Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•аіідніца-ды, дат., предл.-цы, ж. к агіднік. Нсл. 357. Хто гэтую агідніцу будзе любіць. Нсл.
•агі'днуць-нр-неш-не,' прош. вр. агід, агідла, агідлі—опротнветь, Нсл. 357; Ар. стать гадкнм, омерзеть. Гсл. Агідла імне ўжо гэтая ежа. Ар. Агіднуў мне гэты хлапец. Нсл.
•апдны-ная-нае—отвратнтельный. А гі-дная рапуха цісьнецца да роту. Калас-кі, 1955, Но. 29-30,15. ”Героі”аказалісяагіднымі баязьліўцамі. Карандзей ("Бацьк.” Но. 437-438). •агі'дзіць,—см. под гідзіць.
•агідзіцца,—<•«. под гідзіцца.
•агі'дзьдзе-дзя, предл.-дзю, ср. 1.—сквер-ность. Нсл. 357. Выкінь вон агідзьдзе. Нсл.
2. дрянь, Нсл. 357. гадость.
•агІЛЯНЬне-НЯ, предл.-НЮ, отгл. йм.ч суіц. к агіляцца—промедленйе, проволочка. Войш.
• агі ляйца-яюся-яешся; повел-яйся-яйма-ся, несоверш.—мешкать, медлнть. Іг.; Войш.; Халоп. Ня час драмаці ні агіляцца, але за жніва трэба ўжо брацца. Стары Ўлас: Год Беларуса. Рабі, не агіляйся! Войш. Жнець, агіляючыся. Тм. Агіляецца зработаю. Тм. См. ацялягавацца.
•агі'лства-ва, ср.,—свойство по глаг. ’’агіляцца’’. Войш.
•агірачыць-чу-ча/іа-ча, еоверш.—обхва-тйть обенмн ногамн. Друк, які агірачыў Хведар, разгойдаў яго й пусьціў(з вышак) галавою далоў.
•аглобельна(аглабёльна, Нсл.)-на, ср.
—деревцо, прнготовленное для оглоблн. Дсл.; Нсл. 357 . 3 гэтага дубка аглабельна вымеркаваць можна. Нсл.
•аглабня-нг-нг; мн. ч. аглобні-няў, ж.
—оглобля. Шсл. Увядзі каня ў ваглоблі ды запрагай. Ст.
•агладзіць,—см. под гладзіць.
•агламаздаць,—под гламаздаць.
• аглама-зьдзіць, -жджоны-жджаць, —см.од гламазьдзіць.
агламазьдзіцца
23
агрызьніца
•аглама-зьдзйша-жджацца,— см. под гламазьдзіцца.
•агламажджэньне-ня, предл.-ню, ср.—бес-памятство. Нсл. 357. Агламажджзньне якоесь напала на мяне, што я забыўся рукавіцы ў карчме. Нсл.
•аглёдзіны-w, едйнств. ч. нет.—смотрйны. Шсл. Нашы паехалі на агледзіны аж у Дукору. Летніца Сьміл. (Шсл.) См. аглядзіны, пераглядзіны.
•аглёдзіць, аглядаць um. п.—см. под глядзёць.
• аглёдзіцца, аглядацца,— см. под гля-дз'ецца.
•агляд-dy, предл.-дзе, м. 1.—осмотр. Гсл.; Шсл.; Ксл. Пашлі на агляд жыта. Ст. Паехаў на агляд зямлі. Мянюцева Сян. (Ксл.) 2. обзор. мгсл.
3. обозренйе. Гсл.; мгсл.
•агляднае-ага, ймя суіц. 1.— плата за осмотр.
2. плата за обследованйе на месте. Агляднага ня маець быці больш брана, толька подле ўставы нашае. Стт. 183.
•аглядны-ная-нае—относяіцййся к ос-матрнванню чего-лйбо. Нсл. 358. Агляд-ныя комісянты яшчэ не зьяжджаліся. Нсл.
•аглядзіны-ін(-наг), едйнств. ч. нет.—СМО-трнны. Ксл. У Насты ўчора былі сваты, a f нядзелю бацька еііны паедзе на аг.ія-дзіны. Суднік Куз. (Ксл.). С.м. агледзіны, пераглядзіны.
