Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
у вабліччу—в лйцо. У вабліччу маім маніш. Нсл. 348.—в лйцо мне(перед лйцом) лжешь.
«аблуд-ду, предл.-дзе, м. 1.—беспамятство, заблужденйе (Гсл.); Нсл. 348. Аблуда на мяне напала, што я ашукаўся. Нсл.
Нейкая аблуда, што дарогі не знайду. Нсл. 406.
2 .—беспутство. Нсл. 348.—распутство. БНсл. У ваблуду пусьціўся дзяцюк. Нсл. •аблуднасьць-^г, ж.—заблужденйе. Нсл. 348. У ваблуднасьць упаў. Нсл.
•аблудны-ная-нае—заблудшнй. Аблуд-ная авечка. Нсл. 348.
•аблуз-аць-янь/,—под лузаць.
•аблук-xe, м.—цельный лнповый лубок для закладыванйя яіднка й стенок в крестьянской телеге, кладется также й на сенн. Залажы ў калёсы аблук. Крамяні, Пух. (Шсл.)
•аблупежыць,—см. под лупежыць. •аблуп-іць-лены,— см. под лупіць.
• аблушчыць,—см. под лушчыць.
• аблыг-гу, предл.-ызе, м.—напраслйна, клевета. Дсл.
•аблыжна, нареч.(к аблыжны)—обманным образом. Дсл.—мошенннческй, обманом. Ксл. А возьнік хацеў аблыжна з імною жаніцца. Дсл. Ён адзяржаў гэту рэч аблыжна. Ст. Беліца, Сян. (Ксл.) •аблыжнасьць-гй, ж-—напраслнна, кле-вета. Вышла аблыжнасьць. Дсл.
• аблыжны-ная-нае, 1.—ложный, вы-мышленный. Нсл. 348.; Дсл. Аблыжныя рэчы. Нсл. Гукаў аблыжныя словы. Дсл.
2 .—клеветннческйй. Нсл. 348. Аблыжная на мяне мова гэта. Нсл.
3 .—лжйвый. Чалавек ён аблыжны. Дсл. 4.—лукавый(склонный к козням, йнтрн-гам, хнтрый, коварный, С.). Ён аблыжны чалавек, яму верыць ня можна. Нсл.
аблыкацца
14
абмінкі
5 .(о болезнн)—повальная(? С.). Дсл.
Стала па ўсім нашым сяле качаць аблыжная хвароба. Смол. (Дсл.) •аблыкацца,—см. под лыкаць.
•аблыаць,—см. под лысіць.
•аблытаць,—под блытаць.
•аблюкацца, соверш.. област,—сделаться смелым, прнвыкнуть к новому поло-женню, среде. Дзеўка ў нас абтукалася, аблюкалася. Дсл.
•абмова-вы-ве; мн. ч„ род.-ваў, ж. 1.—ого-вор, дйффамацйя, клевета. He на голую павесьць і абмову, але за выведаньням. Стг. 85. Жыві па праўдзе і ніколі ня бойся абмовы. Нсл. 349.
2.—оговорка. Есьлі бы хто хацеўся на першым року за позвы падкаморага вымаўляці пазваньням да іншага павету й суду, тагды таковая абмова... ня маець быць прыймавана. Стг. 350. Абмова проціў року завітаму толька на адных роках маець быць дапушчана. Стг. 218. Уменьш. абмоўка-ўкі-ўцы, 1.—оговор, клевета, днффамацйя. Гэта абмоўка на яго людзкая, a то ўсё няпраўда. мгсл.
2. обмолвка, оговорка, мгсл.—ошйбка в слове. МГсл.; Нсл. 349; Дсл. Гэта адна абмоўка. Дсл.
•абмо-віць-ўлены,—под мовіць.
•абмовіцца,—см. под мовіцца.
•абмоўка,—см. под абмова.
•абмоўца-^ы-^, предл.-цу, м.—клеветнйк. На суд Божы ўстане, мяса іх рэжучы, іх будуць карміць, размоўнікі, абмоўцы, людзей абмаўляюць. Кіт. 57610.
