Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•ад-лёць, нареч.—нсконн, с незапамятных времен, Гсл. нсконн, с давнйх лет. Нсл. 385. । Гэты звычай у нас ад-лець трывае. Нсл. См. ад-леці.
адлягае
32
адмёна
*адляг-ае-ло,безлйч.,—см. под легчы.
•адляг-аць,—под легчы.
•адляж-жы, ж.—оттепель. мгсл. См. адліга, адлега.
•адляка, нареч.—тупым углом. Ксл. Адля-ка каса насаджана. Сухарукава Аз. (Ксл.) •адлякацца,—см. под длякацца.
•адляпіцна,—под лягііцца.
•адлі(адлі, Нсл.), нареч. (Косіч 80) 1.—нако-нец, Нсл. 3 затем, после этого. Адлі я зрабіў так. Нсл. Адлі так наша ўзяла. Нсл. 2. затем, далее(для обозначенйя перехода к следуюіцему положенвю йлй выводу в речн).
3. област.—однако, все такн. Вост. (Даль). Муляўся, муляўся, адлі грошы заплаціў. Гсл. 143.
•адлГга-а, дат., предл.-зе, ж. 1.—оттепель. Гсл.; Ар.; Нсл. 375; Вост. (Даль); Ксл. Адліга На дварэ. Нсл.
2. облегченне. Нсл. 375; Вост. (Даль). Адліга на сэрцу. Нсл.
3. льгота. Нсл. 375; Вост. (Даль). Адлігу пан зрабіў у рабоце. Нсл. / ў сьвята няма адлігі нашаму брату. Нсл.
•адліглівы-ввя-вое, 1.—адлеглівы. Нсл. 375. 2. облегчйтельный. Нсл. 375. Адліглівая работа. Нсл.
3. не слншком морозный, Нсл. 375 нзобй-луюіцнй оттепелью. Сёлета адліглівая зіма. Нсл.
• адлніак-яка, предл.-пку, м.—то, что отстало, откленлось. Адліпка ня прылё-піш. Нсл. 375.
•адліп-аць-ці,—<■«. под ліпнуць, ліпці.
• адліплы-лая-лае—отлепнвшййся, Нсл. 375 откленвшнйся. Адліплую масьць прылажы ізноў да болькі. Нсл. Адліплая гліна валяецца. Тм.
•адліпыш-шя, предл. й зват.-шу; мн. ч.. род-шаў, м. 1.—адліпак. Нсл. 375.
2. (перен.)—лнцо, отделйвшееся от се-мейства. Нсл. 375. Ты ўжо ў нас адліпыш, не належыш да нашае радзімы. Нсл.
•адлітав-аны-й^ь,— см. под літаваць.
• адлітавацца,—см. под літавацца.
•адліў-лгва, крыло в плуге, отвал. Ксл. Зрабі мне адліў у плуг. Бешанкавічы (Ксл.). •адліунічак-чка, м„ 1.—глннянный гор-шочек. Ксл. Налі вады у вадліўнічак. Капланы Сян. (Ксл.).
2. большая (разлнвательная? С.) ложка. Берашоўцы (Ксл.)
•адліч-аны-аць-ьіць,—<■■«. под лічыць.
•адлупіць,—см. под лугііць.
•адлупцаваць,—nod лупцаваць. •адлуч-аць-эньне-ыць,—см. под лучыць. •адлўчны-ная-нае, 1. отделенный. Нсл.376. Адлучныя коні яшчэ не зьвярнуліся. Местойм. Адлучныя авечкі не ганіце ў поле. Нсл.
2. отлученный, отнятый от матерн (о жйвотных, С.) Нсл. 376; Дсл. Адлучнае жарабё. Дсл. Адлучныяжарабяты трэба дзяржаць у дварэ. Нсл.
3. отсаженный для откорма. Дсл.Адлучны вапер. Дсл.
•адлыг-ыгр, предл.-ызе, м 1. отсрочка, Дсл. промедленне? Справа пашла ў вадлыг. Дсл.