•аглянўцца,—<.«. под глядзёцца.
•аг.пухш,—< к. под глўхці.
•аглў-зьдз\ць-жджаць,—с.ч. под глў-зьдзіць.
•аглў-зьдзіцца-жджацца,—см. под глўзь-дзіцца.
•аглум-ёньне-іць-лёны-ляць,—см. под глу-міць.
•аглум-ійца-ляцца,—ем. под глуміцца.
•аглусёць,—<-.м. под глусёць.
•аглушыць,—под глушыць.
• аглушыцца,—см. под глушыцца.
•агно-ены-еваць, агнаіць,—см. под гнаіць.
• агнёвы-вая-вае, 1.—состояіцйй йз огня. Кідайце душў ў вагнёвую раку. НК: Старцы, 95.
2. (перен.)—огневой, пламенный, жгучйй. Сонца цалуе агнёвымі вуснамі. Зарэцкі: Радасьць(Калосьсе, кн.І, 1935г.,стр. 23).
3. огневой, сверкаюіцйй, горячдй, жйвой. Дзяўчынка трынанцацёх год... Якмож-на апісаць яе радасьць? Ці ё словы такія — жвавыя, агнёвыя, якімі б выказаць можна? Тм. 25.
•агняны-ная-нае, прйлаг. к агонь—огнен-ный. Кіт. 53а12. Нашлець Спадар тры хмары навальнічных-. адну камённую, другую ветраную, трэйцюю агнянўю. Росл. (Дсл.)
•агнявішча-w; мн. ч.-чы-чаў, ср.—место, где был (йлй есть, С.) огонь. Дсл.; Нсл. 358. На агнявішчу пасеялі рэпу. Дсл. См. вогнішча.
•агнявіца-^ы, 1.—маленькая сумочка, в которой носят "крэсіва", кремень н ”цыр”. Сержпутовскнй: Жнвая старнна, 909, I, 40. С.ч. магалейка, каліта.
2. снаряд разного устройства для добы-вання огня. Тм. 41-44.
3. гангрена.
•агнявіць,—см. под гнявіць.
• агні'ньніца-Ц0/-і/ы, ж.—бойкая, шустрая на что-лнбо. Дзеўка прасьці агніньніца. Смол. у. (Дсл.)
•агні'шча-ча, ср.—огонь, разложенный в поле (нлн место, где был нлн есть разложен огонь, С.) Дсл. Агнішча канюх кладзець. Дсл. На агнішчу пякуць бульбу. Дсл. См. вогнішча.
•аграб-іць-ляць,—см. под грабіць.
•аграст-сту, предл.-сьце, -м.—крнжовннк. НК: Очеркн, 412. См. агрэст, агрыст, яграст.
•агр-аваць-эты-эць,—см. под грэць.
• агравацца, агрэцца,—см. под грэцца.
• агрзлы-лая-лае—огретый, Дсл. сог-ретый. Нсл. 358. Яблыкі агрэлыя палажы на талерку. Дсл. Агрэлымі полкамі абгарні дзяцё. Нсл.
•агрэст-wy, предл.-це, м.— крнжовннк. Ксл.; Гсл.; Шсл. Як у вас шмат агрэсту ў садзе! Прусаўкі Аз. (Ксл.) У садку пасадзілі агрэсту й малін. Ст. Сёлета шмат агрэсту. Альгова Віц. (Ксл.)
•агрэць,—см. под грэць.
• агруст-дау—агрыст. Нсл. 2. Агрусту нашчыпаў поўную пазуху. Нсл.
•агрыбёць,—см. под грыбёць.
»агрыза-зы, обй\.—сварлнвый-вая, дур-ного нрава. Дсл. Дзеўка агрыза. Дсл. См. агрызак 2.
•агрызак-зка, предл.-зку, м 1.—огрызок, Шсл.; Ар. обгрызенный кусок чего-лнбо. Дсл. Выкінь вон агрызак ізь яблыка. Бор Сьміл. (Шсл.) Агрызак хлеба кінь сабаку. Дсл. Ужныл. агрызачак-чка. Нсл. 358.
