Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
аброцьце
16
абрачыся
2.—уздечка. Шсл.—узда. Раст.; Смоленск 151. Каня купіў ды без аброці. Касачы, Лёз. (Ксл.) Зьдзерлася з каня аброць. Крамяні, Пух. (Шсл.) He па каню аброць. Рапан: Прыказкі 205. Ськідай аброць — во табе гэты конік. Ельн. (Дсл.) Вазьмі каня на аброць. Дсл. См. вобраць.
•аброцьце-ця, предл.-цю, собйр., ср.—верев-кн, нз которых делается род уздечкн. Смол. у. (Дсл.)
•аброчак, ем. аброк 4.
•аброчна, нареч.—самоотверженно.
•аброчнасьць,-ц/, ж.—самоотверженне, самоотверженность.
•аброчнік-гка, м.—жертвенннк. •аброчны-ная-нае, 1.—жертвенный.
2 .—самоотверженный.
3 .—(лошадь) постоянно получаюіцая нзвестную дачу овса. Нсл. 352. Твае аброчныя коні, а мае гады ў рады бачаць аброк. Нсл. Аброчная торба. (Янк. 1). •абраб-іць-ляць,—см. под р'абіць.
• абрахаць,—<■«. под брахаць.
•абрад-dy, предл.-дзе, м.—обряд. мгсл. •абрадаваць,—под радаваць.
•абрадавацца,—см. под радавацца. •абрадзініцца,—см. под радзініцца. •абрадзіцца,—под радзіцца.
•абраджаць (от абрадуаю-аеш-ае; повел-ай-айма, несоверш., перех.—нсполнять предпнсываемую обрядность, как напр. прн сопровожденнн младенца ко кресту, брачуіцнхся в церковь, покойннка в гроб н на кладбніце. НК: Очеркн, Но. 25.
абраджаць нябошчыка—омыть, одеть, прнбрать покойннка. НК: Очеркн, Но. 248.
•абраз І-за, предл.-зе, зват.-зе; мн. ч.-зы-зоў-3OM, предл.-ЗОХ, м„ 1.— образ, лнк(облнк, С.) Нсл. 351. Абраз Божае Маці. Нсл. (Наканаваў) быць падобнымі да абраза Сына Свайго. Луцк. (Пнсьмо Рнмлянам, 8:29) 2.—образ. Ар.; Гсл.; МГсл.—НКОНа. Нсл. 351; Шсл.; Ар.; Гсл.; Ксл.; Дсл. Паглядзі, можа за абразамі ляжыць. Нсл. Абразы на месьце прадаюць. Тм. Вісяць у куце абразы. Рыбчына, Сір. (Ксл.) Палажы кніжку за абраз. Бабінічы, Віц. (Ксл.) Глянь там за абразамі. Дсл. Высокі пад самыя абразы стол. Гарэцкі: Песьні, 16.
3.—картнна. Углядаліся на абразы. Ду-дзіцкі ("Бацьк.”, Но. 49-50 , 435-436) Калі дым разьвеяўся, пабачылі гэткі абраз'. на зямлі ляжала шмат параненых. Агняві-ца(Беларус, Но. 71). Ланцуг успамінаў паказаваў абразы. Шакун: Сьлед 17. Абразы паняволеньня маюць у сабе шмат агуль-нага. Глыбінны (Прыйсьце, Ho. 1). Калышуцца абразы далёкага. Ільляшэвіч: Сон. Хай паўстае стары абраз далёкага ціхога сяла. Крушына(Конадні, У-УІ, 42). (Анты-хрыст) кажа жыхарам рабіць абраз • абразок-зка, предл.-зку; мн. ч.-зкі-зкоў-зком-зкі-зкамі-зкох, 1.—нконка. Шсл.; Ар. 2.— картннка. Дзяцё згубіла абразок. Дсл.
абразочак-чка, уменьш.к абразок 1,2. Дсл.
•абраз II, нареч., 1.—тотчас, в сню мннуту. Нсл. 351; Дсл. Абраз зьбегаю. Нсл. Ня плач, a то абраз паб’ю. Дсл.
