн Царств Ф. Скорнны. Современннк белорусского просветнтеля, теолог, первый протестантскнй епнскоп Прусснн П. Сператус нмел Псалтырь нз «Малой подорожной кннжкн». Возможно, он получнл этот экземпляр от самого Ф. Скорнны в Кённгсберге. О распространеннн кннг Ф. Скорнны в странах Западной Европы косвенно свндетельствуют обнаруженные нх фрагменты, в основном лпсты пражскнх нзданнй, которымн былн переплетены конволюты. Однн нз экземпляров внленской
of the National Library keeps one more convolute that includes a manuscript of the late 16th  early 17th century and four Prague editions by Skaryna  the Book of Sirach, the Book of Judith, the Book ofWisdom and the Book of Proverbs.
Belarusian first printed books are also kept in Lviv in Stefanyk National Science Library. Together with numerous valuable Belarusian books and manuscripts its collection has heavily damaged first three Books of the Kings that were transferred from Lviv Studion Library.
One of the largest collections of Skaryna’s books in Ukraine is kept in Lviv in the National Museum named after Andrey Sheptytsky. Already in the first year of its existence  in 1905  the Museum got a copy of the Four Books of the Kings from A. Petrushevich. Today the Museum keeps two incomplete sets of the Books of the Kings, a separately bound Book of Job as well as three convolutes. The first of them contains the Pentateuch, the second  the Book of Proverbs, the Book of Ecclesiastes, the Song of Songs and the Book of Jesus, Son of Sirach, the third one includes the Book of Joshua and the Book of Judges. We also know that this Museum has two Vilnius editions of “The Apostle” and the Psalter from the “Small Travel Book of Psalms”. Thus, all in all the Museum keeps 21 Prague editions of 15171519 and two Vilnius editions.
The books printed by Francysk Skaryna can be found in Odessa National Scientific Library as well. The department of rare books and manuscripts keeps seven Prague editions of Skaryna’s books: the Book of Proverbs, the Book of Ecclesiastes as well as five books of the Pentateuch bound together. Originally, these editions were kept in the collection of the former Novorossiya University in Odessa.
In 1814, J. Dobravskiy mentioned that there was a convolute of Skaryna’s Prague editions that used to belong to Mukachev diocese. The convolute consisted of the Book of Job, the Book of Ruth, the Book of Joshua, the Book of Judges, the Book of Judith and the Book of Esther. The convolute was preserved only partially (the Book of Job is lost). Today it is kept in Transcarpathian Regional Local Lore Museum named after T. Legotskiy in Uzhgorod.
The Books by Francysk Skaryna were used by the prominent Italian linguist TA. degli Albonesi. In 1539 he published his “Introductio in Chaldaicam linguam, Syriacam, atque Armenicam et decern alias linguas” where he provided a large quote from the Second Book
™—УЗНІКНЕННЕ КНІГАДРУКАВАННЯ У ЕЎРОПЕ I БЕЛАРУСІ —
ФРАНЦЫСК СКАРЫНА I ЯГО СПАДЧЫНА
«Апостал» з фондаў Бібліятэкі Вільнюскага ўніверсітэта.
«Апостол» йз фоноов Бйблйотекй Вйльнюсского унйверсйтета. The Apostle from the collections of the Vilnius University Library.

бібліятэцы ў Вроцдаве (усе  Польшча), Нацыянальнай і ўніверсітэцкай бібліятэцы Славеніі, Нацыянальнай бібліятэцы Чэшскай Рэспублікі, Нацыянальным музеі Чэшскай Рэсггублікі.
У 2017 г. Рэспубліка Беларусь і ўвесь славянскі свет адзначаюць знамянальную дату  500годдзе беларускага і ўсходнеславянскага кнігадрукавання, якое ўзнікла ў 1517 г. дзякуючы дзейнасці Ф. Скарыны. Гэта важная дата актуалізуе значэнне яго прац у гісторыі духоўнай культуры Беларусі, Расіі, Украіны, Літвы і шэрага іншых краін.
Першыя кнігі, выдадзеныя дзякуючы дзейнасці Ф. Скарыны, з’яўляюцца нацыянальным здабыткам, а сам першадрукар стаў адным з сімвалаў Беларусі. Ён сёння
ўспрымаецца як найбольш вядомы айчынны асветнік і культурны дзеяч. Міжнароднае прызнанне 500годдзя беларускага і ўсходнеславянскага кнігадрукавання пацверджана рашэннем ЮНЕСКА аб уключэнні юбілею беларускага кнігадрукавання ў каляндар памятных дат гэтай міжнароднай арганізацыі.
„ww » »*■ «•*“