2. перерыв. Дсл. Маразы пякуць без адлыгу. Дсл.
•адмоклы-лая-лае, 1.—выведенный по-средством іцелока, Нсл. 276. намокнув, отделнвшййся, отставшнй. Пляма ад-моклая на хусьцю ледзь відаць. Нсл.
2. вымокшйй. Нсл. 376. Жыта па лагчынах адмоклае. Нсл.
•адм-окці-якаць,—см. под мокці.
•адмова-вы-ве; мн. ч„ род.-ваў, ж. 1.—отказ. Гсл.; Нсл. 376; Ар.; Дсл. Жаднае адмовы ня прыму. Нсл. У яго няма ніякае адмовы. Дсл.
2. отговорка. Нсл. 376; Гсл.; Дсл. Бяз жаднае адмовы зрабі гэта. Нсл. Ужньш. адмоўка-ўкі-ўцы—отговорка. Нсл. 376; Дсл. Гэта адна адмоўка — была тут праўда? Дсл. Добра, што адмоўку мае такую. Нсл.
3. отговарйванне. Нсл. 376. Адмоваработ-ніка. Нсл.
• адм-ові ць-о ўл ены-аўляньне-аўляны аўляць,—см. тд мовіць.
•адм-овіітя-аўляцца,—см. под мовіцца.
•адмоўка,—<-ч. тд адмова.
•адмоўна, нареч.—отрнцательно. мгсл.
•адмоўны-ная-нае, 1.—отрнцательный; содержаіцйй отказ.
2. умеюіцнй дать скорый ответ, наход-чнвый. Нсл. 376. Ён у нас адмоўны дзяцюк, кажнаму адрэжа- Нсл.
•адмахаць,—с.м. под махаць.
•адмахацца,—<л. под махацца.
•адмайстравацца,—см. под майстраваць.
•адмаладзёць—получнть жнвость( све-жесть, С.) Нсл. 376. выглядеть более молодым. Як абчысьцілі дзервы, дык і адмаладзеў сад. Нсл.
•адмёл-лу, предл.-ле, м.—прнбрежная мель, ОТМСЛЬ. НК: Очеркн, 489.
•адмён-нр, предл.-не, ,м. 1.—перемена, Нсл. 360; Дсл. замена. Бяры, калі хочаш толькі без адмену. Нсл. Будзем мяняцца без адмену. Дсл.
2. (грам.)—склоненне.
•адмёна-ны, дат.. предл.-не, ж. 1.—замена. Нсл. 360. Вазьмі ў вадмену другую пару. Нсл.
2. йзмененне, (Нсл. 360) перемена.(Ксл.; Дсл.) Гсл. Ці пацяплела на дварэ? — Крыху адмена ёсьць. Дсл. Павінна нейкая адмена настаць. Аксянці Чаш. (Ксл.). Адмена надвор 'я. Нсл. На відзе адмена стала. Кіт. 12763.
3. смена. Ар. Прышла вам адмена. Ар. Адмена варты—смена караула. Дзянная
адмена—дневная смена.
адмённы
33
адназорнасьць
•адмённы-ная-нде—переменный. Нсл. 360; Дсл., переменйвшййся. Дсл. Адменнае надвор’е. Нсл. Надвор’е стала адменнае. Дсл.
•адмёньнік-/ка, г вадменьніку, м„ грам. —падеж.
*адм-ёраць-яраць,—ем. под мёраць. •адмякці,—под мякці.
•Адмянёньне Хрыстова—Преображенйе Господне.
• адмян-яць-г^ь,— см. под мяняць. •адмян-яцца-іцца.—см. под мяняцца. •адмяча-чы-чы, жўобласт.? С.)—оттепель. Дсл. Адмяча: сьнег хрўніць. Дсл.
•алмыкаць,<.м. под мкаць.
•адмыжа-лкі-лцы, ж.—левая ручка сохй. Сакуны 27.
•адмысловы-вая-вде—спецнальный. (У ката) шарсьціначкі шаўковыя; губкі, зубкі адмысловыя. Колас(”Каласкі”, Ho. 60-61, 1958 г.) См. адумысловы.