Агрызкі, агрызачкі паеў. Нсл.
2. сварлнвый-вая, дурного нрава, Дсл. тот, та, который-ая огрызается, грубо отве-чает. Дзеўка агрызак, кавалак Сібіру. Дсл. Агрызак ты сабачы, слова нікому ня спусьціш. Нсл. 358.
•агрыз-ацца-нрі^а,—nod грызьціся.
•агрьізьнік-і^а, предл.-іку, зват.-іча, м. —агрыза, агрызак 2. Нсл. 358. 3 усёга сяла не перагрызуць нашага агрызьніка, нашу агрызызіцу. Нсл.
•агрьізьніца-г/ы-цы, ж. к"агрызьнік”. Нсл. 358.
агрыст
24
ахова
• агрыст-ту, предл.-це, м.—крнжовннк [Ribes grossuiaria]. Нсл. 2. См. ягрыст.
• агрыставы-вдя-вае—относяіцййся к крнжовнйку йлй сделанный йз крнжов-ннка. Нсл. 2. Агрыставы куст, ліст. Нсл. Агрыставая ягада. Нсл. См. ягрыставы. •агрысьнік-ка, предл.-ку, м.—кустарннк крнжовнйка. Ксл.; Нсл. 2. Абкалоўся на агрысьнік. Доўжа Куз. (Ксл.)
• агў, междомет., выражает 1. удйвленне: ах. Нсл. 2.—ах. МГсл. Агу, і сьледу няма! Нсл. Пытаўся каравай у перапечы, ды кудэй сьцежка да клеці? Агу! ты караваю-варапаю, часта ў клеці бываеш, сьцежкі, дарожкі ня знаеш. Свадеб. песня, Нсл.
2. укор, неудовольствйе: эх! Нсл. 2.
—укорнзну, (Дсл.) йлй отсутствйе всякой надежды. Гсл. Агу, што ты зрабіў! Нсл. Агу, які ты! Нсл. Агу, што ты нарабіла! Гсл. Агу — і сьледу няма яго!Гсл. Крычаць бабы, каб ішоў ты зганяць коні. Прач-хніся! Агу, будзе бяда! Гарэцкі: Песьні, 58. А гу, мой сынку, знаць, ты зрадзіш мяне, знаць, ты мяне, сынку, пакінеш. Дсл.
3. печаль, rope. Дсл. 4.
4. неожнданность. Дсл. 4. Агу, разумныя! Дурань усіх перайшоў. Дсл.
5. дадтпяе/яасЭенйе Ксл. Пойдзем дадому?— Агу, братка ты мой. Лужасна Куз. (Ксл.) •агўдзіць, агўджаны, -см. под гўдзіць.
•агўзьзе-зя, предл.-зю; мн. ч.-зі-зяў, <р. 1. то, что находнтся сзадй, заднее(зад—”гуз"). Гсл.
2. задняя часть штанов. Гсл.
• агўканьнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —клеветнйк, поносйтель.
• агўканьніца-цы-цы, ж.— клеветнйца, поноснтельннца.
•агўк-аць-аць,— см. тд гўкаць.
•агукнўць,—см. под гукаць.
•агукнўцца,—<«. под гукацца.
•агўл-лу, предл.-ле, м.—опт, гурт. Нсл. 358. Кладзі ўсё ў еагул. Нсл. Гэта да агулу належа. Нсл.
•агўлам, нареч. 1.—вообіце. МГсл.;Гсл.;Шсл. Агулам чалавек нічога ня робе. Ст.
Агулам кажучы—говоря вообіце. Гсл.
2. всё вместе, сразу без разбора, не делая разлвчнй.
3. ОПТОМ,( Гсл.; Шсл.; Нсл. 358; Дсл.) гуртом. Ксл. Агулам гусі прадаваць выгадней. Пустынкі Сян. (Ксл.) Кладзі агулам усё. Нсл. Скажы, што будзе агулам каштаваць? Нсл. Агулам купляй — таней будзе. Ст. Цанаваў усё агулам. Дсл. Кладзі ўсё агулам. Тм.