•абмах-ху, предл.-ce, м. 1.—промах. Нсл. 349.; Гсл. Глядзі абмаху ня дай. Нсл.
2.—обман(подвох, Гсл.), Нсл. 349.; Гсл. Тут абмаху ніякага няма. Нсл.
•абмах-аць-аваць-нуць,— см. под махаць. *абмах-авацца-нуцца,—см. под махацца. •абмазаць,—см. под мазаць.
•абмаЛ0ТКІ-7«гў, едйнств. ч. нет—оконча-нне молотьбы (празднованйе по этому поводу, С.) Дсл.; Ксл.; Нсл. 349. Надабе абмалоткі справіць. Дсл. Сядні абма-лоткі жыта. Нсл. Сядні ў нас абмалоткі. Пустынкі, Сян. (Ксл.)
•абмаладзіцца,—см. под маладзіцца.
•абмана-ны-не, ж.—обман, плутовство. Нсл. 349. У вабману не падамся. Нсл.
•абманяць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несовершўкаго, што)—обманывать. Нсл. 349. Глядзі не абманяй мяне, кажы праўду. Нсл. Соверш. абмакіць-ню-ніш (каго, што)—обмануть. Нсл. 349. Раз абманіў, другі раз не паверу. Нсл. Абманіў мяне, як чорт добрую душу. Погов. Нсл. Прш. прош. вр. абманены—обманутый. Нсл. 349. Абманеная дзеўка. Нсл.
•абманяцца-яюся-яешся, несоверш.—об-манываться, ошйбаться. Нсл. Соверш.
абманіцца—обмануться, ошйбаться. Нсл. 349. Абманіўся, гэта ня твой конь. Нсл.
• абмарока-ок/, обіц.—назойлйвый-вая. Шсл. А якая ж ты абмароках адстань валей. Ст.
•абмасоліць,—под масоліць.
•абмасоліцца,—см. под масоліцца.
•абмаскалець,—см. под маскалець.
•абмаскаліць,—см. под маскаліць.
•абмашка-шкі-шцы, ж. 1.—промах, про-счёт. Юрсл. Hi з тога боку паз у шуль выдзяўбаў — абмашка вышла. Юрсл.
2.—ошнбка. Гсл.; Нсл. 349. См. абмах. Ср. абмахнуцца.
•абмаўл-яць-яньне,—под мовіць.
•абмаўляцца,—см. под мовіцца.
• абмачка-чкі-чцы, ж. 1.—толченная разведенная молоком картошка. Ельн. (Дсл.)
2 .—вскнпяченная вода с мукой, кушанье; нногда прнбавляют в отвар патроха, кускн сала — н все это едят с кнслымн блннамн. Прышч.,дер. Росл. уезда(Дсл.)
• абмежак-жка, предл.-жку, м.— край возле пашнн. Ксл. Ha абмежках трава дрэнная. Сьвеча, Беш. (Ксл.)
• абмежаньне, предл.-ню—ограннченне. Гсл.
•абмежыць-ж^-жыш-жа; твел.-ж-жма, соверш.. перех.—ОГраНЙЧЙТЬ. Гсл. Прйч. прош. вр. абмежаны—огранйченный. Несоверш. абмяжаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, пе-рех.—ограннчйвать. Гсл. Отгл. ймя суйр абмежаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—ограннчйванйе.
•абмер-р^, предл.-py, м. 1.—нечаянная ошнбка в мере. Нсл. 350. Пэўне абмер зрабіўся, што не стаець. Нсл.
2.—обман в мере. Нсл. 350. Таргач без абмеру ня купіць і не прадасьць. Нсл.
•абмергаваць,—•<•«. под меркаваць.
•абмеркав-аць-аны,-аньне, абмяркова-ваць,—см. под меркаваць.
•абмерлы-лая-лае—упавшнй в обморок. Нсл. 349. Абмерлага ледзь вадою аблілі. Нсл.
•абмер-це-ш,—см. под мерці.
•абм-есыі-ятаць,—см. под месьці.