2.—за однн раз, за однн прнём. Цоі.Абраз выпіў лек. Дсл.
•абразовікчка, предл.-іку, м.—вышнтое полотенце, внсяіцее на нконах. Ксл.
Павесь заўтра новы абразовік на абразы. Цяпіна, Чаш. (Ксл.). См. абразьнік.
• абразанцы-цоў,—обрезанная карто-фельная (корнеплодов вообіце, С.) ко-жнца. Шсл. Занясі, Міколка, карове абразанцы. Харавічы, Сьміл. (Шсл.) •абраз-аць-аны, абрэзаць,— см. тдрэзаць. •абразіньне,( абразіньне, Нсл.)-ня, предл-ню, ср.—лнцо. Дсл., черты лнца, особенно поражаюіцне. Нсл. 351. Ен із абразіньня сабе нічога. Дсл. 3 абразіньня ягонага відаць, што ён злодзей вялікі. Нсл.
•абразьнік-гка, предл.-іку, зват. абразьніча, м., 1.—торговец образамн, нконамн. Абразьнік прадаець абразы. Ар.
2 .—торговец картннамн.
3 .—вышнтое полотенце, внсяіцее на нконах. Ксл. Зьмяні абразьнік, бо ўжо брудны. Пушкары, Сян. (Ксл.). См. абразовік. •абраканьне-кя, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц. к абракаць, абракацца, 1. жертвопрнношенне.
2. обетованне, совершенне обета. Дсл. Калі зо сну парвауся да абраканьня, то нэмэз (араб. малітеу) не запсуе. Кіт. 84610. Зрабіце, паненка, абраканьне ў Белыя Берагі схадзіць. Дсл. Купец із жаною сьнілі’. "Споўніце сваё абраканьне". Ельня (Дсл.). Абраканьне да посту. Кіт. 2363. Колька прыстойнасьці ест?-— Пяцьест: абраканьне ўчыніць. Кіт. 43а9. Абраканьне меіта (араб. нябожчыка) да мыцьця. Кіт. 49аЗ. (Вініц) пачаў ізноў маліцца й рабіць перад Хрыстом вялікія абраканьні. Тат.: Кво вадыс 282.
• абраканьнік-/ка, предл.-іку, зват.-іча, м.—жертвователь.
•абраканьніца, -цы-цы, ж.—жертвова-тельннца.
•абракаць, -аю-аеш-ае, несоверш.. перех. —жертвовать. Соверш. абрачы, абракў, абрачэш-чэць-чэм-чыцё —пожертво-вать. Отгл. нмя суіц. абрачэньне-ня, предл.-ню—пожертвованне.
•абракіцца-аюся-аешся, несоверш.—да-вать обет, Ксл.; іЦсл. Калі вучыш, як мае абракаціся, калі па татарську ня ўмее, то паруску няхай абракаецца. Кіт 86617, 87а1, Соверш. абрачыся, 1. дать обет. Ксл.; Шсл.; Дсл. Ужо вы, нашы матулі, абра-чыцёся памінаць сваякоў. Смол. (Дсл.). Абракліся Туркі, усі недаверкі, Божай Маці Нячаеўскай кажын год дань даваці. Дсл. Абраклася схадзіць у Жарэбічы. Рыбчына Сір. (Ксл.). Каб ачуняць, абраклася даць на абедню. Ст. Абраклася паня-дзелкаваць. Нсл. Як абрачэшся, правую руку на левую ўзлажы. Кіт. 83а12. Нэмаз
абранец
17
абрыдніца
(араб. малітву) пей, каторыы аброкся. Кіт. 8463.
•абранец-нца, предл.-нцу, зват. абранча, м.
1. нзбранннк. Нсл. 352.
2. любймец. Нсл. 352. Абранец панскі. Нсл. Гэта ж твой каханы абранец зламіў нож. Нсл. Абранцу свайму ўсё дазваляе рабіць. Нсл.