•адм-ываць-ь'іць-ь'іты,—ся. под мыць. •адм-ывйцца-ь/цда,под мыцца.
•адно I, ср.(к адзін)—одно.
•адно П, частйца—только (Дсл.), лйшь (Шсл.), всключая, кроме, только, Нсл. 360. Адно ўсё крычаць: дай есьці, дай піць. Ст. Гэты мост можна адмыць адно лугам. Княжыцы Куз.(Ксл.). Тута адно тэбглям пакруцілі. Латыгаль Сян. (Ксл.). Рыжы (кот) адно пацягуецца ды грэецца на сонцу. Каласкі, 1955, Но.29-30, стр. 10. Адно НЯ баў'СЯ там, сынку. Янк. Пер ’е адно пасыпалася. Тм. Вы адно мяне, такога самага мужы-ка, як і вы, паслухайце добра. Калі-ноўскі(Мужыцкая Праўда, Но. 2). За ёю смучуся, журуся адно. Гарун(ст. ’’Ноктурно”).
•адно дзяло, 1. в смысле утвержденйя, без всякого сомнення. Дсл. Ці так я зрабіў? — Адно дзяло, што так.Лсл.
2. в смысле одобренйя. Дсл. Ці надабе вам блінкоў? — Адно дзяло!
3. на основанйй всех соображеннй. Дсл.
4. в мннуту удовольствйя, в Вйде боль-шого одобренйя. Дсл. Добрая гарэлка, Аўсею? — Добрая, паночку, — адно дзяло: шыбаны! Дсл.
•адно III, союз.—лйшь. Дзяржу ж ня начай, адно зь Евангелі. ЦяпінскЦПерадмова да Евангелі). Пасягнуў — малако з куфлям да рук прышло; піў, адно на сподзе троха застала. Кіт. 114а6. Нявольнікі ўперад ня маюць быці зь іншых прычын, адно палоненікі. Стт. XII, 21. Што ён прадаецьу краме? — А там шмат чаго ё, адно што дорага. Вялейка. Нічога табе ня дам, адно калі паправішся. Нсл. 360. Даю табе на зьлюб, адно выбірай. Нсл. 210(под зьлюб). Што ты сабе думаеш, адно блуканяньне ў цябе на ўме. Юрсл. Пан казаў: ня буду прымаць парабкоў — адно, калі пры-куплю меньня. Дсл. He кажы нічога, сынку, адно сілкуйся аладкамі. Цэлеш (Ярылаў агонь). Хай Лацьвію возьмуць Лацьвійцы, і рыбную ў Балтыццы лоўбу.
— адно я да іхнай зямліцы баронаў дадам на гадоўлю. Купала(”Бацькаўшчына”, Но. 24-25/410-411). В состоянйй отрйцательного союза: не адно... але [й]—не только... но. Слова ад слова так, яка ўсе ў вусіх цэрквах маюць; не адно для лепшае іх веры, але і для лепшага іх рассудку. Цяпінскі.
быць за адно зь кім—солйдарйзоваться с кем-лнбо.
мы(вы, яны) за адно—мы солйдарные. У іх усі за адно. вк (лБ85).
адно толькі—лйшь только. Усім добры, адно толькі гарэлку любе. Нсл. 360.
•аднойчы, адноўчы (Гсл.) нареч.—однаж-ды. МГсл. Адноўчы ўкінуўся ў яму. Гарэцкі: Песьні, 71. Адноўчы ўвечары. Тм. 81.
Аднойчы ён такім парадкам наткнуўся на Халіму. ЗСД 50. Аднойчы ён быў зайшоўшы ў сасоньнік. Тм. 79. Аднойчы запяяў Салавей. Ю. Жывіца(”Прыйсьце”, Но.1). • аднолетак-дака, предл.-тку, м.—одно-годок. Шсл. Цяляткі аднолеткі, але наша лепшае. Ст.
•аднолетка-wxi, дат.. предл. аднолетцы, ж. к "аднолетак”. Цяліцы аднолеткі.
