Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•абы-хто (Ар.; Ксл.), абыхта (Нсл. 2), абы-каго, абы-каму um. д.. неопредел. местойменйе, 1.—всякнй, каждый, Нсл. 2; мгсл. безраз-лйчно кто, любой, Гсл.; Ар. лншь бы кто, кто угодно. Ксл. Гэта можа зрабіць абыхто. Пустын кі, Сян. (Ксл.) Гз—іакабыхта ўзумее. Нсл. Туды не абыхта сунецца. Нсл.
2 .— кто-лнбо, кое-кто. Нсл. 2; Растсл.; МГсл. Абы-хто няхай ідзець. Нсл. Пашлі абы-каго. Нсл.
•абыдны-ндя-нае—обыдённый, повсед-невный, заурядный. Відаць было, што спадзявалася яго, бо, замест абыднае адзежы, мела на сабе мяккую белую СТПОЛЮ. Кво вадыс 258.
•абыяк (НсЛ.), абы ЯК (Ксл.; Ар ), нареч.—как-Нйбудь, (Нсл. 2; МГсл.; Растсл.) как попало, Гсл. лйшь бы как, как угодно, Ксл. кое-как, как попало, спустя рукава. Ар. Абыяк зрабіў. Ст. Абыяк перазімуем. Нсл. Няма чаго спадзявацца на абыяк, а надабе старацца загадзя. Нсл. Абыяк прышло, лёгка й з рук зышло. Тм. Абыяк зышло і добра. Навікі, Віц. (Ксл.)
•абы-які (Нсл. 2), абы-які (Ксл.; Ар.)
1 .— какой-лнбо, Нсл. хоть какой-ннбудь, Дсл. лйшь бы какой, (Ар.) какой угодно. Ксл. Абы-які чорт наваліцца. Нсл. Абы-якую шаўлюгу вазьмі. Нсл. Абы-якае месца адзяржаць. Дсл. Бяры абы-якую СЯКІру І бяжы баржджэй. Высачаны (Ксл.) 2.—равнодушный. Пленум ня мог стац-ца абы-якім да выяўленьня нацанальнае дэмокрацы. Асьвета, 1929, Но.Ю, стр. 9.
• абыдзень, нареч. 1.—в теченне одного дня. Нсл. 356. Абыдзень зьвярнуўся. Нсл.
2 .—почтн ежедневно. Нсл. 356. Абыдзень к нам ходзе. Нсл.
•абь'шдзе,( Нсл. 2) абыйдзё, нареч. 1. вез-де, во всяком месте, Нсл. 1 где-лнбо, в любом месте, (Гсл.; Ар.; Ксл.) лйшь быгде, Шсл. где попало. Ар. Абыйдзе знойдзеш гэтага; абыйдзе прымуць. Нсл. Паклаў абыйдзе, дый ня помніш. Нсл.
2.—где-ннбудь. Нсл. 1. Абыйдзе дастаць трэба. Нсл. 1.
•абыймо-л/ä, ср.—обьем. Войш.
•абыймаць, абымаць,—см. тд імаць.
•абымацца,—под імацца, •абыймы-.маў, едйнств. ч. нет.—обьяТйЯ. •абыйці', абысьці,—под ісьці.
• абык-ку, .ч. 1.—обыкновенне. Нсл. 356. Абыку такога ў нас няма. Нсл.
2 .—прнвычка. Нсл. 356. Абык узяў хадзіць у карчму. Нсл.
• абы-калі (Нсл. 2), абы-калі" (Ксл.; Ар.) 1.—когда угодно. Нсл.
2 . в любое время, безразлнчно когда, Гсл.; Ар. в любое время, когда-нйбудь. Ксл. Прыду абы-калі. Нсл. Абы-калі аддасі. Нсл. Абы-калі можна зайсьці да нас. Нсл.
2 .—нзредка. Нсл. 2. Абы-калі бывае ў нас. Нсл.
• абыкаць-аю-аеш-ае, несоверш.—прнвы-кать. Нсл. 356. Соверш. абьікнуць-ну-неш—прнвыкнуть. Нсл. 356. Абыкай, абыкнеш нёхаця. Нсл.
• абыклы-лая-лае—обыкновенный, Нсл. 356; Ксл. обычный. Гэта ў яго абыклы парадак — гэта тут, а гэта там. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.) Абыклым спосабам рабі. Нсл.
абы-куды
21
агадаваць
•абы-куды( Нсл. 2), абы-куды, неозн. нареч. — куда-нйбудь, Нсл. 2. в любое место, безразлдчно куда, Гсл.; Ар. куда-ндбудь, в любое место. Ксл. Ідзі абы-куды, абы да вячэры дома быў. Дварэцк Сян. (Ксл.) Абы-куды пайду, толькі тут ня буду. Ст. Пайду абы-куды, за ачыма. Нсл.
«абылеб, абўлеб—лйшь бы, хотя бы. Абулеб хто сказаў штоль, дык і нава-ліцца. Янк. 1. Мне абулеб куды. Тм.
• абыночны-ная-нае— еженочный. Ксл. Абыночная бяда — нехта каня муча. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.)
•абынач, нареч. 1. каждую ночь. мгсл.; Нсл. 356. Абынач нехта лазе ў гарод наш. Нсл.