•абраніць,—см. под раніць II.
•абран-і'ць-іэдд, — см. под раніць.
•абранка-нкі-нцы, ж. к абранец 1—йз-бранннца.
•абраньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, 1. нзбранне.
2. выборы. См. берці.
•абрастаць, абрасьці', см. под расьці.
• абрасьнёлы, -лая-лае—покрывшййся плеснью. Нсл. 352. Капусты абрасьнелай зварыла. Нсл.
•абрасьнёць,—см. под брасьнець.
•абраіаць,—< м. под братаць.
•абравіта, нареч. 1. област.—прямо. Раст.: Северск. 139.
2. обязательно, непременно. Бяльсл. Абравіта ўсё будзе зроблена, калі я СКОЗаў. Гірэвічы Клім. (Бяльсл.).
•абраўн-аны, -авааньне-аваны-аваць-аць, —см. под раўнаваць.
•абраць,—см. под берці.
•абрачок,—см. под аброк 4.
•абрачэньне,—см. под абракац
•абрэз-зу, предл.-зе, м. 1. жесткйй снег, по которому некованным лошадям бежать неудобно. Дсл. На паляваньне йсьці нельгах сядні абрэз. Дсл.
2. неровность зймней дорогй после вьюгй. Дсл. Глядзі — вядзі каня трошкі вышэй дарогі — сядні абрэз, зараз абернеш воз.
•абрэз-аны-аць,—см. под рэзаць.
•абруд-ду, предл.-дзе; мн. ч.-ды-доў-дом-ды-дамі-дох, м.—нчжняя часть дере-вянной посуды от дна. Шсл. У цэбру выламіўся абруд. Турэц Сьміл. (Шсл.). Вядро цячэ ў вабрудзе. Тм.
•абрўнець,—см. под рўнець.
•абрўс-са; мн. ч.-сы-соў-сом, мн. ч„ предл-COX, м.—скатерть. МГсл.; Нсл. 352; Шсл.; Ксл.: Гсл. Набралі модных абрусоў. Ст. Пакла-дзі белы абрус на стол. Нсл. Толькі нам, Крывічом-Беларусам, можна выткаць падобны абрус. Случчанэн ("Каласкі”, Но. 60-61). См. убрус. Уменьш. абрўсак-ска, предл,-ску. Шсл. На стол заслалі белы абрусак. Скрыль Пух. (Шсл.). Уменый. абрусІК-КЯ. Ксл. Засьцялі стол абрусікам. Замасточча Сір. (Ксл.).
•абрусны-ная-нае, прйлаг. к абрус.
абрусны ручнік—полотенце для наве-шнваання на яконах. Шсл. Абрусны ручнік вісіць на абразе. Слопішча Шацк. (Шсл.).
• абрўч-w, предл.-чу; .чн. ч.-чы-чоў-чом, .чн. ч.. предл.-ЧОХ, м. 1. обруч. Ксл.; Дсл.; Ар. Абручы покнулі ў вадзянцы. Косы (Ксл.).
2. кольцо (звено, С.) Ксл. Дрэнныя абручы ў гэтЫМ ланцузе. Заронава Куз. (Ксл.).
•абрўчык-ка, м. 1. вышйтая золотом йлй серебром полоска, обвнваюіцая голову. Ельн. (Дсл.). Маладуха купіла абручык. Дсл. 2. круг нз бумагя, надеваемый на голову невесты. К "абручыку" прйкрепляются цветы. Дсл.
3. лычко йлй веревочка, обшятая холс-том; надевается на повойнйк. Прышчэпаўск. в. Смол. (Дсл.).
•абрыдоны-ная-нае—надоедлнвый, Шсл. постылый, досадный. Якое ж абрыдонае дзяцё, перастань ты дурэць! Ст.
•абрыда-ды-дзе, ж 1. мерзость, Нсл. 352. гадость. Дсл. Кінь абрыду гэту ў кача-рэжнік. Нсл.
2. чувство омерзення, Нсл. 352. отвра-іденне. Гсл.