•аднолька, союз.—все равно. Ар. Даве-дайся й праз майго сына, аднолька йдзеш да вучыцеля. Ар.
• аднолькава, нареч. 1.—одвнаково (в равной мере, С.) Гсл.; Ар.
2 .—все равно. Ар. Купі імне паперы, аднолькава йдзеш да крамы. Ар.
3 . равно. Прыемна імне вашэцю бачыць, аднолькава й бацьком. Ар.
•аднолькавасьць-ці; мн. ч„ род.-цяў—одй-наковость.
•аднолькавы-вая-вае—одйнаковый.
МГсл.; Гсл.; Ар. Крыштальнае шкло абодвых келіхаў загучэла аднолькавым тонам. Ю. Жывіца(”Прыйсьце”,Но. 1) •адн-осіць-ёсыд,—<м. под нёсьці.
•адн-осіцца-ёсьф'ся,—<м под нёсьціся. •адноўчы,—<■.«. под аднойчы.
•аднабокасьць-ід; мн. ч„ род.-цяў, ж.
—односторонность. Гсл.
•аднабокі-кйя-гае—односторонннй.
• аднагодак-дхд, предл.-дку, м.—одно-леток, ровеснйк, одногодок. Войш.
• аднагодка-дкі-дцы, ж.—однолетка, ровесннца, одногодка. Войш.
•аднадўм-л/я, предл.-му, зват.-ме, м.—едн-номышленнйк. Гсл. Я — ягоны аднадум — такі Ж жеавы, ЯК ён сам. Салавей: Сіла, 51.
• аднадўмства-ea, ср.—едйномыслйе. Гсл.
• аднйя, област.—адна. Войш. Каб бралі дзесяць, a то бярэць аднўю, дык ніяк ня выходзе. Войш.
•аднаяй-яя, предл.-яю; мн. ч., род.-яяў м. —ждвотное с однйм яйцом. Войш.
•аднйдзіць,—см под надзіць.
•адназорна, нареч.—однообразно.
•адназорнасьць-д/, ж., свойство (no прйлаг. адназорны)—однообразйе. См. адна-стайнасьць.
адназорны
34
адначасны
•адназорны-ндя-нае—однообразный.
Шмат вечароў было адназорных, падоб-ных, але адзін запаў v ягонай памяці вельмі глыбака. Шакун: Сьлед 16.
• аднак, союз., област. 1.—однако (Нсл. 360)
2.—все равно. Зьбегай па ваду, аднак гуляеш. Нсл. 360.
• аднак жа, союз.. област.—однако же. Нсл.360. Аднак жа на маё вышла. Нсл.
•аднакол-ол.г, предл.-оле, м.—построй-ка(усадьба, С.) в отдельном й пустом месте. Дсл. Жывець на аднаколе. Дсл.
•аднаколіца-г<ь/-ць;, ж.—одной матернн кофта й юбка. Ксл. Аднаколіцу пашылі Ганьне. Загрудзьдзе Сян. (Ксл.)
•аднаколы-лвя-лдг, област.—одйнако-вый. Ксл. Хусткі аднаколыя. ВулянавічыСян. (Ксл.)
•аднакончы, нареч.—обязательно. Ксл. Аднакокчы ты заўтра прыдзі к нам. Кабішча Куз. (Ксл.)
•адналёзка-зкг-зць/, ж.—шерхебель, ру-банок с одннм лезвнем. Бяльсл. Пазычты мне свае адналёзкі, дошку надабе па-ЧЫСЬЦІЦЬ. Хведараўка Краснап. (Бяльсл.).
•аднарадны-«яя-няе, грам.—однородный. аднарадныя столкі проказі—однород-ные члены предложення.
• аднаразны-няя-«^, грамм.—однократ-ный.
аднаразны дзеяслоў—однократный глагол.
аднаразнае трываньне—однократный внд.
аднаразная хорма дзеяслова—одно-кратная форма глагола.
КНІГІ ОНЛАЙН
