Узнікненне кнігадрукавання ў Еўропе і Беларусі
Алесь Суша
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 152с.
Мінск 2017
В 2017 г. Республпка Беларусь н весь славянскнй мнр отмечают знаменательную дату 500летпе белорусского н восточнославянского кннгопечатання, которое возннкло в 1517 г. благодаря деятельностн Ф. Скорнны. Эта важная дата актуалпзнрует значенне его работ в нсторнн духовной культуры Беларусн, Росснн, Укранны, Лнтвы н ряда другпх стран.
Первые кннгн, нзданные благодаря деятельностн Ф. Скорнны, являются нацпональным достояннем, a сам первопечатннк стал одннм нз снмволов Беларусн. Он сегодня воспрнннмается как нанболее мзвестный отечественный просветнтель н культурный деятель. Международное прнзнанне 500летня белорусского н восточнославянского кннгопечатання подтверждено решеннем ЮНЕСКО о включеннн юбнлея белорусского кннгопечатання в календарь памятных дат этой международной органнзацнн.
of the Kings printed by Francysk Skaryna in order to demonstrate the peculiarities of the “Russian language”. The contemporary of the Belarusian enlightener, theologian and the first Protestant bishop of Prussia P. Speratus had a copy of the Psalter from the “Small Travel Book of Psalms”. It is likely that he got this copy from Skaryna himself in Koenigsberg.
Today only a small part of Francysk Skaryna’s heritage can be found in the countries of Western Europe.
His editions are kept in the British Library, the Francysk Skaryna Belarusian Library and Museum, Cambridge University Library, the Trinity College Library in Cambridge (all in Great Britain), the Upper Sorbian Scientific Library (Germany), the Royal Library (Denmark), the Wroblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences, Vilnius University Library (both in Lithuania), New York Public Library (USA), Jagiellonian University Library, Princes Chartoryisky Museum, the National Library of Poland, Wroclaw University Library (all in Poland), the National and University Library of Slovenia, the National Library of the Czech Republic and the National Museum of the Czech Republic.
In 2017, the Republic of Belarus and the entire Slavic world celebrate an important landmark the 500th anniversary of Belarusian and EasternSlavic book printing that was born in 1517 owing to Francysk Skaryna. This important jubilee symbolises the significance of his work for cultural history of Belarus, Russia, Ukraine, Lithuania and several other countries.
The first books, printed owing to Francysk Skaryna’s work, are part of national heritage of Belarus. International recognition of the 500th anniversary of Belarusian and EasternSlavic book printing is confirmed by the UNESCO decision to include the jubilee of Belarusian book printing into the calendar of events to celebrate by this international organisation.
АСЛЯДОУНІКІ ПЕРШАДРУКАРА
Последователн
первопечатннка
Followers
of the first printer
• ПАСЛЯДОЎНІКІ ПЕРШАДРУКАРА
БЕЛАРУСЬ
Эпоху бедарускага кнігадрукавання распачаў палачанін Францыск Скарына гуманіст і патрыёт, чалавек еўрапейскай культуры і энцыклапедычных ведаў. Яго кнігі сталі ўнікальнымі помнікамі беларускай і ўсёй славянскай культуры.
Усяго Францыск Скарына выдаў 25 кніг: у Празе (15171519) і ў Вільні (15221525). Тут ён стварыў і першую друкарню ў Вялікім Княстве Літоўскім.
Справа, пачатая Ф. Скарыным, была працягнута яго паслядоўнікамі. Пры падтрымцы магнатаў (Радзівілаў Валовічаў Кішкаў Глебавічаў Хадкевічаў і інш.) амаль на ўсёй тэрыторыі Беларусі пачалі дзейнічаць шматлікія друкарні. Ужо ў XVI ст. беларускія землі сталі галоўным цэнтрам кірылічнага кнігадрукаваня ў свеце.
Першую друкарню на тэрыторыі сучаснай Беларусі заснаваў М. Радзівіл Чорны ў 1560 г. у Брэсце. 3 другой палавіны XVI ст. кнігадрукаванне актыўна развівалася ў Нясвіжы, Цяпіне, Заблудаве, Лоску, Слуцку, Любчы.
У XVIXVII стст. на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага дзейнічалі брацкія друкарні ў Вільні, Магі
лёве, Куцейне, якія апрача рэлігійнай выдавалі навучальную, палемічную і свецкую літаратуру на розных мовах.
Шэдэўрамі беларускага кнігадрукавання XVI ст. лічацца знакамітая «Радзівілаўская (Брэсцкая) Біблія» (1563), «Катэхізіс» С. Буднага (Нясвіж, 1562; першая кніга на беларускай мове), а таксама кнігі, выдадзеныя I. Фёдаравым і П. Мсціслаўцам у Заблудаве. Да іх адносіцца і «Евангелле» (15651580), упершыню надрукаванае паралельна на стараславянскай і беларускай моваху друкарні В. Цяпінскага.