•абметніца-г<ьг-і(ы, ж.—мука, оставшаяся около мельнйчного жернова. Дсл. Ста-рац зьбірае абметніцу. Дсл.
•абмеці — амеці (Янк. 1)
•абмяж-аць-аньне,—ем. noä абмежыць.
•амярцьвелы-лая-лае—безжнзненный. МГсл.
•абмяшэніць,—под мяшэніць. •абмяшэніцца,—тд мяшэніцца.
•абмятайца-аюся-аешся; повел.-ай-айма-ся, соверш.—после пойсков, колебаннй остановнться(осесть, С.) на чем-лнбо. Гсл. Ня меў раёк, ідзе яму абмятацца. Гсл.
•абмін-нр, предл-не, м—обьезд мймо. Нсл. 349.; Дсл. Дарога вузкая, абміну ніяк зрабіць ня можна. Нсл.
•аб.мін-аць-гйь,— см. под мінаць.
•абмінкі-каў—обгонка. Груздава, Пост.
абміраць
15
аброць
•абміраць,—см. под мерці. •абмул-яць-яны,—<•.«. под муляць. *абуі^рз-аць-аны,—см. под мурзаць. •абмурзацца,—см. под мурзацца.
•абмуткі-тдк, едйнств. ч. нет—осадок на дне посуды. Бяльсл. Што тут піць? Адны абмуткі засталіся. Каробчына, імсьц. (Бяль-сл.)
•абмыл-лу-ле, м.—ошнбка, более допус-канная для обмана другнх. Нсл. 350.
—ошнбка. Глядзі, каб было без абмылу адважана.
• абмыла-лы-ле’, ж.—ошнбка. Абу Хені-фэг імама навука яго пэўнейшая, бо абмылы нямаш, а ў іншых імамаў абмыла ест. Кіт. 69а8. Той дзень, што будзе абмылы, то Панбог прыйме. Кіт. 8265. Уменьш. абмылка-лк/, дат., предл. абмылцы, ж.—ошнбка. МГсл.; Ар.; Косіч 81; Рэч.(Пет. II, 261); Гсл.; Нсл. 350; Шсл.; Ксл. АбМЫЛКа сталася ў лічбе грошай. Нсл. Зрабіў вялікую абмылку, што вашчоўну позна пасадзіў. Селядцова, Беш. (Ксл.) Тож ся і a пісару Гродзкам у вабмылцы якой пісань-ня разумеці маець. Стт. 169. Друкарская абмылка—опечатка. Нсл.
•абмылак-ж«, м.—оставшнйся от мыла кусочек. Бяльсл. Вазьмі нарэчку абмылак, бо вялікі кавалак упусьціш часамі. імсьціс-лаўе (Бяльсл.); НК: Очеркн, 24.
•абмыліцца,—см под мыліцца. •абмылка—см. под абмыла.
• абмыльна, нареч.( к абмыльны)—ошн-бочно.
•абмыльнасьць-ір, ж.—ошнбочность. •абмыльны-нвя-нйе—ошнбочный.
•абмы-сьліць-шляі^ь,—см. под мысьліць. •абмы-ць-ываць,— см. под мыць.
•абмы-йца-ывацца,—см. noä мыцца.
•абножка-жкг, дат., предл.-ЦЫ, ж.—пыль-ца которые пчелы носят на ножках в улей. Шсл.—обножка (цветочное пыльце). Сядні пчала з абножкаю добра йдзе. Ст. • абножыцца-жуся-жышся, соверш.—ут-ромнть ногн. Бяльсл. Няма дзіва, што конь абножыўся — цэлы дзень бяз воддышы едзем. Палуж. Краснап. (Бяльсл.) •абноч, нареч— в ту же ночь, за ночь. Ксл. Абноч назад пасьпелі. Каралёва, Выс. (Ксл.) •абнадзеіць,—см. под надзеіць.
•абнадзеяцца, соверш.—положнть надеж-ду, понадеяться на кого. Нсл. 350. Абна-дзеяўся я на цябе, а ты мяне і абманіў. Нсл. См. паспадзявацца.