П0ХШ*
rPMS гобполль
■аоіаа^ tfaaf aaif ммшіаха, on mi йсаіа >waa i е—мм ria ■ а»л™ Oatafoa* Aocuet wat•
^aoCftCMK XftMA aanaa aaalMtlj;» naan na? fvsMT('». um ■»«» fcn» !■>«■«« mm muoMc • cirafa*«S"« а—аагімйга rpaif MfaaotaipLax рцо CM nnu пміда—< —m німаме co» ct tta^xtaae ria , tea Hf hk u< Ka nfMMHta, came ■■<■> A^l, ct at oat «гдшммамміга ■ ймш мш кяашіА rfMf ааай^ csaaaf aajetoaa —tinocswaaax, Anot)^ utajc^ia)*
Старонкі «Малой падарожнай кніжкі» з фондаў Універсітэцкай бібліятэкі ў Вроцлаве (Польшча).
Странйцы «Малой подорожной кнйжкй» йз фондов Унйверсйтетской бйблйотекй во Вроцлаве (Польша). Pages of The Small Travel Book of Psalms from the collections of the Wroclaw University Library (Poland).
ПОЧВЫЬТбЫ 'шімтьш КЧЬйЦЬіЬ
lESr»» 'бЖіЕДІ

«Малая падарожная кніжка» з фондаў Бібліятэкі Кэмбрыджскага ўніверсітэта (Вялікабрытанія).
«Малая подорожная кнйжка» йз фондов Бйблйотекй Кембрйджского унйверсйтета (Велйкобрйтанйя).
The Small Travel Book of Psalms from the collections of the Cambridge University Library (Great Britain).
ІОШйЕТ.да^
ЯЙТЫЙ МН пе 6ЎГ0 ПЙІШ 60
гёШНМБШ ©ХРНвТЕЙ
«Малой подорожной кннжкн» обнаружен в Копенгагене в Королевской бнблпотеке.
В наше время в странах Запада сохраннлась незначнтельная часть кнмжного наследня Ф. Скорнны. Средн прочего его нздання хранятся в Брнтанской бнблнотеке, Белорусской бнблнотеке н музее нм. Францпска Скорнны, Бнблнотеке Кембрнджского уннверснтета, Бнблнотеке Тронцкого колледжа в Кембрндже (все Велнкобрнтання), Верхнелужнцкой на
Факсімільнае выданне кнігі Францыска Скарыны, надрукаванае Нацыянальнай бібліятэкай Беларусі ў 20132017 гг.
Факсйлшльное йзданйе кнйг Францйска Скорйны, опублйкованное
Нацйональной бйблйотекой Беларусй в 20132017 гг.
The facsimile edition of the books by francysk Skaryna, published by the National Library of Belarus in 20132017
учной бнблпотеке (Германня), Королевской бнблнотеке (Данпя), Бнблнотеке Лнтовской академнн наук нм. Врублевскнх, Бнблнотеке Впльнюсского уннверснтета (обе  Лнтва), НьюЙоркской публнчной бнблнотеке (США), Бнблнотеке Ягеллонского уннверснтета, Музее князей Чарторнйскнх, Нацнональной бнблнотеке Польшн, Унпверснтетской бнблнотеке во Вроцлаве (все  Польша), Нацнональной н уннверснтетской бнбліютеке Словеннн, Нацнональной бнблпотеке Чешской Республнкн, Нацнональном музее Чешской Республнкн.