2 .—в теченйе ночй. Нсл. 356. Абынач пашыю. Нсл.;Дсл. Абынач зьвярнуўся. Дсл. •абысока-окі-оццы, ж.—окруженде йз-вестной местностй с целью йзловйть, поймать кого-лябо. Дсл. Зрабілі на ваўка абысоку. Дсл.
•абы-шта( Нсл. 2), абы што( Ксл.; Ар.; Гсл.) абы-чаго-чым, неопред. местойм. 1.— всё равно что, любое, Гсл.; Ар. лйціь бы что( Шсл.), что угодно. Ксл. Плявузгае абы-што, а ўсе слухаюць. Ст. Яна кажа абы-што. Пушкары Сян. (Ксл.) Дзяржыся аднаго абы-чаго, альбо таго, альбо другога. Нсл. 2.
2 .— кое-что, Нсл. 2; МГсл. что-Лйбо. Растсл. Абь'ійдзем абы-чым. Збыў гасьцей абы-чым. Нсл.
•абы-вацца-чч^—см. noä быць.
•абычай-аю, предл.-аю, зват.-аю; мн. ч.-аі-аёў-аём, мн. ч.. предл.-аёх, м.—обычай (прдвычка, Нсл.) Шсл.; Нсл. 356. Што край, то абычай. Дайнава Пух. (Шсл.) Я абычаю такога ня маю. Нсл. Абычай такі быў у людзей мздынейськіх: меры і вагі быліў іх хвальшывыя. Кіт. 60612. Які абычай азанны, ведай. Кіт. 89а4.
2 .—способ, образ действйя. Нсл. 356. •абычайлівы-вая-вае, област.—с норовом. Ксл. Прадалі каня, бо ён дужа абычай-ЛІвЫ. Цясалы Аз. (Ксл.)
• абычайнасьць-чі, ж.—уменне держать себя в обіцестве, Гсл. нравственность, обходйтельность. Нсл. 356. Трэба змалку вучыць абычайнасьці. Гсл. Ня добрую мае абычайнасьць хлапец гэты. Нсл. Ня добрай абычайнасьці ён. Нсл.
•абычаты-ная-нае, 1. (заурядный, Гсл.), обыкновенный. Гсл.; Нсл. 356. Казалі: прыгож, харош — аж яго прыгаство абычайнае. Гсл. Абычайная дарога. Нсл. Абычайная цана. Нсл.
2. обходйтельный. Нсл. 356. Дзяцюк абычайны. Нсл. Яны абычайныя людзі. Нсл.
•абы-ЧЫМ-ЧЫЯ-ЧЫё, неопред. местойм.—бе-зразлйчно чей, Гсл.; Ар. лйшь бы чей. Шсл. Абы-чыё, толькі не сваё. Ст.
•агонь, агчю, у вагню, зват. вогню; мн. ч. агні-нёў-нём-ні-нёх, м„ 1. облат.—огонь. Ар.; Ксл. А гонь пылае ў печы. Раіны Аз. (Ксл.). 3 агню ды ў прысак. Послов.—з огня да в пламя. Ар. Бліск ідзець, быццам з агню. Гарун: Шчасьце М. См. ЦЯПЛО. Уменьш.
aгoньчык-ы^ö—огонёк. Шсл.; Ар. У вачох эмігрантаў засьвяціўся агоньчык ціка-васьці. Шакун (Сьлед 1). А вэнь агоньчык! Ст. 2. агонь вялікі—костер. Ксл. Мы ў полю расклалі вялікі агонь. Асінаўка Выс. (Ксл.). Увелйч. агнішча-ча; мн. ч.-чы-чаў, ср. Нсл.358. Разлажылі агнішча пад самае небясішча. Нсл.
3. ретйвость, способность, энергня. Дсл.
4. прозвйіце(эпйтет, С.) ретйвого чело-века. Дзеўка на работу агонь. Дсл.
•агораць. Іг.; ЛНЧ., агорацца. За якія тры гады я агораў сабе хату. Яўген Васілёнак (”Полымя”,Но.і2, 1967, стр. 190). Перад самаю вайною й хату яны з Адамом агоралі, аддзяліліся, сталі жыць самы сабе. Марці-новіч(Беларус, Но.159). Ці раз маліла загад-нікаў(калгаспу): дайце помачы хату агораць. Тм. Прйч. агораны—прйоб-ретенный тяжелым трудом. Сядні ён прагаласаваў, а заўтра пашла дымам ягоная хата, так-сяк агораная за колькі год. Кулакоўскі: Дабраселцы.
•агорацца-аюся-аешся; повел.-айся -аймася, соверш. 1.—преодолеть значй-тельные препятствйя к достаженйю чего-лнбо. іг.; ЛНЧ; н. Сымон агораўся нала-дзіць сваю гаспадарку. Вялікаліцьвіны агораліся стварыць сваю школу, комі-тэт і пад. Слова "агорацца" ё, на маю думку, сынонімам слова "спрамагчыся”. Др. А. Ворса.
2. upon.—решнться(на что-лнбо). Ск. Агорыўся даць грош жабраку. Ск. •агорклы-лая-лйе—опротнвевшйй, на-доевшнй (до крайностй, С.). Шсл. Які агорклы чалавек! Ст.
•агоркці,—см. под горкці.
•агоўтацца,—
КНІГІ ОНЛАЙН