абрыда бярэць—овладевает чувство омерзення. Дсл. Абрыда бярэць, гледзячы на яго яду. Нсл. Абрыда бярэць, гледзячы на п ’янчаньне, на бязулства. Дсл.
3. обіц.—мерзавец,-вка, Нсл. 352. предмет омерзенйя. Дсл. Каму гэты, гэтая абрыда трэба? Нсл. Абрыда, ня дзеўка. Дсл. Абрыда, чаго ты да мяне прыча-піўся? Mix.
4. обіц.—гадкое днтя, Нсл. 352. надоедала. Абрыда, а ня дзяцё. Нсл.
•абрыдак-дка, предл. й зват.-дку, м. — абрыды, 4. Нсл. 352. Уменьш. абрыдачак-wo, предл. U зват.-чку. Нсл. 352. АбатрЫ абрыд-ка, абрыдачка гэтага. Нсл.
•абрыдаць-аю-aetu-ae, соверш.—надоесть, опротйветь, Шсл. опостылеть, опротй-веть; надоесть. Белр., Кал., Кур., Смл.. Вар. (Даль пі, 1591). Казаў, казаў — аж абрыдала яго слухаць! Ст.
•абрьіднуць-ну-^еш-не; прошл. вр. абрыд, абрыдла, абрыдлі, соверш.—опротйветь, Ар.; Гсл. возбуднть омерзенйе к себе, Нсл. 352. опостылеть, опротйветь, Белр., Кур., Кал., Смл., Вар. (Даль III, 1591). надоесть. ПНЗ. Абрыд ужо гэты халаднік. Косіч, 20.
• абрыдлівы-вая-вае—надоедлнвый, Шсл. постылый, досадный. Абрыдлівы, нягод-ны ён халапец. Скрыль Пух. (Шсл.). См. абрыдоны.
•абрыдлы-лая-лае, 1. постылый, досад-ный, Нсл. 352. опротйвевшнй, Гсл. протнв-ный. Гсл.; Ксл. Абрыдлы чалавек, кажнаму дадзяець. Нсл. Ен дужа абрыдлы. Бешан-ковічы (Ксл.). Рада моладзеж, што пад нагамі прыгрэтая сонцам зямліца, замест "абрыдлага сьнегу”. Косіч, 25. Пусьці Ж, абрыдлая. Гарун (ст. "Слабасьці”).
2. презренный. Нсл. 352. Абрыдлы п’яніца. Нсл. Абрыдлая замужка.
•абрьіднік-wa, предл.-іку, зват.-іча, м.
—мерзавец. Нсл. 352. Абрыдніка гэтага, абрыдніцу гэтую на двор ня трэба пушчаць. Нсл.
•абрьідніца-чы-цы, ж.—мерзавка. Нсл. 352. Ср. абрыднік.
абрыдны
18
абшчыпка
•абрыдны-чая-нае—мерзкйй, скаредый, Нсл. 352. протавный. Абрыдны жмінда. Нсл. Абрыдны характар. Нсл.
•абры-дзіцца-джаі(ца,—nod брыдзіц-ца.
•абрымсьціць,— CM. под рымсьціць. •абрынд-аны-аі^ь,— см. под брындаць.
•абрындацца,—nod брындацца.
•абрытнГк-ка, предл.-кў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—повод, ремень прйкреп-ленный к удйлам йлй недоуздку. Абры-тнікоў купіць можна. Янк. I.
•абрываць I,—см. nod абарваць.
•абрываць П,—< « под ірваць.
• абрывіна-ны-не, ж.—лоіцйна у горы. Шсл. Ськінуўся з гары ў вабрывіну. Заба-лоцьце Сьміл. (Шсл.).
•абс-охці-ыхаць,—см. под сохці.
•абсочны сабака—охотййчья йлй слу-жебная собака, прйучаемая к розыску дйчй йлй человека по следу: ййіейка. За пса абсочнага — тры рублі грошай. Стт. 474.
КНІГІ ОНЛАЙН