• абнара-віць-_рляць,—см. под наравіць. •абнара-віцца-і'ляг^а,—под наравіцца. •абначаваць,—см. под начаваць.
•абначыцца,—см. под начаваць. •абняць,—см. под імаць.
•абняцца,с« под імацца.
• абшкаць,—ом. под нікаць. •абпаляч-ыць-аны,— см. под палячыць.
• абпаліць,—см. под паліць.
• абпар-ыць-аваць,—см. под парыць.
•абпар-ыцца-аваода,— см. под парыцца.
•абпэцка-ць-аны,—см под пэцкаць. •абпэцкацца,—< ч под пэцкацца.
•абпелесав-аць-аны,—см. под пелесаваць. •абпянуць,—см. под пяць.
•абпінацца,—под пяцца. •абпляйміць,—б « под пляйміць. •абпляйміцца,—под пляйміцца.
•абпрундзіць-джр-дзіш-дзе, соверш., перех., област. — обмочнть. Дсл. Абпрундзіла дзяцё сарочку. Дсл. Бясстыднік, усё пастаньне абпрундзіў. Тм.
• абробіць,—см. под рабіць.
• абробіцца,—см. под рабіцца.
• аброк-оку, предл.-оку, м. 1.—жертва. Чыньце добра сабе, чыньце добра душам сваім і сваяком сваім аброкі. Кіт. 256 9. Была зямля не сьвячона, былі людзі ня хрышчоны; ня верылі Госпаду Богу, a верылі люту-цмоку. Люту-цмоку далі аброку кажны дзень па чалавеку. Глуск., Слуц.(”Божым Шляхам” Ho. 1, 1951, стр. 11). Даваць, даць аброк—прнноснть, прннес-тн жертву. Аброкі сэдэку ня даўшы... ласкі маёй ня будзе. Кіт. 26а7. Каб ачуняла дзяцё, дала аброк паставіць Міколе СЬвечку. Зялезьніца, Краснап. (Бяльсл.). Дай аброк схадзіць да Кіева пакланіцца машчам. Сохана, Імсьц. (Тм.). Чыніць, учыніць аброк—прнноснть, прннестн жертву.
2 .— обет. Кур. (Даль.); Кіт.
3 .—клятва(прнсяга, С.). Дсл. Даўаброкня піць гарэлкі. Дсл.
4 .—дача овса лошадн нлн самый овес, даваемый лошадям. Ар.; Нсл. 352. Дай коням аброку. Нсл. Дай аброку, дый бі каня па боку. Поговор. (Янк. 1). Уменьш. аброчак-чо й абрачок-чку. Нсл. 352. Коні іржуць, аброчку ждуць. Нсл.
•абронка ( от раніцьункі.-нцы, ж.—поте-ря (чего-лнбо, нечаянно выпуіценного нз рук, С.). Нсл. 352. Абронку тваю я падняў. Нсл.
• аброслы-лая-лае—обросшнй. Мільгнуў аброслы ласкавай расьліннасьцю від. зсд 203. Ён пачаў гаварыць... выкідаючы шурпатыя словы, аброслыя мохам густой хрыпоты. ЗСД 30. Мужчына з драбным відам, аброслым кароткай бародкай. Тм. 70.
• абротка, см. аброць, 1. абротнік-іка, •абротнік-гка, област.. м.—бездельннк. Северш.(Раст.: Северск. 139).
•аброць (кореньротуці-ці; мн. ч.-ці-цяў, ж., 1.—пеньковый (веревочный, Гсл., всякнй, С.) недоуздок. Нсл. 352; Гсл.; Смл. (Даль); Ржевскйй у.(Афанасьев: СказкнІ, 1897, 182). Конь із аброці зьдзерся. Нсл. 352. Купіў каня ды без аброці. Касачы, Лёз. (Ксл.). Конь зьдзеў аброць. Дсл. Уменый. абротка-шк/, ж.—не-доуздок. Северск. 139; Нсл. 552. ВядзІ КйНЯ HÜ абротцы, а злодзея на ланцузе. Поговор. Нсл.