4. сообіца, вместе. Ксл. Агулам хату ўзбудавалі. Мішкава Куз. (Ксл.)
5. скопом, сплошной массой. Дсл. Арэхі земляныя ядуць. Капаюць іх, ідзе ручай вялікі; ляжаць яны там агулам і пляцён-каю. Ельн. (Дсл.)
•агўльна, нареч. 1.—вообіце. Нсл. 358; Дсл. Усі вы агульна п’яніцы. Нсл.
2. —агулам 2. Агульна няма чаго віна-ваціць усіх. Ст.
3. оптом. Нсл. 358; Дсл. Агульна прадаўсвой тавар. Нсл. Тавар прадаў агульна. Дсл.
4. сообіца. Ксл. Агульна ўзяліся зрабіць мост. Навікі Віц. (Ксл.)
• агўльны-ная-нае, 1. обіцнй, Гсл.; Ксл. прннадлежаіцнй многнм, всеобіцнй. Ср. супольны.
2. оптовый. Нсл. 358; Дсл. Агульная продаж. Нсл.
3. (грам.ч.}—нарнцательный. мгсл. •агультаіцца,—с«. под гультаіцца.
•агўўа-ры, обір.—ЛОДЫрь. Мікалаўшчына Стаўп. Агура — такі, што лянуецца й апусЬЦІўся. Мікалаўшчына Стаўп.
•агурэнь-рня, обіц.—апатнчный, леннвый (человек, жнвотное). Mix. Ho, агурэнь!яго цяжка раскратаць. Mix.—грубнян, уп-рямец. Нсл. 358. Агурня ня вось прысіліш што рабіць. Нсл.
•агурэць-эю-эеш-эе, соверш.—обленнться, Ксл. стать апатнчным. Mix. Ён агурэў, што ня хоча й павярнуцца. Mix. Ён агурэў і да людзёў ня хоча высьці. Mix. Так агурэў я, што й есьці лянуюся. Ходцы Сян. (Ксл.). • агўрлівасьць-ф, ж.—ослушанне, уп-рямство. Нсл. 359. Адганю тваю агўр-лівасьць. Нсл.
• агўрлівы-вая-вяе—ослушный, упря-МЫЙ. Нсл. 359.
• агўрны-ная-нае—непослушный, упря-мый, Нсл. 359 упрямый, лентяй, ослушннк. Твер. (Даль). Агурны малец. Нсл.
•агўрскі-кая-кае—грубый н упорный. Кал. (Даль).
•агўрства-ва, ср.—грубнянство, непо-слушанне. Нсл. 359. Надабе адагнаць гэта агурства. Нсл.
•агўрыцца-руся-рышся, несоверш. 1.—ле-ннться н не заботнться о своем внешнем йлй внутреннем облйке, стать неоп-рятным, неряшЛйВЫМ й Т.П. Мікалаўшчына Стаўп.
2 . упрямнться, ослушйваться, грубнть. Нсл. 359. He агўрся. Нсл. Соверш. заагў-рыцца. Нсл. 359. Заагўрышся, біт будзеш. Нсл.
•а гыля! междомет.—возглас, которым отгоняют гусей.
•ах, межРоліет. 1. прн выраженнн горя, печалн. Шсл. Ах ты, горачка маё! Ст.
2. прн выраженнй удовольствня. Ах, які смачны квас, ня ўесьціся! Ст.
3. выражает уднвленйе.
4. выражает йспуг. Ксл. Ах, як я спало-хаўся! Буднікі Беш. (Ксл.)
•ахорац-рца, предл.-рцу, м.—кукнш. Ксл. Я адзяржаў за працу ахорац. Ходцы Сян. (Ксл.)
• axoaa-вы, дат.. предл.-ве, ж.—сохран-ность, укрывательство. Гсл.
ахоцьце
25
ахвочы
•ахоцьце-дя, предл.-цю, ср.—охота, (Нсл. 386) страсть. Дсл. У яго ахоцьця няма ні да чога. Нсл. 3 ахоцьцю за яго йдзець. Нсл. У яго вялікае ахоцьце да картаў. Дсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