Беларускія друкарні XVIXVII стст. заклалі асноўныя традыцыі нацыянальнай друкарскай справы, якія працягвалі сваё развіццё ў наступныя стагоддзі.
БЕЛАРУСЬ
Эпоху белорусского кннгопечатання открыл полочаннн Францнск Скорнна гуманнст н патрнот, человек европейской культуры н энцнклопеднческнх знаннй. Его кнпгм сталм уніікальнымн памятнпкамн белорусской н всей славянской культуры.
Всего Францпск Скорнна нздал 25 кнмг: в Праге (15171519) н в Внльне (15221525). Здесь он открыл н первую тішографню в Велнком Княжестве Лнтовском.
Дело, начатое Ф. Скорнной, было продолжено его последователямн. Прн поддержке магнатов (Радзнвнллов, Воловнчей, Кшпек, Глебовнчей, Ходкевнчей н др.) почтн на всей террнторнн Беларусн началн действовать многочпсленные тнпографнн. Уже в XVI в. белорусскне землп сталн главным центром кнрііллнческого кннгопечатання в мнре.
Первую тнпографню на террнторші современной Беларусн основал Н. Радзнвіілл Черный в 1560 г. в Бресте. Co второй половнны XVI в. кннгопечатанне актнвно развнвалось
Евангелле вучыцельнае. Заблудаў, 1569 Евангелйеучйтельное. Заблудов, 1569
Didactic Gospel. Zabludau, 1569
ПОСЛЕДОВАТЕЛН ПЕРВОПЕЧАТННКА ; 97 ,
йЙй^Ж^ж^йфЯ^’йі^^^^
— FOLLOWERS OF THE FIRST PRINTER
в Несвнже, Тяпнно, Забдудово, Лоске, Слуцке, Любче.
В XVIXVII вв. на террнторнн Велнкого Княжества Ліітовского действовалн братскпе тнпографнн в Віільне, Могклеве, Кутейно, которые помнмо релштюзной, пздавалн учебную, полемнческую н светскую лнтературу на разных языках.
Шедеврамн белорусского кннгопечатання XVI в. счнтаются знаменнтая «Радзнвнлловская (Брестская) Бнблня» (1563), «Катехнзнс» С. Будного (Несвнж, 1562; первая кннга на белорусском языке), а также кннгн, пзданные Н. Федоровым п П. Мстпславцем в Заблудово. К ннм относнтся н «Евангелпе» (15651580), впервые напечатанное параллельно на церковнославянском н белорусском языках в тнпографнн В. Тяшінского.
Белорусскне тнпографнн XVIXVII вв. заложнлн основные траднцнн нацнонального тнпографского дела, которые продолжалн развпваться на протяженші последуюіцнх столетнй.
Грамата, падпісаная Міхаілам Гарабурдам. 16 cm. Грамота, подпйсанная Мйхайлом Гарабурдой. 16 в. A charter signed by Mikhail Garaburda. 16^ century
BELARUS
The era of Belarusian book printing was opened by Francysk Skaryna, a humanist and patriot, a man with an encyclopedic knowledge. His books have become unique memorials of Belarusian and all Slavic culture.
In total Francysk Skaryna published 25 books: in Prague (15171519) and in Vilnia (15221525). Here he also opened the first printing house in the Grand Duchy of Lithuania.
The printing business started by F. Skaryna was continued by his followers.
Numerous printing houses were opened throughout Belarus with the support of magnates of Radziwill, Valovicy, Kiska, Hlabovicy, Chadkievicy and others.
In the 16th century, this country became the source of books printed in Cyrillic script.
The first printing house in the territory of modern Belarus was founded by N. Radziwill “The Black” in Brest in 1560. From the second part of the 16th century book print
ing was developed actively in Niasviz, Ciapina, Zabludau, Losk, Sluck, and Lubca.
Within the Grand Duchy of Lithuania in the 16th18th centuries fraternal printing houses operated in Vilnia, MaЫіой, and Kuciein, where besides religious literature educational, polemical and secular works were published in different languages.
The famous “Radziwill (Brest) Bible” (1563); the first book in the Belarusian language “Catechism” of S. Budny (Niasviz, 1562), as well as books published by I. Fedorov and P. Mscislaviec in Zabludau are considered as masterpieces of Belarusian book printing of the 16th century. Among them “Gospel” (15651580) was issued for the first time in the parallel languages of Church Slavonic and Belarusian at V. Ciapinski’ printing house.
The Belarusian printing houses of the 16th17th centuries established the crucial national traditions of the printing business which continued to develop over the next centuries.
Радзівілаўская Біблія. Брэст, 1563 Радзйвйлловская Бйблйя. Брест, 1563 Radziwill Bible.
Brest, 1563
^WfniCljfkttW CgdltU/ ©ЙШІ Iv: gmuntoun Sfugufww $ ЭДр Ші &Ыойуі «permit / О’Жетй &Menu f «cwficmu/^Ыктй/^ §торШтй / i®&
$otvwcftem/gn|^ftemu/etc, фйпй «^wtyWjtG ^dnu (iptnu/ Spami memu m^dtocmu etc
$Tawfnicp^p ^tG?^iivp Ы« etc.
^Э Span ^m^tfo &o6rcforaWe/4pKt/pbd* jeIttbfiam nd ewiecie: abowiem on left wfjego bobra boffdnate? go pocjattiem/o cjym gbyj taE Eajby Krscdcianfl'tego (tanu a jae wotania «lotvfeE pOtPintcntrferjyf/tbeby bdleEo tricceyXPdfjd ArolewftatBtfosC idEoRcolKtsescianfft/tdEje tej oitim trice . tjrfj/yja t^o r fiebie tariyfjfosnmtcE/ijtoobtvieEotrjdprseye rsentem Bojym / y jaejeto fie / y bo they boby tetra/ jes Wafjd Rroletoffa tWost po pvjobEody ftrydy dytvakbnydy/nd tlyydy flatvnydy pariftwady Ob niego left Kvolcm /ротм jnncem / y triclElm mojnym pattern / a tvobjem lubu Bofego pofidtvion/d 5a wolo iego otrictba pejej ebat wide lath Wdfjd 2\roletrffa Шііоёі flatrnt'e nab naroby ndfsey nu panuiefj. ШіеЬзу Ефогеті btbac in tebep J obyivatlyclotv tydy Erdiom cjaicfic tv tbyin/ jem left naptjob a nabetvfsytbfo Pana Bogu potvinten. .:&.ni.E«mnie/bobrobiieyfEnxmny.2i.m.3ndc5nymracSyl mtc oEraefE: 3a co ta legoervtettyKofEiey mltosct/acj mebofioyiiie/baiccjcn/ydmv.U/jl nXX.tn.idEo iego jtemfftcma namidflEowi/bebec tvbjiecjnym pamietniEtcm na bobro/ biieyftwa rP.K.m.JvprscyincymeydyucisdirfjebjuEicjymc.adycacniciaEieteytaEowey meywbiiecinoeEteiviabectwoprsebocjymafitbjEKniiprseCiwIP.KttJ.pdnnjwemitprjy eobsonemitpoEdjdE/pmyfltlemto co vfiebieinamjanayroKtfiapocjtcofidrowdcny.X.m. fpraroaiac fit tveyin treble tvolcy 25o jey/ Erory rofEajaivfjy pofliifjeriftivo fit fotue/y wyplacey niebanteySogii powinney/tej brttgie poflufjeriflwo зс>уп(;ет prjyEajal obbawat rritbom pnetoionym/ftowon na tym tlyo dtvicEie poftdtviE treble tviecjnego ftvego rojfabEu cacjyl. Slgbyjemwptemicdybifbciy/dcjmalOTOnicbcjytaiac/taEoswiecEiegoftanitcJloix’icE nd// lajt 0 tym зппапЕе/ij }d ejafu ptolomed ^giptffiego Krola Demettyito ^akretts заспу Й7« br;ec/ dej »ogd ptarvbjiwego nie;nal/rabjil mu/ aby ivtSrecEt йзуЕ jaEon йоўу byt pcjeloyon cofjtem o|Earbemfwletv(Eim. 3a tlyebyvbatvfsy (ietymfldbem spobojney jatvieW fmoicy/smcymatetnosCi/Etoteyjwoley.Uojeya^pocifiivegonabycta prsobEow mydy/yjldo fEiW.K.tll.Ei:mniepjywam/tymje ftvym trlafaymbobtem dnatldbemmoimrcjymlem r;ecj tdEowe/oEtoteymam tc nabtieie/obxvfscdyXrjeeEidnfTidylnbyt byeдоЬпарофегаІу/ miebjy narobStowienlWego ujyEd poblEytnlem a imieniemXV.Ktn.fEaweiym Krolnw (Еіт/Е'азаІетте’уЬаЕ/ІГоіе(Е/Магр!/КІеЕсуа/ЖПсдіКіЫіеу/заЕопріап’|5ургзуЕа5аіііа25о jego/tafjc y Cefldmentnotvy yEtranielie pdndfRcyflufowj/ no polpa motvc barrfjy prjclo» jyf/bo «ego Patt Bog pobpomoc d pofscjce/icmi wtey fprdwie racjyt/Etora nieffuMpnicm 3d«ynat/dnimtegopc3eb(kn>jtcEia fwegotylEo ftvym wlafnymjbd mem cjynil/ 2le за fpokc tiny n seswolcniemtrfjytEidy&oeEiofow a 3borott>at3cSftcrifEidy/tvpdripi»dd>tt>K'ni. taErvAotome idEoyivKficftwie treble fjcjytego flotra Bojego rosmnoyonyrb/Etorjy spo» srjob ftebie здоьтс obratvfyy lubji WfOW iaEte nalepiey a' nautvajuicy bo tiyego rmieictite/
КНІГІ ОНЛАЙН
